'BAJES IS EEN ASPIRIENTJE' DE EAGLES ZIJN 'EEN ZEGEN VOOR DE MENSHEID' Duizend jongeren in de gevangenis In jeugd gevangenis vooral kneusjes TROUW/KWARTET DINSDAG 7 MEI 1974 JONGERENKRANT TK19 In de Bijzondere gevangenis voor jonge mannen in Zut- phen zitten jongens van 18 lot 23 jaar die tot een gevangenis straf van zes maanden of meer zijn veroordeeld. Behalve deze gevangenis voor langgestraf ten, zijn er twee voor kortge straften, een in Vught en een in het plaatsje Zeeland in Noord-Brabant. De gevangenis In Zeeland, het Penitentiair trainingskamp De Corridor, geldt aleen van de parade- paardjes van het gevangenis wezen. De (tot een gevange nisstraf van maximaal acht weken) veroordeelden werken er buiten, in de bossen, en doen meer dan in andere ge vangenissen aan sport. Naast de jeugdgevangenissen is er een aantal jeugdhuizen van bewaring; het bekendst is De Sprang in Scheveningen. Aan de gevangenis in Zutphen is 'n even buiten Zutphen ge vestigde open afdeling, De Ro zenhof, verbonden. De meeste gedetineerden zitten daar de twee laatste maanden van hun gevangenisstraf uit. Tot 1971 zaten in Zutphen alleen jon gens die op grond van artikel 13 van het wetboek van straf recht door de rechter daar heen waren gestuurd. Het eer ste lid van dit artikel luidt: 'In geval van veroordeling tot gevangenisstraf van ten min ste een jaar en ten hoogste drie jaren, kan de rechter, in dien de veroordeelde den leef tijd van drie en twintig jaren nog niet heeft bereikt, daarbij tevens bevelen dat de straf zal worden ondergaan in eene bij zondere gevangenis voor jon gelieden'. Het artikel werd steeds min der toegepast, met als gevolg dat in 1971 nog slechts 20 Jon gens in Zutphen zaten. Beslo ten werd toen alle langgestraf ten van 18 tot 23 jaar in Zut phen onder te brengen. Het aantal gedetineerden in Zut phen groeide toen tot 60, bij een capaciteit van 90. De be zettingsgraad schommelt sinds dien tussen de 55 en 65. Arti kel 13 zal binnenkort uit het wetboek van strafrecht ver dwijnen. Op 15 februari 1974 zaten in Nederland 533 mannen van 16 tot 23 jaar in voorlopige hech tenis en ondergingen 473 man nen in die leeftijdsgroep een gevangenisstraf. In totaal za ten 2617 mannen en 27 vrou wen in een huis van bewaring of een gevangenis. Alle vrou welijke gevangenen zitten in de vrouwengevangenis in Rot terdam. Van de vrouwen tot 23 jaar zat er één in hechtenis en één onderging een gevange- nisstraf. Het aantal gedeti neerden per 100.000 inwoners is nergens ter wereld zo laag als in Nederland. Dit lage per centage hangt samen met de korte duur van de hier opge legde vrijheidsstraffen. Kees, 24 jaar, geboren en getogen in Limburg, zit in de jeugdgevangenis in Zutphen een gevangenisstraf van een jaar en zes maanden uit. Hij is veroordeeld wegens een aantal inbraken die hij samen met een vriend, die ook in Zutphen zit, heeft gepleegd. Hij was een jaar'of 18, vertelt hij, toen het mis ging met hem. 'Ik begon te twijfelen aan allerlei dingen. Ik ging steeds meer naar de negatieve kant van het leven kijken. Daar kwam bij dat ik thuis moeilijk heden kreeg. Ik raakte steeds meer overspannen. Twee of drie keer ben ik naar de dokter geweest en later ook naar de psychiater, maar ze geloofden me niet. Een jon ge kerel die overspannen raakt, dat kon niet, vonden ze. Ik ging drugs gebruiken, ook hard drugs, en ik raakte fi naal doorgedraaid. Ja, ik ge loof wel dat ik op dat moment behoorlijk paranoia was'. Kees raakte zijn baan van as sistent-landmeter kwijt, ont moette een jongen die ook in moeilijkheden verkeerde, en sloeg met hem aan het inbre ken. Zijn arrestatie ('daar heb ik eigenlijk op zitten wach ten') maakte een eind aan dit ongeregeld bestaan. Tijdens zijn gevangenschap is hij naar zijn zeggen een ander mens geworden. Hij is er ook van overtuigd dat hij nooit meer in de gevangenis zal terugke ren. Toch zegt hij over de ge vangenis: 'Als je naar de dok ter gaat, omdat je hoofdpijn hebt, en je krijgt van hem een aspirientje, dan neemt dat wel de hoofdpijn weg, maar niet de oorzaak van de kwaal. De bajes is ook een as pirientje'. SOCIAAL ZWAK De 'bewoners' van jeugdhui zen van bewaring en van jeugdgevangenissen, ook van die in Zutphen, komen voor het merendeel uit zogeheten sociaal zwakke milieus. Voor dat ze met de justitie in aan raking kwamen, hebben ze in veel gevallen in allerlei kin dertehuizen gezeten, waarbij ze van de ene kunstmoeder naar de andere 'werden ge stuurd, om met dr. J. van der Grient, werkzaam bij de directie gevangeniswezen van het ministerie van justitie, té spreken. De heer E. Kuiper, adjunct-di recteur van de jeugdgevange nis in Zutphen zegt: 'Wij krij gen de kneusjes, kinderen van ouders die uit elkaar liggen, mensen die gedoemd zijn te mislukken'. De meeste jongens die in Zutphen terecht komen, hebben na de lagere school geen onderwijs meer gehad en beheersen ook geen vak. Bij de jeugdgevangenis werkt een ondenvijzer in vaste dienst, mede vanwege het relatief ho ge percentage analfabetisme onder de delinquenten. OPLEIDING Behalve, soms, in lezen en schrijven, wordt in Zutphen in allerhande technische vak ken, zoals schilderen, timme ren, metselen, onderwijs gege ven. Een rondleiding door de gevangenis geeft de bezoeker de indruk in een lagere tech nische school te verkeren, ook al ontbreken de klassieke, hol le cellengangen niet. De heer J. Nederhand, die als gids op treedt, bevestigt dat de jeugd gevangenis mede als oplei dingscentrum beschouwd kan worden. Groningse studenten hebben eens onderzocht in hoeverre de opleiding vruchten afwerpt. De uitkomst van dat onderzoek was niet bemoedigend. Weinig gedetineerden bleken na hun ontslag uit de gevangenis een broodwinning te hebben ge zocht of gevonden in het vak waarvoor ze waren opgeleid tijdens hun detentie, of buiten de gevangenis met die oplei ding te zijn doorgegaan. Wettelijk is vastgelegd dat dfc gevangenisstraf mede tot doel moet hebben de gevangene voor te bereiden op zijn terug keer in de maatschappij. De laatste tijd vraagt ook eon toe nemend aantal functionarissen bij het gevangeniswezen zich af of daarvan wel iets terecht komt. De vraag klemt temeer in een gevangenis voor jon gens, aan wie wellicht, gezien hun leeftijd, meer te reclasse- ren valt dan aan ouderen. GEEN ALTERNATIEF Nadrukkelijker nog dan in an dere gevangenissen mag in Zutphen de vraag worden ge steld of gevangenisstraf wel zin heeft. Directeur J. W. S. Logjes, vorig jaar in die func tie benoemd, stelt zich op het wel meer verdedigde stand punt dat de zin van gevange nisstraf betwist mag worden, maar dat er nu eenmaal geen alternatieven voorhanden zijn. Sociaal-cultureel werker J. van Rijnswou stelt zich radicaler op. Hij zou de opsluiting van gevangenen in veel sterkere mate willen beperken; voor ^!!edetineerdm gevaarlijk of agressief zijn, meent hij, zou een 'buitenbe- handeling' te prefereren zijn. Bij zo'n behandeling zou de straf niet binnen de muren van een gevangenis, maar wel onder toezicht, ten uitvoer worden gelegd. De heer Van Rijnswou schrikt er niet voor terug volmondig te beamen dat de gevangenis 'een aspi rientje' is. VERSPILD Adjunct-directeur Kuiper en bejegeningscoördinator D. van Rikxóort nemen min of meer een tussenstandpunt in. De laatste wijst erop dat in som mige 'gevallen toch niet alle moeite verspild is; hij spreekt van een vonk die je inciden teel ziet overspringen. De heer Kuiper stelt dat hel gevange niswezen de consequentie is van een maatschappelijk te kort. Hij verwijst naar de si tuatie op strafrechtelijk ge bied in de DDR. waar het hem gefrappeerd heeft hoezeer de maatschappij zich verant woordelijk voelt voor het indi vidu. In Nederland wordt het individu dat ontspoort nog steeds uitgestoten en opgebor gen. De heer Van Rijnswou, later: 'Daar is nog nooit iets goeds mee bereikt. Daar hoe ven we toch zeker niet meer over te praten, hè?' KEIHARD Een bezoek aan de jeugdge vangenis in Zutphen, en ge sprekken met directie- en staf leden en met de gedetineer den zelf, resulteren in niet meer dan een vaag vermoeden van wat zich afspeelt achter de hekken en muren. Er wor den toespelingen gemaakt op 'keiharde subculturen', waarop de leiding maar tot op zekere hoogte een greep heeft, er wordt wel eens gevochten (maar niet meer dan buiten de gevangenis, verzekert ad junct-directeur Kuiper), een van de gedetineerden vertelt dat de buitenwereld geen weet heeft van de levendige handel in drugs, die in de gevangenis wordt gedreven. DRUGS Bejegeningscoördinator Van Rikxoort reageert laconiek op dat verhaal over drugs. 'Er zullen wel eens drugs binnen komen', zegt hij. 'maar dat ac cepteren wij als onvermijde lijk. We gaan er niet koorts achtig naar zoeken; we hou den geen heksenjacht'. Even ontspannen praat hij over het ontvluchtingsgevaar. 'We gaan niet angstig te werk. We zijn er wel attent op. Vitale deu ren sluiten we achter óns. We zetten de boel ook niet open, natuurlijk.' In de garage, waai de gedetineerden onder meer door de politie afgedankte au to's oplappen, staan de deuren aan de kant van de straat, een paar meter verderop, wijd open. Tussen garage en straat staat slechts een lick. dat in ongeveer vijftien seconden te nemen is. De jongens die in de garage werken, weten dat de deuren weer worden geslo ten als iemand probeert te ontsnappen. Een werkmeester zegt: 'Er is hier een jongen, die het niet zou pikken. Hij zou ook ingrijpen, als het ge beurde'. In de garage zegt André, 19, veroordeeld wegens een gewa pende overval op een boetiek in Amsterdam, dat de betutte ling in de gevangenis hem het meest tegen de borst stuit. Dr. J. van der Grient had al ge zegd: 'In het algemeen is mijn ervaring bij bezoeken aan jeugdgevangenissen dat veel jeugdigen vinden dat ze te kinderachtig behandeld wor den'. De heer Van Rikxoort rea geert: 'Ja, dat is waar, ze wor den betutteld. Zij vormen de onderliggende partij. Maar ze hebben -ook wein.g m te bren- Sinds enige tijd hebben we hier een ringoudstenvergade- ring. Wat je dan hoort, is dat ze meer sport willen hebben, of drie kroketten in plaats van twee. Ze bedenken niet hoe ze de situatie kunnen ver beteren. De inbreng blijft he lemaal in de sfeer van de lust beleving. We zijn er nog lang niet in geslaagd om dat om te buigen'. Onmiddellijk voegt hij daar aan toe dat het nog de vraag is of er eigenlijk wel iets moet worden omgebogen. 'Die jongens moeten worden aange past aan de maatschappij. Maar je kunt je afvragen: aan welke maatschappij, aan hun maatschappij of aan onze maatschappij? Hun maatschap pij ziet er heel anders uit dan die van ons. Zij willen niet de hele week werken. Ze willen maar twee dagen werken, zo dat ze genoeg geld hebben om de rest_yan de Week in de zon te liggen, hasj te roken. Wie zegt dat onze maatschappij zo ideaal Is? We moeten ons wel realiseren dat dat nog een stukje van de liberaal-kapita listische maatschappij is, en is die beter? Die jongens zullen zich straks zo goed mogelijk staande moeten houden in de maatschappij. Goed. Maar in onze maatschappij? Dat zijn allemaal vragen waarop ik geen absolute antwoorden durf te geven'. DRAAGLIJKER Militaire discipline, zoals in lang vervlogen tijden in de Zutphense jeugdgevangenis ge bruikelijk, komt er niet meer aan te pas. In de nabije toe komst zal in nog sterkere ma de dan nu het geval is de na druk op vorming worden ge legd. De begeleiding zal pro fessioneler worden aangepakt. Binnen de beperkte financiële mogelijkheden die het minis terie biedt, wordt gewerkt aan de uitvoering van een plan dat het leven in een jeugdge vangenis nog wat draaglijker moet maken. Wie weet zullen er nog wat meer vonken over springen. Peter, 18, veroordeeld wegens doodslag, leest in zijn cel, voor- en nadat hij 's avonds naar de televisie kijkt, in het 'Boliviaans dagboek' van Che Guevara. Hij is afkomstig uit wat een 'goed' milieu wordt genoemd, behoort niet tot de onintelligentsten, maakt een bedeesde indruk. Hij heeft weinig contact met zijn mede gevangenen. en bevindt zich daar wel bij. Het is, vindt hij, wel uit te houden in Zutphen, heel wat beter in elk geval dan in het huis van bewaring in Haarlem, waar hij maan denlang in voorarrest heeft gezeten, in martelende onze kerheid over de straf die hij zou krijgen. Klachten komen nauwelijks over zijn lippen. 'Je moet er zelf wat van maken', zegt hij eenvoudig. Hij vindt het al leen belachelijk dat de post wordt gecensureerd: 'Dat slaat nergens op*. Tot voor kort werd ook om een uur of half tien 's avonds de televisie ab rupt uitgedaan. Dat is nu ver anderd. De laatste tijd valt het hier wel mee', zegt hij. 'Er wordt nou nog wel eens wat gematst'. The Eagles: v.l.n.r.: Folder. Bernie Leadon, GlennFrey, Don Ilenley. Randy Meisner en Don Met hun jongste elpee On The Border (Asylum Records 73-1004) hebben The Eag les een belangrijk aandeel in de voorjaarsproduktie aan populaire muziek. De elpee de derde alweer van het inmiddels met een nieuwe kracht Don Felder) versterkte kwartet (nu dus kwintet)' presenteert naar een goede Eagles-gewoonte een hoeveel heid prima verzorgde pop. Swingend gitaargeweld wordt zonder mankeren gecombi neerd met een aandoenlijk soort ingetogenheid. En dat dan gezongen met een paar stemmen, diie afzonderlijk èn bij elkaar tot de fraaiste van het westelijk halfrond gere kend kunnen worden. Sommigen onder u zal dat best bekend zijn. Alle Eagles- muziek keurig op een rijtje in de platenkast, de muzikale loopbaan van de afzonderlijke groepsleden gelijk de tafels van vermenigvuldiging in het geheugen gekerfd. On The Border al noot voor noot kun nen nafluiten: op een dergelij ke wijze toegeruste lieden hoeft niets meer te worden verteld, oud nieuws eigenlijk allemaal. Aan de andere kant is het voorstelbaar, en zelfs zeer waarschijnlijk, dat boven staande inleiding door niet weinigen met een zeker wan trouwen zal zijn gelezen: al die superlatieven, dat kan nooit goed wezen, daar moet weer een obscuur groepje aan de man worden gebracht, of een privé-liefhebberijtje vèn de muziekredaktie over tafel geschreeuwd. Alsof er al geen onzin genoeg op de wereld BETEKENIS Ik kan en zal niet ontkennen, dat de loeren Eagles mij nogal na aan» het hart ligt; de groep heeft zich vanaf haar oprich ting verzekerd kunnen weten van mijn steun, toewijding en niet-aflatende belangstelling. Even heb ik het zeer moeilijk gehad, toen de gelukkig vrij snel ontzenuwde ge ruchten met betrekking tot een vertrek van Bernie Lea don, een van de belangrijkste songschrijvende krachten en behalve banjovirtuoos ook schepper van een paar legen darische gitaarloopjes, de mu- ziekpers infiltreerden. Het blijft echter niet in de eerste plaats de bedoeling van dit verhaal een stokpaard van stal te halen, maar vooral toch om het breder belang, of zoals ook wel wordtv gezegd: de ob- jektieve betekenis van een groep als The Eagles te ver duidelijken. Na deze Intentieverklaring kunnen we van start. Eerst maar een stukje historie. Het betreffende samenwerkingsver band komt per slot van reke ning niet uit de lucht vallen, er moest het een en ander ge beuren, voordat er van zoiets als de Eagles sprake kon zijn, voordat zomer '72 in de ge daante van de eerste gelijkna mige elpee een opzienbarend visitekaartje kon worden afge leverd. Goed dan. In de wor ding van de groep spelen de zangeres Linda Ronstadt en haar toenmalige 'producer' John Boylan een belangrijke rol. Glenn Frey, Don Henley, Randy Meisner en Bernie Lea don ontmoeten elkaar voor het eerst als begeleiders van deze zingende jongedame. De toedracht daarvan laat zich aan de hand van enig bron- nenwerk (Rolling Stone, Oor) vrijwel moeiteloos rekonstru- eren. WORDING De eerste die Linda Ronstadt komt assisteren is Glenn Frey (hoewel: Leadon begeleidde haar al eens een blauwe maan dag, voordat hij zich in '69 bij de Flying Burrito Bros. aan sloot. maar juist vanwege dit vluchtige karakter permitteren we ons een kleine her-rang schikking van de feiten, om wille van het verhaal). Frey belandt daar dank zij zijn voormalige kompagnon, de an dere helft van het in '71 over leden folkduo Longbranch Pennywhistle, John David Souther (een prima figuur, hier als 'supporting act' van de Turner Revue ten onrechte ooit eens de mist in gegaan), die goede betrekkingen met Linda onderhoudt. Ongeveer gelijktijdig met dit duo Long branch etc. verdwijnt van het toneel de formatie Shiloh, die bestaat uit Don Henley (drums), Al Perkins (pedal steel), pianist-organist Jim Ed Norman en de gebroeders Mi ke en Richard Bowden, goed voor respektievelijk bas en so logitaar. Henley plus de twee laatsten stappen over naar de begeleidersgroep van Linda Ronstadt. Als Mike Bowden op een goeie dag geruime tijd niet besóhikbaar blijkt, vraagt Boy lan Randy Meisner zijn plaats in te willen nemen. Meisner heeft dan net voor de tweede keer de Stone Canyon Band van Rick Nelson de rug toege keerd, die ook door Boylan wordt 'geproduced'. Vandaar. Tenslotte, zo noteert een re cente aflevering van het mu- ziekperiodiek Oor, 'voegt ook Bernie Leadon (die tot dan toe reeds een paar glanzende hoogtepunten heeft afgeleverd: Dillard Clark, de Burrito Bros - wjm) zich op uitnodi ging van Linda Ronstadt bij haar begeleidingsgroep' 'in de zelfde week ais Randy Meisner voor Mike Bowden invalt'. We schrijven augustus '71. OP EIGEN KRACHT Het is met name John Boylan, die de Eagles uit het nest gooit, althans Linda's begelei ders aanzet tot een bestaan op eigen kracht. J. D. Souther die inmiddels alweer een tijd je 'producet' voor de firma Asylum introduceert hen min Of meer bij zijn baas David Geffen, deze hapt toe en champagne! het bestaan van de Eagles is een gegeven, waaraan niet meer valt te tor nen. Met een afdoend voor schot uit de Asylumkas ten einde zich voorlopig geen zorgen te hoeven maken over levensonderhoud en aanver wante zaken, wordt weken achtereen ijverig gerepeteerd, er worden massa's zgn. 'try- outs' gedaan in kleine zaaltjes, en tenslotte verschijnt in au gustus '72 een eerste elpee, met als titel de groepsnaam en onder leiding van Glyn Johns in Londen opgenomen (Asylum Records IC 062- 93563). SYNTHESE 'We're just another synthesis' meldt Bernie Leadon vrij spoedig na het verschijnen van de plaat in de kolommen van Rolling Stone, 'we vormen bij elkaar een synthese van al die muziek uit de jaren zestig, die te maken had met folk, country en rock roll.' En dat klopt wel. Het debuut-al bum mengt country, blue- grass, rock en folk dooreen tot een repertoire dat grofweg uit eenvalt in twee categorieën, de ene met de nadruk op het gitaargeweld, terwijl de ande re als voornaamste punten een broze instrumentatie en schrij nende zang noteert Verschil in kwaliteit tussen de beide afdelingen is er niet, de Eag les bakken var. élk genre een gaaf en imponerend geheel, het enige mankement aan de plaat valt aan compositorische zijde, waar af en toe de plank wordt misgeslagen: Most Of Us Are Sad is van een onge kende meligheid en beide werkjes uit de koker van bas sist Randy Meisner kenmerkt een zekere onduidelijkheid in bedoelingen. Over het geheel genomen lijkt ech.er de ge dachte, dat het popwezen er hier een bekwame representant heeft bijgekregen meer dan gerechtvaardigd. Het popgala in Voorburg be vestigt nog eens de juistheid van deze Indruk: de akoesti sche set duurt misschien iets te lang, waardoor de spanning er enigszins uitraakt, instru mentaal en vokaal perfekt is het echter allemaal wel, en als een paar dagen later in die zelfde maand maart '73 in het Amsterdamse Concertgebouw iets meer plaats wordt inge ruimd voor de felle elektrieke knokpartijen tussen Bernie Leadon (gitaar, banjo) en Glenn Frey, is voor velen de naam van de Eagles voorgoed gevestigd en wordt met ter nauwernood verborgen onge duld uitgezien naar het con cept-album Desperado (Asy lum Records 5C 062-94368) PERFECTIE Dat vertoont weer dezelfde (misschien nog iets opgevoer de) perfektie en dezelfde ver frissende afwisseling tussen harde en zachte muziek, waar bij de zachte nummers nog iets mooier zijn (TequiLa Sun rise, Desperado. Doolin-D al- ton, Bitter Creek), de stevige nog wat steviger maar minder gecontroleerd dan op de voor gaande langspeler. Vooral het Slade-achtige Out Of Control doet wat dat betreft zijn naam alle eer aan, terwijl ook iets als Outlaw Man bij een wat zorgvuldiger uitvoering best gebaat zou zijn geweest, maar zeer storend is het allemaal niet. De groep toont zich an dermaal in staat tot een fon kelende interpretatie van wel ke muzieksoort dan ook, ten bewijze waarvan de vaderland se muziekpers de heren in het najaar van '73 gednkt met een glimmende Edison. De he ren bedanken met twee con certen, waar de stukken vanaf vliegen, de muziek is opzwe pend en harder dan ooit Misschien Kgt hier al de aan zet tot de naar het heet vooral door Meisner en Frey geïnspi reerde accentverschuiving ten gunste van de wat hardere muziek, die het jongste werk stuk On The Border ken merkt. Nieuweling Don Felder schuift hier en daar aardig wat extra volume uit zijn sli- de-gitaar (Good Day In Hell), het titelnummer onderneemt een uitstapje in de richting van het soul- en reggdewezen, James Dean is een fors stuk rock roll, terwijl de hele 'producing' aardig het stempel draagt van de vervanger van Glyn Johns, Bill Szymczyk. die ook zulke klanten onder handen heeft als J. Geils, Joe Walsh en nog zo wat van die gespierde binken. De wat stemmiger klanken dateren voor de helft van oudere ses sies onder Glyn Johns, zodat eigenlijk alleen het schrijnen de My Man (het eerbetoon van Bernie Leadon aan zijn overleden makker Gram Par sons) en het door Tom Waits (een andere Asylumster) ge schreven 01' 55 representatief zijn voor de Eagles afdeling- 'soft' van dit moment. QUINTET Maar vier stukken zijn altijd nog vier stukken, het ingeto gen deel van het Eagleireper- toire is voldoende vertegen woordigd en het zal dat naar mijn idee zeker blijven, zolang Bernie Leadon en ook Don Henley, die dit soort muziek op het lijf geschreven is met dat uitstekende hese stemge luid van hem, van de groep deel zullen uitmaken. Voorals nog ziet het er trouwens riet naar uit, dat dit niét zou ge beuren. Er is al genoeg onzin op de wereld, dus laat asjeblieft zo'n groep, die zo voortreffelijk kan swingen en op zijn tijd ook nog van uitblazen weet, een gezonde tijd overeind blij ven. De Eagles zijn een zegen voor de hele mensheid.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1974 | | pagina 19