Ook lutheranen
tegen emigratie
naar Zuid-Afrika
fllBlll£l
Rommelig debat op synode
Vandaag
e»
x
Trouw
Kwartet
Meer subsidie
voor lutherse
opleiding
Vragen over vragen
bij marine-werving
Stuyt voorzitter TNO
Vreugde van hetwildspoor
Coggan nieuwe
aartsbisschop
Canterburry
Nieuwe generaal
Leger des Heils
Cassatieberoep
in zaak-Lucien
v. H. verworpen
Nieuwe boek
TROUW/KVARTET WOENSDAG 15 MEI 1974
K ERK /BINNENLAND
Van een onzer redacteuren
UTRECHT De evangelisch lutherse synode raadt emigratie naar Zuid-
Afrika af. Dit wees een meninigspeiling uit die is gehouden ter afsluiting
van een rommelig debat op maandagavond over het politieke spreken van de
kerk en de houding van de kerk ten aanzien van de strijd tegen het racisme.
Prof. dr. C. H. Lindijer
Het debat spitste zich toe op de
oproep van de wereldraad van kerken
de investeringen in Zuidelijk Afrika
terug te halen. De synode staat in
meerderheid niet achter deze oproep.
Wèl wil de synode een discussie over
de oproep binnen de evangelische lu
therse kerk bevorderen.
Het gesprek begon met een uiteenzet
ting door de Amsterdamse hoogleraar
dr. J. P. Boendermaker over het ver
leden van de evangelische lutherse
kerk inzake politieke uitspraken. Hij
noemde het oorlogsverleden van de
kerk minder heldhaftig dan dat van
de andere kerken in ons land. Prof.
Boendermaker sprak er echter eerst
zijn verbazing over uit dat de luther
se synode in tegenstelling tot de syno
des van de andere kerken meende in
één uur de kwestie Zuidelijk Afrika
te kunnen afhandelen.
Belangrijkste uur
De hoogleraar, die zei mede namens
zijn Amsterdamse collega dr. C. W.
Mönnich te spreken, gaf als zijn me
ning te kennen dat de synode ook als
zij niets zou uitspreken toch een poli
tiek standpunt inneemt. Hij lichtte
dit toe aan de hand van enkele voor
beelden uit vooroorlogse synodeversla-
gen. 'Als wij nu zwijgen is dat goud Signaal
voor de Zuidafrikaanse propaganda',
zei prof. Boendermaker.
ting uitspreekt over de steun van de
synode aan het fonds tot bestrijding
van het racisme van de wereldraad
van kerken.
Weinig structuur
Na de bijdrage van de twee hoogle
raren volgde een debat dat weinig
structuur bezat Het gesprek dreigde
dan ook als een nachtkaars uit te
gaan. Prof. Boendermaker drong ten
slotte evenwel aan op een stemming of
althans een meningspeiling. Na een
uitgebreid discussiëren over de tekst
van een eventuele motie, besloot de
vergadering terug te vallen op een
stuk ter voorbereiding van het debat
van twee en een halve pagina van de
hand van ds. K. B. A. Bodlaender, de
heer H. H. de Klerk en prof. dr. J.
Kooiman.
Alvorens te stemmen luisterde de
synode nog naar de tegenstander van
de desinvesteringsresolutie van de we
reldraad, T. B. Strasser uit Ooij. Hij
zei dat de synode door de oproep van
de wereldraad te steunen' een niet te
dragen verantwoordelijkheid op zich
zou laden wegens het onbekend zware
lijden dat de synode daarmee de zwar
te Zuidafrikaan zou opleggen.
Vijf punten
Hij vervolgde: 'Als u later verslagen
van deze synodezitting zult lezen dan
zal dit het belangrijkste uur blijken
te zijn geweest'.
De tweede pre-adviseur van de syno
de, prof. dr. C. H. Lindijer vatte na
de uiteenzetting van prof. Boenderma
ker zijn standpunt samen in vijf pun
ten: (1) Politiek in de kerk moet; (2)
Racisme is net zo'n zonde als fascis
me; (3) De wereldraad vraagt nu
reacties op de reeds gedane oproep de
beleggingen terug te trekken. Nu kun
je geen nee meer zeggen (4) Als er
mensen vernietigd worden kun je
geen lief christendom meer preken en
(5) Wie oproept eerst wat tegen Rus
land en China te doen zonder daar
ook daadwerkelijk aan te beginnen is
onwaarachtig.
Deze laatste twee punten van prof.
Lindijer hadden betrekking op een
brief van de gemeente in Rotterdam
waarin de kerkeraad zijn verontrus-
Prof. Kooiman vond de onzekerheid
over de precieze uitwerking van het
terughalen van investeringen juist
zo'n belangrijke factor om de Zuid
afrikaanse regering over te halen tot
een gesprek met de zwarten. 'De we
reldraad wil met zijn oproep niet
me er doen dan een signaal geven', zei
prof. Kooiman.
Mevrouw A. Boot-Kooiman uit Dirks-
land citeerde het staflid van de wereld
raad Brigalia Bam, die als zwarte
Zuidafrikaanse gezegd heeft: 'Wij lig
gen op sterven' en die over de acties
tot verbetering van de arbeidsomstan
digheden van zwarte arbeiders via
aandeelhoudersvergaderingen heeft
opgemerkt, dat niet meer dan tien
procent van de zwarte Zuidafrikanen
daarvan ooit zou kunnen profiteren.
Een afgevaardigde van de gemeente
in Rotterdam vond de discussie onbe
vredigend. Hij waarschuwde ervoor
dat de kerk de onverzoenlijkheid be
vordert en zei te betreuren dat de
Rotterdamse kerkeraad zich onvol
doende had kunnen uitspreken. Hij
merkte op dat er hierdoor in de
schrijft
men
ons
Drugbeleid
Over enkele weken zal de Tweede
Kamer het voorontwerp druggebruik
in behandeling nemen. De regering
streeft ernaar, het bezit en gebruik
van de zg. soft drugs wettig te
verklaren. De harde ellende, die al
leen al het gebruik van de soft drugs
gebracht heeft bij veel jongeren, zal
alleen maar verergerd worden. Het
argument, dat het wettig verklaren de
misdadigheid zal doen afnemen, is
onwerkelijk, want onderwereldfiguren
en drughandelaren zullen dan zeker
hun werkterrein verleggen naar de
hard drugs. Zowel soft als hard drugs
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
B.V. De Christe.ljke Pers
Directie:
Ing. O. Postma,
F. Dlemer
Hoofdredactie:
J. Tamminga.
Hoofdkantoor: NZ. Voor
burgwal 280, Postbus
859, A'dam. Telefoon
020-22 03 83. Postgiro:
26 92 74. Bank: Ned.
Midd. Bank (rek.nr.
69 73 60 768). Gem giro
X 500.
Stippenplan
Lutherse kerk spanningen ontstaan,
die uitgaan boven de betekenis van
het probleem van het racisme.
Bisdom Rotterdam
Bisschop Simonis van Rotterdam
heeft inmiddels bekendgemaakt, dat
ook zijn bisdom in aandeelhoudersver
gaderingen vragen zal laten stellen
over het beleid inzake Zuid-Afrika. De
diocesane pastorale raad had hierover
een duidelijk advies uitgebracht (20
stemmen voor, één tegen, bij vijf
onthoudingen).
Mgr. Simonis zei, dat investeren nooit
waardevrij is. De pausen hadden in
de sociale encyclieken 'De vooruit
gang der volkeren' en 'Vrede op aar
de' het racisme duidelijk veroordeeld.
'Waar er samenhang bestaat tussen
investeren en racisme, moet het mo
gelijk zijn om vragen te stellen', al
dus dr. Simonis. De econoom van het
bisdom, drs. H. van der Ven, heeft
gezegd, dat het bestuurscollege een
jaar bezig is geweest met de menings
vorming over deze zaak.
Bisschop Simonis wees overigens op
het gevaar van eenzijdigheid. Ook an
der onrecht, zoals 'het afschuwelijke
kwaad' van abortus provocatus, zou
moeten worden aangeklaagd.
Zoals verwacht werd is het vierjaren
plan waarover de generale kerkelijke
vergadering zich al gunstig uitsprak
unaniem door de synode aangenomen.
Alle gemeenten zijn reeds geïnfor
meerd over dit plan, dat begint met
Prof. dr. J. P. Boendermaker
leken-huisbezoek. De president der
synode bracht naar voren dat welis
waar het aantal belijdende leden met
5 pet. was teruggelopen, maar dat het
aantal doopleden vrijwel constant was
gebleven en dat het aantal aanmeldin
gen zelfs was toegenomen van 92 in
1972 tot 164 in 1973. Hierdoor zou
men van een consolidatie kunnen
spreken.
Rest ons nog te vermelden dat drs. P.
H. G. C. Kok werdherkozen als presi
dent van de synode. Als vice-president
werden herkozen dr. Bleij en mevr.
E. de Mooy-Walliën.
Van een onzer verslaggevers
UTRECHT De rijkssubsidie aan
het evangelisch-luthers seminarium te
Amsterdam ds met ingang van 1974
verhoogd met 62 procent. Dit werd
gisteren meegedeeld in de synode van
de evangelisch-lutherse kerk.
Toch is daarmee de subsidiëriig van
dit seminarium no^, ndet op gelijke
voet gekomen met de kerkelijke oplei
dingen van de grote kerken. "Wij
blijven ons gekwetst voelen door de
heel duidelijke wijze, waarop de rege
ring ons discrimineert', aldus prof.
dr. J. P. Boendermaker. 'Wat de rege
ring geeft aan de hervormden en de
gereformeerden, ook aan Kampen en
aan de r.k. theologische hogescholen,
onthoudt ze ons en andere kleine
kerken, zoals de doopsgezinden en de
remonstranten'. Prof. Boendermaker
sprak in dit verband van verdrukking
van de kleine luiden. Hij wilde met
name, dat het subsidiebedrag waarde
vast zou worden.
De jaarrekening van de landelijke
lutherse kerk vertoonde, als gevolg
van het uitblijven van de subsidiever
hoging, over 1973 een tekort van ruim
22.000 gulden. De synode besloot, dat
er een speciale actie zal worden ge
voerd in de gemeenten, om dit tekort
te dekken.
Van een verslaggever
DEN HAAG De socialistische ka
merleden Voogd en Dankert menen
dat een eind moet worden gemaakt
aan het stellen van persoonlijke en
'ongeoorloofde' vragen aan HTS-ers
die een stage van drie maanden bij de
Marine willen lopen. De kamerleden
wijzen op de vragen die in 'De Volks
krant' opgesomd werden. Daarbij wa
ren de volgende:
Ga je regelmatig naar de kerk?
Wat heb je gestemd?
Ben je wel eens achter het IJzeren
Gordijn geweest?
Ben je lid van een vakbond?
Heb je voorop gelopen bij demon
straties?
Welke radiogids heb je?
Heb je familie die politiek actief
is?
Zijn ze tegen de dienstplicht?
Wat is hun beroep?
zijn bij regelmatig gebruik schadelijk
voor lichaam en geest van de gebrui
ker. Wij ondersteunen daarom de lan
delijke handtekeningactie die ds. W.
Jurg uit Balkbrug voert, tegen het
voorontwerp. Hot heeft ons erg ver
baasd, dat verschillende Tweede-Ka
merleden alleen maar juridische argu
menten gebruiken om al of niet door
de mazen van internationale verdra
gen heen te glippen. Het gaat in de
eerste plaats om het welzijn van de
jeugd. Christus biedt ons een heel
wat beter perspectief!
Avereest/Hardenberg
J. J. de Vries
A. Verkerk
Milieu
De angst voor Industriële groei en
dus ook voor kernenergie berust voor
een groot deel op een zeer algemene
misvatting, die F. Wanrooy duidelijk
vertolkt in zijn ingezonden stukje van
9 mei. Hij schrijft, dat kernafval mis
schien wel veilig opgeborgen kén,
maar niet zél worden, want voor mi
lieuverbetering is nooit geld. Zie
maar, redeneert de heer Wanrooy, wij
weten toch allemaal dat het milieu
steeds vuiler wordt!
Ook minister Vorrink schijnt van de
ze misvatting uit te gaan, als zij in
volle ernst uitspreekt dat moeders
misschien in de toekomst kinderen
angst van het water moeten weghou
den omdat dat door vervuiling vergif
tigd zou zijn (zie Tr/Kw van 7 mei,
biz. T10/K8). Leuk dat zij gelijk op
de vingers getikt is door haar Britse
collega Dennis Howell, die er op wees
dat de vervulling historisch gezien
juist afneem tl
Utrecht
A. J. Ahsmann
v^KompIeetr
strandsetjeV l
in felgekleurde t l
katoen. 3-delig.v 1
S°-86I3.-/ 1
2. Luchtig
omgeknoopt f
driehoekje»
van nylon.)
80-864.50i
'n Hoedje metV
bloemeiLlj.)
3. Katoenen trikot
haltermodelletje l
met speels dessin./
74-86 9^
HetHelancaJ
zwembroekje
heeft ringetjes opzij.1
k so-863.50
Het 'Stippenplan' voor wasmiddelen
lijkt mij uitstekend, mits. men zich
van het begin af realiseert dat het
getal milieustippen de consument in
dividueel weinig zegt Laat men dus
op de milieustippenrijke middelen,
onder het motto 'de vervuiler betaalt'
een flinke heffing leggen, omdat de
gebruikster weet dat zij, zo niet in
haar geweten, wel flink in haar huis
houdbeurs geraakt wordt
Hengelo (gld)
Joh. Luimes
DEN HAAG Oud-minister dr. L. B.
J. Stuyt is benoemd tot lid van het
bestuur van de centrale organisatie
van Toegepast natuurwetenschappelijk
onderzoek (TNO) te Den Haag. Het
bestuur heeft hem vervolgens gekozen
tot voorzitter. Dr. Stuyt volgt prof.
dr. ir A. A. Th. M van Trier op, die
benoemd is tot voorzitter van de raad
van advies voor het wetenschapsbe
leid.
Een groot-formaat boek vol
unieke waarnemingen van
net dierenleven in bos en
veld. Foto's en tekst:
Jaroslav Holecek
U kunt méér genieten van het levenl Laat dit boek u
meenemen op boeiende zwerftochten in de vrije natuur.
Kijk. kijkl Het edelhert burlt in de ochtendschemering.
De auerhaan voert zijn fascinerende baltsdans uit
Reintje de vos is op lacht en volgt de bewegingen van
de oehoe. Vogels bouwen nesten en vliegen af en aan.
U net de dieren in hun eigen leefmilieu, meestal ver
van het rumoer van de mensenwereld: reeën, wolven,
beren, zwijnen, gemzen, bunzingen, marters, dassen,
uilen, aalscholvers, adelaars, fazanten, buidelmezen,
goudvinken enz. - heel de fauna van een van de rijkste
natuurgebieden van Midden-Europa.
Totaal 234 actiefoto's. Het resultaat van onvoorstelbaar
geduld liefdevolle aandacht en groot vakmanschap.
VREUGDE VAN
HEX WILDSPOOR
net 234 foto'» uit de nfri
f24.90
Met interetsante tekst
Verkrijgbaar in de boekhandel
EEN BOEK VAN ZOMER KEUNING WAGENINGEN
LONDEN (Reuter) Dr. Donald
Coggan zal dr. Michael Ramsey opvol
gen als aartsbisschop van Canterbury
en primaat van Engeland, zo heeft
het bureau van de Britse premier,
Harold Wilson, meegedeeld.
De benoeming is geschied door konin
gin Elisabeth als hoofd van de Kerk
van Engeland, op advies van de pre
mier. Dr. Coggan, thans aartsbisschop
van York, zal zijn nieuwe functie
aanvaarden in november van dit jaar,
wanneer dr. Ramsey zich wegens het
bereiken van de 70-jarige leeftijd te
rugtrekt.
De nu 64-jarige Coggan, die in 1961
tot aartsbisschop van York werd be
noemd, heeft o.a. van zich doen spre
ken als een bestrijder van pornogra
fie, geweld op de televisie, kernwa
pens en het slappe morele klimaat in
Engeland, dat naar zijn opvatting de
vorming van sterke, christelijke ka
rakters in de weg staat. Hij maakt
zich zorgen over de kloof tussen de
gewone man en de kerkelijke vormen,
over de betrekkingen tussen de ras
sen, de verdeeldheid in de kerk en
het pastorale werk. Tuinieren, muziek
en autorijden zijn de hobby's van dr.
Coggan, die in 1935 getrouwd is en
twee dochters heeft.
De uitslag van het Italiaanse re!
dum inzake de echtscheidin
heeft er niet om gelogen. T
velen een meerderheid voor
schaffing van de drie jaar oude
scheidingswet verwachtten op
van de duidelijke afwijzing va
katholieke kerk, is de uitslag p
andersom geworden. Het Itali
volk heeft niet naar de kerk
leiders geluisterd, of moet ik
ven: niet meer? Wat deze zond;
beurd is, omvat meer dan een
denteel afwijzen van een kei
advies. Hier is er sprake v;
beslissende wending, die alle
geeft voor de toekomst. Natuurli
dit ten overvloede, ging het ni
vóór of tegen echtscheiding op
zelf. Het ging om de vraag of er
toekomst ook in Italië in dit
gerechtigheid zou geschieden, n
len ten aanzien van de vrou
onder de oude wetgeving mees
dupe werd, maar ook ten aanzie
de dubbele moraal waarbij mei
tot echtscheiding overging maa
op andere wijze aan zijn verl;
op het gebied van seksueel
tegemoet kwam. Deze uitslag
hoop. Zoals de omwenteling in
gal die gaf. Eindelijk zijn c
duidelijke tekenen dat aan de
van die kerk die huichelarij
scherming nam en allerlei vi
van geweld tolereerde en noj
reert een eind gaat komen. Opd
andere kerk moge opstaan moes
kerk in haar advies genegeerd
den.
LONDEN (AP) De 67-jarige Cana
dees Clarence Wiseman is toe nieuwe
generaal van het internationale Leger
des Heils benoemd. Hij is de tiende
generaal van het Leger en de eerste
Canadees in de 10S-jarige geschiedenis
van de organisatie.
Wiseman zal zijn nieuwe functie uit
oefenen vanuit het internationale
hoofdkwartier van het Leger des
Heils in Londen.
Hij is de opvolger van de Zweed Erik
Wickberg die 5 juli, een dag voor zijn
70e verjaardag, met pensioen gaat.
Van een correspondent
DEN HAAG De Hoge Raad heeft
gisteren het cassatieberoep verworpen,
dat het 23-jarige lid van de Eindho-
vense Rode Jeugd Luciën van H. had
ingesteld tegen het arrest van het hof
in Den Bosch, waarbij hij wegens
bezit van bommenmateriaal en een
revolver is veroordeeld tot twee jaar
gevangenisstraf met aftrek.
Namens van H. had mr. P. H. Bakker
Schut vijf cassatiemiddelen ingediend,
waarvan er twee waren gericht tegen
de beslissing van het gerechtshof het
beroep op verschoningsrecht te hono
reren van het tijdens het proces ge
hoorde hoofd van de PvdA en van
een voor de BVD werkende politie
man. De raadsman van Lucien van H.
had deze twee laten dagvaarden om
antwoord te krijgen op de vraag of de
BVD in een volgens de Rode Jeugd
gelijksoortige zaak (Danny Mulders)
een man had ingezet om een Rodé
Jeugdlid te provoceren tot overtre-
ding van de vuurwapenwet. De Hoge
Raad kwam niet aan overwegingen
omtrent dit verschoningsrecht toe,
omdat niet op de voorgeschreven wij
ze tegelijk met het cassatieberoep te
gen het arrest van het hof beroep
tegen deze beslissing was ingesteld.
Van de andere middelen waren er
naar het oordeel van de Hoge Raad
twee gebaseerd op onjuiste lezing van
de overwegingen in het arrest van het
hof. Uit een van die overwegingen
had mr. Bakker Schut volgens de
Hoge Raad ten onrechte opgemaakt
dat het hof aannam dat Lucien van
H. betrokken is geweest bij nog ern
stiger strafbare feiten, zoals het plaat
sen en-of maken /an bommen.
DEN HAAG Het Kamerlid Van der
Sanden (KVP) heeft de ministers
Lubbers (sociale zaken) en Van der
Stee (landbouw) gevraagd stappen te
ondernemen om zo mogelijk de heet-
waterbronnen onder het Westland op
verantwoorde wijze te gaan gebruiken.
In vragen aan beide ministers vraagt
hij zich af, of de bronnen gebruikt
kunnen worden voor verwarmingsdoel
einden ten behoeve van de Westland-
se tuinbouw.
NED. HERV. KERK
Beroepen: te Moordrecht K. J
te Britsweerd o.a.; te Oene A.
stra te Doornspijk.
Aangenomen: naar Reeuwijk J.
d. Velden te Lopikerkapel, d
dankte voor Papendrecht (toe:
Kootwijk.
GEREF. KERKEN
Beroepen: te Bodegraven F. J.
Wal te Nijverdal; te Ulrum d
Hekman te Vriezenveen.
Aangenomen: naar Gouda H. G
veld te Vlissingen.
Bedankt: voor Sneek G. A. West
te Apeldoorn.
Benoemd: tot studiesecretarii
Kerk en Vrede drs. H. J. Zeld
te Uden (reet.).
GEREF KERKEN (VRIJGEM.
Beroepen: te Vlissingen S. de
kand. te Zuidlaren.
VRIJE EVANG. GEMEENTE!
Beroepen: te Oude Pekela L.
Molen te Leeuwarden.
DOOPSGEZINDE GEMEENTE]
Aangenomen: naar Veenwouden
westeinde-Buitenpost: L. D. G.
scheer te Amsterdam-N.
ITT-Macht zonder grenzen, doo
thony Sampson; 14.90, Uitg.
vier.
Het formidabele concern ITT
niet alleen winst, maar ook nii
maken. Vanaf het begin van di
zestig heeft het voortdurend d
dacht weten te trekken, aanval
alleen door een ongekend
groei, maar later vooral door ee e(1
reeks schandalen, waarbij ITT 1
ken raakte. De Britse journal!
thony Sampson heeft geprobee
wezen van deze opvallende gig»j
doorgronden. Zijn bevindingen
het beeld op van een zeer mact
perium met onbeschaamd egoïs
meest opvallende karaktertrek.
lamd egoïs
•aktertrek.
de eerste i"
irold Gene I
buiten prfjA
Het ITT van nu is in c
de schepping van Harold
in 1959 als man van buiten
directeur werd. Maar Sampson
dat ITT (International Telepho y.
Telegraph) ver vóór de komst v v<
neen zich al liet leiden door
dachte dat het egoïstische
middelen heiligt.
1."
be
Oprichter van ITT is Sosthenes kc
een man met een zwierige lev
en een grote liefde voor dipl
Sampson beschrijft hoe hij
door alle politieke verhoudinge
liep om de belangen van zijn
veilig te stellen. Behn verdiefis
de Tweede Wereldoorlog zowel
geallieerden als aan de Duitse
stond op zeer goede voet met
zi's, maar ondervond daarvan ovi
oorlog nauwelijks nadeel. Dez
schaamdheid, zo is Sampsons J
is onder Geneen gebleven. H
ITT wel enorm groot gemaakt -
het karakter niet zo sterk vei »0i
Het bedrijf durft nog steeds al
delen te gebruiken, die hem
lijken om de zaken naar zijn
zetten, zowel naar binnen a
buiten. ITTs enorme groei
hem in de VS in conflict met
trust bepalingen. De strijd
overheid laaide hoog op. De
ping was verbijsterend: met stf
de regerende republikeinse paf
ITT het naderend onheil af
den. Het (bekende) verhaal
gescharrel tussen ITT en de ri
Nixon is daarom zo leerzaam,
het laat zien wat voor scala v
delen een multinationale r
ming heeft om invloed uit te
op het landsbestuur,
dei
