Dr. Kraan:'Kerk moet
ook zieken genezen'
^VDOMINEES
Hervormde sympathie
voor boycot-acties
Meer aandacht voor
de gebedsdienst
op Prinsjesdag
Rome kapitti
Leuven weg<
eredoctoraat
Sehillebeeck:
Trouw
Kwartet
TROUW/KWARTET ZATERDAG 25 .MEI 1974
KERK w/IKV
door prof. dr. G. N. Lammens
Zal een herstel van de Dienst der Genezing in de komende jaren veelvuldig
op de kerkelijke dagorde staan? Dr. K. J. Kraan meent van wel en als de
voortekenen niet bedriegen kan hij wel eens gelijk krijgen. We zien immers
in heel de wereld een sterke groei va n de charismatische beweging met haar
specifieke aandacht voor de werking van de Geest en voor de gemeente als
draagster van de verschillende Geestesgaven.
Over een van deze gaven: de Dienst
der Genezing schreef dr. Kraan het
voor zover mij bekend meest omvang
rijke handboek ooit in ons taalge- Bediening
bied over dit onderwerp verschenen.
Een paperback van maar liefst bijna
600 bladzijden.
aan de invloed waarvan lichaam noch
geest zioh kunnen onttrekken.
Engels
Het boek is een bewogen en krachtig
pleidooi voor herstel van de Dienst
der Genezing, ndet~ alleen als onder
deel van het pastoraat maar als pu
blieke eredienst van de kerk. Model
er voor staat de in 1944 door William
Temple gestichte Churches' Council
of Healing van de Kerk van Enge
land. Althans tot op zekere hoogte.
Want Kraan beweegt zich meer op de
charismatische dan op de liturgisch-
sakramentale lijn, zij het dat hij
beide lijnen zich naar elkaar ziet
toebuigen, wat met name in de angel-
saksische wereld inderdaad het geval
is.
Blijvend
Uitgangspunt van heel het boek is dat
de christelijke gemeente op het ge
bied van de genezing een eigen speci
fieke taak heeft die ze aan geen enkel
instantie - dus ook niet aan de medi
sche wetenschap - kan overdragen.
Christus heeft zijn leerlingen opge
dragen het evangelie te prediken en
de zieken te genezen. Het gaat hier
om een blijvende opdracht. De Dienst
der Genezing kan het werk van de
dokter omvatten maar valt er niet
mee samen. Kraan spreekt van twee
ërlei vorm van diakonaat, beide
dienstbaar aan het ene heilswerk van
Christus.
Maar waarom kan in onze moderne
samenleving de gemeente het genezen
van zieken.niet volledig overlaten aan
de medische wetenschap? Vooreerst
vanwege de blijvende opdracht en de
magna charta van Jakobus 5. Vervol
gens omdat - willen medische zorg en
genezing niet in secularisme vervallen
- het besef levendig gehouden moet
worden dat waarachtige genezing uit
Gód is.: 'Ik, de Here ben uw Heel
meester*. Verder omdat genezing in
naam van Christus veel meer omvat
dan genezing in medische zin. Van
werkelijke gezondheid is eerst sprake
wanneer God als bron van alle leven
tot zijn recht komt en de mens goed
(tof) is in bijbelse zin, dat wil zeg
gen, geschikt om de aarde te maken
tot een oord waar heil, bevrijding
geschiedt voor ieder. Maar bovenal
omdat de medicus geen monopolie
heeft op het gebied van genezing. God
kan vele wegen gaan. De medicus
handelt bij de gratie Gods maar God
handelt niet bij gratie van de medi
sche wetenschap. De Dienst der gene
zing is daarom geen aanvulling op
wat dokters doen maar een geheel
vreemde greep op de mens, een in
werking van de levende Heer langs de
geheimzinnige gangen die Woord en
Geest met een mens kunnen gaan en
De Dienst der Genezing mag niet
beperkt blijven tot zielzorg en voorbe
den. Hij omvat vooral ook een sakra-
menteel machtswoord begeleid door
een handeling als zalving of - en
daaraan geeft Kraan gezien ons kui
tuurpatroon de voorkeur - handopleg
ging. Wat in dit boek zoal te lezen is
over handoplegging als non-verbale
kommunikatievorm en sympathische
verbinding tussen mensen is m.i. van
verstrekkend belang, vooral nu ook in
reformatorische kerken de handopleg
ging - o.a. bij doop en openbare
geloofsbelijdenis - meer en meer in
gebruik begint te komen. De zin er
van wordt door Kraan diep opgehaald
uit het oude en nieuwe testament.
Handoplegging en zegen blijken in de
bijbel nauw verbonden. De handopleg
ging is de toespitsing van de oudtesta
mentische zegen. Zegenenen is meer
dan wensen of bidden. Het is een
toezeggen onder volmacht van de ver
horing. De gezegende is de met ze
genskracht vervulde, die op zijn beurt
heel zijn milieu, met heil, sjaloom en
welzijn vervult. Aan de zieke mag
door handoplegging bevestigd worden
dat hij deel heeft aan de vernieuwen
de kracht van de Geest en aan de
sjaloom als de voleindigde zegen. Dus
ook aan de genezing. Want sjaloom is
iets heel anders dan innerlijke ziele-
vrede - terecht waarschuwt Kraan
voortdurend tegen de kanker van de
vergeestelijking - het is de door
braak van het heil waartoe cok heling
behoort.
Wonderen
Dit betekent dat in de Dienst der
Genezing mag worden uitgezien naar
het wonder. Want er is geen tegen
stelling tussen zegen en wonder. Uit
de vele bladzijden die Kraan aan het
wonder wijdt blijkt zijn affiniteit met
het nieuwere theologische denken.
God is geen ingrijp-God en het won
der is geen willekeurige verstoring
van de natuurorde of een bovenna
tuurlijk gebeuren. Termen als natuui
en bovennatuur zijn ontleend aan een
niet-bijbels taalgebruik. Onder won
der moet worden verstaan heel het
bondgenootschappelijke en bevrijden
de handelen van God in de geschiede
nis dat ingaat tegen de verstoring, het
nietige, de onorde, de demonie. Daar
om zijn 41 Gods daden wonderen en
*e hebben een wónd er karakter omdat
de goddelijke bevrijding ons vermo
gen en begrip ver te boven gaat. Ook
bij Kraan zijn - om met prof. Kuitert
te spreken - God en het heil dus
binnenwerelds. Daarom hoeft het
wonder ook geen onmiddellijk hande
len Gods te zijn en is het menselijk
bemiddelen vaak kenmerkend. 'Het is
nu eenmaal de eer van God dat Hij zo
menselijk mogelijk met ons omgaat'.
Dit wonder van zegen en sjaloom als
doorbraak van een toekomst die reeds
is begonnen mag aan de zieken door
handoplegging worden bevestigd.
Ziekte behoort Immers tot de oncrde,
de chaos, het nietige van de oude
wereld. De bevrijder-God wil deze
ziekte niet Hij maakt er nooit geme
ne zaak mee. Ziekte dient daarom
scherp onderscheiden te worden van
lijden. Het lijden behoort tot de nieu
we wereld die nog zo vaak botst met
de oude. Daarom kan er wel vreugde
zijn om het lijden maar nooit om
ziekte. In de bijbel wordt dan ook
nooit met het oog op een zieke van
lijden gesproken. De enige uitzonde
ring is de vrouw met bloedvloeiingen
in Markus 5 maar die heeft nu juist
veel geleden van véle dokters.
Niet eenzijdig
Niet onvermeld mag blijven dat
Kraans boek niet de eenzijdigheid
vertoont die we in soortgelijke litera
tuur nogal eens aantreffen. Zo staat
heel zijn betoog in een maatschappij
kritisch verband. De Dienst der Gene
zing mag zich niet beperken tot de
enkele mens maar strekt zich uit tot
de samenleving. Herinnerd wordt aan
de gemeente van Corinthe waar velen
ziek zijn omdat de avondmaalsge-
meenschap is verstoord door een
kloof tussen arm en rijk. We kunnen
veel (genezings-) krachten doen in zijn
naam en toch buiten staan als wer
kers der ongerechtigheid. Evenzo is
er geen zweem van goedkope triomfan
telijkheid. Het vermag volgens Jako
bus véél maar niet Alles. Daarom gaat
de Dienst der genezing vaak met
aanvechtingen gepaard, een realiteit
waarvan het pinksterextremisme nau
welijks weet schijnt te hebben.
Vragen
'■•r
Met veel in dit sympathieke boek
stem ik van harte in. Zo ook met de
kritiek op zondag 10 van de kathechis-
mus en op de vroegere Ziekentroost,
'opium in het gereformeerde kerk
boek' volgens Kraan. Toch kwamen er
bij het verder lezen - vooral in het
praktisch deel - nogal, wat twijfels bij
mij op. Ik noem ze vragenderwijs.
Ontbreekt in het boek ondanks het
goede dat gezegd is over verhoring,
genezing en teleurstelling niet een
grondige analyse van wat in de bijbel
is bedoeld met het verkrijgen van
een belófte. Is de auteur soms niet
met zichzelf in tegenspraak? Wordt
wat in het eerste deel gezegd wordt
over de mens als intermediair in het
heilsgebeuren niet opgeheven door-
wat later wordt opgemerkt over de
mens als leeg kanaal voor de goddelij
ke liefde? Gaat de Geest zo depersona
liserend te werk? Als het Gods eer is
zo menselijk mogelijk met ons om te
gaan waarom dan - heel anders dan
bij Barth en Van Niftrik - zo'n na
drukkelijke tegenstelling tussen eroos
en agapè. Waarom wordt zodra
psychische of paranormale verschijn
selen binnen het gezichtsveld komen
vrijwel zonder uitzondering verwezen
naar okkulte infekties? Zijn niet -
Dr. K. J. Kraan
volgens Jakobus - alle goede gaven
van boven, van de Vader der lichten?
Weet de auteur soms niet te veel?
Vooral wanneer nauwkeurig wordt ge-
nalyseerd waarom genezing aanvanke
lijk niet en later wel gelukte? Ik
denk o.a. aan het verhaal op bladzij
433 v. Soms deden die methodische
opmerkingen me denken aan de Jood
se dokter die toen hij hoorde dat een
van zijn patiënten de behandeling te
duur vond en medische literatuur had
aangeschaft om zichzelf te kunnen
helpen, zei: De man zal nog aan een
drukfout sterven!' Ik waag het maar
met dit grapje. Dr. Kraan heeft im
mers zelf gezegd dat we bij alle
charismatische ervaringen ons gevoel
voor humor niet hoeven te verliezen.
Tenslotte
De charismatische beweging wil leven
op de rand van het wonder Dat kèn.
Het koninkrijk is in het verborgene
onder ons. Daarom is de bijbel met
wonderen niet zuinig. Maar ik moet
eerlijk bekennen dat ik aarzel me zo
ver in wonderland te begeven als dr
Kraan. Ik denk aan wat hij schrijft
over de opwekking van doden. Voor
mijn besef is in onze bedeling de
beker van het heil nog te vermengd
en zien we nog maar al te vaak in
een beslagen spiegel. Anderzijds besef
ik meteen dat we ons te veel. kunnen
afschermen tegen wat Luther noemde
'de troostvolle nabijheid' ook al weet
ik dat hij daarbij dacht aan het
avondmaal. Blijkbaar ligt de één toch
anders in de hand van God dan de
ander.
Als ik hier en daar mijn twijfels
houd komt dit in ieder geval niet in
mindering op mijn waardering voor
het werk van dr Kraan en zijn team
in hun proefveld: de Oase in Rotter
dam. Ik weet dat dit werk voor velen
van diep ingrijpende betekenis is.
Nog altijd ook in een periode van
mondiale aandacht - geldt het woord
van Vinet: 'De zorg voor de zieken is
de heiligste plicht van de pastor, de
toetssteen voor hemzelf en voor ande
ren van zijn roeping.' Het christen
dom is een zaak met meer dan één
kant. Ieder is bezag aan zijn eigen
kant. En Christus?....? Sinds pasen
weten we dat hij meestal niet op de
plaats is waar wij Hem gelegd heb-
SCHRIJVEN IN EN OVER 'DIA'
door A. J. Klei
Naar de christelijke gereformeerde kerken heb ik altijd met
een zekere genegenheid gekekenik vond ze en oase van rust
in de woestijn van kerkelijk gekibbel, waarin andere soorten
gereformeerden zich graag storten. Bedachtzame SGP-ers eti
parmantige AR-mannen, streng bevindelijke dominees en har
telijke opwekkingspredikers liepen elkaar in christelijke ge
reformeerde kring tegen 't lijf zonder dat je meteen van dat
gelijkhebberige gedram vernam.
Ik schrijf dit in de verleden tijd en
dat is met opzet. Ik meen dat de
sfeer in de christelijke
gereformeerde kerken tegenwoordig
minder ontspannen is en dat ook
daar de tegenstellingen zich
toespitsen. 'Rechts' is, volgens mijn
journalistieke ervaring, harder aan
het worden en laat meer barse
geluiden los. Hiermee is niet gezegd
dat het bij 'links' allemaal lieverdjes
zijn, maar de harde linksen hebben
al de wijk genomen naar de niet al
te zware hoek van de hervormde
kerk of de gereformeerde kerken.
Wat vandaag 'links' is in de
christelijke gereformeerde kerken
zijn mensen met evenveel begrip
voor als bezwaren tegen wat 'rechts'
drijft, zonder evenwel in een
kleurloos midden te geraken. Tussen
haken: ik gebruik vrijmoedig de
aanduidingen 'links' en 'rechts',
want al hoor je om de klipklap
beweren dat deze termen niet
deugen, iedereen weet drommels
goed wat ermee bedoeld wordt.
Deze christelijke gereformeerde
'linksen' dan kun je tegenkomen in
het maandblad 'Dia'. Onlangs werd
ik met kracht bij deze periodiek
bepaald, nl. toen me gevraagd werd
er iets in te schrijven. Ik zou de
toon en de kleur van 'Dia' willen
vergelijken met die van het onlangs
opgerichte gereformeerde maandlbad
'Credo'. Dat je deze vergelijking
kunt maken is typerend voor het
verschil tussen gereformeerde en
christelijke gereformeerde kerken:
'Credo' is voor gereformeerde
begrippen 'rechts', het leunt tegen de
verontrusten aan, maar het ongeveer
op dezelfde golflengte zittende 'Dia'
is in het christelijke gereformeerde
huis 'links'.
De overeenkomst ligt, als ik goed
zie. hierin: zowel 'Credo' als 'Dia'
willen de betekenis van het
evangelie voor het leven van alledag
onderstrepen. Tegenwoordig noemen
ze dat met een afgrijselijke mondvol
'de maatschappelijke implicaties' van
het evangelie, vroeger hadden ze het
over 'op alle terreinen des levens',
maar dat is precies hetzelfde en de
vooroorlogse kiesverenigings-ijveraar
en de tegenwoordige actiegroeper
zijn in de grond gelijk.
Bij 'Credo' en bij 'Dia' zet men zich
af tegen het alleen maar
klaagzangen aanheffen en het louter
koesteren van de belijdenis. Je moet
er wat mee doen. Een verschil is
dat 'Credo' óók bedoeld is al-
tegenwicht tegen 'links' en dat je
dit van 'Dia' niet kunt zeggen. 'Dia'-
mensen willen best eens met een
jaloerse blik naar het voortvarende
'Voorlopig* (dat in een
gereformeerde wieg gelegen heeft)
kijken, maar de redactie van 'Credo'
zal eerder 'Voorlopig' misnoegd aan
de kant gooien.
Ik leg deze mijn overwegingen voor
aan Dia's redacteur H. W. van den
Brink, een oud-collega van me, nu
nog directeur is van de stichting
Noord-West-Veluwe in Harderwijk
en straks burgemeester van
Langedijk. Hij kan zich wel vinden
in mijn typeringen. De Apeldoornse
kerkhistoricus en orgelkenner prof.
dr. W. van 't Spijker is voorzitter
van de stiohting die 'Dia' uitgeeft
en daarmee kan duidelijk zijn dat
'Dia' niet links-buiten speelt.
Vroeger had je een gestencild blad
van christelijke gereformeerde
jongeren dat 'Branding' heette.
Wanneer wij daar iets uit
overnamen voor de rubriek 'uit de
kerbladen' kwam er altijd prompt
een brief van een notabele
christelijke gereformeerde, die ons
er op wees dat 'dit geluid' voor zijn
kerk 'niet representatief' was. Dit
blad is in 'Dia' opgegaan, evenals
trouwens het studentenblad 'Canon'.
Zoals gezegd, hebben hevig linkse
lieden inmiddels een ander
geestelijk onderdak gevonden en
'Dia' houdt het bedaard.
Toch grijpen ze in de christelijke
gereformeerde kerken niet naar
'Dia', het aantal abonnees ligt onder
de duizend en Henk van den Brink
vermoedt dat er in christelijke
gereformeerde kring evenveel
'Voorlopig'-lezers als afnemers van
'Dia' zijn. Hij zet de bedoeling van
'Dia' nog eens voor me uiteen: 'We
richten ons op die christelijke
gereformeerden die niet zozeer door
de strikt kerkelijke problematiek
geboeid worden als wel door de
vraag hoe je je christen-zijn (wat
voor hen belangrijker is dan ons
christelijk-gereformeerd-zijn) in de
samenleving kunt waarmaken. Dat
dot,n we zo open en onbevangen
mogelijk.
Het nummer waarvoor mijn
medewerking werd gevraagd ging
over de christelijke pers. Ik druk
hierbij af de tekening die mijn
verhaal sierde.
TERUG
Verontwaardigd hebben de 1
voor Mozes en ASron l
verweten dat ze hot met 1
om de uittocht alleen nog map
ter voor die mensen hebben
Jullie hebben de Farao
de handen gegeven om ons t
daarin culmineert hun vervÉ
moet Mozes doen? Alles ds
Het is om er bij te wanhopi
keerde Mozes terug tot de
zei: Heer, waarom behandeltflu Ga
volk zo hard?' McNeile zegt Lu 0l)
'De uitdrukking is prachtig" 1
eenvoud en bevat zijn
gemeensahap met God'. Moj
terug tot God. Dat is ook 3
wat er dan nog te doen
geeft aan God de klacht va
zwaarde slavernij door en
antwoord hem daarop met
nieuwde belofte. Farao zal I
maar laten gaan, maar hij za
land uitdrijven. De rollen zulf
den omgekeerd. Farao zal
zijn dat hij van hen af ds. 3
moet er nog heel wat gebi
de Israëlieten wel rijp
uittocht? Zijn ze bereid de
van Egypte' los te laten, hui
kelijke zekerheden op te
de tocht alleen op het woon
belofte? In de Gulag-Archi.
Solzhenitsyn van de arrestati^
methode die de Russen da;
teerden. Ze speelden op de 1
van de mensen, op hun ondei
heid. Niemand die het waagdj
vluchten, om zioh te ve
hoopte men nog op een siti
aansloot bij de zekerheden
kende. Hij schrijft dan: een I
nii-g schaap is een makkie Ca B
de engelse vertaling) voor de
moet iets groeien van het vë
de uittocht, de bevrijding ivan
leven, werkelijkheid kunnen trtroi
Dat groeien is Gods werk.
ons zien wat echt mensen!»
zolang we dat niet zien heet?
macht over ons. Mozes gaatÉ
terug: het is Gods zaak.
gaat, dan moeten we terug, I
bewijs van een voortdurende
schap (Exodus 5, 22-24).
ben. Maar meestal tref je Hem wel
aan op zulke plekken als de Oase.
Daarom willen we met deze aankondi
ging ook liever geen heerschappij vce-
ren over andermans geloof maar veel
eer medewerkers zijn aan hun blijd
schap (2 Cor. 1, 24).
Prof. dr. G. N. Lammens, directeur
van het Convent van Kerken en bij
zonder hoogleraar te Amsterdam
(VU) en Kampen (geref. theol. hoge
school) bespreekt 'Opdat u genezing
ontvangt' van dr. K. J. Kraan, Hand
boek voor de Dienst der Genezing.
Uitg. Gideon - Hoornaar; prijs 18.90.
Redactionele toelichting vreemde
woorden. Magna charta: grondregel.
Non-verbale kommunikatie: woorde
loos contact. Sympathische verbin
ding: gevoelsband. Sjaloom: vrede. Af-
finieit: verwantschap. Intermediair:
tussen persoon. Depersonaliseren: aan
tasten of uitschakelen van de persoon
lijkheid. Eros en agapè: twee vormen
van liefde, waarbij agapè vooral duidt
op het dienend karakter ervan (vel. 1.
Cor. 13). Psychisch: zielkundig. Mon
diaal: op de hele wereld betrekking
hebbend.
Beroepen: te Papendrecht J.
sten te Huizen; te Sebaidebfj
Lutjegast (toez.) C. v. d.
Noordhoorn, Niezijl en Saai
Den Haag F. D. Emous te Del
te H. I. Ambacht J. de Vi|
Haaften.
Bedankt: voor Bruchem,
Groenekan en Wouterswoude
Post te Bergambacht.
GEREF. KERKEN
Beroepen: te Roden H. A. van]
burg te Voorburg en F. J. v.j
te Nijverdal.
Overleden: S. Wouters (72) E
Drachten; stond in DrondïOos
Soestdijk en te Dordrecht. Len
BAPT. GEMEENTE
Benoemd tot geest, verzorger
chr. centr. voor geestesJ
Noorderhaven te Julianadorp
Jong maatschappelijk werker
phen v.h. pred. te Emmen-K,
veen.
BRUSSEL De katholieke i
teit in Leuven is door Rol
of meer op de vingers getikt V
het feit dal ze op 2 februari
jaar een ere-doctoraat heeft v
aan de Vlaamse dominicaan I
Schillebeeckx, hoogleraar aan
tholieke universiteit in Nijmej
rector van de universiteit, prol
Somer, heeft hierover een brie]
gen van kardinaal Garone in
van de congregatie voor de kal
instellingen. Prof. De Somer
brief naast zich te zullen neerl
Gebruikelijk is dat de facult
godgeleerdheid, wanneer ze eei
da at op het oog heeft voor e
promotie] de instemming vrai
het episcopaat. In dit geval
over het hoofd gezien.
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courar
Nieuwe Leidse Couran
Dordts Dagblad
Uitgaven van
B.V. De Christelijke Pei
Directie:
Ing O. Postma,
F. Diemer
Hoofdredactie:
J. Tamminga.
Hoofdkantoor: NZ. Vooi
burgwal 280. Postbu
859, A'dam. Telefoo
020-22 03 83. PostgirC
2612 74. Bank: Ne<
Midd. Bank (rek.ri
69 73 60 768). Gem.gir
X 500.
