Te veel informatie, te
weinig communicatie
Dudok: gebouw moet
zijn als een melodie
dagpecepf
vz
Veranderingen bij de Haagse
Comedie
Wereldpremières op
ASKO-concert
Snelle vorming
middenschool
niet mogelijk
Hachelijk moment
in
PPR-Kamerlid
slachtoffer
van aprilmop
...OPROEP CODE
WALTER JOST
Groentesoep
TROUW/KWAiUTET DINSDAG 9 APRIL 1974
BINNENLAND/R ADIO EN TV T4/K6
Het voormalige ge
bouw van de Bijen
korf in Rotterdam
in de mei-dagen van
1940 voor een groot
deel vernield en na
de oorlog afgebroken.
AVRO belegt symposium in kader van jubileumviering MARY PERKINS
Van onze radio- en tv-redactie
HILVERSUM Kunnen wij de grote toevloed aan informatie diepSSl^
ons via radio en telervisie en in de pers wordt aangeboden, nog welf
verwerken? Worden wij door het grote aanbo.d niet overvoerd? Be
staat er een groeiende behoefte aan betere communicatie? Wat doen SMIDJE VERHOLEN
we eraan
W. M. Dudok, zaterdag op 89-jarige leeftijd in Hilversum overleden,
heeft als architect niet alleen nationale en internationale erkenning
gekregen, maar zich zelfs mogen verheugtn in een zekere mate van
populariteit; een voor een architect en voor Nederland nogal onge
wone zaak.
In grote lijnen gezien is Duboks werk
niet uniek. Zijn vroegste werken (o.a.
de Leidse h.b.s. uit 1917)'; bewijzen
hoe het uit de school van Berlage
kwam en zijn latere beroemd gewor
den werken (het raadhuis van Hilver
sum van 1931 en het nu afgebroken
gebouw van de Rotterdamse Bijenkorf
uit 1930) bewijzen hoe hij de invloed
van De Stijl en het functionalisme
heeft ondergaan: de contrastwerking
van gesloten en open vlakken, van
verticale en horizontale lijnen. Maar
waar de namen van de architecten uit
die groepen alleen de meer dan ge
woon belangstellenden iets zeggen,
was Dudoks naam zo bekend dat hij
zelfs nog voor een televisie-quiz
bruikbaar was.
Waarschijnlijk heeft die popularitteit
wel iets te maken met de speelsheid
van het werk en met de fantasie
waarmee het in elkaar gezet is. De
grondpatronen zijn eenvoudig. Ieder
een heeft ooit met een blokkendoos of
met Lego gespeeld en iedereen her
kent daarom wel zo'n beetje wat Du
dok deed. Maar juist dat persoonlijke
daarvan wist ook iedereen dat dat
nu juist het eigene van de kunstenaar
was.
Dudok zelf heeft eens over zijn eigen
werk gezegd: 'een gebouw moet zijn
als een melodie die men nafluit, klaar
en duidelijk'. Dat klinkt democra
tisch. maar het is een beetje de schijn
die bedriegt.
Het gaat alleen maar om het naflui
ten, want evenzeer was Dudok uit op
imponeren. Juist die drang en lust tot
imponeren onderscheidde Dudok van
veel van zijn veel anoniemer geble
ven collega's van het nieuwe bou
wen uit de jaren dertig.
Monumentaal
In 1951 nog gaf hij een geloofsbelijde
nis in het monumentzle bouwen af:
Monumentaliteit is de zuivere expres
sie van 's mensen zin voor harmonie
en orde: zij is de uiting van de schep
pende geest, die de hiërarchie van
waarden heeft gepeild en deze tot kla
re uitdrukking weet te brengen.
Monumentaliteit doet de hoofd
zaak domineren, niet alleen in mate
riële, maar vooral ook in geestelijke
zin'.
En toen na de oorlog de Haagse
gemeenteraad niet zonder meer zijn
stedebouwkundige plannen voor een
nieuw Den Haag accepteerde, wees hij
een verzoek om een vraaggesprek met
de Nieuwe Haagse Courant af met
nogal gespierde uitspraken, die duide
lijk maakten dat voor hem stedebouw
nog allerminst een zaak van team
work was. 'Nee meneer, ik heb waar
achtig wel wat anders te doen. Er
moeten nu geen praatjes meer ge
maakt worden. Er moet gewerkt wor
den. Ik heb met verbazend veel en
thousiasme aan de plannen voor Den
Haag gewerkt. Een stad kun je alleen
met élan bouwen en niet met het
houden van beschouwingen. Als ze
het nu maar zo uitvoeren, als ik het
aangaf, dan wordt het goed. Het plan
is best en de motivering verantwoord.
Ik heb een verleden, waarin ik nog
wel eens iets goeds gezien heb. Dat
moet voldoende zijn'.
J.K.
DEN HAAG Paul Steenbergen,
Joris Diels en Gijsbert Tersteeg kun
nen, volgens een nieuwe regeling,
niet meer vast verbonden zijn aan de
Haagse %Comed ie doordat zij vijfenzes
tig jaar zijn geweest. Ze zullen nog
wel als gast geëngageerd worden.
Paul Steenbergen gaat 'Seascape' van
Albee nog regissseren, maar wil het
overigens kalmer aan doen. Myra
Ward, zijn vrouw, zal zijn vrije tijd
dan delen en daardoor ook niet be
schikbaar zijn. Joris Diels gaat Moliè
res 'Don Juan' regisseren.
De eerste première in het komende
seizoen, op 7 september, is 'Kleine
Luiden' van Maxim Gorki, geregis
seerd door Georgi Tovtonogow, met
Ko van Dijk en Bernard Droog in de
hoofdrollen. Ko van Dijk, die 'Cyrano
de Bergerac' in een vrije produktie
gaat regisseren, en daarin ook een rol
zal spelen, terwijl hij ook nog een rol
heeft aangenomen in 'Een Citroentje
met Suiker', zal daardoor na 1 januari
niet meer in een stuk bij de Haagse
Comedie kunnen öpelen. Het gerucht
dat hij ontslagen zou zijn, ondanks
een driejarig contract, is onjuist De
Haagse Comedie kunnen spelen. Het
AMSTERDAM Het Amsterdams
Studenten Kamer Orkest (ASKO)
geeft op 18 mei een concert met twee
wereldpremières in het Universiteits
theater te Amsterdam. Het orkest is
dan net terug van een toemee door
Midden- en Zuid-Duitsland. Onder lei
ding van de jonge componist-dirigent
Cliff Crego speelt het ASKO in het
Universiteitstheater werken van An
ton Webem. Cliff Crego, Lucas Vis
en, als eerste uitvoeringen, 'Cuts by
2' van Klas Torstensson, en 'Cycles
for chamberorchestra' van Eric Ben
son. Aanvang van het concert 20.15
Pesek artistiek leider
Overijssels orkest
ENSCHEDE De Tsjechische diri
gent Libor Pesek zal van september
1975 af voor twee jaar de artistieke
leiding van het Overijssels Philharmo-
nisch Orkest op zich nemen. Hij zaJ
dan ook (evenals in het daarop vol
gende jaar) in totaal drie maanden
het orkest dirigeren. Zoals wij reeds
eerder meldden wordt in de plaats
van Jan Brussen (die om gezondheids
redenen het orkest moest verlaten)
voorlopig uitsluitend onder gastdiri-
genten gespeeld; daaronder zijn twee
jonge Nederlandse dirigenten, Hubert
Soudant en Lucas Vis. die in het
aanstaande seizoen ieder het orkest
ongeveer zes weken zullen leiden.
Libor Pesek, die in 1933 in Praag
werd geboren, is momenteel onder
meer vaste dirigent van het Frysk
Orkest te Leeuwarden.
Dit zijn de belangrijkste vragen waar
aan een symposium van de AVRO op
20 mei aandacht zal besteden. Het
symposium, getiteld 'Te veel informa
tie, te weinig communicatie', wordt
nog gehouden in het kader van de
jubileumviering, van de AVRO. Een
groot aantal geïnteresseerden in het
massa-mediabeleid in Nederland en
België zal worden uitgenodigd.
Prof. mr. M. Rooij, emeritus-hoogle
raar communicatiewetenschappen en
directeur van het Instituut perwe
tenschappen, zal de voorbereiding be
geleiden. Vier inleiders zijn uitgeno
digd Prof. dr. P. A. J. M. Steenkamp,
lid van de Eerste Kamer voor de
KVP, stelt zich op het standpunt van
de intelligente consument en zal
gerucht dat hij ontslagen zou zijn,
ondanks een driejarig contract, is on
juist. De Haagse Comedie wil hem
voor het seizoen 1975-'76 wel behou
den.
Pim Dikkers van Globe, Eddy Brug
man van Podium, Gaston van Ervan
van het Groot Limburgs Toneel, Gui-
do Joncker van de Maastrichtse To-
neelakademie, en Karei Vingerhoets
van Studio Herman Teirlinck, Ant
werpen, komen bij de Haagse Come
die in de plaats van Elisabeth Ander
sen, Camile de Vries, Manfred de
Graaf, Guus Hoeb en Bob van Tol,
die het gezelschap verlaten.
Behalve de al genoemde stukken zal
de Haagse Comedie ook nog 'De
Tweeling uit Venetië' van Goldoni,
onder regie van Jules Royaards, 'Ce
formidable Bordel' van Ionesco, onder
regie van Wim de Rooy, en 'The
Sea' van Edward Bond, geregisseerd
door Walter Kous, met Elllen'Vogel in
de hoofdrol, uitbrengen.
Dr. Matthvjsen:
Van een verslaggever
UTRECHT Snelle omzetting van
alle vormen van voortgezet onderwijs
in een middenschool zal niet veel
anders zijn dan het voortgezet onder
wijs 'een jasie aandoen'. Dit zei gis
termiddag de onderwijssocioloog dr.
M. A. J. M. Matthijssen op het mid
denschoolcongres van de Utrechtse
studentenverenigingen UVSS en Veri
tas, dat gisteren en vandaag wordt
gehouden.
Volgens dr. Matthijssen zullen we het
eerst eens moeten worden over de
doelstellingen van de middenschool
en die dielen stukje bij beetje omzet
ten in werkvormen. Dat alles bij
elkaar zal wel een tien, zo niet twin
tig jaar vergen met voortdurwnde
bijstelling tussendoor. Pas dan zal het
lukken van de middenschool een wer
kelijk nieuwe onderwijsvorm te ma
ken. De onderwijssocioloog vindt de
middenschool, een nieuwe, experimen
tele vorm van onderwijs voor alle 12
tot 16-jarigen, méér dan een school
voor 'het bieden van meer kansen aan
arbeiderskinderen'. In zijn visie is de
middenschool een plaats waar alle
kinderen van 12 tot 16 jaar worden
voorbereid op het maatschappelijk ge
beuren.
Daarbij speelt niet het vergaren van
kennis in de verschillende vakken de
eerste viool, maar gaat het juist om
het aankweken van maatschappelijke
weerbaarheid, het leren doorzien en
hanteren van praktische problemen,
om inzicht in de maatschappelijke
structuren en het leren omgaan met
dat inzicht
De hachelijke momenten bij de
dramatisering van Louis Couperus
roman 'De stille kracht' zijn de
uitbeeldingen van de stille kracht zelf.
Gisteravond was de tafeldans aan de
beurt. In het boek zelf geeft Couperus
een vrij summiere beschrijving van
deze.bizarre, door verveling ingegeven
séance beklemmend en toch niet
zonder humor, zoals hij is ingepast
in de sfeer van de niet aflatende
roddel, die het eentonig leven van
vooral de vrouwen moet vullen.
In de bewerking van Walter van der
Kamp ging helaas de beklemming
verloren. Het werd nu een wat
lacherig gedoe, dat het element van
angst en dreiging helemaal miste.
Dat is jammer, maar het is niet meer
dan detail-kritiek, die hier slechts
even neergeschreven wordt om des te
onbekommerder in te stemmen met de
lof die deze bewerking al eerder is
toegezwaaid.
Een goede vondst in deze bewerking
is de introductie door Van der
Kamp van een persoon, die niet in
het boek van Couperus voorkomt: de
schilder Paul van Hove. Aan hem
heeft Van der Kamp het toelichtende
en uitvoerig beschrijvende proza van
Couperus zelf in de mond gelegd:
een explicateur die zelf een rol mag
meespelen waaraan de niet in de
koloniale samenleving ingevoerde een
vertrouwd oriëntatie punt heeft.
Avro's Televizier bracht een tweede
uitgesponnen en daarna goede
reportage over de onzekerheid, die in
Israël heerst; de onvermijdelijke kater
na de jongste oorlog, nog versterkt
door acute Syrische dreiging.
Jan Brusse uit Parijs tenslotte wist
te vertellen dat bij de verkiezing van
Frangois Mitterand tot Frans
president de Franse buitenlandse
politiek minder Europees zou worden.
Hoe is het mogelijk, ben je geneigd
te denken als je zoiets hoort. En dat
prikkelt dan weer de nieuwsgierigheid
naar de dingen die kunnen komen.
JK
'Onderscheiding' voor
Gerard van den Berg
HILVERSUM De luisteraars van
het radioweekblad van de VARA heb
ben Gerard van den Berg van de
NCRV tot 'man van de maand april'
gekozen.
Deze 'onderscheiding' wordt maande-
trachten zich voor te stellen hoe deze
de informatiestroom verwerkt.
De heer J. Stapel, directeur van het
NIPO te Amsterdam, zal de invloed
van de media trachten vast te stellen
zoals die afkomen op de gewone man.
Prof. dr. J. M. Peters, hoogleraar
communicatiewetenschappen te Leu
ven, zal de relatie tussen informatie
en communicatie belichten in de taak
van de media. Werner Höfer, program
madirecteur televisie van de West-
deutsche Rundfunk te Keulen zal zich
beraden wat er in de praktijk van
terecht komt.
In een forum zitten J. W. Rengelink,
oud-programmacommissaris televisie
van de NOS, J. A. Baggerman, hoofd
redacteur van het ANP, R. Vogels,
onderdirecteur van de KLM, dr. Peter
Hofstede, docent aan de universiteit
van Groningen en deskundige op mas
sa mediagebied, drs. C. J. Smeeks,
directeur van de STER en Jan de
Visser, hoofd van AVRO's radiojour
naal.
Het symposium 'Te veel informatie,
te weinig comunicatie?' vormt een
onderdeel van de 'Week van de mas
samedia' die in de week van 19 mei
in de programma's van AVRO-radio
wordt gehouden. In een groot aantal
programma's worden de massamedia
doorgelicht.
Op Hemelvaartsdag zal onder de titel
'De wereld aan een draadje' een groot
internationaal schakelprogramma wor
den uitgezonden waarin interviews
met AVRO-correspondenten over de rrnniMAMn
hele wereld de mogelijkheden van het I"LKUIIMAIMU
medium radio demonstreren.
131. Bennie de Klapper begreep wel,
dat de zaken helemaal mis waren,
toen hij Eelco Eelkema daar met dat
snelvuurgeweer zag aankomen. Hij be
sloot zijn absolute nederlaag dan
maar te aanvaarden en hij mompelde:
'Verdikkeme! Die agent heeft ons
door! En aangezien hij zeker niet
van plan was de consequenties van
doorhebben te aanvaarden, nam hij
onmiddellijk zijn maatregelen. Nu
hebben we al gezegd, dat de ver
zamelde mensenmenigte nog eens van
grote invloed zou zijn op de afloop
van de gebeurtenissen. Het zal ons
duidelijk zijn hoe dat kwam, want
kijk daar nam Bennie de Klapper een
weg tussen de dikke beentjes van een
dikke meneer door, zwom als het
ware enkele meters tussen de enorme
menigte door en ja.toen was het
wel héél erg moeilijk voor Eelco
Eelkema geworden om de schavuit
nog met succes te kunnen achtervol
gen. Wanneer er nu nog iemand
mocht zijn, die Eelco van plichtsver
zuim zou willen beschuldigen, dan
zouden wij die figuur willen voorstel
len: probeer zelf maar eens iemand
achterna te zitten, die zich vluchtend
voortbeweegt, temidden van duizen
den opgewonden toeschouwers.
Bennie de Klapper wist dus voorlopig
lenige duiksprong. Hij stiet zich een
nog aan de wrekende arm van de
ine
iaar
gem
he
tr
rap;
laad
mid
WVO
in
len
niel
d a
reel
nidi;
iar
1
h<
i.
al
ksti
gen
as i
etz<
was
ieb
cha
n i
:nt<
gerechtigheid te ontkomen en hij ren
de zomaar willekeurig een aantal
straatjes en steegjes in. Zijn duistere
inborst deed hem als het ware vanzelf
de meest sinsitere slopjes uitkiezen jet
en het kan dan ook niemand ver
bazen, dat hij op een gegéven moment
een schril fluitje hoorde, dat sissend
uit een zijsteegje kwam. Meteen draai
de Bennie de Klapper rechtsaf dat
steegje in, want hij kende dat fluitje.
Het was het alarmsignaal van Linke
Lowietje. En toen stak diezelfde Lin
ke Lowietje zijn akelige hoofd uit een
oude ton omhoog tot grote schrik van
Bennie de Klapper, die als kind al
een hekel had gehad aan een duveltje
in een doosje.
ök
u i
jter
GRONINGEN Het Tweede-Kamer
lid Leo Jansen (PPR) die gisteren
schriftelijk vragen stelde aan de rege
ring over een monorailplan in het
stadsgewest Groningen-Assen, blijkt
daarmee het slachtoffer te zijn gewor
den van een 1 aprilgrap. De heer Jan
sen wilde o.a. weten wat de kosten wa
ren, wie de plannén voorbereidde en
welke inspraakmogelijkheid er voor de
bevolking was.
Op 1 april publiceerde het huis-aan-
huis-blad 'De Groninger Gezinsbode'
een verhaal over een plan voor zo'n
monorail. Bij het plan was een teke
ning gevoegd. Verteld werd dat het
kabinet een plan had laten ontwikke
len voor een geheel nieuwe aanpak
van het openbaar vervoer. De agglo
meratie Groningen Assen zou daarbij
als proefgebied fungeren.
De monorail zou de vorm van een
achtbaan krijgen dat als groot voor
deel bood dat constant over één baan
in twee richtingen kon worden gere
den. Onder het vliegveld Eelde was
een zg. metrofiele kruising gedacht.
De Gezinsbode kondigde aan dat op de
avond van de eerste april in hotel
'Baulig* (Groningen) 'zoals bekend
enige tijd geleden opgeheven', toelich
ting op de plannen zou worden gege
ven.
De 1 aprilgrap werd in de Groninger
raad gehonoreerd met een schertsmo-
tie waarin het college van b. en w.
door de raad werd opgedragen met
kracht de realisering van de plannen
na te streven.
Radio vandaag
:rd<
ide
en
de
HILVERSUM I
AVRO: 7.00 Nws. 7.11 Ochtendgymru 7.20
(S) Dag met een gaatje. (8.00 Nws: 8.11
Radiojournaal.) 8.50 MorgenwidJ. 9.00 (S)
Mod. muz. met comm. (9.35 Waterst.) 10.00
(S) V.d. kleuters. 10.10 Arbeidsvitaminen.
(11.00 Nws; 11.03 Radiojournaal.) 11.30 (S)
Rondom twaalf, met De Groenteman: Paris
vous parle en 11.55 Beursber. 12.30 Over-
heidsvoorl.: Uitz. v.d. landb. 12.40 (S) Muz.
voor en over kinderen. 13.00 Nws. 13.11
Radiojournaal. 13.21 (S) Wat deed hij hier?
EO: 14.00 Het woord der waarheid. 14.15 (S)
Over en weer. 14.55 (S) Licht ensemble.
15.15 (S) Licht en uitzicht: gewijde muz.
16.00 Nws. 16.03 Klankbord. 16.10 (S) V.d.
kinderen. 16.30 (S) V.d. jeugd. AVRO: 17.00
(S) Mobiel: beweegl. progr. voor beweegl.
mensen. 17.55 Med.
AVRO: 18.00 Nws. 18.11 Radiojournaal.
18.21 Verlossende woord wordt weer niet
gehoord (Ill-slot). 1S.40 (S) Johan Willem
Friso Kapel. 19.05 (S) Y'all come: Country
en Western progr. 19.30 Vanavond: muz..
vrolljkh. en verstrooiing. 22.30 Nws. 22.40
Radiojournaal. 22.50 (S) Combo. 23.05 (S) Er
floot een vogel in de wei. 23.55-24.00
Nws,
HILVERSUM II
KRO: 7.00 Nws. 7.02 Levende woord. 7.07
(S) Badinerie: klass. muz. (7.30 Nws. 7.41-
7.50 Echo.) 8.24 Overweging. 8.30 Nws. 8.36
Gymn. v.d. huisvr. 8.45 Moeders wil is wet.
9.40 Schoolradio. 10.00 Wereld om ons heen:
inf. rubr. 10.20 (S) Aubade: klass. muz.
(10.30 Nws.) 11.00 Gebakjes en een beter
leven. 11.30 Bejaardenprogr. 11.54 Ber. Vas-'
tenaktie. 11.55 Med. 12.00 <S) Van twaalf tot
twee. met 12.22 Wij v.h. land: 12.26 Med.
t.b.v. land- en tuinb.: 12.30 Nws: 12.41 Echo
en 13.00 Raden maar 14.00 Schoolradio.
14.30 (S) Interlokaal op dinsdag. (15.30
Nws.) Overheidsvoorl.: 17.00 Luchtpost uit
de Ned. Ant. KRO: 17.10 V.d. kleuters. 17.30
Nws. 17.32 Echo.
KRO: 18.00 (S) Dansmuz. uit de 16e eeuw,
PP: 18.19 Uitz. v.d. P.P.R. KRO: 18.30 Nws.
18.41 Echo. 18.50 Progr. voorbeschouw. 19.00
(S) Zin in muz.: amateurs geven de toon
aan. NOS: 19.50 Den Haag vandaag. KRO:
20.00 Nws. 20.05 Overweging. 20.15 (S)
Kerkorgelconc.: mod. muz. 21.15 Vrouwen
die naar het graf toegingen. 21.45 (S)
Pianotrio: klass. en hedend. muz. 22.30 (S)
Utr. Stud. Kamerkoor. 23.00 (S) Howl
rebellettristies progr. 23.55-24.00 Nws,
HILVERSUM III
VARA: 7.02 Eddy Becker. 9.03 (S) Plaatjes
v.d. pep. 11.03 Tom Blom in uw radio. 12.03
(S) Opvall. vrol, gevar, visite. 14.03 Eddy
Becker. 15.03 Drie-draai. 16.03 (S) Mix.
NOS: 18.02 Joost mag niet eten, VARA:
19.02 Pop-reconstr. 20.02 (S) Nashville. 21.02
(S) Jazz en Blues. 22.02 (S) (P)opdonder,
22.55 Med. 23.02 (S) Wachten op midder
nacht. 0.02 (S) In de kleine uren. 2.02 (S)
Kees van Maasdam. 3.02 (S) Willem vanj
Beusekom. 4.02 (Si Alfred Lagarde. 5.02-7.00
Hans Hamburger en Wim Bloemendaal,
BELGIE 324 m NED,
12.00 Nws, med. en SOS-ber. 12.08 Swing
en soul. (12.50 Buitenl. peTSOverz. 13.00 Nws,
akt.. weerber. en toneelagenda.) 13.55 Beurs
ber. 14.00 Nws. 14.03 Musicalmuz. 15.00 Nws.
15.03 Lichte muz. 16.00 Nws. 16.10 Licht
klass. middagconc. 17.00 Nws en med. 17.10
Uitz. voor oudere luisteraars, 17.55 Weeg
schaal.
18.00 Nws. 18.05 Uitz. v.d. soldaten. 18.30
Wegwijs wezen. 18 45 Sportprogr. 18.55 Taai-
wenken. 18.57 Ork. v.d. week: Herb Alpert.
19.00 Nws en akt. 19.30 Intermezzo met Dave
Brubeck. 19.35 Vakbondskron. 19.45 Lichte
muz. 20.00 Live optreden: Elvis Presley en
Oscar Peterson. (20.30 Nws.) 20.45 Hoorspel.
21.37 Filmmuz. 22.00 Nws. 22.05 Comedie
tonight. 23.00 Nws. 23.10 Lichte vokale muz,
23.40-23.45 Nws.
no
b.
ps!
ran
da
ael
•bei
TV vandaag
;(Ii
t
Deze onderscheiding wordt maande- i i.-
lijks gegeven aan mensen die de |\/|gt Dr0mm6f 162611 U6M
emancipatie in de weg staan. Gerard
van den Berg heeft in de rubriek
'Eigen Mening' van het weekblad
'Prinses' geschreven dat 'een van de
belangrijkste verschillen (tussen man
en vrouw) is dat de man het initiatief
heeft, leiding geeft en dat de vrouw
geleid wordt.'
Hij heeft aan die passage zijn 'uitver
kiezing' te danken-
STEENWIJK Een veertienjarige
jongen, Bonifacius Andreas de Raem.
is om het leven gekomen toen hij op
een met automatische knipperlichten
beveiligde overweg in Wjllemsoord
(gemeente Steenwijk) met een brom
fiets tegen de sneltrein naar Leeuwar
den reed. Twee treinen liepen vertra
ging op.
NEDERLAND I
NOS
18.45 Ti-ta-tovenaar
18.55 Journaal
KRO
19.05 Voor achten;
KRO's praatuur
NOS
20.00 Journaal
KRO
20.20 Verlof in New
York
21.55 Witte Kwis
NOSa
22.4T Den Haag vandaag
23.00 Journaal
NEDERLAND II
NOS
18.45 Ti-ta-tovenaar
18.55 Journaal
VARA
19.05 Stratemakeropzee-
show
19.30 Guijana - Waterland
NOS
20.00 Journaal
VARA
20.20 OnedinLijn
21.10 2 voor 12 quiz
21.50 Achter het Nieuws
VRIJE GEDACHTE
22,40 Herman Heijermans
en de godsdienst
NOS
22.50 Journaal
ToLEAC
22.55 Bdton - les 7 (herh.
64
In verschillende tijden werden de
joodse godsdienst en de joodse zeden
en gewoonten genadeloos onderdrukt
omdat de heersers er een bron van
oproer in zagen. Na aanvankelijk lij
delijk verzet brak in 168 v. Chr. de
opstand der Makkabeeën uit, die het
joodse volk voor ruim 80 jaar onaf
hankelijk maakte. De gedroomde een
heid van land, volk, politieke soeve
reiniteit en godsdienst was hiermee
bereikt.
Al spoedig kwam het volk door cor
ruptie en innerlijke verdeeldheid,
vooral tussen de groeperingen der
Farizeeën en Sadduceeën, opnieuw in
slavernij. Troonpretendenten voor de
troon van Judea, zochten in 64 v.
Chr. steun bij Pompedus, die in die
dagen de Romeinse macht in Klein-
Azië wilde vestigen. Het jaar daarop
veroverden de Romeinse legioenen Je
ruzalem en Pompeius benoemde een
der troonpretendenten tot Hogepries
ter.
Van 37 tot 4 v. Chr. regeerde de
half jood Herodes als koning over Ju
dea. Kort na zijn dood, aan het begin
van onze jaartelling, werd Judea als
deel van de provincie Syrië formeel
door Rome geannexeerd en spoedig
daarop begon onder de regering van
de Romeinse stadhouder Pontius Pila-
tus het tijdperk van het christendom.
Het einde van de oude joodse staat
begon met de opstand der Zeloten,
een nationalistische joodse beweging.
Vespasianus, de romeinse bevelhebber
in Judea, belegerde Jeruzalem en in
het jaar 70 vernietigde diens zoon
Titus met zijn legioenen de stad en
de tempel. Vooral onder de regering
van de romeinse keizer Hadrianus
(117-138) raakte het jodendom in gro
te moeilijkheden. Hij verbood de stu
die van de Thora en het uitoefenen
van joodse gebruiken. Het was de
joden verboden zich in de buurt van
Jeruzalem op te houden. Slechts een
maal per jaar, op de dag waarop de
vernietiging van de tempel werd her
dacht, mochten zij onder kontrole de
stad betreden om bij een overgeble
ven stuk muur, de latere kl.aagmuur,
te treuren en te bidden. De joden
werden over alle landen van de toen
maals bekende wereld verstrooid en
moesten in ballingschap leven. Tegen
het einde van de tweede eeuw was
het jodendom in Palestina nagenoeg
uitgestorven.
Na de verdeling van het Romeinse
rijk in 395 kwam Palestina onder
Byzantijnse heerschappij en daarmee
onder christelijke invloed. Dit tijd
perk eindigde in 636 met de verove
ring door de Arabieren.
In de daarop volgende eeuwen werd
Palestina door een reeks veroveraars
geregeerd. Op de Arabieren volgden
in 1072 de Turken en 27 jaar later de
Kruisvaarders. In 1291 werden die
door de Egyptische Mamalijkken afge
lost, waarop in 1517 de Osmaanse
Turken volgden. Die konden zich tot
1917 handhaven, toen Palestina onder
Brits bestuur kwam.
Gedurende al die eeuwen vormde de
joodse bevolking in Palestina slechts
een kleine minderheid. Volgens be
trouwbare schattingen bedroeg het
aantal joden in 1880 ongeveer 24.000
zielen op een totale bevolking van
450.000. Grotere joodse centra vond
men vooral in Duitsland en in Polen,
maar ook in Spanje. De in Midden- en
Oosteuropa wonende joden werden
onder de naam Ashkenasim bekend,
de hebreeuwse naam voor Duitsland.
De in Spanje levende groep heette
Sefardiem, de hebreeuwse aanduiding
van hun toenmalig gastland. In de
middeleeuwen en in de twintigste
eeuw waren vervolgingen aan de orde
van de dag. Onder de Spaanse inquisi
tie emigreerde het grootste deel van
de spaanse joden naar het oosten,
naar Polen en Turkije, maar ook naar
Noord-Afrika. De Poolse joden echter
kwamen na de verdeling van Polen in
de 18e eeuw onder Duits, Oostenrijks
en Russisch bestuur. Vooral in het
tsaristische Rusland werden zij als
ongewenste minderheid vervolgd en
onderdrukt, zodat in het begin van de
20e eeuw grote aantallen joden naar
het economisch steeds sterker worden
de Amerika emigreerden. Het grootste
deel van de joden bleef echter in
Europa.
De joodse ghetto's in de christelijke
en islamitische wereld waren niet al
leen gevangeniissen, maar tevens gees
telijke bolwerken van het jodendom.
Door de gedwongen isolering van de
overige bevolking konden de joodse
godsdienst, de zieden en gewoonten de
eeuwen overleven. Toen tegen het
einde van de 19e eeuw in Europa
sterke nationalistische stromingen
met racistische invloeden ontstonden,
groeide onder de joden het heimwee
naar een eigen vaderland, naar de
terugkeer naar het beloofde land Is
raël. Joodse intellectuelen zoals Mozes
Hess, Peretz Smolenskin en Leo Pins-
ker probeerden dit verlangen in dui
delijke banen te leiden. In Odessa
ontstond een Vereniging van Min
naars van Zion, die de emigratie van
joden naar "Palestina stimuleerde.
Hoewel deze beweging door Baron
Edmund von Rothschild financieel
werd ondersteund, had zij niet bijzon
der veel succes. Van 1883 tot 1903
kwamen er echter toch ongeveer
30.000 joden Palestina binnen, waar
door de joodse bevolking daar verdub
beld werd.
De eigenlijke impuls tot oprichting
van een joodse staat kwam van Theo-
dor Herzl, een Hongaarse jood, die
naam had gemaakt als journalist tij
dens het Dreyfus-pr^jes in Frankrijk.
Onder de indruk van dat proces werd
hij zich de onzekerheid, waarin de
joden in Europa leefden, bewust. Hij
schreef een hartstochtelijk boek 'De
Jodenstaat', dat in 1896 verscheen.
Herzl zag de oplossing van het joden
probleem in de vorming van een
eigen nationale staat, waan-an hij de
ligging echter niet aanduidde.
Zijn plan werd niet onverdeeld en
thousiast ontvangen. Vele joden in
West-Europa en Amerika wezen het
als te gevaarlijk af. Enkelen zeiden
dat het jodendom boven Palestina was
uitgegroeid.
1
ligi
d(
tdi
)C
iha
op
F
ch1
i fis
DUITSLAND I
10.00 Journaal. 10.05 Akt. en muz, 10.25
TV-spel. 12.05 Akt. rep. 12.50 Persoverz.oal
13.00-13.20 Journaal. 16.15 Journaal. 16.20an
Dok. verslair. 17.05 Kinderprogr. 17.25 Kin-
derprogTi 17.40 Idem, 17.55-18.00 Jour«fal
naai.
(Reg. progr.: NDR: 9.30-10.00 Sesamstrasse.
13.00 Magazine. 18.30 Akt. 1S.45 Zandmann,
13.55 Nordschau-magazine. 19.26 Motiv Liebe 5
19.59 Progr.overz. WDR: 9.30-10.00 Sesam-
strasse. 18.00 Nws uit Noordr.-Westf. 18.1(
Die Zwei v.d. Dienststelle. 1S.40 Akt. 19.2(1
Motiv Liebe.) 20.00 Journaal en weerber.6
20.15 Televisiequiz. 21.00 Dagboek van eenacl
gek. 22.20 Journaal, komm. en weerber,,iP,
22.40 E.K. Tafeltennis. 23.30 Journaal,
DUITSLAND II zlh
kijkers. 17.00 Journaal. 17.10 Der Nachstein
15.25 TV-film. 16.30 Progr. voor oudere 5
dil
1st
de
;Jrk.
Sri
bitte. Aansl.: Mainzelmannchen. 17.45 Akt.
en muz.
18.25 Foll^foot-Farm. 19.00 Journaal. 19.30
Lisa. 21.00 Journaal. 21.15 Akt. uit Oost
West. 22.00 Kamerafilms. 22.50 Journaal,
2 paprika's
4 tomaten
2 uien
250 gram mager rookspek
1V4 liter bouillon
20 gram boter
70 gram rijst (1 kopje)'
Het spek in blokjes snijden en met de
in ringen gesneden uien goudbruin
bakken. De bouillon toevoegen en aan
de kook laten komen. De gewassei
rijst erbij doen en het geheel twintij
minuten laten trekken. De in vierei,
gesneden tomaten toevoegen en vijfer
minuten laten meesudderen. Dan de 'er
in dunne snippers gesneden paprika's^
nog enkele minuten mee verwarmen.
Menutip: groentesoep, kerriekip, ge
bakken bananen, patates frites.
m
