rijheid Portugal ordt nu bedreigd k Egypte mikt op Arabisch geld en westerse kennis Nederlaag brengt senator Fulbright bij einde loopbaan Graham schaamt zich over Nixon Engelse regering stuurt Noordiers e kamer met verlof Sowjet-Unie en China buiten gesloten Spinola: strijdkrachten zullen zonodig optreden scard in actie ?en afluisteren ESPREK MET IAKEN WINDIG Hinderlijk volger uitgeschakeld Protestanten staken acties George Gallup wil wereldopinie gaan peilen Parlementsleden in Finland misdragen zich Snaanse regering wil hervormingen MEDEDELING aan de adverteerders in de rubriek Het Onderwijs vraagt donderdagmorgen Ie post EJ'W/KjWIAJOTET DONDERDAG 30 MEI 1974 BUTTOJIiü® T7/K9 BON, LONDEN (AP, Keuter, XJPI) De nieuwe president van Portugal, generaal De Spino la, l gisteren in een toèspraak tot een menigte in Oporto gewaarschuwd dat de nieuwe verkregen vrij- van liet land 'misdadig bedreigd' wordt door 'contra-revolutionairen*. Hij waarschuwde dat de iracliten hiertegen zo nodig zullen optreden. zed dat tussen de weg naar id en die van de ruïne tussen itie en anarchie' gekozen worden. 'Elke vorm van anar- itenslotte leiden tot een nieu- ituur', aldus de generaal. Niet .e genoemde groeperingen be- ie De Spdnola ervan alleen anarchie, chaos en werkeloos- ogen te hebben. Op de van het oude regiem proberen groepen een land te scheppen btaal verschillend is van wat wij willen', zo hield De Spinola het staMngen geplaagde Portugese voor. 'Als dat (noodzakelijk is wij zonder aarzeling imet ge- hientegen optreden als rechtmati- 4 y^uoucii aio i cuiiuinai/l- erdedttgers van het Portugese er vrede op de velden, dn de ken, op de straten, en in onze zonder dat alle Portugezen sa- gaan werken en meer gaan pres- zonder sociale gerechtigheid die tot een gelijke verdeling van de iten van het eigen werk, zal het mogelijk zijn een welvarend al te gaan opbouwen,' aldus de .ent. pingen ijl De Spinola eljn rede hield fterde de regering 5n Lissabon einde te maken aan de staking het openhaar vervoer. Buschauf- len trambestuurders hadden voor |erde achtereenvolgende dag het neergelegd om kracht bij te fi aan de eis voor een verhoging ilhiun maandsalarissen van 3700 b (ongeceer 370 gulden) tot 5750 lo (ongeveer 575 gulden). Ook de i ers hadden het werk neergelegd, 1 er in heel Lissabon geen brood pjgen vas. Huisvrouwen stonden Ijen voor de supermarkten om I d mogelijk biscuits in te slaan. taking bij de posterijen is echter 'ij en de vissers in St. Nazare fn hun netten weer uitgegooid, jadden 12 mei het werk neerge- I omdat ze een groter aandeel h van de vangst die ze aan hun '5 tevers moesten overdragen. ADVERTENTIE ize week in JRVORMD NEDERLAND Zeven dagen uit het leven van een predikant. De Nato op vrijersvoeten. Diakonie van allé markten thuis. Kuitert kijkt kritisch naar de godsdienst Nijmeegse universiteit heeft van dogma gewisseld. Pinksteren '74: Operatie nieuwe mens. bonnementsprijs 21,— per lf jaar; 42,— per jaar. •onnementen kunnen elk ogen- k ingaan. - ingevuld in BLOKLET- hRS in envelop (zonder stzegel) verzenden aan: :rvormd Nederland. Dtw.nummer 1776, Den Haag. Inmiddels verlopen de besprekingen dn Londen over de Portugese kolonie Guinee Bissau, de eenzijdig de onaf hankelijkheid heeft uitgeroepen, goed. Het zal echter nog wel enkele dagen duren voordat zij met succes kunnen worden afgerond. De Portugese minis ter van buitenlandse zaken Soaxes zal daarom vandaag of morgen weer van uit Lissabon naar Landen vertrekken om het slot van het overleg te kun nen bijwonen. D e Kaapverdische ei landen zijn nog steeds een teer punt bij het overleg. Portugal wil de eilan den, die 500 knilameter uit de Wesbafri- fcaanse kust liggen en voor Portugal militaire betekenis hebben, los zien van Guinee Bissau. De PAIGC, de onafhankelijkheidspartij van Guinee Bissau, vunidt echter dat er geen wa penstilstand mogelijk is zonder 'n voor de PAIGC aanvaardbare oplossing van de kwestie van de Kaapverdische ei landen. Gesprek met MPLA In goedingelichte kringen in Londen is vernomen dat Scares tijdens zijn verblijf aan het begin van de week tesamen met de minister van kolo niën, Almeida Santos, ook een ge sprek heeft gehad met vertegenwoor digers van de MPLA, de bevrijdings beweging van Angola. Het onderhoud, dat drie uur duurde, zou bedoeld zijn om onderhandelingen voor te berei den tussen de Portugal en de MPLA over de toekomst van Angola. Soares zei desgevraagd alleen: 'Tk heb inder daad vrienden ontmoet.'. Smith en Vorster De premiers lan Smith van Rhodesië en John Vorster van Zuid-Afrika héb ben gezegd dat zij zich geen zorgen maken over de vraag of het naburige Mozambique een blanke of een zwarte regering zou krijgen, zo lang déze maar goed en stabiel is. Smith vct- trok dinsdag uit Salisbury om 'zaken van wederzijds belang te bespreken' met zijn Zuidafrikaanse ambtgenoot Op de vraag, die werd gesteld tijdens een persconferentie, waarover de be sprekingen gingen zei Vorster: 'Ik denk dat dat voor zich spreekt. Alle zuidelijk Afrikaanse landen zijn nauw betrokken bij de toestand en het is niet meer dan natuurlijk dat we ero ver praten'. Op de vraag of de guer rilla aktiviteiten sinds de omverwer ping van het Portugese bewind zijn toegenomen antwoordde Smith dat niets daarop wees. De Rhodesische leider zei wel dat het goederenverkeer tussen Mozambique en Rhodesië sinds de coup ernstig werd gehinderd als gevolg van d:e havenstakingen in Lou- ren50 Marques, Rhodesië exporteert en importeert de meeste goederen via deze haven en andere kustplaatsen in Mozambique. De berichten in Europese kranten over het feit dat Zuid-Afrika troepen zou willen sturen naar Mozambique werden door Vorstel als 'absolute nonsens' beschreven. P JS (UPI)De niéuwe Franse lent Valéry Giscard d'Estaing gisteren op zijn eerste kabinets- dering gezegd dat Frankrijk een lenkend land is en dus ook een lenkende politiek zal voeren. Gi- kondigde aan dat de regering iet 'ruimdenkende' Frankrijk on- ïllijk het afluisteren gaat af- fen van telefoongesprekken en ïven zal vernietigen met geluids- ie es van eventueel afgeluisterde ekken. Voorts zal het recht op voor intellectuele en politieke ven worden uitgebreid. Daar- zal opdracht worden gegeven 5 u| inmenging te plegen bij kranten 4a^s zij mij persoonlijk aanvallen'. Giscard. Londen is van de zijde van maten vernomen dat de Britse tirregering nu ernstig bevreesd is een nauw samengaan van Frank- len West-Duitsland binnen de hese Gemeenschap. Londen zou n dat Engeland door intensieve kkingen tussen Bonn en Parijs i geïsoleerde positie zal komen, ieuwe Franse minister van bui- ïdse zaken Jean Sauvagnargues gisteren verklaard dat de samen- ng tussen Frankrijk en West- land de drijvende kracht moet achter de Europese integratie, woord als Bonn-Parijs is niet aldus de minister. NEW YORK (AFP) De Amerikaanse evangelist Billy Graham, wel beschouwd als de 'hofkapelaan' van het Witte Huis door zijn oude vriend schap met president Nixon, heeft dinsdag gezegd dat hij de toon van de gesprekken die pre sident Nixon over Watergate heeft gevoerd en waarvan de tekst door het Witte Huis werd gepubliceerd, 'uit moreel oog punt slechts kan betreuren'. Tn een communiqué dat hij in New York publiceerde verklaar de Graham dat hij dc moeite genomen heeft de uittreksels door te lezen. Dat was voor hem, zei hij, 'een zeer veront rustende en beschamende erva ring'. D» evangelist zei dat uit de tekst niet de man naar voren komt die hij sinds vele jaren kent en dat hij er ook zijn andere vrienden in het Witte Huls niet in terugvindt 'De toon van de gesprekken in het Witte Huis wijst erop, dat wij ons morele kompas verloren hebben', aldus Graham. Overi gens denkt hij er niet over zich van de president af te keren. Deze blijft zijn vriend. Even min zal hij zich een oordeel op basis van 'deze p aar uur ge sprekken' aanmatigen. 'Maar ik zou noch zijn vriend noch de dienstknecht van God zijn, als ik niet herinnerde aan de gebo den van God op een ogenblik als dit', aldus Graham. 'Veroordeling van kwaad', be sluit hij, 'moet worden gema tigd door barmhartigheid voor degenen die slecht gehandeld hebben'. Ian Paisley (met megafoon) sprak gisteren een menigte toe van 3000 protestanten in het Shankill Road district van Belfast. LONDEN (AiP/REUTElR/UPI) De Engelse regering heeft liet Noordierse parlement gisteravond voor vier maanden met verlof gestuurd. De taken worden overgenomen door liet parlement in Londen, dat maandag en dinsdag reeds bijeenkomt om de crisis in Ulster te bespreken. De maatregel, waarvoor geen parlementaire goedkeuring noodzakelijk is, gaat onmiddellijk in. De Amerikaanse senator William Fulbright, die vooral in het bui tenland zeer bekend is, zal in no vember niet terugkerenin de Se naat. Hij is bij een voorverkie zing van zijn Democratische par tij in Arkansas met groot ver schil verslagen door gouverneur Dale Bumpers. Deze nederlaag betekent vrijwel zeker het einde van de loopbaan van de nu 69-jarige Fulbright, die dertig jaar lid is geweest van het Congres. Sinds 1959 ls hij voorzitter van de Senaats commissie voor buitenlandse zaken. In deze functie was hij jarenlang de meest gezaghebbende criticus van het Amerikaanse buitenlandse beleid. Hij had hierover vrij radicale opvattin gen. De Verenigde Staten moesten volgens hem niet teveel in de wereld willen regelen. 'Onze rol moet be scheiden zijn,' zo vond hij. Fulbright was een goede vriend van president Johnson, maar deze twee kwamen lijnrecht tegenover elkaar te staan toen de VS verdeeld raakten over de oorlog in Vietnam. Fulbright werd één van de kampioenen van de anti-oorlogsbeweging. Met zijn uitge sproken eigen mening over het bui tenlandse beleid wist de Senator uit Arkansas nooit door te dringen tot de kring van de machtigste mannen in het Congres of In de Democratische partij. Er werd altijd wel naar hem geluisterd, maar zijn invloed bleef beperkt Hoewel hij zidh voor zijn staat niet het vuur uit de sloffen liep werd hij toch keer op keer herkozen In Arkan sas. Ondanks zijn gevorderde leeftijd had hij in november toch weer een gooi willen doen naar een Senaatsze tel. Verder dan de voorverkiezingen van zijn eigen partij heeft hij het niet gebracht De ambitieuze Dale Bumpers heeft hem met ongeveer 65 tegen 35 procent verslagen en zal nu namens de Democraten kandidaat staan voor de senaatszetel van Arkan sas. Verwacht wordt, dat hij in no vember weinig moeite zal hebben met zijn Republikeinse tegenstander. De ster van Bumpers stijgt snel in de Democratische partij. In 1970 werd hij bij verrassing gekozen tot gouver neur van Arkansas en nu zien velen in hem al een toekomstige presidents- Kennelijk wil de regering in Londen tijd winnen voor het zoeken naar een oplossing voor de toekomst van Ul ster. Het is verder niet uitgesloten dan in Noord Ierland voorlopig een nieuwe bestuursraad wordt gevormd die geheel of grotendeels uit ambtena ren bestaat Dit na het uitéén splijten van de nog geen zes maanden oude 'noodregering* van katholieken en protestanten. Vandaag heeft de Engel se minister voor Noord Ierland Merlyn Rees afzonderlijke besprekin gen met katholieken en protestanten. Protestantse stakingsleiders in Ulster hebben inmiddels aangekondigd dat de algemene staking, die de provincie verlamt, zal worden beëindigd door een terugkeer naar het werk 'in fa sen'. In Belfast reden gisteren al weer bussen en er was weer brood en melk te koop. Gewaarschuwd is echter dat opnieuw tot actie zal worden overge gaan als niet aan de eisen van de protestanten wordt tegemoet geko men. Zij hebben rechtstreeks bestuur vanuit Londen en directe verkiezin gen geëist. De vraag is of het buiten spel zetten van het Noordierse parle ment zal worden gezien als in feite rechtstreeks bestuur vanuit Londen. door onze correspondent Heinz Gstrein GAIRO De grote schoonmaak van het Suez-kana al is in volle gang. De Egyptische autoriteiten maken bijna dagelijks nieuwe plannen bekend voor het h erstel van deze waterweg en de wederopbouw van de kanaalsteden Port Said, Kwantara, Ismailia en S uez. Het staat nu vast, dat nog deze zomer wordt be gonnen met de aanleg van een pijpleiding van de Rode naar de Middellandse Zee. Over de financiering van al deze pro jecten is veel minder bekend. Welke staten en internationale ondernemin gen de grootste rol spelen bij Egyp- te's wederopbouw blijft op de achter grond. Apart geschenk? De schoonmaak van het Suez-kanaal is in eerste instantie ter hand genomen door eenheden van de Amerikaanse en Britse marine. De Verenigde Sta ten hebben de kosten op zich geno men van deze operatie, die nog tot in juni zal voortduren. Daaibij is het nog lang niet zeker of dit geld onder het hulpprogramma van 250 miljoen dollar, dat president Nixon heeft voorgesteld, zal vallen, of dat Egypte Niöt C3d63U dit a±s apart geschenk zal ontvangen. capaciteit van toen was het kanaal slechts bevaarbaar voor olietankers tot 65.000 ton. Sindsdien zijn de reders aan heel andere afmetingen gewend geraakt Het antwoord van Egypte op deze ontwikkeling is verbreding en verdie ping van het kanaal. Japan heeft voor deze plannen een krediet van 14Ó miljoen dollar beschikbaar gesteld. Over een zelfde bedrag wordt nog onderhandeld tussen Tokio en Cairo De Amerikaanse Ohase Manhattan Bank stelde voor hetzelfde doel tach tig miljoen dollar in het vooruitzicht De Bgyptenaxen proberen nu de voor waarden, die aan deze lening verbon den waren, wat te verzachten Met deze Amerikaanse goedgeefsheid lijkt het wel zeker dat de voor de Amerikaanse regering werkende on derneming 'Murphy-Paoific-Sailvage' de opdracht krijgt voor het opruimen van de resterende bergings- en bag- gerwerkzaamheden. Ook voor dit kar wei, dat nog acht maanden zal duren, kan Egypte rekenen op een Ameri kaans krediet of op zijn minst od steun via het hulpprogramma Breder en dieper Met de openstelling van het Suez- kanaal, die in het eerste kwartaal van het volgend jaar te verwachten is, heeft Egypte nog lang niet alles terug wat het verloor door de blokkade in de zesdaagse oorlog in 1967. Met zijn De Egyptische droom, dat Cairo voor de wederopbouw zo goed als alles cadeau zou kunnen krijgen is inmid dels wel wat vervaagd. Aan de andere kant leeft bij de Arabische oliestaten onmiskenbaarde bereidheid om finan cieringen op de voor Egypte meest gunstige voorwaarden te regelen. Dit komt in de eerste plaats voort uit het streven om de opbrengsten uit de sterk gestegen olieprijzen snel en zon der gevaar voor inflatie te investeren. Dat wordt met de bedragen, waar het hier om gaat, steeds moeilijker op de westerse kapitaalmarkt. Bovendien kijkt men daar met Argus-ogen naar de steeds groter wordende Arabische deelnemingen. Egypte kan vooral van Koeweit en Saoedi-Arabië grote bedra gen verwachten De grote opdrachten in het kader van dc Egyptische wederopbouw zijn nauw verbonden aan de financiering. Het aanbod van een Zwitsers bouwbe drijf voor het herstel van de vijf tunnels onder het Suez-kanaal is bij voorbeeld nog niet besproken, omdat het bedrijf er nog niet in geslaagd is er ook bank- of regeringskredieten bij te leveren. Onder deze moeilijke omstandigheden, waaronder het krap bij kas zittende Egypte aan dc wederopbouw moet werken, biedt zich de combinatie van westerse techniek met Arabische olie- geld steeds sterker aan. Voordelen Het Westeuropese Schrodler-concern bijvoorbeeld heeft een Egyptisch be drijf, dat steun krijgt uit Saoedi- Arabië, een licensie gegeven voor het maken van liften. Een dergelijke overeenkomst heeft voor het buiten landse bedrijf verschuilende voorde len. Het profiteert van de goedkope Egyptische arbeiders en de bel as tin- voordelen, die gelden voor na-oorlogse investeringen. Bovendien beperkt het zijn risico in dit land, waar het bedrijfsleven achtereenvolgens werd geteisterd door nationalisaties en oor logsgeweld. Zelfs als de buitenlandse lioensie-ver- strekkers geen geld steken in de' Egyptische bedrijven, profiteren ze toch nog door de levering van onder delen, die in Egypte niet gemaakt kunnen worden. Op deze basis zal General Motors waarschijnlijk een nieuwe fabriek stichten in Egypte. Westinghaus (electro) probeert op de zelfde manier voet aan de grond te krijgen. Japanse bedrijven zullen met geld van Koeweit de cementindustrie op poten zetten. Voorsprong Senator William Fulbright RIO DE JANEIRO (AP) Opinie onderzoeker George Fallup is woens dag alhier met 26 van zijn medewer kers gaan vergaderen om een wereld- onderzoek te gaan voorbereiden over 'de toestand van de njensheid'. De Amerikaan Gallup, die het systeem van onderzoeken voor het eerst had toegepast, in 1934, en die sindsdien al 20.000 'gallups polls' heeft ondernomen, gaat zijn nieuwe grote onderzoek verrichten dankzij de financiële steun van de kettering- stichting. Het wordt het eerste wereld-opinie onderzoek. Gallup wil trachten na te gaan 'hoe men in alle landen ter wereld psychologisch reageert, wat het peil der tevredenheid is van de mensen en wat zij hopen, trachten te bereiken en vrezen'. De producenten van kwaliteitsartike len hebben goede kansen op opdrach ten via de Arabische financiers of via de buitenlandse hulpprogramma's. De ondernemingen die goed zijn inge voerd bij Saoedi-Arabië, Koeweit en de andere landen langs de Perzische Golf —de belangrijkste geldschieters van Egypte hebben daarbij een grote voorsprong. Behalve de financiering spelen de kosten een beslissende rol voor de Egyptenaren. Zo verspeelde een Ame rikaans bedrijf de opdracht voor de aanleg van een pijpleiding van de Rode naar de Middellandse Zee aan een Italiaanse combinatie, omdat deze laatste gewoon goedkoper was. De snel verbeterende verstandhoudingen tussen Egypte en de Verenigde Staten veranderden daaraan niets. Geen grote opdracht Bij dit alles moet niet uit het oog worden verloren, dat Egypte het liefst zaken doet met ondernemingen uit het kapitalistische blok. Het wil niet afhankelijk worden van de communis tische Comecon. Ook de Chinezen, die zich in 1973 op de Egyptische bouw sector wierpen, hebben bij de weder opbouw van Egypte geen enkele grote opdracht gekregen, evenmin als de Russen. kandidaat. Bij zijn campagne tegen Fulbright heeft hij er steeds op gehamerd dat er nieuwe mensen nodig zijn in Was hington om Amerika's grote proble men op te lossen. Zijn forse overwin ning wordt dan ook gezien als een duidelijk blijk ran het ongenoegen met het huidige bestuur, dat onder de Amerikaanse kiezers leeft en dat voor al te wijten is aan het Watergate- schandaal. Op deze manier is Ful bright indirect ook een slachtoffer van Nixons smerige zaken, hoewel hij zich in de verkiezingsstrijd krachtig heeft afgezet tegen de president Met een leuze als 'Niets kan Nixon geluk kiger maken dan een nederlaag van Fulbright probeerden zijn aanhangers de afgelopen dagen stemmen te vero veren. Zij baseerden hun anti-Nixon- campagne op een opiniepeiling, waar uit bleek, dat twee van de drie kie zers in Arkansas geen vertrouwen meer hebben in president Nixon. Bij de presidentsverkiezingen van 1972 behaalde Nixon hier nog een overwel digende meerderheid. De man, die het eerst in aanmerking komt op Fulbright op te volgen al* voorzitter van de Senaatscommissie voor buitenlandse zaken, is de Conser vatieve senator John Sparkman. Als hij die functie accepteert zal hij-aftre den als voorzitter van de Congrescom missie voor het bankwezen en daar mee zullen de Amerikaanse bankiers wiet bijster gelukkig zijn. Spankman zou namelijk worden opgevolgd door de nogal kritische senator William Proxmire. De banken hebben het niet zo begre pen op Proxmire, die aanmerkelijk progressiever en ambitieuzer is dan Sparkman en de wat ingeslapen com missie voor het bankwezen zeker nieuw leven in zal blazen. De finan ciële wereld had daarom opmerkelijk veel aandacht voor de voorveririezin- gen in Arkansas, maar dat heeft Ful bright niet kunnen redden. HELSINKI (UPI) Juhani Kortesal- mi, een parlemengslid van de Finse plattelandspartij, heeft de parlements voorzitter een brief geschreven waar in hij klaagt over het feit dat: parlementsleden zich op de plaats waar ze werken bezondigen aan, he laas beruchte, drinkpartijen. parlementsleden tijdens debatten kranten en tijdschriften lezen en kauwgummi kauwen. jongere parlementsleden tijdens belangrijke begrotingsdebatten puzzels in kranten zitten op te lossen. De klacht komt een dag nadat de voorzitter van de plattelandspartij, Veikko Vennamo, uit de kamer werd verwijderd toen hij zonder toeslem ming begon te spreken over een on derwerp dat al lang was afgesloten. Het was de vierde maal in de huidige zittingsperiode dat Vennamo met krachtige hand moest worden verwij derd. MADRID (UPI) De Spaanse rege ring heeft het parlement (Cortes) het eerste deel van een pakket politieke hervormingen voorgelegd. Aan het pakket Ls de bedekte waarschuwing verbonden dat het 35 jaar oude re giem van generaal Franco ten dode is opgeschreven als het geen veranderin gen accepteert. He»t wetsontwerp dat is ingediend voorziet in dé verkiezing van burge meesters die tot nu toe door de regering worden benoemd. De Spaan se premier Carlos Navarro heeft nog andere hervormingen beloofd, zoals de oprichting van partij-achtige 'poli tieke verenigingen', grotere vertegen woordiging in het parlement en wijzi gingen in de door de regering gecon troleerde vakbonden. Het wetsontwerp over de 'status van lokale besturen' voorziet erin dat bur gemeesters zullen worden gekozen door wethouders De wethouders worden gekozen via algemeen kies recht. Een uitzondering wordt ge maakt voor de burgemeesters van Ma drid en Barcelona wier benoeming blijft geschieden door de regering. Verder zullen alle Spanjaarden boven de 21 stemrecht krijgen hetgeen een aanzienlijke wijziging betekent ten opzichte van de huidige kieswet dié zegt dat alleen gezinshoofden kunnen stemmen. Kandidaten voor het wet houderschap kunnen zich alleen als niet-partijleden presenteren. Politieke partijen en open oppositie zijn im mers in Spanje verboden. ADVERTENTIE In verband met de grote hoeveelheid zet-advertenties voor onze zaterdagbladen, dienen advertenties voor deze rubriek Het onderwijs vraagt uiterlijk in het bezit van de advertentieorderafdeling van de Chr. Pers, Postbus 859 te Amsterdam te zijn. U gelieve uw opgave derhalve tijdig in te zenden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1974 | | pagina 9