Internaat
van CRM
is geen
kostschool
Jeugdherberg: afscheid van
vader- en moeder-gedachte
Bijzonder jeugdwerk
is er om te helpen
STEEDS MEER EEN SERVICE-INSTITUUT
Gemorrel
aan de
gezins
structuur
UyKWARTET DINSDAG 7 MAI 1974
Op de begroting van het ministerie van
cultuur, recreatie en maatschappelijk werk
voor dit jaar staan 26 miljoen gulden ver
meld, die bestemd zijn voor het bijzonder
jeugdwerk in internaatsverband. Dit be
drag komt ten goede aan zo'n 1400 jongens
en meisjes, die door allerlei omstandig
heden in moeilijkheden zijn geraakt en
daarom een duwtje in de rug krijgen om
toch goed terecht te komen.
Pit bijzondere jeugdwerk is
gebaseerd op een beleidsplan,
at is opgesteld voor de jaren
1972 tot en met 1975. Uitgangs-
lunt van het plan is de Ver
kring van de Rechten van
iet Kind, waarin men kan le
ien: 'Het kind, dat lichame-
ijk, geestelijk of maatschappe
lijk achter is gesteld, moet de
bijzondere behandeling, opvoe
ding en zorg krijgen, die voor
ijn speciale omstandigheden
nodig zijn. 'Het ideaal van het
tijzondere jeugdwerk is zo de
anderen te helpen, die in
mn persoonlijke of maat-
chappelijke ontplooiing ern
stig worden of dreigen te wor
den belemmerd.
De hulp wordt geboden in 21
nternaten (14 voor jongens
an 7 voor meisjes), die over
het gehele land zijn verspreid.
Nu zijn deze internaten geen
[ecamoufleerde gevangenissen,
waar de moeilijke jeugd van
icht tot achttien jaar eens een
trenge opvoeding wordt gege
ven van rijkswege.
In de eerste plaats worden de
inderen op basis van vrijwil-
fgheid opgenomen. Dat wil
eggen, dat èn de ouders èn
iet kind het eens zijn met
iet gaan naar het internaat,
amen met do leiding van het
nternaat zijn ze verantwoor-
lelijk voor de opvoeding en
le vorming van het kind. Dan
ujn er de medisch opvoedkun
dige bureaus ot jeugd-psychia-
fnsche diensten, die het kind
blijven volgen en een aandeel
leveren in zijn terugkeer naar
huis.
Verrekkeling
In het CRM-tijdschrift 'Tref
punt', waaraan gegevens voor
dit verhaal zijn ontleend, is
een verslag opgenomen, ge
schreven door een meisje van
17 jaar, dat in een internaat
voor het bijzondere jeugdwerk
is opgenomen. Ze schrijft: 'Ik
was thuis een verrekkeling
Ik verwachtte meer van mijn
ouders dan ze mij gaven, ik
kon niet met ze opschieten.
Thuis hebben we een boerde
rij, zeg maar boerderijtje, 't
Was maar klein, maar toch
hadden vader en moeder nooit
tijd voor mij. Ze moesten .al
tijd maar werken.
Toen ik nog klein was, had ik
dat niet zo in de gaten, maar
toen ik groter werd, zag ik
dat het bij andere meisjes
thuis anders was dan bij ons.
Tenminste, dat dacht ik
Bij ons kon in ieder geval
nooit iets. Ik werd agressief,
een echte driftkop.
Hel
Ik kwam In opstand tegen de
dingen thuis. Ze stuurden me
naar een kostschool, om het af
te leren. Nou, dat was een
hel, vergeleken met hier
Meteen toen ik het huis hier
zag, viel het me al mee. Geen
tralies, geen hoge muren. Het
was w©l wennen. Hier bekom
meren ze zich om je. Ze vra
gen je wat er is. In het begin
wilde ik dat niet aanvaarden.
De eerste paar maanden kon
ik niet begrijpen, dat zoiets
kon bestaan. Grote mensen,
die zich om Je bekomme
ren
Toen ik eenmaal wat veran
derde, werd ik veel meer door
de andere meisjes geaccep
teerd. Als je eenmaal in de
groep hoorde, was het net een
groot gezinEr was toch
een band. Je hoorde bij el
kaar.
Ze zijn hier goed voor je.
De werkplaats van het internaat Papenvoort waar jon
gens van 14 tot 18 jaar verblijven.
Toch kan ik mijn ouders,
mijn moeder niet missen.
Maar ik zal het wel moeilijk
vinden, als ik hier weg moet'.
Tegenwerking
Zo hebben al de 1400 kinderen
hun eigen, ander verhaal.
Het verhaal van de moeder
van Paul (zij is de dochter
van een van de vooraanstaan
de figuren in het vaderlands
verzet) komt er op neer, dat
arm zijn in een rijk land het
meest vernederend is en dat
de oorlog nog generaties door
werkt. Toen Paul uit het in
ternaat, waar hij het goed had
gehad, thuis kwam, begon de
ellende. Er moest een school
worden gezocht. Er kwam te
genwerking. Men dacht: het
kind komt uit een internaat
en heeft vast iets met de poli
tie te maken gehad. Die wil
len we hier niet.
GEEN GEZIN
Nee, denk niet dat de kinde
ren, die door het bijzondere
jeugdwerk geholpen worden,
er dan zijn en dat de 21 inter
naten even zoveel paradijsjes
genoemd mogen worden.
Het bijzondere jeugdwerk
heeft te kampen met ruimte
gebrek en personeelstekort. In
het internaat "t Witte Zand'
in Zweeloo in Drente (een
kamp tijdens de Duitse bezet
ting gebouwd) wordt bijvoor
beeld nog les gegeven in een
opgeknapte rijwielstalling. De
meeste leerlingen hier zijn af
komstig van LOM-schoIen.
Maar het lesgeven wordt niet
moeilijker gevonden dan op
'normale' scholen. Alleen de
benadering van de leerlingen
is anders. Het klassikale
systeem is afgeschaft. De inde
ling bestaat uit vier niveaus
van elk twaalf leerlingen.
In het internaat wordt gepro
beerd de gewone gezinssituatie
te benaderen. Maar dat lukt
niet, om de simpele reden, dat
een internaat geen gezin is.
Opvallend is, dat in Zweeloo
veel kinderen zijn, die ko
men uit gezinnen van kleine
middenstanders (de ouders
hebben het te druk voor hun
kinderen) en uit gezinnen,
waarvan de vader niet meer
functioneert.
JONGERENKRANT TK29
Wie denkt, dat iemand die een jeugdherberg bezoekt nog steeds een wat wereld
vreemde figuur is, die in zijn vakantie samen met zijn beste vriend of vriendin op
trektocht gaat, natuurlijk uitgerust met de onafscheidelijke rugzak, de botaniseer
trommel, het vlinder- en schepnet en niet te vergeten de geiteharensokken, gestoken
in een paar afgetrapte sandalen, is al heel lang niet meer in een jeugdherberg geweest.
Ook hier heeft de verandering toegeslagen.
De al wat kalende veertiger
'an nu, die in een sentimente
le bui met weemoed terug
denkt aan zijn eerste echte
trektocht, toen zijn fiets nog
stalen ros' en lopen 'met de
benenwagen' heette, zal,
mocht hij nog eens een kijkje
willen nemen in dit instituut,
met enige treurnis moeten
vaststellen: de trekker en zijn
eugdherberg is niet meer wat
iet geweest is. Vader heet
geen vader meer, moeder even
min moeder en ook al is ge
mengd slapen (officieel) nog
niet toegestaan, er wordt ge
morreld aan de gezinsstruc
tuur, waarvan de jeugdher
berg de plaatsvervangende
drager bij uitstek was. Sterker
nog: de Nederlandse Jeugdher
berg Centrale (NJHC) wil
daar helemaal van af.
Definitief afscheid
Met ingang van het volgend
Jaar streeft de NJHC naar een
éénhoofdige leiding en daar
mee wordt definitief afscheid
lenomen van het echtpaar als
beheerder. Dat alles brengt
met zich mee, dat ook wordt
afgestapt van het hele gezins
sfeertje, dat de jeugdherberg
toch heel wat jaartjes heeft
uitgeademd. Al mag dan offi
cieus zo'n zes Jaar geleden de
vader- en moedergedachte zijn
afgeschaft, nu zal dat ook van
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiillllll
iiiiuiiiiiiiii
'hogerhand' daadwerkelijk
worden bevorderd.
'Je moet niet vergeten', zegt
Theo Palstra (37), hoofd van
de afdeling voorlichting en
publiciteit van de NJHC, 'dat
toen deze Centrale in 1929
werd opgericht, da maatschap
pij er heel anders uitzag dan
nu. Voor de jongeren (tot 35)
was er weinig vertier en het
erop uittrekken was eigenlijk
het enige, dat men kon doen.
Jarenlang heeft dan ook de
NJHC een sterk verenigings
karakter gehad, waarin het ge
voel van het erbij horen een
belangrijke rol h*»eft gespeeld,
wat ook tot uitdrukking kwam
in uiterlijkheden als kleding
en dergelijke.
Service-instituut
Nu heeft de NJHC zich echter
langzamerhand ontwikkeld tot
een service-instituut, waarbij
het bevorderen van de ont
moeting tussen jongeren in
nationaal en internationaal
verband het hoofddoel is. De
NJHC stelt daarvoor dan ac
commodatie beschikbaar. Al
leen in Nederland telt men al
58 jeugdherbergen, waarin
jaarlijks zo'n 800.000 overnach
tingen worden geboekt. Dat
gebeurt niet alleen in de 'ech
te' vakantietijd, maar ook tij
dens werkweken, die bijvoor
beeld onderwijsinstellingen in
een jeugdherberg houden.
Kortom, het bedrijf, zoals
Theo Palstra het noemt, gaat
het hele jaar door.
Zijn ervaring is, dat werkende
jongeren in een korte periode
veel geld besteden aan hun
vakantie en dat de schoolgaan
de en studerende jeugd wel
een langere vakantie heeft,
maar tevens minder geld om
daaraan uit te geven. Het
mooie van een instelling als
de NJHC is, dat men zich kan
laten inschrijven en daarvoor
een kaart krijgt, die overal ter
wereld geldig is. Van de
800.000 overnachtingen, die in
Nederland worden geboekt,
nemen de buitenlandse jonge
ren er 300.000 voor hun reke
ning, terwijl eenzelfde aantal
Nederlanders in het buiten
land in een jeugdherberg
overnacht
Behalve jeugdherbergen houdt
de NJHC zich ook bezig met
het organiseren van reizen
voor jongeren. Officieel wordt
onder jongeren verstaan: men
sen in de leeftijd van 14 tot
35, maar in de praktijk komt
het, aldus voorlichter Palstra.
neer op jongeren tussen de 17
en 22 jaar, die in een jeugd
herberg overnachten. Daar is
de NJHC best tevreden mee
en men zal beslist niet bevor
deren, dat bijvoorbeeld ook
dertigers de jeugdherberg
veelvuldig zullen blijven be
zoeken, omdat men het echt
voor de tegenwoordige catego
rie jongeren wil houden.
De trekker, om het nu maar
even gemakshalve zo aan te
duiden, komt niet uit een spe
cifiek milieu, al is wel vast te
stellen, at de verhouding wer
kende jongeren en studerende
jeugd ongeveer gelijk ligt.
Ook wat het geslacht betreft
ls er een fifty-fifty-basis. Al
leen trekken jongens eerder
naar het buitenland en is hun
wens om te kamperen er gro
ter dan bij meisjes. Van de
jongeren, die zich tot het
jeugdherberg-wezen voelen
aangetrokken is ongeveer een
derde afkomstig uit de grote
steden, eenderde komt van het
'verstedelijkte' platteland en
eenderde van het platteland
zelf.
Wil iemand in aanmerking ko
men om een jeugdherberg te
leiden, dan wordt hij pyscho-
logisch getest Verder wordt
gekeken of hij enige opleiding
heeft genoten of hij zijn talen
kent en of hij een beetje met
mensen kan omgaan. Het zijn
vaak jeugdleiders en mensen
uit het onderwijs, die zich
hiervoor aanmelden, maar ook
'kunstenaars' voelen veel voor
dit werk. De NJHC geeft zelf
cursussen voor de aanstaande
jeugdherbergiers. Het verloop
onder deze groep is niet erg
groot en mocht cr een vacatu
re zijn, dan is de belangstel
ling daarvoor overweldigend.
Ook een instelling als de
NJHC heeft te maken met re
gels, al kunnen deze wel zo
ruim mogelijk worden opge
vat. Veel hangt ook af van de
beheerder, die in de eer-te
plaats verantwoordelijk is
voor de gang van zaken in een
jeugdherberg. Meestal wordt
in overleg met de gasten de
zaak geregeld, al ls dat soms
weieens moeilijk, omdat de
trekker op doortocht vaak al
leen maar rust wil hebben,
terwijl een groep, die een
paar dagen blijft, toch ook
wel wat plezier wil maken.
Geen gelegenheid
Wat het slapen betreft, er zijn
afzonderlijke slaapzalen voor
Jongens en meisjes. Theo Pal
stra: 'er wordt niet, zoals dat
heet, gelegenheid gegeven.
Trouwens dat mag ook niet
volgens de wet, maar mocht
er een verloofd stel zijn of zo,
dat daar echt prijs op stelt,
dan is er altijd wel iets te re
gelen'. Bij groepen, die het
gebouw voor een bepaalde pe
riode afhuren, ligt het nog an
ders. Dat zijn besloten bijeen
komsten en daar regelen ze al
les zelf.
Alcohol kan in alle jeugdher
bergen worden genuttigd en
ook tegen het roken van hasj
of marihuana wordt niet opge
treden. Wel treedt men streng
op tegen het dealen van dit
kruidig» goedje, maar, voegt
Palstra eraan toe', als jeugd
herbergen hebben we met het
drugprobleem nauwelijks iets
te maken. Aan beheerders ge
ven we voorlichting op dit ge
bied, maar het komt hoogst
zelden voor, dat moet worden
ingegrepen'.
Van de sleep-in, el verschijn
sel, dat 'n Jaar of vier geleden
begon op te komen in verband
met het 'alternatieve' jeugd-
toerisme heeft de jeugdher
berg weinig concu-rentie te
duchten. Theo Palstra noemt
het een doodgeboren kindje
en een aflopende zaak, omdat
nu al de grote steden buiten
Amsterdam er niet of nauwe
lijks meer iets voor voelen. In
Amsterdam zelf was de NJHC
nauw bij het opzetten van de
gemeentelijke sleep-in betrok
ken en heeft ze haar ervaring
en kennis op dit gebied ter
beschikking gesteld. De jeugd
herberg zelf in Amsterdam zit
's zomers stikvol en wel voor
95 procent met buitenlanders,
die als het echt mooi weer is,
ook een nachtje in het Von
delpark slapen, zoals hun ou
ders Artis aandoen en een
tochtje door de grachten ma
ken.
Wat dat betreft is het Vondel
park echt aan het verburger
lijken. Het is nu een attractie,
die je niet gémist raag heb
ben, als je Amsterdam hebt
aangedaan. Dat moet je echt
thuis kunnen vertellen. Te-
kend voor deze situatie is ook,
dat de NJHC aan het Zandpad
bij het Vondelpark een nieu-
wj jeugdherberg gaat neerzet
ten. Hiermee zal nog dit jaar
worden begonnen, zodat in de
toekomst de georganiseerde
trekkers nog maar enkele
stappen hoeven te doen of ze
zijn al in de Magische Tuin
van Amsterdam.
ingelberg bij Valkenburgwaar hij een kaartje legde met
Staatssecretaris W. Meyer in
de dames.
Tijdelijk
Het verblijf in de internaten
is niet alleen vrijwillig, maar
ook tijdelijk. Gemiddeld is
men 43 weken dn een inter
naat. Het kortste verblijf was
drie maanden en het langste
twee jaar.
Meer dan de helft van de leer
lingen is aangemeld door de
scholen of schooldliensten. 20
pet kwam door middel van
medisch-opvoedkunidiige bu
reaus in contact met de inter
naten, 8 pet door de kinderbe
scherming en 5 pet door de
ouders zelf.
Een opvallend cijfer is ook,
dat 54 pet van de bevolking
van de Internaten, die veelal
in de bossen zijn gevestigd,
uit de 17 grootste steden
komt. Alleen al 37 pet kwam
uit Amsterdam, Rotterdam,
Den Haag en Utrecht
Ook déze cijfers zijn veelzeg
gend: 90 pet van de ouders
verdiende vorig jaar minder
dan 230 per week, 60 pet be
hoorde tot de inkomensgroep
lager dan 185 per week.
Een derde van de kinderen
het meisjesinternaat De Dw
kwam uit een gebroken gezin.
In 13 pet van de gevallen
werkte de vader niet als ge
volg van invaliditeit of werk
loosheid. In 24 pet van de ge
vallen werd het nodig gevon
den, dat de kinderen uit huis
gingen (in verband met span
ningen thuis) in 24 pet werd
gevraagd om een stuk 'regulei
ring' in 23 pot om 'zelfstandi
ger' worden en in 30 pet wend
gevraagd om aangepast onder
wijs of arbeidstraining.
De groep van 11 tot en met 16
jaar vormde 75 pet van de
leerlingen.
Beetje Gek
Het centrale kantoor van het
bijzondere jeugdwerk in inter
naatsverband is gevestigd in
Lochem. Men zit daar nu al
een jaar, als een goed ge
slaagd stukje spreiding van de
rijksdiensten. In het mr. De
Jonghhuis in Lochem worden
introduktiebijeehkomsten en
cursussen voor de internaats
medewerkers gegeven. Deze
medewerkers hebben de rol
van een ambtenaar. Maar aan
de andere kant zitten ze in de
leefgemeenschap van de kinde
ren en hebben ze de opdracht
kinderen te leren wat meer
gelukkig te zijn. Deze ambte
naren praten dan ook niet
meer over overuren, wanneer
ze met de kinderen bezig zijn.
In het Mr De Jonghhuis in
Lochem beweert men, dat het
voordelen heeft als je bij het
bijzonder jeugdwerk komt
werken, als Je een beetje gek
bent.
Werkkampen
Het bijzondere jeugdwerk in
internaatsverband is ontstaan
uit de werkkampen voor jeug
dige werklozen kort voor en
ook nog tijdens de laatste we
reldoorlog. In die kampen wil
de men pedagogisch verant
woorde werkverschaffing ver
lenen. Weer later, nog steeds
viel het werk onder het minis
terie van sociale zaken, werd
het 'vorming buiten schoolver
band.' Op het ogenblik zijn
aangepast onderwijs en aange
paste beroepsopleiding belang
rijke onderdelen van het bij
zonder jeugdwerk, dat via het
toenmalige ministerie van
O.K. en W. bij CRM terecht is
gekomen.
Tolerant
Trefpunt meldt, dat het nu
gaat om een tolerantie, begrip
volle coaching van kinderen,
die in de knoed zijn geraakt
Maar de problemen moeten
niet al te diep zitten. Dan
moet andere hulp worden ver-,
leend. Maar als het niet moge
lijk iis het kind thuis er bo
venop te helpen is het verblijf
in een internaat te verkiezen.
De verwachting is, afgaande
op de zich voordoende proble
men, dat het aantal aanvragen
voor het bijzondere jeugdwerk
zal groeien. In het meisjesin
ternaat De Dwingelberg aan
de rand van Valkenburg heeft
men de ervaring, dat meer
meisjes zelf om plaatsing vra
gen.
De internaten zijn geen kost
scholen. De kinderen worden
geholpen. Er is veel goeds
over te vertellen. Maar de
vraag, waar ze het liefst zijn,
wordt toch het meest met
"thuis^ beantwoord. Dat is heel
gewoon.
In de tuinderij van het jongensinternaat Papenvoort in Rolde.
