lok Trouw' betrokken in
nderzoek naar 'De Tijd'
TyreioleI
Goed
p& veilig op
deband
met de groene stip
Duke Ellington in
New York overleden
franjes regeerden
's republikeinen
Algerije wil olieboycot tegen ons land opheffen
rer kranten, links en rechts en het midden
lalyse van
Shtergrond'
Trekker vrachtwagen
na aanrijding volledig
Zeldzame ontdekking. Kent u ze nog,
die tijden waarin kwaliteit de boventoon voerde,
waarin de flos-perfecto zozeer geliefd was? Met de
Matanzas van La Paz ontdekt u dat opnieuw.
V/iKWiARTfïr ZATFMDAG 25 MEI 1974
BENMENILAiNlD
T9/DRL11
r Jan Brokken
rs van een krant klagen vaak dat zij hun dagblad 'te links' of
Iclits' vinden. Aanleiding tot deze klacht is meestal een com-
laar of een artikel, dat de lezer in het verkeerde keelgat is
J loten. Hij is het bijvoorbeeld niet eens met de analyse van een
pld feit. In een telefoongesprek met de redactie of in een
jonden brief omkleedt de lezer in zo'n geval zijn klacht met
krenten. Ook kan hij het intuïtief niet met zijn lijfblad eens
HDe lezer oordeelt dan, dat een bepaald artikel een toontje
L dat hem niet aanstaat. Hoe dan ook, de lezer wordt een
•dteer per jaar boos op zijn krant en roept op zo'n moment zijn
Uden en kennissen toe dat hij de krant 'te radicaal' of 'te reac-
UHr' vindt.
de drie dagbladen ongeveer gelijk in
het midden: NRC-Handelsblad op
3.4, De Tijd op 3.6 en Trouw op 3.9.
In 1972 treden veranderingen op:
NRC-Handelsblad schuift naar links,
van 3.4 naar 2.7, De Tijd eveneens,
van 3.6 naar 2.9 en Trouw gaat naar
rechts, van 3.9 naar 4.9. De verande
ring bij Trouw is het grootste.
Ion
aschappelijk is de politieke
ng van een krant tot voor kort
joit uitgezocht. Met het medi-
lerzoek 'Tijd gebonden' en 'De
in vijf dimensies' hebben wij
XMet meer houvast. De vakgroe-
Kommunikatiewetenschap en
^ene Sociologie van de Vrije
eijrsiteit in Amsterdam hebben
(ijk in opdracht van deze krant
teer uitgebreid onderzoek ge-
Inaar dagblad De Tijd. In deel
leffan dat onderzoek worden ver
ingen gemaakt met de 'zuster-
NRC-Handelsblad en Trouw,
an deze vergelijkingen geldt
litieke richting van de genoem-
aden.
Het onderzoek blijkt, dat Trouw
T van het midden staat en con-
liever is dan NRC-Handelsblad
t Tijd. Tijdens de onderzoekpe-
dat was 1971 en 1972 is
r volgens de vakgroepen aan-
jk rechtser geworden. Met deze
atering kun je nog alle kanten
irat is rechts bijvoorbeeld en
s dat gemeten? De vakgroepen
wetenschappelijk genoeg te
gegaan om deze begrippen na-
e definiëren. Zij hebben pro
ef en conservatief gelieerd aan
lid, gelijkheid en saamhorig-
Omdat deze begrippen in kran-
tikelen erg moeilijk meetbaar
hebben de vakgroepen de poli-
faktorer. (in dit geval de poli-
partijen) op deze begrippen
ten en hun richting op een
,1 gezet, die van één (zeer pro-
ief) tot zeven (zeer conserva-
loopt. Vervolgens zijn zij nage-
hoe de d-ie kranten tegenover
ifaktoren stonden, en dat lever-
einduitslag op. In 1972 lagen
Cijfers
Wat betekenen deze cijfers nu? Een
paar voorbeelden. In 1971 stond
Trouw dicht bij de schaalwaarde
van D'66. De krant was toen 1.2
punt progressiever dan dc ARP, 1.8
progressiever dan de CHU en 2.5
progressiever dan de VVD. In 1972
was Trouw nog maar 0.2 progressie
ver dan de ARI-, 0.2 conservatiever
dan de KVP en 2.4 conservatiever
dan de PvdA en de PPR. NRC-
Handelsblad daarentegen was in
1972 nog maar 0.3 conservatiever
dan de PvdA, maar 3.7 progressiever
dan de VVD. De Tijd tenslotte bp-
vond zich in 1972 tussen D'66 en de
PPR.
Bij de analyse van de politieke rich
ting is gebruik gemaakt van artike
len, die achtergrondinformatie be
vatten, die handelen over politiek
en economie in Nederland of politie
ke relevante factoren vermelden. Uit
het onderzoek blijkt, dat De Tijd in
1972 vrij positief tegenover de PvdA
stond en tegenover alle andere poli
tieke partijen negatief, inclusief de
KVP. NRC-Handelsblad staat tegen
over alle partijen gematigd negatief
en Trouw idem dito met uitzonde
ring van de ARP, die zeer gematigd
positief in onze krant wordt behan
deld.
De resultaten van dit onderzoek
zijn, een ieder zal dat beamen, ver
rassend. Naast Trouw lees ik bij
voorbeeld NRC-Handelsblad en als
aandachtige lezer is het mij nooit
opgevallen, dat dit blad zo dicht bij
Bij het wetenschappelijk onderzoek
naar De Tijd werd ook 'Trouw'
betrokken, zoals in het hierbij afge
drukte artikel vermeld wordt. Het
onderzoek had betrekking op de Ja
ren '71 en '72. In februari 1971
werden de redacties van Trouw en
de Kwartetbladen samengevoegd en
werd de inhoud van de landelijke
pagina's in beginsel gelijk. Een jaar
later werd dit samengaan door ver
dere technische samenwerking afge
rond. De verschillen tussen 'Trouw'
en de Kwartetbladen hebben sinds
dien in beginsel alleen maar betrek
ing op regionale artikelen en be
richten. De onderzoekers hebben de
ze speciale Kwartetberichtgeving dus
niet in hun beschouwingen betrok
ken.
de PvdA stond. De Tijd, een krant
die ik wat onregelmatiger, maar met
niet minder plezier lees, vind ik
duidelijker in het onderzoek terug
Trouw tenslotte komt in mijn ogen
in het onderzoek wat verminkt over.
Om een voorbeeld te noemen: onze
krant zou kritischer over de PvdA
schrijven dan over de WD. Nu, het
lijkt me, dat lezers en redacteuren
van deze krant dat moeilijk kunnen
beamen.
'Verantwoord'
Daarmee wil ik de waarde van dit
onderzoek niet in twijfel trekken. In
De Tijd schreef dr. J. G. Stappers,
lector in de publicistiek aan de
Nijmeegse universiteit, dat dit on
derzoek wetenschappelijk zeer ver
antwoord is. Ik geloof hem op zijn
woord. Maar op het punt van hel
onderzoek naar de politieke richting
van de krant heb ik toch wel kri
tiek. In de eerste plaats in het
kwantitatieve. Voor De Tijd werden
25 artikelen op de politieke richting
nagelezen, voor dc NRC 21 en voor
Trouw 13. De verschillen lijken mij
te groot. In de tweede plaats kun je
het woordje politiek verschillend in
terpreteren. De onderzoekers doen
dat zeer eng. Het gezicht van een
krant wordt echter mede bepaald
door wat er bijvoorbeeld geschreven
wordt over buitenparlementaire
goepen. En om in eigen huis te
blijven: onze lezers voelen zich vaak
betrokken bij wat op de kerkpagina
geschreven wordt. Zijn deze artike
len ook in het onderzoek verwerkt9
Ik geloof van niet. En dat brengt
me bij het laatste punt. Wetenschap
pelijke onderzoekers doen er goed
aan bij een volgende analyse van
één of meer kranten de bestudeerde
artikelen te vermelden. Dat werkt
voor alle betrokkenen verhelderend.
Behalve de politieke richting heb
ben de vakgroepen nog een aantal
vergelijkende studies gedaan, name
lijk over de relatieve aandacht van
de drie kranten voor nieuwssoorten,
de leesbaarheid, de genuanceerdheid
en de religieuse en kerkelijke oriën
tatie. Op al deze punten blijken de
onderzochte dagbladen niet ver uit
elkaar te lopen. Wat betreft het
nieuws blijkt, dat Trouw minder
aandacht besteedt aan de gemeen
schappelijke voorzieningen (onder
wijs, openbaar vervoer, kunst, mas
sacommunicatie etc.) dan beide an
dere bladen. Trouw en De Tijd ge
ven meer aandacht aan kerkelijke
zaken dan NRC-Handelsblad. Opmer
kelijk is wel, dat Trouw oog heeft
voor het katholieke nieuws, terwijl
De Tijd het nieuws uit de protes
tantse hoek nogal verwaarloost. Dat
zal binnenkort wel veranderen, want
één van de aanbevelingen van de
onderzoekers luidt, dat De Tijd wat
meer nieuws over protestantse zaken
moet geven.
Leesbaarheid
In de leesbaarheid verschillen de
kranten ook maar weinig. De Tijd
en Trouw bevinden zich op een
'tamelijk moeilijk' niveau, dat wil
zeggen op het Mulo-niveau, NRC-
Handelsblad is wat moeilijker te
lezen. De genuanceerdheid In de
hoofdredactionele commentaren is
in de drie kranten precies gelijk. De
verhouding tussen het aantal zinnen
met een motivering bij een bewe
ring en het aantal zinnen met een
bewering is in alle drie kranten
gelijk: van één staat tot twee. Het
onderzoek naar de kerkelijke en re
ligieuse oriëntatie leverde te wedndg
resultaten op om conclusies te trek
ken.
In de rapporten staan vele aanbeve
lingen voor het dagblad De Tijd, die
vooral voor intern gebruik zijn, en
die wij hier daarom niet vermelden.
Het is al prijzenswaardig genoeg,
dat de directie van een dagblad een
op kosten van dit bedrijf gemaakt
rapport openbaar maakt. Onderzoe
ken van of voor een bepaalde krant
worden in de meeste gevallen als
fabrieksgeheimen gezien. Directeur
drs. F. P. J. M. Sweens van De Tijd
heeft met het versturen van deze
rapporten naar alle bibliotheken de
communicatiewetenschap een grote
dienst bewezen. Door het rapport
ook ter inzage en ter bespreking te
geven aan bijvoorbeeld onze krant
heeft hij lezers en redacteuren van
Trouw een graantje laten meepikken
van dit toch wel belangwekkende
onderzoek.
Na in botsing te zijn gekomen met een personen
auto reeds gistermorgen een trekker met oplegger
een boerderij langs de weg Nijmegen-Grave bin
nen. De trekker verdween geheel in de boerderij
en kwam voor het bed van het inwonende echtpaar
1-n rvm-i tttavi to\ s*ilstand- De boerderijbewoners kwamen met de
lil DOeraeril V6rQW6n6ü schrik vrij, de bestuurder van de personenauto
werd zwaar gewond.
Geertsema voor oranjeverenigingen:
ADVERTENTIE
lNINGEN 'Geven wij
[njes wel voldoende ruimte
-4te spelen op de verande-
Imaatsckappij?' Deze vraag
de commissaris der konin-
Gelderland, mr. W. J.
erna, op het gisteren in
ingen gehouden congres
federatie van oranjever-
;en.
de indruk dat de koningin en
nilie zelf met deze veranderin-
ook leiden tot andere vormen
hankelijkheidsbetuiging jegens
minder moeite zullen hebben
Nederlandse volk. Aan de
lenigingen is de taak de in
:ht aan de gang zijnde ontwik-
te kanaliseren.
Geertsema zot van mening te
t in Nederland de dynastie
is; de monarchie lijkt secun-
zijn. Onder diverse regerings-
heeft de ene dynastie zich
laafd. 'Ik ben er vrij zeker van
er geen Oranjetelgen meer
>m de kroon te dragen, het
monarchie ook gedaan zou
vrijheidszin
zijn ónstelling een grote
tzin zal aldus de heer
na, on6 volk eigenlijk republi-
loeten denken. De monarchie
wel verenigbaar gebleken met
ig om zichzelf te regeren. En
tzonderingen daargelaten, heb-
Oranjes steeds als republikei-
regeerd, daarom zijn wij zo
Jiistiseh geworden. Moest er in
ld een president gekozen wor-
an zou koningin Juliana bij
tiging vrijwel op honderd pro-
in de stemmen kunnen reke-
iwoonlijk is een president niet
an een exponent van de meer-
van het volk.
r Geertsema: 'Koningin Juliana
n haar hele levensstijl blijk
el te voelen van het volk. In
tenland begrijpt men dat niet
len verwacht een imponerend
Terwijl juist menselijkheid,
lenheid en arbeidzaamheid tot
•langrijkste eigenschappen be-
Oranjeverenigingen betreft,
leer Geertsema met veel waar
dat deze er steeds voor zorgen
hele Nederlandse volk op het
ie verjaardagspartijtje van de
wordt genodigd. Dat heeft
maken met ons familiecentris-
zij denkt lil grotere verbanden, inter-
nationaler. In de toekomst zal men
zich niet op gelijke voet met de vorst
identificeren. Een volksfeest met au
bades en koekhappen zal niet zo lang
meer aanvaard worden als middel om
de oranjeliefde tot uiting te brengen'
De oranjeverenigingen hebben, vol
gens de heer Geertsema. een belang
rijke hoewel geen gemakkelijke taak
bij het zoeken naar nieuwe wegen in
dit verband. Temeer niet daar de
voortekenen er zijn dat de koninklij
ke familie meer dan voorheen ook bij
politieke confrontaties zal worden be
trokken. Er is behoefte aan meer
ruimte voor een kritischer, directer
contact tussen de jongeren en de
Oranjes.
'Nieuwe wegen'
De voorzitter van de federatie van
oranjeverenigingen, waarbij tweedui
zend oranjeverenigingen en dergelijke
zijn aangesloten, de heer T. van Dijk,
merkte in zijn openingsrede op dat de
oranjeverenigingen onder meer bij de
viering van het zilveren regeringsju
bileum van koningin Juliana septem
ber 1973 al hebben laten blijken dat
men zijn oranjegezindheid niet meer
op een flauw-sentimentele manier,
maar op een eigentijdse wijze wil
beleven.
Daar zorgt een uitgelezen melange van Havana-,
Brazil- en Sumatra-tabakken voor, en een gaaf
Java-dekblad. Kwaliteit, in alle rust gerijpt,
die geen sier of opsmuk gedoogt. Een kenner
Matanzas maar 28 ct.), j
omdat 't zo hoort.
En niet anders.
Ggarros Autenticos.
Onder indruk van beleid in VN
ALGIERS (Reuter) De Algerijnse minister van buitenlandse za
ken Abdelaziz Bouteflika heeft, toen hij juist was teruggekeerd van
de vergadering van de Arabische Liga in Cairo, aangedrongen op op
heffing van het Arabisch olie-embargo tegen Nederland en Dene
marken.
'at worden prijsgegeven, want
Het embargo tegen de VS was twee
maanden geleden opgeheven, maar te
gen Denemarken en Nederland was
het gehandhaafd op grond van de
steun van deze landen aan Israël
gedurende de oktober-oorlog. Boutefli
ka zei tegenover verslaggevers dat
Europa een tweede kans moet krijgen.
Hij legde de nadruk op de construc
tieve opstelling van Nederland tijdens
de grondstoffenconferentie van de
VN, die de afgelopen maand in New
York werd gehouden op verzoek van
Algerije's premier Boumedienne, die
daarbij sprak namens de groep niet-
gebonden landen.
Met deze opstelling van Nederland
moet naar hij zei rekening worden
gehouden. 'Als we werkelijk een dia
loog met Europa willen dan is de tijd
nu aangebroken om het een nieuwe
kans te geven zichzelf te vinden en
sommige van zijn tegenstrijdigheden
te overwinnen'.
'Zeer opmerkelijk'
Gevraagd om een andere toelichting
van minister Bouteflika's waardering
van Nederlandse rol op de grondstof
fenconferentie van de VN, zei ons de
eerste ambassade raad van de Alge
rijnse ambassade in Brussel, de heer
Bencheikh, dat Nederlands rol tijdens
dit overleg 'zeer opmerkelijk' is ge
weest. 'Ten eerste door zijn ideeën,
bijvoorbeeld de manier waarop uw
ministers Van der Stoel en Pronk de
ontwikkelingslanden verdedigden, en
de visie die uw land op het gebied
van internationale samenwerking
heeft, zijn aandringen op een nieuwe
economische wereldorde. Ten tweede
door zijn praktisch handelen op die
conferentie, ook dat heeft zeer de
aandacht getrokken bij de niet-gebon
den landen. Uw regering bleek veel
begrip te hebben voor de economische
beginselverklaring van de niet-gebon-
den landen'.
Volgens een woordvoerder van het
ministerie voor ontwikkelingssamen
werking is de bemiddelende rol die
Nederland in New York heeft ge
speeld bij de ontwikkelingslanden
goed aangeslagen. 'Ons land heeft ge
probeerd een 'trait d' union' te zijn
tussen de twee blokken: dc Verenigde
Staten en de EEG aan de éne en de
ontwikkelingslanden aan de andere
kant'.
De woordvoerder zei dat al vóór het
begin van de conferentie het Neder
landse standpunt parallel liep met dat
der ontwikkelingslanden. De regering
in Den Haag heeft steeds gepleit voor
Gouden Cannes-palm
voor film uit VS
CANNES De Amerikaan Francis
Ford Coppola is voor 'The conversati
on' vrijdag in Canines beloont met de
Gouden Palm van het filmfestival.
Coppola, regisseur van de vermaarde
'Godfather', had het draaiboek voor
The conversation, dat op de Waterga
te-affaire geïnsptree-ri lijkt, al in 1966
gemaak'
De beloning van de beste aoteur ging
naar Jack Nicholson voor zijn rol als
zeeman dm 'The last detail': de beste
actrice was volgens de Cannes-jury de
Francaise Marie José Nait im 'Les
violons du bal', een film over de
Duitse bezetting in Frankrijk.
Wereldberoemd bandleider en componist werd 75 jaar
NEW YORK Duke Ellington de ivereldbekende band-leider en
componistis vrijdag op 75-jarige leeftijd overleden in het Colum-
bia-ziekenhuis in Neiv York, ivaar hij enkele maanden geleden ivas
opgenomen omdat hij een infectie aan de luchtwegen had. Hij was
op 29 april 75 jaar geworden, maar hij kon de feestelijkheden van
die dag niet bijwonen.
een grondstoffenconferentie in uitge
breide zin, waar Alle problemen aan
dc orde zouden komen, en tegen een
energieconferentie in engere zin, waar
Frankrijk een fervent voorstander van
was. De Groep van 77 'het blok ont
wikkelingslanden waartoe er nu reeds
ongeveer honderd behoren, heeft on
der leiding van Algerije voortdurend
aangedrongen op een totaalaanpak',
omdat volgens deze groep een veran
dering van de 'economische wereldor
de' meer omvat dan alleen het ener
gievraagstuk.
Nederland heeft ook een bemiddelen
de rol gespeeld bij de opstelling van
de slotverklaring, waarover aanvanke
lijk grote verdeeldheid bestond tussen
de deelnemende landen. Mede door
herhaald initiatief van ons land is het
uiteindelijk toch gelukt een gematig
de vdrklaring aangenomen te krijgen,
waar ook de Verenigde Staten zich.
zij het met moeite, achter hebben
kunnen stellen. Volgens de woord
voerder van het ministerie is ook
deze activiteit van ons land 'niet on
opgemerkt' gebleven.
In een uitvoerig artikel
(Trouw/Kwartet 27 april) schetste on
ze jazz-meaewerker Rud Niemans ter Jf
gelegenheüd vain Ellingtons verjaar-
dag, levensloop en verdiensten van dit
'jazzfenomeen zonder weerga'. Een er-
fenis om te koesteren, noemde hij de
talloze composities en de ontelbare
grammofoonopnaman die Ellington
tijdens zijn ruim vijftigjarige muzika
le creativiteit maakte. De grammo-
foonopnamen, waar onder vele die
nog ongehoord in de archieven liggen,
zijn het enige wat ons nu rest. Op
deze grammofoonplaten is, ook door
de belangrijke musici die in de bands
van Ellington meewerkten, een boei
end klinkend relaas van de geschiede
nis van de jazz van de laatste halve
eeuw vastgelegd.
Edward Kennedy (Duke) Ellington
werd op 29 april 1899 in Washington
(DC) geboren. Zijn vader diende o.m.
als butler op het Witte Huis. Hij was
als pianist in hoofdzaak autodidact en
musiceerde als 17-jarige al met een
eigen orkestje op bruiloften en partij
en. .Met 'The Washingtonians' maakte
hij in 1923 na een eerste mislukte
poging, zijn rentree in New York
met succes. Het historische engage
ment in de Cotton Club was het
begin van zijn onvergelijkelijke car
rière als orkestleider; zijn zich snel
uitbreidende band 6peelde daar tot
1932 en raakte via talrijke radio-uit
zendingen Sn het hele land bekend.
Kort daarvóór maakte Duke Ellington
zijn eerste grammofoonopnamen.
De eerste compositie waarmee bij suc
ces oogstte was het nu klassiek gewor
den 'Mood Indigo' (1930). Met So
phisticated lady' ('33), 'In my solitude'
('33) en 'In a sentimental mood' ('35)
leverde hij muzikale juweeltjes in het
genre: zij leverden hèm alle denkbare
onderscheidingen die op zijn terrein
te vergeven waren. Daarbij behoorde
de Amerikaanse 'Meda! of freedom',
de hoogste Amerikaanse onderschei
ding, die president Nixon hem in
1969 uitreikte. Ook kreeg hij als eer
ste jazzmusicus ter wereld het Franse
Legioen van Eer.
Vanaf het eerste concert in Carnegie
Hall in New York was Ellington defi
nitief tot de grote concertzalen door
gedrongen. Zijn Europees debuut in
1933 werd. voornamelijk in de na
oorlogse jaren, gevolgd door vele toer-
nees. In 1933, 1939, 1963, 1967 en 1970
musiceerden Ellington en zijn orkest
ook in ons land. De laatste jaren
schreef hij veel gewijde muziek die
hij zelf in kerkgebouwen in de VS en
in Europa presenteerde.
Dat hij bij zijn enorm druk bezette
loopbaan ais orkestledder en showman
nog een van de belangrijkste en
Duke Ellington
vruchtbaarste componisten van de
twintigste eeuw van de VS kon zijn,
is, behalve aan zijn grote muzikale
begaafdheid, ook aan zijn verbijste
rende werkdrift en energie te danken
geweest. Tot op hoge leeftijd m-aakte
hij werkdagen van achttien uren en
wekenlang sliep hij niet langer dan
drie of vier uur per etmaal.
Paul Hupperts
25 jaar bij USO
UTRECHT Met een jubileumcon
cert waarop de balletmuziek 'Daphnis
et Cloë' van Ravel integraal zal wor
den uitgevoerd gaat dirigent Paul
Hupperts zijn 25-jarige verbintenis
met het Utrechts Symfonie Orkest
vieren. Het concert vindt plaats op 19
december. Midden in het nieuwe sei
zoen, dat o.a. veel aandacht aan
Bruckner zal schenken in verband
met diens 150e geboortedag. Het USO
gaat in het komende seizoen nauwer
samenwerken met het Amsterdams
Philharmonisch Orkest dat een deel
van de taak van het USO overneemt,
omdat het USO vier opera-produkties
van de Nederlandse Operastichting
gaat begeleiden. Ook de orkesten van
de NOS en het Brabants Orkest zullen
vaak in de plaats van het USO spelen.
Het concertbezoek beweegt zich, na
een dieptepunt, in 1972, weer In op
gaande lijn. Men verwacht dat deze
beweging zal worden voortgezet
(ADVERTENTIE)
i
