i
'We zijn zoiets ais
een voetbalwedstrijd'
Vandaag
Halve eeuw centrale commissie
vrijzinnig protestantisme
ihsilisli
Conferenties
door prof. dr. H. M. Kuitert
...of om het met een bekende Wieg el-uitspraak te
zeggen: de beloning geschiedt naar prestatie
Nieuwe boekei
TROT TW/KWAiRTI'TT ZAFTERDAiG 20 APRIL 1974
KERK
T2/11
DE
MENSEN ZIJN NIET GELUK
Over vrijheid wordt veel geschreven en gediscussieerd
Niet dat het daardoor altijd helderder wordt, waai
het in dat begrip om gaat. Misschien moet iemand
eerst maar eens, in welke samenhang ook, gevoeld
hebben wat onvrijheid Is, alvorens hij wat zinnigs
over vrijheid kan zeggen. Hoe dat zij: wij doen ons
best, als het om de vraag gaat wat vrijheid eigenlijk is.
Merkwaardig genoeg is en wordt er veel minder aandacht aan de
betekenis van de term gelijkheid'besteed. Daarom merkwaardig, om
dat het woord wel dikwijls wordt'gebruikt. vooral in politiek en maat
schappelijk verband, en omdat het ons door de bekende spreuk 'vrij
heid, gelijkheid en broederschap' toch even vertrouwd is als het
woordje vrijheid.
v:
rf is* SM
In deze leemte is onlangs voorzie®
door een scherpzinnig boekje van d£
H. Vos, Menselijke gelijkheid onder
voorbehoud. Een analytische beschou
wing over sociale gerechtigheid (Ara-
boboeken 1973. Prijs ƒ8.90).
Deze enigszins moeilijke titel moet
niemand weerhouden het boek (93
blz) te lezen, want al vraagt het dan
om oplettende lezers dat wel
het is in gewoon hollands geschreven
en bijzonder de moeite waard voor
mensen die nu wel eens willen weten
wat dat woordje gelijkheid eigenlijk
voorstelt. Dat zijn de politici en de
maatschappij-deskundigendie moes
ten hun voordeel er m.i. in de eerste
plaats mee doen.
Maar voorzover elke burger mee aan
sprakelijk is voor de politieke en
maatschappelijke orde. en vooral: voor
de normen en waarden waarop deze
orde drijft, gaat het hem even goed
aan en kan hij dit boekje daarbij als
een blikopener (ik bedoel eigenlijk:
eye-opener) gebruiken.
Afrekening
Gelijkheid is In onze maatschappij,
een waarde van de bovenste plank, al
thans als het om woorden gaat; en als
gelijkheid het niet is, dan in elk ge
val gelijkwaardigheid. Welnu, met
beide begrippen rekent de schrijver
hardgrondig af; hij doet dat. zoals ik
al zei, ook scherpzinnig.
Gelijkheid ik volg hem nu maar
een eindweegs bestaat in deze sa
menleving niet. Daarmee opent zijn
verhaal. De mensen zijn van nature
ongelijk. Dat is alvast één ding. Ze
zijn zwart of blank, dom of intelli
gent, man of vrouw, zwak of 6terk
enz. Dat heet bij Vos comparatieve
gelijkheid, en hij maakt aannemelijk
dat gelijkheid in deze comparatieve
zin niet bestaat.
Maar op nog een tweede manier
wordt onze naïeve voorstelling dat al
le mensen gelijk zijn, doorkruist door
de werkelijkheid. Er is ook zoiets als
distributieve ongelijkheid de term
is van dr. Vos waarmee bedoeld
wordt; een ongelijkheid die niet met
het natuurlijk verschil tussen mensen
gegeven is maar die we zelf hebben
gecreëerd door onze maatschappelijke
en sociale orde.
Onwerkelijk
Alle mensen zijn gelijk, is dus een
uitspraak die in strijd is met de wer
kelijkheid. Veel mensen redden zich
uit deze conclusie door er achter aan
te zeggen: Voor God zijn alle mensen
tenminste gelijk. Daarmee bedoelen ze
dan: als je alles wat hier op aarde de
mensen van elkaar verschillend doet
zijn, afstroopt dan zijn inderdaad
alle mensen gelijk.
Maar zo'n uitspraak stelt, logisch ge
sproken, al niets meer voor, afgezien
dan nog van het feit dat het, althans
liier op aarde, juist de verschillen
zijn die deze mens tot deze mens ma
ken.
Maar misschien kunnen we, als de
mensen dan al niet gelijk zijn, zeggen
dat ze tenminste gelijkwaardig zijn?
Dat gaat, zoals de schrijver laat zien,
nog veel minder op. Elke samenleving
houdt, er normen en waarden op na,
waarnaar zij mensen en hun gedrag
afmeet, en dus voor meer of minder
waardevol verklaart. Hoe meer een sa
menleving aan bepaalde normen en
waarden doet zo gaat het in elk ge
val toe des te meer verklaart ze
voor ongelijkwaardig. En wanneer die
normen en waarden dan ook nog ge
handhaafd worden door een streng
systeem van 6traf of beloning, dan
kunnen we bijna zeggen: de ongelijk
waardigheid van mensen is onont
koombaar in elke samenleving die van
normen en waarden uitgaat. Anders
gezegd: elke samenleving discrimi
neert in meer of mindere mate en op
meer of minder harde manier. Dat zit
ingebakken in het leven met en via
normen en waarden.
Welke normen?
Als dit allemaal waar is, wordt het
des te belangrijker welke nonnen en
waarden in die samenleving een rol
huis kan kopen bijvoorbeeld en
van een salaris wel. stelt dat 'meer'
weinig voor.
Met dit betoog dat ik wat vrij
weergeef wil de schrijver aantonen
dat onze samenleving, net als alle an
dere, onherroepelijk discrimineert en
de ene mens voor meer waard dan de
andere verklaart, maar dat de maat
staf waarmee dat bij ons gebeurt, wel
héél eenzijdig het economische pro
fijtbeginsel is. Bij ons is zelfs letter
lijk in geld uitgedrukt de ene
mans meer waard dan de ander.
Onontkoombaar
Mag het economische rendement dan
helemaal geen maatstaf zijn? Stellig;
het is onontkoombaar dat de mensen
óók op economisch vlak ongelijkwaar
dig zijn. Dat zou echter niets hinde
ren, en geen aanleiding geven tot die
eindeloze reeks van armoede en uit
buiting die we nu al eeuwen meema
ken, als een samenleving er tegelijk
ook andere maatstaven op nahield
waaraan zij de waarde of de onwaarde
van mensen aflas, en die andere waar
den als evenwaardig aan de economi
sche beschouwde.
Dat is ook de teneur van het boekje
van dr. Vos. Niet: schaf alle waarden
en waarderingen af (dat is immers
onmogelijk als we de maatschappij
niet willen afschaffen) maar breng
meer maatstaven om de waarde van
mensen mee te bepalen) in het spel
dan alleen de economische.
Bedoeling
spelen. Wat is in een bepaalde samen
leving de maatstaf de heersende
maatstaf; laten we het zo maar zeggen
op grond waanan de ene mens
voor meer waardevol dan de andere
wordt gehouden?
Op dit punt aangekomen haalt dr. Vos
even wat breder uit. in een betoog
waarin hij laat zien dat onze sanenle-
ving (nog steeds) is opgebouwd op de
liberale beginselen, zoals <üe in de vo
rige eeuw troef waren en vandaag ge
huldigd worden in hun kern
door b.v. de Volkspartij voor Vrijheid
en Democratie.
Dat betoog loopt als volgt: De WD
laat ik het daar maar op houden,
al zal de gemiddelde Nederlander er
zich wel in herkennen de WD dus
staat een vrije ontplooiing van het
mens-zijn voor, en ziet de ongelijk
heid van de mensen als een vrucht
van deze vrijheid. Waar vrijheid
heerst, zal ongelijkheid een normale
situatie zijn. Niet iedereen maakt
evenveel van zijn leven. Of om het
met een bekende Wiegel-uitspraak te
zeggen: de beloning geschiedt naar
prestatie. Dat betekent dan ook dat
in de liberale redenering vrijheid
en ongelijkheid bij elkaar horen.
Waar de mensen vrijheid en gelijk
heid willen combineren, ontstaan er
kortsluitingen. Vrijheid en gelijkheid
kunnen niet samengaan, dan alleen
ik volg nog steeds de liberale redene
ring wanneer we aan gelijkschake
ling zouden doen. laten we zeggen:
aan nivellering.
Maar dat i6 het kenmerk van de socia
listen; die willen gelijk schakelen, en
ze willen dat omdat ze vrijheid en ge
lijkheid willen combineren. En dat
gaat nu eenmaal niet.
Klinkt goed
Deze redenering klinkt niet alleen
vertrouwd; ze klinkt op het eerste ho
ren ook goed. Wie wil nu wat anders
dan vrijheid, dat wil zeggen: de vrije,
ongehinderde mogelijkheid van de
mens om zich overeenkomstig aard en
vermogens te ontplooien. Dat is van
ouds een erkende christelijke zowel
als humanistische waarde, zoals' de
schrijver terecht uitspreekt.
Waarom groeien er dan meer en meer
weerstanden tegen dit liberale vrij
heidsideaal? Omdat er een addertje
onder het gras zit, dat in de open
baarheid komt door het liberale ver
zet tegen de z.g. gelijkschakeling.
De gelijkschakeling waar het hier om
gaat het gelijkwaardig maken, zeg
maar, van de mensem is de gelijk
schakeling in economisch-maatschap-
pelijk opzicht. Daar is de liberale stel-
lingname vuur en vlam op tegen. Dat
wil zeggen: die vrijheid waar het in
de liberale politiek om gaat de
vrijheid van de partij voor Vrijheid
en Democratie is de vrijheid om
ongehinderd economische macht te
ontplooien. Wat scherper gezegd: het
is de vrijheid voor de geschoolden, de
handigen, de deskundigen op econo
misch gebied, om ongehinderd 'profit'
te maken en rijk te worden. Voor de
ze vrijheid komen de liberalen altijd
het eerste op. En de meeste Nederlan
ders of ze nu liberaal stemmen of
niet sluiten zich daarbij aan, om
dat ze niet beter weten of zo hoort
het.
Economisch
De nonnen en waarden die in ónze
samenleving heersen, dat wil zeggen:
die de ene mens méér waard laten
zijn dan de andere, zijn van economi
sche aard. De waarde van de mensen
drukken we dan ook primair econo
misch uit, ik bedoel: in geld of in sa
laris. Wie veel betekent voor de 'pro-
fit', krijgt veel geld, en wie er weinig
voor betekent, krijgt weinig. En we
kunnen dan honderd maal zeggen dat
een mens méér waard is dan zijn sala
ris, zolang hij leeft in een maatschap
pij waarin je van dat 'meer' niet een
Dat was natuurlijk ook de bedoeling
zoals de schrijver terecht opmerkt
van al die voorvechters voor gelijk
heid en gelijkwaardigheid. De strijd
die zij wilden of willen voeren,
kan met deze termen niet gevoerd
worden maar op zichzef was en is
die strijd hoognodig. Het is de
strijd tegen* de dwang van enkelen
over velen met name als dat dan ook
nog de dwang is op basis van wat ie
mand in economisch opzicht waard is.
En het is de strijd voor menswaardig
heid, waaronder de schrijver verstaat
dat iedereen meetelt Zowel bij het
vaststellen van de maatstaven die ero
ver beslissen wat een mens waard is
dn de maatschappij de maatstaf
voor geestelijke volksgezondheid
wordt niet alleen door dokters be
paald als bij het beslissen over de
vraag welke plaats een mens op welke
waardenschaal zal innemen.
NEEM DIE STRAF
In het verhaal van de roeping v
Mozes, om de kinderen Israels i'b
Egypte uit te leiden heeft de He sj
een harde aan Mozes. Nog steeds e
Hij niet klaar met deze 'zachtraoeai |f
man'. Hij heeft een laatste argume
waarop hij zich beroept om er ond D<
uit te komen. Of liever, hij he
geen enkel argument, hij zegt: 0 v
Heer, zend toch iemand anders. E
laatste vertwijfelde poging om de r
ping van zich af te schuiven. Ge
wonder dat de Heer boos wordt. To
ontbrandde de toorn des Heren teg
Mozes. Aëron, zijn broer, is ondenv
en als Mozes 't dan niet meent
kunnen, dan zal die wel spreken.
zal God wel met de mond van A3r
zijn. Het is duidelijk dat Mozes er
weldig tegen opziet. En ook dat
geen wonder. De laatste woorden v
dit gedeelte klinken nog als in bo
heid gesproken: En deze staf, wain
mee gij de tekenen moet doen, mi e
gij in uw hand nemen. Vergeet je s 's
niet, zegt God. Dat is het laatste. I
afecheid is niet hartelijk. Daar sti'e
Mozes. Verwezen heeft hij de staf i
geraapt. God is weg. Hij staat alli
voor die immense opdracht, dat h et
karwei, een heel volk uit de klam
van een despoot redden en de
tijn m leiden. Maar God is weg. V< fo
dat Mozes nog iets vindt. Er komte
moment, dan is de zaak uitgepri ri
Dan valt er niets meer te zeggen. I j
halingen hebben geen zin. We we
waar we aan toe zijn. Nu moet er
handeld worden. Kerkmensen moi e
dat bedenken. Die hebben nog i[e
eens de gewoonte om er eind el al
over door te praten, maar er gebe ra
niets. Geen wonder dat ze dan ine iv
alleen staan. Bedremmeld hebben d<
de staf opgepakt. Alles is gezegd. i
er gebeuren moet is duidelijk. W te
wachten we nog op? De Heer zegt je
dat Hij met Mozes, en ook met A3i
zal zijn, maar Hij zegt niet, ga
maar naar huls, dan doe ik het
wel. Mozes moet het doen. Hier, neh
die staf mee! 't Kan de laatste gens
gen:
ge stoot zijn voor een mens om ei
te komen. Tot dat wat hem zo t
schrikkelijk duidelijk is en waartej .1
hij ook zo verschrikkelijk opz L
Maar zo'n mens moet er dan m gj
aan denken hoe God heet Ik zal i
je zijn en onderweg zal je wel n
ken wat dat betekent. (Exodus 4|af
17).
e
Scherpzinnig
Ik zie ervan af met de schrijver in
discussie te treden. Daarvoor is na
tuurlijk wel aanleiding, zoals in elk
boek. Mijn bedoeling is hier niets an
ders dan te verhelderen waarom ik
het een scherpzinnig, helder en hoog
nodig boek noem, dat ons kan helpen
om ons in de strijd waar het werke
lijk om gaat, de strijd om alle mensen
aan een zo menswaardig mogelijk le
ven te helpen, van betere wapenrus
ting te voorzien dan de irreële gelijk
heids- en gelijkwaardigheddsadeologie.
NED. HERV. KERK
Aangenomen: naar Epe: H. E. K. 11
ter te Sunhuisterveen. h
Bedankt: voor Meerkerk: H. Strooi
te Op- en Neder-Andel.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen: te Rotterdam-C: J. W.
weij te Hendrik-Ido Ambacht; Te I
nen; J. van Haaren Te Amersfoort e'
Bedankt: voor Klaaswaal en voor O n
dorp: J. Koster te Barneveld:
Nieuwer-Ter Aa en voor Wolfai K
dijk; J. Karens te Opheusden.
In de Rotterdamse Pauluskerk
viert vandaag de centrale com
missie voor het vrijzinnig pro
testantisme (in de wandeling:
C.C.) haar vijftigjarig bestaan.
Je zou je kunnen voorstellen dat
dit met veel tam-tam gebeurt,
want de zaken gaan goed, de
vrijzinnigheid neerat, zoals van
tijd tot tijd in allerminst vrij
zinnige organen misnoegd opge
merkt wordt, hand over hand toe.
Zonder nu inzage te hebben gehad in
de verhalen die straks afgestoken zul
len worden, durf ik aannemen dat de
feestgangers geen luidruchtige fanfa
res in de oren getoeterd krijgen.
Niet omdat vrijzinnigen stuk voor
stuk van die bescheiden mensen zijn,
maar omdat het in de aard van de
vrijzinnigheid ligt, eerder met vraag
tekens dan met uitroeptekens te wer
ken.
Ik heb nog nooit een vrijzinnige met
voldoening horen vaststellen dat de
vrijzinnigheid tegenwoordig toch ook
maar een weg heeft gevonden in
roomse en gereformeerde bolwerken.
Op één uitzondering na: dr. A. de
Wilde bestempelde de gereformeerde
professor Kuitert eens als een vrijzin
nige voorman, maar goed, dominee De
Wild# is van gereformeerde komaf.
Natuurlijk herkennen vrijzinnigen de
min of meer complete geestverwant
in andere kring, maar ze plakken hem
hun etiket niet op. Wat wel gebeurt
is. bijvoorbeeld, het volgende. De vrij
zinnige ontmoet in de gelijkgestemde
katholiek of gereformeerde iemand
die net als hij niet volstaan wil met
opgelucht in de handen te wrijven
omdat de God is dood-theologie niks
meer voorstelt, maar bezig wil blijven
met de vragen welke die theologie op
gegooid heeft
Want aan bevliegingen had hij niets.
En de niet onvermaarde vrijzinnige
professor Smits kan als geen ander
modieuze prietpraat doorprikken, ge
tuige zijn artikelen in Kerk en We
reld. Zijn methode is meer afdoende
dan een luide klaagzang over horizon
talisme of zo.
Intussen vraagt iemand misschien be
zorgd of ik niet doende ben van de
vrijzinnigen een soort heiligen te ma
ken, die met wakkere wijsvingertjes
gereed staan om ons voor de gevaren
van de vanzelfsprekendheid te bdhoe-
den. Ben ik het donkere Noord-Hol
land vergeten? Of het kille Gronin
gerland? Weet ik dan niet van bur
gerlijke moraalpreken of van zweveri
ge poespas? Ik weet er alles van.
maar net zo min als ik de orthodoxie
wil ophangen aan de weglopers van-
door A. J. Klei
wege strenge starheid wil ik de vrij
zinnigheid beoordelen naar de lege
kerkbanken vanwege schriele moder
nismen. En aan de andere kant: net
zo min als de vrijzinnigen gelijkden-
kenden buiten de C.C. annexeren zul
len wij hen op aanbeveling van meer
bijbelse noties in een rechtzinnige
hoek neerzetten.
periode der gescheidenis, die wij den
modernen tijd noemen. Deze bewe
ging, niet zij alleen, gelukkig niet,
maar zij toch wel mee in de eerste
plaats, zal in die steeds groeiende
groep der menschheid, die van de ou
de gezagsgodsdienstigheid los staan
en die zich gaan stellen op den bodem
van het moderne, autonome denken,
voor de eer Gods moeten strijden en
Zijn naam moeten prediken.
Wieg van C.C.
Roessingh
Doorprikken
Eerder vraagtekens dan uitroeptekens.
De doopsgezinde pacifist Cor In ja riep
nooit hiep-hoi als een dienstplichtige
bij hem kwam met de mededeling dat
hij dienst wilde weigeren. Cor Inja
placht kritisch te vragen: waarom?
Bij dit al moeten we niet vergeten
dat het 'opkomen voor de eer Gods'
niet een louter calvinistisch adagium
was. Ook de vrijzinnigen zochten
Gods eer. In 1923 hield prof. dr. K. H.
Roessingh, remonstrant, een referaat
over 'Eenheid en organisatie van het
vrijzinnig protestantisme' voor de mo
derne theologen. Uit het begin van
deze voordracht citeer ik:
De zin, de wereldhistorische betekenis
van het modernisme ligt in zijn voor
bereidend werk voor de toekomst, ligt
hierin, dat het zeer duidelijk eerste,
zwakke bewerking is van het vraag
stuk, welken vorm de religie zal moe
ten aannemen in die karakteristieke
Bijzonder actuele woorden. nog
steeds, maar ik weersta de verleiding
er verder op in te gaan en haast me
te melden dat we inmiddels aan de
wieg van de C.C. staan. Want Roes-
singhs rede had de oprichting van de
C.C. tot gevolg. Doopsgezinden, re
monstranten, protestantenbonders.
vrijzinnige hervormden en vrijzinnige
lutheranen kregen nu een gemeen
schappelijk platform. Dat was van be
lang voor de internationale contacten,
je trad niet meer verbrokkeld op.
Maar de betekenis van de C.C. lag
vooral om zo te zeggen thuis, op ei
gen terrein.
De vrijzinnigen vormden (en vormen
nog) een bont gezelschap. Rooie domi
nees en liberale boeren hoorden er
toe, maar ze hadden gemeen dat ze al
len tégen christelijke politieke partij
en, christelijke scholen en christelijke
verenigingen waren. Daardoor misten
zij voor hun vorming de eigen kies-.of
vakvereniging. Welnu, hier wilde de
C.C. inspringen. Overleggingen bin
nen de C.C. zouden kunnen leiden tot
bezinning op en formulering van de
eigen taak en inbreng op sociaal en
maatschappelijk terrein. Daarmee
werd meteen duidelijk dat de C.C.
geen kerkelijke strijdorganisatie of
iets dergelijks was.
Koekoeksjong
Een paar dagen vóór het jubileumfes
tijn van vandaag drink ik uitgebreid
koffie met mevrouw R. M. M. Hooge-
woud-Verschoor en ds. W. H. Stenfert
Kroese, respectievelijk secretaresse en
penningmeester van de C.C. Ik vraag
wat de C.C. nu concreet deed om zich
waar te maken, en dan lopen we
natuurlijk meteen tegen de door de
C.C. opgerichte VPRO aan. Het koe
koeksjong van de vrijzinnigheid.
Ds. Stenfert Kroese zegt voorzichtig:
'Het is een omstreden punt. We wa
ren natuurlijk erg verwend met een
eigen vrijzinnige omroep. Dat is voor
bij. Sommigen roepen dat het verraad
is, anderen staan er wat laconieker te
genover. In elk geval moet er gepraat
worden over de vraag wat de zin is
van de verbinding tussen VPRO en
c.C. voor beide partijen.
Mevrouw Hoogewoud vult aan: 'Veel
mensen vergeten dat de VPRO vroe
ger ook al omstreden uitzendingen
gaf'. Zij herinnert aan wat de VPRO
bracht over de kwestie van De Zeven
Provinciën (voor wie het niet meer
weet: kruiser, waarop muiterij uitbrak
die tenslotte met een bom onderdrukt
is). Veel opzien baarde destijds het
commentaar op de begrafenis van
prins Hendrik: de VPRO stelde zon
der veel omwegen de gladde bewiero
king van de prins-gemaal aan de kaak.
Met andere woorden, de VPRO is al
tijd al een dwarsligger geweest.
Verklaringen
Ik krijg van mevrouw Hoogewoud een
getypte 'kroniek van het vrijzinnig
protestantisme'. De C.C., zo blijkt,
heeft veel oprichtingen en verklarin
gen op haar naam staan. Over oprich
tingen gesproken, ik ontdek dat er in
1927 edn vrijz. prot persbureau is op
gericht. En wat de verklaringen aan-
gaat, dat waren niet altijd specialité's
de la maison en dan denk ik aan de
verklaring over de jodenvervolging:
dat zij (de C.C.) de hevige ver
guizing en uitstoting der Joden uit
hun rechtsposities in Duitsland als
door en door onchristelijk moet
brandmerken'. Dit werd gezegd in
1933 en we weten: nog jaren daarna
gaven alleszins nette christenmensen
na een reisje door Duitsland te ken
nen dat die Hitler de boel toch maar
keurig aan kant had.Mevrouw
Hoogewoud: 'De C.C. komt er nogal
goed af in het boek van Gër Van
Roon'.
Heel fraai is de allereerste verklaring
van de piepjonge C.C. Ze heeft be
trekking op het eucharistisch congres
in Amsterdam, 1924. Geen luidkeels
antipapisme, maar de roomsen moeten
wel hun plaats weten, lees ik er uit:
'De vrijzinnig protestanten erkennen
de vrijheid van hun roomse landgeno
ten en wensen niets in de weg te zien
gelegd aan hun eucharistisch congres,
maar zij wijzen onvoorwaardelijk af
elke gedachte aan een zogenaamde be
kering van Nederland of henzelven
tot de roomse kerk'.
Na de oorlog'
Voor de jaren na de oorlog ziet de
lijst er wat magerder uit. In 1956 is
de oprichting van het vormingscen
trum Venwoude. het jaar daarop de
door mevrouw Hoogewoud al gesigna
leerde VPRO-uitzending (uitgerekend
op 31 augustus, zeiden de gekwetsten)
over De Zeven Provinciën. In 1968 gaat
de VPRO haar 'verkennende koers' va
ren, 'in kritische verbondenheid met
de traditie van het vrijzinnig chris
tendom' en verleden jaar had een her-
strukturering van de C.C. plaats 'om
de samenwerking op het grondvlak
beter te kunnen begeleiden'.
Jawel, maar ik kan de vraag niet on-
Prof. dr. K. H. Roessingh
derdrukken of er anno 1974 nog wel
een C.C. nodig is. We hebben de raad
van kerken ih ons land gekregen,
overal loop je tegen samenwerking
aan, heb je daarvoor de C.C. nog no
dig? Krijgen vrijzinnigen nog een spe
ciaal duwtje in de rug en waarom
dan?
Ds. Stenfert Kroese legt uit dat de
C.C. een commissie is. Niet meer en
niet minder. Geen vereniging met
rechtspersoonlijkheid, maar een ont
moetingsplaats voor beraad en overleg
van en tussen funktionarissen en be
stuursleden in vrijzinnige kring: uit
kerken, uit geloofsgemeenschappen,
uit het jeugdwerk, uit het maatschap
pelijk werk en uit alles wat er maar
aan vrijzinnige activiteiten gaande is.
En zolang dat beraad en dat overleg
er zijn, is de C.C. er. Ds. Stenfert
Kroese: 'Misschien kan ik het zó het
best duidelijk maken. We zijn zoiets
als een voetbalwedstrijd. Zolang er ge
voetbald wordt, is die wedstrijd er.
Wordt er niet meer gevoetbald, dan is
die wedstrijd er niet meer'.
Ondogmatisch
Ik vind het een heel duidelijke verge
lijking, ik ontleen' er de kop boven
dit verhaal aan. Mevrouw Hoogewoud:
'Vrijzinnigen zijn ondogmatisch. We
hebben dus ook niet het dogma dat er
altijd een C.C. moet zijn'. Hier ligt
ook het verschil met de, in de C.C.
niet vertegenwoordigde links-vrijzinni
ge Zwingli-bond: 'De zwinglianen heb
ben de neiging van het vijzinnigen-zijn
een dogma te maken en dat willen wij
nu net niet', zegt ds. Stenfert Kroese.
Ik heb eigenlijk vergeten belde C.C.-
funktionarissen om een fraaie slotzin
te vragen. Maar als ik hun verhaal
overzie concludeer ik dat zij de C.C.
niet overeind houden om een vrijzin
nig bolwerk te koesteren, nog minder
om de herinnering aan knusse vrijzin
nigheid van vroeger levendig te hou
den (ook in deze hoek heerst jeugd
sentiment, heimwee naar het onder
ons-zijn), maar om voor en met 'die
steeds groeiende groep der menschheid,
die van de oude gezagsgodsdienstig
heid los staan' in en voor deze we
reld, die Gods wereld is, te staan en
to werken.
Marxisme Communisme door
tharina Savage. Het rode- ismenbc
je: marxisme, leninisme, trotskis
stalinisme, titoïsme, maoïsme. Uj
Leopold, Den Haag. 191 blz. - 14,
De lotgevallen van de brave soli
Svejk, door J. Hasek. Deel 1: In
achterland. Uitg. Pegasus, Amsterd h
303 blz. - 14,90.
Bij uitgeverij Standaard, Antwerp
Utrecht zijn drie deeltjes versche i°
in de serie 'Standaard Tweede Werfci
oorlog in Woord en Beeld'. De
ding bij Anzio, C. Hibbert (159 bl f
Spitfires vechten voor Engeland, n
Vader (159 blz)1 en Kinawa B.
Frank (158 blz.) De prijs is 6,90
stuk.
Speling, driemaandelijks tijdschLe
voor bezinning. Nr. 1: Omgaan met a
liefdesdrift. Bijdragen o.a. van Col ie
lis Verhoeven: Lof der lauwheid: Jpi
M. A. Munnichs: De krisis van
middaghoogte en de liefde tijdens
ouderdom. De affektieve ontwikkel m
en zijn religieuze mogelijkheiden. 1
gesprek met prof. dr. H. Faber. P
abonnement: 23,25. Los numn
7,- plus porto. Abonnementsadm
stratie: drukkerij H. Gianotten
Bredaseweg 61, Tilburg; giro: 110L
In de 'Praatserie' van uitgeverij I
mond te Helmond zijn twee boel
verschenen geschreven -door Lize
ma: Pro - contra homoseksualiteit
blz - 5,90) en Pro - contra diei
plicht (87 blz - 5,90).
Chili september 1973, door Koen V
selirig. 50 pagina's foto's. Uitg. De
zige Bij, Amsterdam, 3.25
Een roos in de storm, door H. Sti
sova. Een feitenroman over Nell,
joodse meisje In Frankrijk geduret
de 2e wereldoorlog. Uitg. Zuidholla
se uitgeverij, Den Haag. 197 blz
15.90.
Vlaamse bijbeldag, woensdag 1
te Antwerpen, Zaal Roma, Turnhc
sebaan 286. vanaf 10 uur. Van
schillende plaatsen in Nederland
den bussen (inl. ds. B. W. Gai
voort, Alenoord 37, Capelle aan
IJssel, tel. 010-502934; zuster Dar
Homeruslaan 23, Zeist, tel. 034
13362).
Messiaans Jodendom. Arthur
houdt lezingen in Utrecht (8 mei,
uur, Trianon, Oudegracht 252) en
Amsterdam (9 mei, 20 uur, Pinkst
kapel, Stadionweg 269).
