ZAIRE'S MOEITE MET ANCOLA
FRANKRIJK
KIEST
NIEUWE
PRESIDENT
Jy/KWARTEÏ ZATERDAG 18 MEI 1974
V
BUITENLAND Tll/Kll
C t N T .1A A L A F RIE A A N S E P E P. j.
BOVEN-ZAÏRE
0 (Plulis}
Wobortoen
(Albittnm
L'.ttandski 'n
I/Plioqunhiistid} \pV
i-i EVENAAR
\THdcffnbenwer
o L ecpo/d-llme et)-i
.Bandoendoe PR
^Bumgmi) t K*«
ïllebo »-•
\NDOENOOEilf,3"1jih3VM)
joenflo» i' WESr- •-
Kananqa-
JLoeloeiburg/0
KASSA/
KONGO
KINSJASAi
KIVOE
IBoudewijnsiïa,T
SJABA
ZAÏRE
(Kongo)
ANGOÏ.A
ZAMBIA
B as c
-Tt-'- -
gff g ffi S
1JËT
5_
door chris
blankenburgh
«tó. a li
GISCARD OF een liberale of
MITTERRAND socjale economie
n een medewerker
correspondent van Le
nde (1) vertelde onlangs
s nachts Kinsjasa, de
fdstad van Zaire, be voor-
l wordt met vleeswaren uit
delijk Afrika. Vliegtuigen
het type DC-7, die in
ion geregistreerd staan, wor-
bemand door Rhodesisch
soneel en brengen 's nachts
t lading over. De grote
#ese warenhuizen verkopen
pp levensmiddelen, ingeblikt
Iit en vis uit Zuid-Afrika en
pdesië, en in mindere male
Mozambique en Angola. De
S ne positie van Zaïre tegen-
r de apartheid en kolonialis
ten spijt, slippen veel han-
aren door de mazen van het
De regering staat dit han-
pverkeer oogluikend toe met
oog op de toenemende
barste.
de jongste proclamatie van Zaï-
I economische onafhankelijkheid
30 november 1973, zijn ónder
ir 15.000 Portugezen uit de aan
|ola grenzende gebieden geweerd,
fctaculaire maatregelen werden
omen om de handel in handen
i het eigen volk te leggen. Presi-
Moboetoe heeft de haat tegen
Portugezen willen aanwakkeren,
r aan de andere kant bezitten dé
ugezen een machtspositie door
gunstige infrastructuur van An-
Matadi, de enige zeehaven van
e, ligt 150 kilometer binnen-
s in de monding van de Zaïre
ngo-rivier). De grens tussen An-
en Zaïre loopt tussen beide
rs en het schijnt dat de beste
epvaartroute door Angolees wa-
loopt
(minerale rijkdommen van Zaïre
tvoornamelijk geconcentreerd in
opermijnen rond Loeboembasji.
Maar deze stad ligt midden in het
continent, vèr van do zee en de
vervoersfaciliteiten zijn gebrekkig.
De staatsmijnen Gécamines produ
ceerden in 1972 473.406 ton koper,
kobalt en zink. Daarvan werd 47
procent over eigen bodtim naar de
haven Matadi vervoerd; 21 procent
via de spoorlijn door Angola naar
de (Angolese) havenplaats Lobito;
17,5 procent naar de Tanzaniaanse
hoofdstad Dar-es-Salaam; 2 procent
via de rails naar Lourengo-Marquès
en 12,5 procent naar Beira. De beide
laatste haven liggen aan de Indi
sche Oceaan in Mozambique.
De koperwinning is de voornaamste
bron van inkomste^voor de Zaïrese
staat. Maar het transport van 35,5
procent van dbodemschatten door
'Portugese provincies' speelt de Por
tugese autoriteiten een grote troef
in handen. De Zaïrese regering pro
beert energiek een einde te maken
aan dit slavenjuk, want zelfs het
vervoer op eigen grondgebied biedt
grote problemen. Het koper gaat
van Loeboembashi per spoor naar
Ilebo (Port-Francqui), vandaar per
boot over de Kasaï naar Kinsjasa en
vervolgens per trein naar Matadi.
Een transport van 20 dagen over 800
kilometer waterweg!
De guerrilla's
Van Kinsjasa naar Brazzaville is
maar één stap. Maar aan weerszijden
van de rivier d° Zaïre worden ver
schillende maatschappijvisies uitge
dragen. In Kongo-Brazzaville wordt
het socialisme beleden, in Zaïre
wordt een liberale politiek gevoerd.
Op politieke massabijeenkomsten
wordt in beide landen de solidariteit
betuigd met de onderdrukte en
noodlijdende volkeren. Maar wordt
de daad ook bij het woord gevoegd?
Elke hoofdstad herbergt het hoofd
kwartier van één der twee Angolese
bevrijdingsbewegingen. Het Nationa
le front voor de bevrijding van
Angola (FNLA) zetelt in Kinsjasa
en de Volksbeweging voor de bevrij
ding van Angola (MPLA) heeft haar
kwartieren in Brazzaville opgesla
gen. De controverse tussen beide
bewegingen dateert al van tien jaar
terug. De verschillen zijn voorname-
FNLA zich' van duidelijke manifesta
ties moeten onthouden.
Zaïre herbergt reeds veel Angolese
vluchtelingen. Meer dan 800.000
Angolezen hebben in Zaïre hun toe
vlucht gezocht. Eén op 25 Afrikanen
in deze republiek is van Angolese
afkomst. De meesten zijn reeds lang
geïntegreerd in de Zaïrese samenle
ving. De regering in Kinsjasa voert
geen discriminatiepolitiek ten aan
zien van deze vluchtelingen. Bij de
werkgelegenheid worden Angolezen
en Zaïrezen ever één kam gescho
ren. Angolezen hebben recht op de
zelfde onderwijsfaciliteiten en tot
voor kort werden de studiebeurzen
zonder aanzien des persoons ver
strekt. Dat hoeft nu niet meer sinds
het hoge commissariaat voor de
vluchtelingen van de VN de studie
beurzen is gaan uitkeren. Er stude
ren naar schatting 300 Angolese stu
denten aan de Nationale Universi
teit van Zaïre (op een totaal van
twaalfduizend). Het is onmiskenbaar
dat de Zaïrese regering vele finan
ciële tegemoetkomingen doet aan de
opvang van de vluchtelingen. Indien
er discriminatie plaats heeft tussen
Angolezen en inwoners van Zaïre,
dan is dit meestal te wijten aan de
lokale autoriteiten, die uit eigen
belang handelen. Vele vluchtelingen
hebben overigens reeds de Zaïrese
nationaliteit aangenomen.
Gastvrij
De Afrikaan is gastvrij van aard,
maar toch stellen niet alle Zaïrezen
de hartelijkheid van hun regering
op prijs. Een Angolese student ver
telt hoe hij eens van zijn medestu
denten te horen had gekregen, dat
zij niet begrepen waarom het minis
terie in Kinsjasa beurzen verschafte
aan Angolezen. 'Wat brengt ons dat
op?', hadden de studenten zich afge
vraagd. Het is een feit dat de solida
riteit met het bevrijdingsleger in
Angola niet leeft bij de gewone
burger. De FNLA kan regelmatig
haar nieuwsbulletins over de radio
uitzenden, maar de pers schrijft er
nauwelijks over. De MPLA heeft
overigens veel meer faciliteiten bij
dc radio in Brazzaville. De bevol
king van Kongo-Brazzaville is meer
betrokken bij de strijd tegen de
apartheid. De nieuws-media in Oost-
Afrika (Tanzania-Zambia) zijn ook
veel militanter dan de Zaïrese pers.
De bevrijding van Angola is een
mooie leuze, maar het roept geen
hartstochten op. Voor de gewone
burger is de strijd om het bestaan
nog zo zwaar, dat hij zich het lot
van zijn zuiderburen niet kan aan
trekken.
Weinig animo
Onder de Angolese vluchtelingen is
er weinig enthousiasme om naar het
front te vertrekken. Zij, die al een
tiental jaren in Zaïre leven, laten de
guerrilla liever over aan hun land
genoten, die gebleven zijn. Het leger
van de FNLA rekruteert alle man
nelijke Angolezen, voorzover zij niet
vader van een gezin met meer dan
drie kinderen zijn. Het leger heeft
5000 man in training in de verschil
lende centra in Zaïre, waaronder het
militaire kamp in Kinkoezoe en
10.000 manschappen, onder wie par-
tisanen, voeren de strijd in Angola.
Bij de Angolese studenten tekent
zich een nieuwe bewustwording af,
die hopelijk stimulerend zal werken
op de acties van de bevrijdingsbewe
ging. Zij worden nu meer betrokken
bij de politieke beleidslijn van het
bevrijdingsront. Bovendien geven
zij ook medische en technische
steun aan de opleidingscentra voor
militairen.
Vorige week hebben de MPLA en
FNLA opnieuw op aandrang van de
gastlanden een verzoenend gebaar
naar elkaar gemaakt Eclatante suc
cessen, zoals in Mozambique zijn in
Angola nog niet geboekt, en de
overwinning staat nog lang niet
voor de deur. De bevrijdingsbewe
gingen zijn zich hiervan bewust en
zij willen de strijd opvoeren Maar
zij opereren bij de gratie van presi
dent Moboetoe. De regering in Kins
jasa heeft het groene sein nog niet
gegeven, waarschijnlijk bevreesd
voor economische gevolgen. Aan de
bevrijdingsbewegingen eerst de op
dracht om de eenheid te hervinden
en om zich samen sterk te maken
voor de bevrijding van de blanke
overheersing van Angola.
(1) artikelenserie in Le Monde 22-23
februari 1974.
Onder aanvoering van Mitterrand
heeft links op basis van deze economi
sche analyse een pakket maatregelen
voorgesteld dat er zonder meer op
gericht is het bedrijfsleven te dwin
gen tot een 'maatschappelijke' produk-
tie. Als links aan de macht komt, zo
heeft Mitterrand aangekondigd, zal
een systeem worden uitgewerkt waar
door de Franse burgers hun 'werkelij
ke behoeften' kunnen vaststellen. Op
het niveau van de wijk, van de ge
meente, van de regio en de provincie
zullen de behoeften worden geïnven
tariseerd. Aan de hand van deze, op
de lagere niveaus, geformuleerde be
hoeften van de gemeenschap zal op
staatsniveau een nationaal plan wor
den opgesteld. En dit plan zal een
dwingende leidraad gaan vormen voor
de produktie in de Franse onderne
mingen.
Om deze 'socialisering' van de produk
tie mogelijk te maken heeft links een
pakket dwangmaatregelen voorgesteld
om onwillige concerns tot medewer
king te dwingen. De vcornaamste
maatregel, die van de Zweedse sociaal
democraten is afgekeken, is het plan
de gehele kredietvoorziening onder
staatsgezag te plaatsen. Concerns die
willen investeren en daartoe geen ei
gen middelen bezitten worden daar
door gedwongen bij de Nationale In
vesteringsbank aan te kloppen voor
krediet, waardoor de overheid in staat
is haar eisen te stellen.
Daarnaast wil links doelgericht over
heidsgelden gaan toewijzen aan be
drijfstakken, die produkten vervaardi
gen waaraan een 'erkende' behoefte
bestaat. Deze methode van 'selectieve'
overheidsfinanciering moet volgens
links echter tevens gericht zijn op het
opvoeren van de concurrentie tegen
monopolistische superconcerns, d*»
hun eigen gang blijven gaan.
Nationalisaties
Mitterrand heeft aangekondigd dat de
Franse economie binnen 18 maanden
na zijn ambtsaanvaarding ten dienste
van de gemeenschap zal produceren.
Het gehele bank- en kredietwezen zal
worden genationaliseerd, terwijl ne
gen strategisch belangrijke concerns
in staatshanden zullen overgaan.
De genationaliseerde bedrijven zullen
gedecentraliseerd en zelfstandig blij
ven opereren met staatscontrole achter
af. Links heeft er voorts op gewezen
dat het huidige gaullistische systeem
in Frankrijk ook tal van staatsonder
nemingen kent en dat het verwijt van
'staatsdirigisme' de laatste jaren nogal
vaak juist togen Giscard d'Estaing
gericht is geweest.
Als Frankrijk daarom morgen Mitter
rand tot president zou kiezen dan
betekent dit tevens de keuze voor een
op 'vermaatschappelijking' van dc
Franse economie gerichte politiek.
Onder Mitterrand zou Frankrijk een
dynamisch tijdperk tegemoet gaan
met het eersto socialistische experi
ment in een geïndustrialiseerde Wes
terse staat. Onder Giscard blijft Fran
krijk grotendeels het Frankrijk van
Georges Pompidou.
;uim dertig miljoen Fransen die morgen Francois Mitterrand of Valéry
ard d'Estaing tot president gaan kiezen staan voor een beslissing die
4 minder dan een sensationeel keerpunt kan betekenen in de toekomstige
Wikkeling van Frankrijk met vergaande gevolgen voor de Europese Ge
nschap.
sr
lijk van ideologische aard. De leider
van de MPLA, Agostinho Neto heeft
in Portugal medicijnen gestudeerd.
Hij heeft de bevrijdingsbeweging op
gezet vanuit een marxistische visie
en kan zich daarom met zijn revolu
tionaire volksbeweging goed thuis
voelen in Brazzaville.
Roberto Holden, de leider van de
FNLA, houdt er meer liberale idee
ën op na. Hij heeft Angola reeds op
jonge leeftijJ verlaten en leeft sinds
zijn jeugd in Zaïre. Hij schijnt goed
bevriend te zijn met de politieke
leiders in Kinsjasa.
Het was een groot succes vcor Mo
boetoe dat twee jaar geleden de
openbare verzoening tussen de
beide bevrijdingsbewegingen plaats
vond. In juni 1972 schudden Holden'
en Neto elkaar de hand in Brazzavil
le. onder toeziend oog van president
Moboetoe van Zaïre en president
Ngouabi van Kongo. Tot opluchting
van iedereen werd tot een samen
smelting van beide bewegingen be
sloten. Op 13 december '72 werd het
officiële akkoord tussen de FNLA
en de MPLA getekend. Helaas is de
grote verzoening een dode letter
gebleven. Onder druk van buitenaf
werd een eenheid opgelegd, die niet
vanzelf gegroeid was. Neto wilde (of
durfde) de rivier naar Kinsjasa niet
meer oversteken, en de hoofdkwar
tieren bleven voortbestaan aan
weerszijden van de oevers. De vijan
dige stemming tussen de partners is
niet geluwd. De guerrilla's van de
MPLA en de FNLA raken slaags,
wanneer zij elkaar ontmoeten. De
leden van de MPLA worden in Kins
jasa achtervolgd en die van de
FNLA zijn niet veilig in Brazza.
Ook in eigen kring wordt voortdu
rend zuivering gehouden. Zonder
pardon worden 'anti-revolutionaire
elementen' opgepakt en geliqui
deerd. De militaire activiteiten lij
den onder deze burenruzie. Presi
dent Moboetoe geeft geen toeslem
ming voor de doortocht van MPLA
militairen over Zaïrees grondgebied
naar Angola. De MPLA voert daar
om ook veel akties tegen de Portu
gese enclave Cabinda, die aan Kon
go-Brazzaville grenst.
Het zou hoog tijd worden dat de
beide bevrijdingsbewegingen daad
werkelijk de handen in elkaar zou
den slaan. Maar zij hebben hun
bases opgezet in twee buurlanden,
die beiden sterk ideologisch geschei
den zijn. Roberto Holden kan geen
beslissingen nemen zonder dat Mo
boetoe er in gekend is. Op zichzelf
is het een redelijk standpunt dat
een regering in ballingschap reke
ning dient te houden met het poli
tieke klimaat van het gastland. Maar
deze realiteit beperkt de actieradius
van de bevrijdingsbeweging. Zaïre
heeft met de mond solidariteit bele
den met de onderdrukte volkeren
van Zuidelijk Afrika, maar deze be
lofte is nog niet in daden omgezet.
De landseconomie staat voorlopig
nog op het spel. Tot zolang zal de
Snelle groei
pegen jaar dat Giscard d'Es-
pder de Gaulle en Pompidou
r van financiën en economi-
ken was heeft Frankrijk een
ilaire economische ontwikke-
irgemaakt. In de afgelopen vijf
de economie4 met gemiddeld
IORGANISATIE
AFRIKAANSE EENHEID
ccaa
president kiezen de Fransen
die in elk geval in de komen-
ar de hoogste politieke be
nemen. Maar tegelij-
gekozen voor de maat-
die de nieuwe presi-
politieke beweging die
erop nahouden,
en Giscard hebben maat-
gepresenteerd die lijn-
elkaar staan. Kort
Mitterrand dat hij
Frankrijk en als het
socialistische EG nastreeft,
«ft vrede met de bestaande
d mits deze in een rustig tem-
I de nieuwe ontwikkelingen
aangepast
de reclameleuzen van Mitter-
m Giscard verbergt zich een
dat in wezen een harde strijd
economische macht is. Want
|ardig genoeg zijn Mitterrand
pard het met elkaar eens dat
lin de samenleving hoofdzake-
(macht over de economie is.
pioderne wereld is macht voor
fonomisch', was één van Gis-
jitspraken tijdens de campag-
de economie in handen heeft
e sleutels tct maatschappelijke
tieke vernieuwing,
n Frankrijk eist de overdracht
i economische macht aan de
gemeenschap, terwijl rechts
deze macht uit handen te
ran het selecte gezelschap dat
richting geeft aan de Franse
Ie.
nomie, aldus Giscard, behoort
jnogelijk in handen te zijn van
liculiere ondernemers. De staat
pt bedrijfsleven stimuleren en
en door bijvoorbeeld wegen,
en spoorverbindingen aan te
door de rente te verlagen in
Jiode van geldschaarste en door
gunstig mogelijke wisselkoers
frank vast te stellen.
»1 van de overheid, volgens de
•ing van Giscard. is ervoor zor-
t het Franse bedrijfsleven zich
htig mogelijk ontwikkelt, waar-
produktie wordt opgevoerd
;el mogelijk naar het buiten-
an worden uitgevoerd. Daar-
ijgt het nationale inkomen, zo
le welvaart het sterkst bevor-
3 groeit Frankrijks macht en
■4ir'.
zes procenit per jaar gegroeid. De
export voer een niet onaanzienlijk
deel wapens bereikte recordcijfers.
Nieuwe bedrijven, reusachtige toren
flats en hypermoderne winkelcentra
zijn als paddestoelen uit de grond
geschoten. Onder Giscard raakte
Frankrijk zijn nationale schuld kwijt
en werd een schatkistreserve van 35
miljard frank gekweekt
Het Hudson-instituut van de Ameri
kaanse futuroloog Hermann Kahn
voorspelde vorig jaar dat Frankrijk,
als het zo doorging, tegen 1980 een
van de rijkste Europese landen zou
worden.
Welvaartsstaat
Toen de Fransen begin vorig jaar
voor parlementsverkiezingen naar de
stembus werden geroepen werd hen
tijdens de verkiezingscampagne voor
geschoteld dat Frankrijk een onge
kend welvaartspeil had bereikt en het
land nu tot de modernste, geïndustri
aliseerde landen behoorde.
Maar de keerzijde van de medaille
was dat de Franse arbeiders gemid
deld nog steeds meer werkuren moes
ten maken dan hun collega's in de
andere EG-landen, terwijl de werkom
standigheden veel te wensen overlie
ten. Vergeleken met de rest van de
EG waren de sociale voorzieningen
ronduit gebrekkig. Er waren duizen
den nieuwe huizen gebouwd. Maar zij
waren merendeels luxueuze, peperdu
re flats, die voor de lagere inkomens
groepen niet te betalen waren in een
periode van nijpende woningnood.
Het moeilijkst te verteren voor de
Franse burgers was het probleem van
de voorthollende inflatie. De prijzen
zijn in Frankrijk in de afgelopen paar
jaar met meer dan tien procent geste
gen. Vooral de laagst betaalden en de
trekkers van vaste inkomens, zoals
gepensioneerden, zijn er het slachtof
fer van geworden. De grondstcffen-
en energiecrisis, die Frankrijk met
een recessie bedreigt, heeft de prijzen
extra opgejaagd en angst voor werk
loosheid ingeboezemd.
De vraag die, vooral door de linkse
oppositie, is gesteld is: als Frankrijk
door de economische vooruitgang zo
rijk is geworden, waarom hebben daar
dan niet alle Fransen van geprofi
teerd? Hoe komt het dat alleen de
rijken en vooral de leiders van de
grote ondernemingen er veel beter op
zijn geworden?
Zowel Giscard als zijn onlangs versla
gen rivaal lacques Chaban-Delmas
hebben zich gevcfelig getoond voor
deze kritiek. Giscard heeft erkend dat
meer moet worden gedaan aan sociale
voorzieningen en beloofd dat de
zwaarst door de inflatie getroffen
Fransen financiële compensaties zul
len krijgen. 'Wij zullen Frankrijks
economische wonder een sociale di-
-mensie geven', aldus Giscard. Maar
tegelijkertijd waarschuwde hij dat
maatschappeljke hervormingen niet
mogelijk zullen zijn zonder voortgaan
de economische groei en blijvende
economische vooruitgang.
Geen maatschappijvernieuwingen zon
der een gesmeerd en succesvol draai
ende economie, met handhaving van
de bestaande gezagsverhoudingen en
met het crème van de technocratie
aan het bedieningspaneel, aldus de
filoscfie van Giscard d'Estaing.
Linkse kritiek
Links in Frankrijk heeft onder lei
ding van de ambitieuze en geslepen
politicus Mitterrand de opvattingen
van Giscard frontaal aangevallen. Mit
terrand heeft op basis van het in 1972
met de communisten gesloten ontwerp-
regeerakkoord, het Gemeenschappe-
De vernieuwing van Frankrijk is vooral zichtbaar geworden in Parijs waar naast oude gebouwen moder
ne torenflats en zelfs wolkenkrabbers zijn verrezen. Deze foto werd enkele jaren geleden bij de Quai de
Javel in de Franse hoofdstad gemaakt.
lijk Programma, de Franse samenle
ving kritisch geanalyseerd en aangege
ven wat hij wil gaan doen als hij
president zou worden.
Eén van de kerngedachten in Mitter-
rands' analyse is dat de Westerse
mens ondanks de komst van het libe
ralisme nooit werkelijk van zijn kete
nen is bevrijd. Op politiek gebied
heeft het liberalisme enige vrijheden
verschaft, zoals het kiesrecht en vrij
heid van meningsuiting. Maar op eco
nomisch gebied is de Westerse mens
steeds meer de gevangene van de
onderneming geworden. Zo is de
werknemer voor zijn inkomen van de
onderneming afhankelijk en moet hij
zijn levenspatroon naar zijn werkge
ver inrichten.
Op economisch gebied, aldus Mitter
rand, heerst neg steeds de wet van
het oerwoud, waarbij de sterkste de
zwakkere verslindt. Zo heeft de econo
mische ontwikkeling in de hand ge
werkt dat er steeds grotere bedrijven
zijn ontstaan. Na het wegwerken van
de kleinere rivalen hebben grootbe
drijven een monopoliepositie op de
markt veroverd of kunnen zij samen
met andere .superconcerns een onbe
perkte alleenheerschappij uitoefenen.
De meest vergevorderde ontwikkeling
van het grootbedrijf is de multinatio
nale onderneming, die over de gren
zen van meerdere staten heen ope
reert en waartegen zelfs nationale
overheden steeds machtelozer staan.
Grootbedrijven
Met de komst van de marktbeheersen-
de grootbedrijven, aldus Mitterrand,
dreigt het mechanisme van de concur
rentie steeds onbruikbaarder te wor
den. Vroeger waren kleinere bedrij
ven wegens de onderlinge concurren
tie gedwongen de prijzen zo laag
mogelijk te houden, waarvan de con
sument profiteerde. Maar nu wordt
het kleine bedrijf eerst weggewerkt,
zodat de markt in handen komt van
één of meerdere grote ondernemin
gen. Er wordt een produktieplan voor
een periode van meerdere jaren opge
steld en er worden grote bedragen
uitgetrokken voor reclamecampagnes
in de pers, voor radio en televisie,
waarmee de consument tot het kopen
van de produkten wordt gemanipu
leerd. Daarbij worden de prijzen een
zijdig, zonder invloed van scherpe
concurrentie, vastgesteld met het doel
een optimale winst te verzekeren.
Volgens Mitterrand is deze ontwikke
ling. en niet op de eerste plaats de
stijging van aardolie- en grondstof-
prijzen op de wereldmarkt, de hoofd
oorzaak van de uit de pan gerezen
inflatie in Frankrijk.
Een tweede gevolg van de groei der
mammoetconcerns, aldus Mitterrand,
is een grenzeloze verspilling van
grondstoffen, energie en mankracht
aan produkten, waarvan het maat
schappelijk nut op zijn minst twijfel
achtig kan worden genoemd. Zo wor
den produkten gefabriceerd met een
gegarandeerd beperkte levensduur,
bijvoorbeeld wasmachines die bewust
zijn voorzien van zwakke onderdelen,
waardoor het apparaat niet langer dan
een paar jaar meegaat Daarmee
wordt het concern van een voortdu
rende vaste afzet verzekerd. Maar ook
worden er, aldus Mitterrand, door de
fabricage van onnodige artikelen pro
dukten die wèl hard nodig zijn, maar
die minder winst opleveren, niet ge
maakt.
De oorzaak van deze uitwassen is
volgens Mitterrand het bestaande eco
nomische systeem, waarbij bedrijven
zich in hun ondernemingsbeleid te
eenzijdig richten op het maken van
een zo groot mogelijke winst, zonder
zich af te vragen wat het maatschap
pelijk nut van het produkt is, of dat
er een 'reële behoefte' mee wordt
vervuld.
