Nieuwe Leidsche Courant | 1974 | 2 mei 1974 | pagina 2

Nederlanders toch
niet zo bijbelvast

Inspanningen van het NBG zijn verviervoudigd

lllslllaill

Kerkbezoek minder
beroerd dan we denken

Chr. geref.
kerken
niet naar
kerken-
conferentie

Vandaag

Trouw
Kwartet

Conferenties*

Zendings jubileum
ds. W. L. Steinhart

Lintje voor
drs. Sjollema

Tweede schorsing
om echtscheiding

Beroepingswerk

Prof. Van Biemen
ziet voor kerk
weinig toekomst

Nieuwe boeken

TROL W/KWARTET DONDERDAG 2 MEI 1974

KERK T2/iK2

Eén van de jubileumactiviteiten van het
volgende week 160-jarigc Nederlandse
Bijbelgenootschap is onderstaand onderzoek
naar bijbelbezit en bijbelgebruik. Het geeft
waardevolle aanwijzingen voor de
toekomstige werkwijze van het NBG en kon
worden gedaan, omdat de NCRV een
belangrijk deel van de kosten voor zijn
rekening wilde neraen.Volgende week volgt
de jubileumkrachttoer van het
bijbelgenootschap, waarvoor 20.000
vrijwillig(st)ers klaar staan. Dan zullen
725000 gezinnen, ingeschreven bij
kerkgenootschappen, worden benaderd met
een 'brandbrief'. Die zegt onder meer: 'Het
NBG wil u erbij. Echt, anders lukt het niet.

Want de inspanningen worden zonder u te
zwaar. In de jaren zeventig moeten ze
verviervoudigd worden om aan de onstuimig
groeiende vraag te kunnen voldoen.

Wat zijn die inspanningen? Voor het
binnenland: de vertaling van ook het oude
testament in omgangs-, d.w.z. gewone
spreektaal, speciaal bedoeld voor hen die de
kerkelijke vertalingen niet begrijpen. Verder
het uitbrengen van een studiebijbel, die het
taaleigen van de grondtekst zoveel mogelijk
probeert over te brengen, met veel
toelichtingen, verwijzingen en voetnoten,
bedoeld voor mensen die anderen helpen bij
het leren begrijpen van de bijbel. Dan een

doorvertaalbijbcl voor kinderen: de bijbel op
de voet gevolgd in kindertaal. Vervolgens de
luisterbijbel (op cassettes), waarvan de eerste
proeven nu op de markt zijn, en de
gevisualiseerde bijbel (bijv. Mattheus
volledig in beeld gebracht), alsmede de
'bladerbijbel': veel illustraties met beperkte
oorspronkelijke bi jbeltekst. Dit alles omdat
de mens anno 1974 statistieken zijn griezelig
onthullend - steeds minder leest

Voor het buitenland: miljoenen nieuwe
kerkleden willen bijbels of bijbelgedeelten
gebruiken. Ze moeten verschijnen hetzij voor
het eerst in de eigen taal, hetzij in een
nieuwe vertaling, omdat de bestaande is

verouderd. Er is verder grote vraag naar
bijbelgedeelten, wijd gedrukt en met grote
letters, voor beginnende lezers. Alleen met
vertalen zijn op de wereld drieduizend
deskundigen bezig. Dan moet er nog gezet,
gedrukt verspreid worden. En... voor velen is
de kostprijs van een bijbel of hulpmiddel
onbetaalbaar hoog.

De komende actie, die op verschillende
manieren gevoerd zal worden mikt op 50.000
nieuwe leden. Dan zijn er in totaal 300.000,
waardoor het NBG al die uitdagingen aankan.
Wie geen brief mocht ontvangen: opgave als
lid (minimum-bijdrage 7,50 per jaar) is
altijd mogelijk bij NBG, Herengracht 366,
Amsterdam.

door dr. A. van der Meiden

Uit de cijfers die deze week bekend zijn geworden uit de Intomart-enqugte
naar het bijbelgebruik en de kerkgang kunnen we concluderen dat de Ne
derlanders toch niet zo bijbelvast zijn als zij te boek staan en dat er 'szon
dags meer mensen naar de kerk plegen te gaan dan we denken.

zoeken. Wel moeten ze zoeken naar
methoden om die enorme markt open
te krijgen.

4. Als deze cijfers enigermate be
trouwbaar zijn en we hebben geen
reden om aan te nemen dat de afwij
king groter dan 5 pet. is. blijkt het
met het kerkbezoek in Nederland niet
zo beroerd gesteld te zijn als menig
een denkt cn profeteert. Omgerekend
halen we dan elke zondag 3 miljoen
kerkgangers, een onvoorstelbaar po
tentieel

5. Technisoh gezien zouden we graag
wat meer vragen beantwoord hebban
gezien: kerkbezoek naar leeftijdscate
gorie. bijbelbeait en bijbelgebruik op
het platteland vergeleken met de stad.
En vooral de traag: waarom lezen de
mensen eigenlijk in de bijbel? Wat
denken ze er ui te zullen vinden?
Misschien had juist die vraag gesteld
moetenworden via een parallel-onder
zoek. omdat dan aan het licht komt
wat voor soort vertalingen, commen
taren of vereenvoudigingen je op de
markt moe<t brengen.

Nogmaals: als foto is het onderzoek
interessant, als aanwijzing voor ope
ning van de markt is het nog onvol
doende. Daarom moet het vervolgd
worden.

6. De bijbel is geen volksboek in
ons land. We zijn geen christelijk"
natie die dagelijks voedsel put uit d-
woorden van Leven. Dat zijn we waai
schijn! ijk nooit geweest, alleen
dachten teveel mensen dat we het wel
waren. Toch is er in ons land geen
enkel ander boek te noemen of verge
lijkbare informatiebrond waaruit zo
veel mensen min of meer re
gelmatig kennelijk informatie, troost
en bemoediging halen. In dat opzicht
blijft de bijbel in Nederland uniek.

Laten we overigens voorzichtig zijn
met dit soort 'portretten'. Enkele din
gen zijn wel duidelijk en stemmen tot
nadenken en sporen aan tot verder
zoeken.

1. We zijn niet dat bijbelvaste volkje
dat we waarschijnlijk dachten te zijn.
We zijn gelegenheid-bijbellezers en
hanteren dan liefst niet de aller
nieuwste versies.

2. De bijbel verdwijnt niet uit de sa
menleving. Er is geen afnemend bij

belgebruik bij jongt -en. Er is eerder
sprake van een lichte toename. En
dat lijkt me wel degelijk een vrucht
van het werk van Bijbelgenootschap,
Bijbelkioskverenigmg en andere in
stellingen die zich met vertalingen,
het toegankelijk maken en met bijbel
verspreiding bezig houden.

3. 43 pet. van ons volk, 3,8 miljoen
mensen, hebben geen bijbel in huis.
Voorlopig behoeven Bijbelgenootschap
en collega-instellingen geec markt te

Sperna Weiland (2)

Enkele opmerkingen naar aanleiding
van wat prof. Sperna Weiland heeft
gezegd op de hervormde predikanten-
conferentie. Het is opmerkelijk, dat
men tegenwoordig haast niet meer
hoort spreken over de bevrijding die
de Heere God m.i. in de eerste plaats
bedoelt, nl. de bevrijding van de zon
de, de volle verlossing door 't bloed
van Jezus Christus. Laten we toch be
seffen, dat het zieleheil in de eerste
plaats komt. Opdat we niet, na men
sen hier op deze droeve aard' tc heb
ben bevrijd (en dat is tijdelijk), ze
straks voor eeuwig verloren zien
gaan.

Geleen

A. van Houten

Gereformeerde gift

Wegens een overstromingsramp heb
ben de gereformeerde kerken 50.000
gulden geschonken aan Syrië, een
land dat de wapens heeft opgenomen
tegen Israël. Men had mogen verwach
ten. dat de gereformeerden, die het
Oude en Nieuwe Testament goed ken
nen het volk Israël eens wat steun
zouden verlenen in zijn grote en bit
tere nood. Zegt Gods Woord niet: ze
genen zal ik die Israël zegent, en ver
vloeken hem die Israël vervloekt?
Landsmeer

K. Plemp

Zonderdag (4)

Is het niet een beetje overbodig zich
tp druk te maken, over de wel of niet
autoloze zondag? Laten diegenen, die
dat graag willen, zelf hun auto thuis
laten, maar laten de mensen, vooral
oudere mensen, die ver van de kerk
wonen, en daar graag heen willen 's
zondags, hun auto mogen gebruiken;
alsmede voor zieken en bejaardenbe-
zoek. We hebben al genoeg 'wetjes'.
Kraggenburg

Mevr. J. dc Keijzer-de Visser

Boersma

Het is belachelijk dat minister Boers
ma van sociale zaken zich opeens ge
roepen voelt cm uit te vallen naar de
middenstand. Mij dunkt dat er van
daag aan de dag wel andere en ergere
dingen gebeuren om feller naar uit te
vallen, wegens burgerlijke ongehoor
zaamheid, maar dan van groepjes en
groepen met een bepaalde andere sig
natuur, die men niet wil en durft aan
te vallen.

Boskoop

C. van Stralen

De redactie behoudt zich het recht
\oor haar ter opname in deze rubriek
toegezonden meningsuitingen verkort
weer te geven. Bij publikatie wordt
met de naam van de inzender onder
tekend. Brieven kunnen worden ge
stuurd aan het secretariaat hoofdre
dactie Trouw/Kwartet, postbus 859.
Amsterdam.

De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad

Uitgaven van
B V. De Christelijke Pers

Directie:

Ing. O. Postma,
F. Diemer

Hoofdredactie:
J. Tamminga.

Hoofdkantoor: NZ. Voor
burgwal 280, Postbus
859, A'dam. Telefoon
020-22 03 83. Postgiro:
26 92 74. Bank: Ned.
Midd. Bank (rek.nr.
69 73 60 768). Gem.giro
X 500.

Zonderdag (5)

Wij zijn tegen de Zonderdag, denkend

0.a. aan het volgende (waarbij we
voorbijgaan aan nadelen die in deze
rubriek al zijn genoemd):

1. We betalen wegenbelasting en ver
zekeringspremie voor 365/366 dagen
en niet voor 353/354 dagen.

2. Er moeten niet nog meer - geen
wegenbelasting betalende - bromfiet
sers langs de wegen gaan knellen.

3. De toch al zo zwaar belaste horeca
moet niet méér gedupeerd worden

4. Extra zondagsdiensten voor de
werknemers bij het openbaar vervoer
zijn ongewenst. 9

5. De recreatiegebieden in de dichtbe
volkte streken moeten niet 'tezeer
overbelast worden.

6. De toeristenstroom dient niet te
worden afgeremd.

Voorburg (Z.H.)

Geertruida M. A. Lintner

Zonderdag (6)

Hebben diegenen, die vóór de autolo
ze zondag zijn, er weleens aan ge
dacht, wat het is om 8 km. van de
kerk en 7 km. van het station te wo
nen. met driemaal per zondag een
busverbinding? Mijn dorpsgenoten en
buren zie ik iedere dag: op zondag wil
ik familie en vrienden buiten het
dorp bezoeken en mij niet in mijn
vrijheid beknot zien door fanatieke
lingen in de grote steden die ieder
kwartier een tram kunnen nemen
naar alle windrichtngen. Als werke
lijk het overgrote deel van het Neder
landse volk vóór de autoloze zondag
is, laat dat deel zich daar dan vrijwil
lig aan houden, zodat het dan rustiger
wordt voor de weggebruikers, die hun
voertuig wel nodig hebben.

Hansweert

If. Burger

Verontrusten

Volgens Tr-Kw van 26 april zou ds.
M. Vreugdenhil in tegenstelling met
ir. G. C. Meeder lovende woorden
hebben laten horen over het eenparig
geloofsgetuigenis van prof. Berkouwer
en Ridderbos. Hij schrijft in 'Waar
heid en Eenheid' van 22 april het vol
gende: Er is nog veel goeds in onze
kerken. Ik denk aan het duidelijke en
klare belijden van prot. Berkouwer en
prof. Herman Ridderbos, dat Christus
zich onder Gods vloek gesteld heeft.
Door de zin te stoppen bij prof. Rid
derbos heeft uw redactie willen aanto
nen dat er nogal uiteenlopende me
ningen bestaan binnen de kring der
verontruste gereformeerden. Wie wer
kelijk leest wat ds. Vreugdenhil
schrijft kan onmogelijk tot deze con
clusie komen.

Rotterdam

I. Boukes m

Wanneer?

Van het oude en vertrouwde ideaal
beeld dat we met de bijbel opstaan en
naar bed gaan is niets over. Van de
bijbelbezitters hanteert nog geen pro-
cent de bijbel op die ogenblikken, be
halve dan de mensen boven de 65 (3
pet.). Bij die categorie wordt de bij
bel ook nog het meest rond de maal
tijd gelezen (27 pet.) tegen gemiddeld
(23 pet.). Vrouwen doen dat overi
gens meer dan mannen (26 pct.-20
pet). U moet daarbij wel bedenken
dat we het dan hebben over 46 pet.
van de bijbelbezitters. want de rest
kijkt er nooit in!

Voor veel Nederlanders is de bijbel
kennelijk nog een mooi plakboek.
Uit deze cijfers mag je wellicht ook
concluderen dat we slechte individue
le bijbellezers ziin en nog diep vast
zitten in de traditie van: 'eten-lezen-
danken'.

Hoe vaak?

26 pet. van de bijbellezers leest elke

dag in de bijbel. Koplopers zijn, naar
te verwachten war-, de gereformeerden
met 82 pet. Dan volgen de andere
kerken met 58 pet. en de hervormden
met 33 pet. De rooms-katholieken ma
ken er niet veel van: slechts 2 pet,
leest er vrijwel elke dag in. Zij halen
wel de hoogste score bij de vraag:
gaat er tussen twee keer dat U de bij
bel leest meer dan een maand voor
bij? (12 pet.).

De trouwste 'dag'lezers zijn de
mensen boven de 65 (39 pet.) en dan
volgen (merkwaardig?) de jongeren
van 15-24 jaar die met 1 pet. boven
het landelijk gemiddelde liggen. (27
pet.) Al heeft die jongste generatie de
minste bijbels in huis, als ze er een
hebben gebruiken ze die het meest.
Het lijkt me gezibn de kleine getallen
waar het om gaat echter wel gevaar
lijk daarop gedachtenspinsels te bou
wen in de zin van: 'bijbel: boek van
de toekomst!'

Welke vertaling?

Daar is. toch wel iets heel vreemds
mee aan de hand. De laatste 25 jaar
zijn behalve de complete nieuwe ver-
•ling van de bijbel (1951) tal van an-
ire vertalingen, gericht op een groot
'Ubliek en in allerlei edities, ook van
stukken van de bijbel, afgestemd op
persoonlijk en groepsgebruik. in de
handel gebracht. Je mag rustig zeggen
dat het Ned. Bijbelgenootschap zich
uitgesloofd heeft de bijbel naar aLle
groepen toe hoorbaar en verstaanbaar
te maken. Lezen we nu de resultaten
van dit onderzoek, dan blijkt dat de
mensen de nieuwe vertaling van 1951
het best kennen, de mannen meer
dan de vrouwen (20 pct.-14 pet). Het
zijn vooral de mensen tussen de 25 en
65 die dat weten. Per kerkgenoot
schap is er wat dat betreft weinig ver
schil. Wel als je kijkt naar b.v. 'Groot
nieuws voor U'. Slechts 7 pet. van de
bijbelbezitters noemt dat boekje spon
taan. Vooral bij de gereformeerden is

Studiedag van de gereformeerde
theologische studentenvereniging Voe-
tius, maandagmiddag 6 mei half drie
in het CSB-gebouw, Kromme Nieuwe
Gracht 39. Utrecht Dr. B. Wentsel
spreekt over 'het Koninkrijk Gods;
een dogmatische oriëntering'.

Maranatha-conferentie, vrijdaga
vond 17 mei tot zondagavond 19 mei
in de vrije evang. gem. .Schoolstraat
13, Petegem. (Middernachtsroep,
postbus 489, Leiden; tel. [phone]).

het bekend (19 pet.). Je staat wel
even te kijken dat de rooms-katholie-
ken hun enigen Willebrord-vertaling
9lechter kennen dan de gereformeer
den en hervormden. Op een totaal
van 6 pet. die deze vertaling noemt
staan de katholieken onderaan met 4
pet. Niet veel minder bekend is de
vertaling van Anne de Vries (5 pet.),
vooral bij gereformeerden en hervorm
den en de mensen tussen de 25 en 34
jaar, de randgeneratie van Jaap en
Gerdientje! Heel anders wordt het
beeld als je de mensen de vraag voor
legt of ze die vertalingen kennen.
Dan blijkt 39 pet. van de bijbelbezit
ters de N. Vert. te kennen en niet
minder dan 35 pet. de vertaling van
Anne de Vries. Of bedoelen ze de kin
derbijbel?

Dr. .4. ran der Meiden is hoofd van
de afdeling voorlichting van de Rijks
universiteit te Utrecht. De tekening
is van Kees van Lent.

Van een onzer verslaggevers

UTRECHT Deze week herdenkt ds.
W L. Steinhart, dat hij een halve
eeuw geleden als zendeling-leraar
naar Indonesië werd afgevaardigd. In
dienst van het Lutherse genootschap
voor in- en uitwendige zending werk
te hij van 1924 tot 1939 op Pulu Tello
(Zuid-Niassische eilanden).

De jubilaris, die nu 75 jaar is en in
Utrecht woont, is een van de weinige
Nederlanders, die het klassiek-Nias-
sisch beheerst. Hij publiceerde bijbel
se verhalen en bijbelgedeelten in het
zuidelijke dialect en maakte het beter
bestudeerbaar door de uitgave van
een aantal teksten met vertaling en
aantekeningen in de jaren dertig en
vijftig. Verder vertaalde hij ook liede
ren. Aan dr. J. L. Swellengrebel. kro
niekschrijver van ce bijbelvertalingen
onder auspiciën van het Nederlands
Bijbelgenootschap in Indonesië, kon
hij waardevolle inlichtingen geven bij
het samenstellen van 'In Leijdeckers
voetspoor' waarvan het eerste deel pas
is verschenen.

In de oorlogsjaren - ds Steinhardt was
toen juist met verlof - zijn al zijn
aantekeningen op het gebied van taal
en volkenkunde, die hij nog had wil
len uitwerken verloren gegaan. Ds
Steinhart was na de oorlog enige
tijd legerpredikant en tien jaar predi
kant te Kuilenburg-Gorinchem. In
1963 ging hij met emeritaat.

APELDOORN De christelijke gere
formeerde kerken zullen niet deelne
men aan de Nederlandse kerkenconfe-
rentie. Zij waren hiertoe wel uitgeno
digd door de raad van kerken.

In hun antwoord aan dc raad van ker
ken schrijven de christelijke gerefor
meerde kerken, dat de afwijzing aller
eerst ligt in het besluit van hun
synode in 1968, om niet toe te treden
tot de raad van kerken. Verder heb
ben zij bezwaren tegen de opzet van
de conferentie.

Speciale plaats

Dat op de conferentie een speciale
plaats wordt ingeruimd voor jeugd-
en actiegroepen, die zich niet direct
willen vereenzelvigen met christenen
van het plaatselijke vlak der verschil
lende kerken, maakt het begrip ker-
kenconferentie huns inziens zeer aan
vechtbaar.

In de uitnodiging schreef de raad van
kerken, dat de kracht van de kerken-
conferentie gelegen moet zijn in het
profetisch gezag, in de wil tot ver
nieuwing en in de gemeenschappelij
ke herkenning van Gods bevrijdend
handelen. Daarop antwoorden de
christelijke gereformeerden:

'Wij voor ons zijn er van overtuigd
dat het profetisch gezag van de kerk
alleen daar zich manifesteert, waar
het Woord van God en de Christus
der Schriften in het middelpunt staan
en opgeroepen wordt tot terugkeer
naar Gods wet en getuigenis. De wil
tot vernieuwing kan alleen maar ont
springen en functioneren uit Hem, die
sprak: Zie, Ik maak alle dingen
nieuw. Gemeenschappelijke herken
ning van Gods bevrijdend handelen is
een dermate vage term, dat we hier
een horizontalisering van het evange
lie opmerken, die ons met zorg ver
vult'.

Aldus de brief, die geschreven werd
door het christelijke gereformeerde
deputaatschap voor de eenheid van de
gereformeerde belijders.

DEN HAAG - Drs. Boudewijn Sjolle
ma, leider van het oecumenische pro
gramma tot bestrijding van het racis
me in Genève is benoemd tot ridder
in de orde van Oranje Nassau.

ROME Na dom Franzoni is ook
zijn naaste medewerker uit het pries
terschap geschorst. Het is pater Luigi
Sandri. Ook hij is gesuspendeerd we
gens het in het openbaar steunen van
handhaving van de echtscheidingswet
in Italië.

Twee zendelingen in
Thailand ontvoerd

BANGKOK (UP1). Islamitische se-
paratisten in het zuiden van Thailand
hebben twee vrouwelijke zendelingen
ontvoerd. Het zijn Minka Hanskamp
(40). een in Nederland geboren gena
turaliseerde Nieuwzeelandse, En Mar
garet Morgan (38) uit Engeland. Bei
de vrouwen werkten al enige jaren
voor de Overseas Missionary Fellow
ship (OMF).

De vrouwen werden ontvoerd, toen zij
dorpsbewoners verzorgden. Zij moes
ten hun medisch materiaal meene
men. Daarom denkt de politie, dat zij
opstandelingen moeten verzorgen, die
bii een vuurgevecht met de politie
enkele dagen geleden werden gewond.
Het gebied wordt uitgekamd om de
vrouwen te achterhalen. Inmiddels
zijn reeds drie mannen gearresteerd,
die bekend hebben, aan de ontvoering
te hebben deelgenomen.

Een kerk in de binnenstad van Am
sterdam ontving van het Warner
Bros-Kontakt een aantal folders be
treffende de te verwachten film De
Duiveluitbanner. De onnozelen dach
ten zeker dat de kerk tegenwoordig
geïnteresseerd is in de duivel. Wie
deze folders leest komt intussen wel
tot andere gedachten. De film gaat
weliswaar over een meisje dat bezeten
ds van de duivel en daarin afschuwe
lijke toestanden beleeft, maar dat is
niet zo indrukwekkend, vooral wan
neer men het verhaal leest en daar
achter een soort commercie vermoedt
die niet slechts kwalijk riekt, maar
ronduit stinkt. Als er iets duivels is,
is het dit Met mededelingen als 'Al
len waren op de rand van flauwvallen
(bij het zien van deze film in Lon
den) en kotsmisselijk van hetgeen zij
op het scherm hadden aanschouwd' en
'Een algemene klacht van de Ameri
kaanse en Engelse theatereigenaars:
Onder de film wordt herhaaldelijk
overgegevenwe blijven boenen'
moet deze produktie, deze moneyma
ker, aan de man gebracht worden.
Telkens opnieuw menen degenen die
deze film promoveren erop terug te
moeten komen dat mensen flauwval
len en totaal van streek raken. En
waarvoor? Alleen omdat deze film
ook in Nederland een kasstuk moet
worden. Waarom deze folder naar een
kerk? Ook dat is duidelijk: die kerk
moet er tegen waarschuwen en te
hoop lopen. Hoe meer eh hoe ernsti
ger hoe liever, want dat brengt alle
maal geld in het laatje. Laten we ho
pen dat de kerk er niet in stinkt!

NED. HERV. KERK
Beroepen te Vriezenveen: A. Romein
te Wezep; te Nieuwercord (toez.): C.
v. d. Berg te Noordhom.

GEREF. KERKEN (VRIJG.).

Beroepen te Ferwerd-Hallum: S. de
Vries, kand. te Zuidlaren.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen te Rotterdam-West: P. Beek
huis te Noordeloos; te Dordrecht-C.:
G. Bouw te Scheven!ngen.
Aangenomen naar Steenwijk: K. T de
Jonge, kand. te Apeldoorn.

GEREF. GEMEENTEN
Bedankt voor Utrecht: K. de Gier te
Den Haag-C.; voor Bodegraven: A.
Hofman te Scheveningenvoor Scher-
penisse: Ch. v. d. Poel Yerseke.
PERSONALIA

Burgemeester: dc Burgemeester van
Abcoude, drs. H. C. Knoppers, is met
ingang van 16 mei benoemd tot bur
gemeester van Ommen. De heer Knop
pers is 44 jaar, hervormd en lid van
dc CHU. Hij is sinds 1963 burgemees
ter van Abcoude.

In De Brug. het maandblad van de af
deling Zandvoort van de Nederlandse
protestantenbond, geeft prof. dr. A.
van Biemen zijn visie op de toekomst
van de kerk:

De vernieuwingsbewegingen in de
Rooms-katholieke - zowel als de Pro
testantse kerken worden moe als ze al
niet tot stilstand zijn gekomen. Zij
die het oude willen herstellen winnen
aan invloed en macht. Dat dit het
verschralingsproces in de kerken ver
sterkt, deert hen niet. Beter een aan
tradities vasthoudende kleine kerk,
dan een grote kerk met radikaliseren-
de tendensen. Wie de radikale lijn
poogt voort te zetten wordt op dood
spoor gezet of - als het voorgangers
betreft - brodeloos gemaakt (zie V.S.
zie Zuid-Amerika). 'De orthodoxie' zal
nog het langste startd houden, maar
levert uitsluitend achterhoede gevech
ten. Bezielend en wervend weet zij
nergens te werken. 'De vrijzinnigheid'
heeft haar mogelijkheden vergooid
door gebrek aan overtuigingskracht,
gebrek aan fantasie, gebrek aan orga
nisatorisch vermogen en vooral door
het gebrek aan steun - morele en fi
nanciële - van de kant der aanhan
gers. Toekomst voor 'de kerk' zie ik
dus weinig. Alles wat we in de afgelo
pen jaren, met name na de tweede
wereldoorlog, met veel goede wil en
nog meer inspanning en toewijding
van weinigen gedaan hebben, heeft
hooguit het verschralingsproces ver
traagd.

Om de problemen van de kerken in
Amsterdam te verlichten doet Her
vormd Geuzenveld (een wijkgemeente
in Amsterdam-West) de volgende sug
gestie:

In het kerkelijk handboek, uitgegeven
door de Nederlandse bond van predi
kanten, staan interessante dingen te
lezen. Bijvoorbeeld, dat de hervormde
gemeente Amsterdam-West genoteerd
staat voor 33.366 ingeschreven her
vormden en dat hiervoor twee predi
kanten volledig beschikbaar zijn.
Maar dat anderzijds een hervormde
gemeente van Haarlem, een plaats die
niet zo ver van Amsterdam-West ver
wijderd is, ongeveer 24.000 hervorm
den heeft. En dat daarvoor acht pre
dikanten volledig beschikbaar zijn,
plus nog één voor bijzondere werk
zaamheden. En dat een hervormde ge
meente als Bloemendaal, ook niet zo
erg ver weg. 5.650 ingeschreven her
vormden l^eeft met drie volledig be
schikbare predikanten. Deze drie her
vormde gemeenten. Amsterdam-West.
Haarlem en Bloemendaal. behóren al
len tot één Nederlandse Hervormde
Kerk. Voor hen allen gelden dezelfde
regels en rechten en verplichtingen.
Ze leven allen met dezelfde kerkorde
en 'ordinantiën', gebundeld in een
boek van meer dan 300 bladzijden,
waarvan op vrijwel elke bladzijde wel
iets staat over het pastoraat, de pasto
rale zorg en de pastorale bezorgdheid.
Zou het nooit eens in de hoofden van
de desbetreffenden opkomen, dat de
gemeenten van Haarlem en Bloemen
daal elk best eens een predikant zou
den kunnen gaan betalen voor Am
sterdam-West? Of zou dat volgens de
kerkordelijke regels niet geoorloofd
zijn?

Ds. S. Gerssen. secretaris van de her
vormde raad voor de verhouding van
kerk en Israel, mist in de proeve van

Ds. Gerssen

geloofsgetuigenis van de hoogleraars
Berkouwer en Ridderbos een bezin
ning op de relatie tot het joodse volk,
waarom hij in Ter Herkenning (tijd
schrift voor christenen en joden)
spreekt van 'een onmogelijke weg tot
een nieuw belijden'. Ds. Gerssen:

Van het nijpende raadsel van de afke
rige synagoge zonder welke de een
heid der kerk geen feit kan zijn, be
speur ik deze Proeve geen schijn of
schaduw. Dat blijkt ook wel hieruit,
dat in de slotpassage's over de toe
komst des Heren met geen woord
over Israël wordt gerept, Het gaat
toch om de toekomst van de God Is
raels? Hoe is het mogelijk Anno Do-

mini 1974 te spreken over de toe
komstverwachting zonder maar in het
minst gevoelig er voor te zijn, dat het
gebeuren zich meer en meer om het
joodse volk begint te concentreren.
Misschien kunnen wij met elkaar nog
niet verder komen dan het stellen
van vragen, maar die vragen moeten
dan wel ter tafel worden gelegd. De
'weg tot een nieuw belijden' wordt
dan pas boeiend als wij met elkaar
gaan ontdekken, dat alle wegwijzers
ons de richting wijzen van het nieu
we Jeruzalem, dat uit de hemel neer
daalt. En als wij niet proberen samen
deze wegwijzers te ontcijferen zou 'sa
men op weg' althans voor de her
vormden bétekenen 'samen 30 jaar te
rug'. Of anders gezegd: hervormden
en gereformeerden gaan dan wel sa
men op weg. maar zij komen ook sa
men geen stap verder.

President

Ds. P. H. G. C. Kok. 'president' van
de synode van de evangelisch-lutherse
kerk, wil van die titel af. In het lu
therse blad ELK schrijft hij:

Nu ik toch bezig ben brutaal te zijn,
zou ik de voorzitter van de synode
graag de 'titel' bisschop geven, niet
om hem ook maar enige macht te ge
ven, maar wel omdat

a) elke voorganger van elke vroeg
christelijke gemeente bisschop heette
(zo 'rooms' is het dus ook weer niet,
er bestaat zelfs ergens in Europa een
calvinistische bisschop!)

b) het woord president wel duur
klinkt, maar mij te veel aan De Ne-
derlandsche Bank doet denken en het
woord 'voorzitter' te veel aan de vak
vereniging. Overigens: niet schieten,
want ik zal dat wel niet meer bele
ven. Dit even terzijde.

Bij uitgeverij Querido zijn weer een
aantal Salamander-pockets verschenen:
De dag van gramschap in Pompeji,
door B. Aafjes (4e druk; 189 blz.); De
lange nacht, door M. Gijsen (10e
druk; 188 blz.); Het Klooster, door A.
Strindberg (2e druk; 156 blz.); Moei-
nier, door J. Hanlo (2e druk; 127
blz.); Hart zonder land, door A. Hel
man (4e druk; 160 blz.); Madame Jatz-
kowa, door A. v.d. Werfhorst (7e
druk; 157 blz.); Illusies, door W. Cor-
sari (5e druk; 224 blz.). Prijs per deel
4.25.

De confrontatie, door Monika van
Paemel. Haar eerste roman 'Amazone
met het blauwe voorhoofd' werd tij
dens de Vlaamse boekenbeurs be
kroond met de prijs van het beste li
teraire debuut 1972. Uitg. Nijgh
Van Ditmar. Den Haag. 152 blz.
15.90.

De dag van de Bizon, door M, Ford.
Het verhaal van een vrouw die haar
man veranderde in een bizon. Uitg.
Nijgh Van Ditmar. Den Haag. 221
blz. 17.90.

Geloven min verandering, over de be
tékenis van veranderingsprocessen
voor individu, organisatie en samenle
ving. Opstellen onder redactie van W.
Hirs, J. Vrijburg en J. Wellen. Uitg.'
Boom, Meppel 100 blz. 11.90.
Vergeef dc onstuimigen, roman door
M. Laudy. 2e druk. Uitg. Querido,
Amsterdam; 326 blz. 19.90.
Beneden de wind, door J. v.d. Walle.
Het boek is een herinneringsboek dat
een beeld geeft van de mensen, toe
standen en gebeurtenissen op het ei
land Curacao in de jaren dertig en
veertig. Van de Walle vertelt vooral
over de vele mensen die hij er leerde
kennen zoals de invloedrijke politicus
M. F. da Costa Gomez, de arts en
dichter Chr. Engels en de schrijver
staatsman Cola Debfot.

Voor een plymouth Belvedere, door

- G. van Brussel. 2e druk. Uitg. Man-
teua, Brussel-Den Haag. 143 blz.
9.90.

Van een onzer verslaggevers
HEINENOORD De gereformeerde
predikantenvereniging 'Calivijn' (door
verontrusten opgericht naast de be
staande gereformeerde pred'ükanten-
veremiiging) heeft in een brief aan de
gereformeerde synode te kennen gege
ven, ontstemd te zijn over de synoda
le besluiten met betrekking tot 'De
ondergrondse kerk', die géén, en het
anti-racismefonds van de wereldraad
van kerken, dat wè! steun krijgt. 'Cal-
vijn' vreest dat de betrekkingen met
de zuidafrikaanse kerken zoal niet
verbroken dan toch geschaad worden
en merkt ook op. dat 'De ondergrond
se kerk' 'alleszins daadwerkelijke
steun' verdient 'Calvijn' oordeelt ver
der dat het primair op de weg van de
synode ligt, te weren alles wat het
belijden der kerk weerspreekt.