Verhaal van Bep Vuyk
in ragfijne vertolking
Kaiserwalzer en Turkse
Mars als eigentijds
HAEEZK
eoeo
Twee doden
bij frontale
botsing
JWf&r
Maniak zou fietsers
pogen te scheppen
Cornfeld (IOS) vrij
op borgtocht
...OPROEP CODE
WALTER JOST
TROUW/KWARTET MAANDAG 8 VI'KII. 1974
KUiN'ST/RADIO en TV T4/K4
door ber hulsing
ROTTERDAM Josephine van
Gasteren heeftvrijdagavond in
Rotterdams Piccolo Theater, Bob
Vuyks verhaal 'De eigen Wereld
waardig vertolkt.
Het stuk vertelt van een vrouw die
zonder haar man en zoon in Batavia
achterbleef en, toen de Japanners
kwamen, terugging naar haar inlandse
moeder in. een desa bij Soekaboemi.
Dat werd een terugkeer naar haar
eigen wereld, van vroeger, die zij, als
vrouw van een Hollander, had ver
loochend- Een Javaanse moeder telde
niet in Europese kringen. Dat komt
schrijnend uit in de gesprekken met
haar zuster die zich in Batavia aan
haar stand blijft vastklampen, hoezeer
die ook aftakelt tijdens de Japanse
bezetting. De vrouw heeft daar, in het
afgelegen dorpje, minder mee te ma
ken, maar toch ondergaat ook zij
vernederingen en kloppen later ar
moe. honger en ellende aan haar
deur, letterlijk als de verhongerde
boeren aan het roven gaan. Beb Vuyk
heeft de toestanden en gebeurtenissen
die zij zelf heeft meegemaakt
gevoelig geschreven vanuit die eenza
me, angstige teruggetrokken vrouw,
Josephine van Gasteren in 'De
eigen wereld en die Andere
van een afstand bezien dus, en niet
dadelijk begrepen.
Zo heeft Josephine "an Gasteren het
gespeeld, of liever spelend verteld,
wel bewogen maar niet dramatisch,
gevoelig, bescheiden en prachtig van
stemming. Voor de tropische atmos
feer kreeg zij een waranda met plan
ten en rieten meubelen, en daarbij de
geluiden op de achtergrond. Boven
dien werkte Eric Schneider, die het
verhaal bewerkte en regisseerde, met
stemmige belichtingen. Toch werd
het, ondanks die uiterst verzorgde
toneeleffecten, geen toneel. Het bleef
vertellen, beschrijven en niet persoon
lijk ondergaan, want de vrouw zelf is
niet aan het woord op wat gesprek
ken na zij is niet 'ik' maar 'zij', in
de derde persoon. En die moeilijkheid
van over een vrouw vertellen en die
dan ook nog zijn, met uitingen van
haar emoties, heeft Josephine van
Gasteren heel goed overwonnen. Zij
bewaarde het evenwicht tussen vertel
ster en actrice, tussen het beschouwen
en het bewogen zijn. Het verhaal
kreeg daardoor een 'vervreemding',
een sfeer die wij met eigen gevoelens
konden, moesten aanvullen. Zoals wij
dat dan ook bij aandachtig lezen zou
den doen.
Parapsychologie mary perkins
Twee uur had Jack va Belle gister
avond nodig om ons rond te leiden
door de vriendenkring van dr. W. H.
C. Tenhaeff de Utrechtse emeritus
hoogleraar, die heel wat Neder
landers vertrouwd heeft gemaakt met
para-psychologische verschijnselen.
Een verbazingwekkend programma,
niet in het minst door van Belle's
aankondigingen dat later op de avond
nog dieper op een aantal verschijn
selen zou worden ingegaan. Dat was
een reden om stijl rechtop te blijven
zitten, maar toen eindelijk het grote
moment daar was, moest prof. drs. H.
van Praag verzekeren dat hij moeilijk
in 'n paar zinnen diepzinnig kon zijn,
maar toch wel een poging wilde wagen.
Een beetje vervelend vond ik als
volslagen leek op dit terrein, dat alle
zendtijd gebruikt werd om ons rond te
leiden door de vriendenkring van
prof. Tenhaeff. Een braaf
gezelschap daar niet van. Echter:
een krantenlezer met een niet al te
slecht geheugen kon zich
|Bmtu«én
door r. n. degens
AMSTERDAM Het zag er op papier wel erg interessant uit, dat
programma van het derde concert in de serie 'Eigentijdse muziek'
dat vrijdagavond onder auspiciën van Concertgebouw Kamermuziek
in de kleine Concertgebouwzaal werd gegeven. Omdat er werken op
stonden van een onbekende: Tilo Müller-Medek (een Oostduitser),
van drie beter bekenden: Hindemith, Zimmermann en Eisler, en van
een Overbekende: Johan Strauss jr.
Dat de Weense walsenkoning op dit
programma verzeild raakte, was alleen
te danken aan het feit dat Arnold
Schönberg (de Weense muziek-revolu-
tionair) een bewerking op zijn naam
heeft staan van Strauss' 'Kaiserwalzer'
voor fluit, klarinet, strijkorkest en
BERGH De 30-jarige mevrouw P.
E. J. Dijkstra-Peters uit Den Helder
en haar twaalfjarige dochtertje Con
nie zijn zaterdagmorgen op de weg
van Zeddam naar Beek onder de ge
meente Bergh om het leven gekomen.
Mevrouw Dijkstra raakte in een slip
en sloeg met haar wagen frontaal
tegen een haar tegemoetkomende au
to. Twee andere kinderen van haar
moesten zeer ernstig gewond naar een
ziekenhuis worden overgebracht.
HAARLEMMERLIEDE Bij een
slip is zaterdagmorgen vroeg de 40-
jarige J. D. Jacobs uit Haarlem met
een bestelwagen tegen een dijk gere
den en om het leven gekomen.
AMSTERDAM Op de Nassaukade
in Amsterdam is de 23-jarige mejuf
frouw Endang Soeroso zaterdagavond
laat bij een frontale botsing om het
leven gekomen.
TIEL In de Linge is de 19-jarige
mevrouw J. Dekkum-van Zetten ver
dronken, nadat ze met haar auto te
water was geraakt. Een tweejarig jon
getje dat bij haar in de wagen zat
kon worden bevrijd, maar is in zorg
wekkende toestand naar een zieken
huis in Tiel gebracht Het ongeluk
gebeurde zaterdagavond.
OOSTVOORNE Bij het maken van
een nachtelijke wandeling is de 16-
jaijge scholier Frederik Kruisings uit
Rotterdam aangereden door een auto
en gedood. De jongen hoorde bij een
g^oep scholieren, die onder leiding
een wandeling maakte. Het ongeluk
gebeurde in de nacht van vrijdag op
zaterdag.
BEMMEL De 23-jarige Th. M. G.
Goris uit Doornenburg is gisternacht
door een auto overreden en later in
een ziekenhuis overleden.
WIRDUM Zondagmiddag werd de
33-jarige bromfietser B. T. Vortman
uit Wirdum vlakbij zijn woning op
slag gedood, toen hij met een matige
snelheid met zijn bromfiets viel. Het
slachtoffer, dat geen helm droeg,
kwam met zijn hoofd op een steen
terecht
VEENDAM Bij een ongeluk op de
provinciale weg VeendamPekela, is
de 19-jarige automobilist H. Boltjes
uit Bellingwolde zaterdagmiddag op
slag gedood. De auto raakte in de
berm, botste tegen twee bomen en
kwam in een droge sloot terecht.
piano. Schönberg maakte die bewer
king in 1925 voor eigen gebruik tij
dens een concerttoernee waarbij ook
zijn 'Pierrot lunaire' op het program
ma stond. Een verrassende en gedurf
de programmering, destijds, en ook
een verrassend stuk; doordat er
praktisch alles van Strauss in is ge
bleven, en maar heel weinig door
Schönberg aan is 'bewerkt'.
In de inleiding slaagt hij er op een
wonderlijke manier in, het op Schu
bert te doen lijken, maar bij het
eerste walsthema valt Strauss niet
meer te verdonkeremanen, zodat het
contrast met 'Pierrot lunaire' al heel
erg groot wordt. Ondanks een paar
nieuwe tegenstemmetjes en een wat
anders geplaatst accent hier en daar,
blijft het puur-Strauss. Zodat het alle
maal interessant is door het feit dat
Schönberg er achter stond.
Dat Hij een stuk bourgeois-muziek
met nog wel een 'imperialistische'
titel zomaar argeloos gebruikte, kon
hem nog wel eens kwalijk worden
genomen door Tilo Müller-Medek. Die
vond het ook niet goed, dat Mozart in
het laatste deel van een van zijn
bekendste pianosonates een Turkse
Mars verwerkte. Mozart zou hebben
moeten weten hoeveel honderdduizen
den mensen onder de klanken van
deze muziek tijdens de Janitscharen-
rooftochten Tilo nu gebruikte Mozarts
sonate-deel met de Turkse Mars in
een stuk voor twee piano's, lekker
virtuoos, met pikante dissonanten en
OHMT -SAAlft A14JL-) VeteETTÉM?
JADlTfeÉLAtoéBtftEl BUEFT.I.7£ S, gNT 14GEHIX-
m
S)
DlT BÉLAXj6t?tJfc£j &l££T£aA A
RAkJDS tAAT€TÊ Tfé&HL^KT*HET ZC
smidje verholen
scherpe accenten. Alle bewondering
voor deze briljante bewerking: maar
zou hij oprecht bedoeld hebben dat
we daarbij al luisterend aan die
arme Jamitscharen-slachtoffers moeten
gaan zitten denken? Dat geeft wèl te
denken over wat er zoal als protest-
muziek aangeboden wordt. Of, om
met musicoloog Konrad Boehmer te
spreken, muziek die 'muzikale model
len van vroeger aan scherpe ideologi
sche kritiek onderwerpt'.
Met die twee stukken was het derhal
ve, minder om de muziek dan om wat
er achter steekt, een interessant pro
gramma. Waarop verder de nu niet
meer boeiende, maar wel op indrin
gende teksten van Georg Trakl ge
schreven, liederencyclus 'Die junge
Magd' van Hindemith stond; en drie
liederen uit 'Schweyck im zweiten
Weltkrieg' van Hanns Eisler op tek
sten van Brecht, waarvan het eerste
(von der Moldau) het best was omdat
het het meest op Weill leek.
En dan was er nog 'Monologen' van
Bernd Alis Zimmerman voor twee
piano's. Een stuk dat in 1964 ontstond
en waarin Zimmermann (die in 1970
zelfmoord pleegde) in een zeer felle,
agressieve muziek met spookachtige
aandoende citaten uit werken van
Bach, Beethoven en Debussy, zijn on
lust- en angstgevoelens afreageert Je
vermoed wel iets van de obsessies van
waaruit zo'ri stuk ontstond, en voor
hemzelf was het mogelijk op dat mo
ment een bevrijding. In elk geval een
hels-moeilijke opgave voor de vertol
kers. Wat Ton Hartsuiker en Bart
Berman er van maakten dwong be
wondering af. Elisabeth Lugt verzorg
de het vocale deel van dit program
ma, en David Porcelijn dirigeerde het
kleine instrumentale ensemble bij de
liederen in de Kaiserwalzer, die als
een soort uitsmijter het programma
besloot.
herinneren hoeveel bonje er nog niet
zolang geleden is geweest, rondom de
opvolging van prof. Tenhaeff,
waarbij tenslotte tot ongenoegen van
Tenhaeff zelf de Zweed Johnsson
werd benoemd.
Uit de ruzie is wel duidelijk
geworden dat de wetenschappelijke
methodes van Tenhaeff niet onom
streden zijn, terwijl juist de hele
séance van gisteravond gericht bleek
te zijn op een soort canonisering van
Tenhaeff's werk en opvattingen. Dat
is vervelend, want op die manier
bleef je toch nog met levensgrote
problemen zitten.
Overigens lijkt de televisie zelf ook
een mooi terrein voor onderzoeken
door para-psychologen. Wat bijvoor
beeld te denken van de commentaren
bij hét alternatieve Farce Majeure-
Song Festival, die een half uur later
letterlijk door Willem Duys werden
overgenomen? Is Farce Majeure team
Helderziend, of praat Willem Duys zo
voorspelbaar?
Vijftig miljoen mensen hebben zater
dag naar het echte (door Duys becom
mentarieerde) songfestival gekeken.
Nederland had een 'eervolle derde
plaats', zei Duys. Maar wat heet eer
vol. als Duys zelf zich ook al wat mis
prijzend over de kwaliteit van de lied
jes moest uitlaten'
J.K.
Van onze corespondent
STADSKANAAL Een zestienjarige
jongen uit Nieuw Buanen heeft bij de
recherche van <ie gemeentepolitie te
Stadskanaal aangifte gedaan van het
feit dat hij op de weg van het de-
dempte Vledderdiep bedreigd is door
drie jongemannen die in een onver
lichte wagen reden.
De jongen reed zaterdafavond tegen
half twaalf op een bromfiets. Achter
hem kwam een onverlichte Opel rij
den die slechts een afstand van dertig
cm hield. Plotseling zou de bestuuur-
der naar links en daarna scherp naar
rechts gestuuurd hebbben met de kenn
lijke bedoeling de bromfietser te
scheppen. De jongen uit Nieuw Bui
nen heeft zich weten te redden door
zich te laten vallen.
Een week tevoren was dezelfde knaap,
toen hij op zijn eigen bromfiets reed,
al achtervolgd door een geelkleurige
Opel. Een een dag daarvoor belandde
een fietser uit Musselkanaal in het
ziekenhuis toen hij op de Geresingen
van achteren werd aangereden door
een geelkleurige wagen, waarvan de
bestuurder zich niet om zijn slachtof
fer bekommerde.
LONDEN Bernard Cornfeld (47),
de oprichter van het inmiddels failliet
gegane beleggingsfonds IOS, heeft in
Londen verklaard erop te vertrouwen,
dat alle tegen hem ingebrachte be
schuldigingen zullen worden ingetrok
ken. Cornfeld werd eind vorige week
uit de gevangenis van St. Antoine in
Zwitserland ontslagen tegen betaling
van een borgtocht van ruim ƒ4 mil
joen.
130. 'Ik geloof, dat ik mijn veldwach
ter gelijk moet geven', mompelde bur
gemeester Van Muizenis. 'Als er geen
racereglement is, dan gelden de gewo
ne verkeersregels want men rijdt op
de openbare weg'Juist! Zo is
het en niet andersvervolgde de
vasthoudende Eelco Eelkema. 'En wat
hebben wij allemaal zonder één enke
le uitzondering zien gebeuren? Haha
De kerels hebben zich aan geen enke
le verkeersregel gestoord Een grof
schandaal Ze zijn aan het hinderen
en snijden geweest, dat de wilde hon
den er geen brood meer van lusten
Maar daar hebben wij niets aan. Waar
het om gaat is dit: volgensde wet op
het autoverkeer kan alléén deze wa
gen als auto geklasseerd worden, die
ferdinand
op drie of vier wielen rijdt en die
zich voortbeweegt door middel van
een verbrandingsmotor! Nouen
willen de zogenaamde winners van de
race mij soms wijsmaken, dat die
hoop oud roest daar een auto was,
toen-ie over de streep ging? Haha!
Hoor mij lachen! Een auto! D'r zat
zowat geen wiel meer aan! Het stuur
wiel was gebroken en hij was ook
niet meer in staat zichzelf voort te
bewegen met behulp van de verbran
dingsmotor! Hij moest over de streep
gedwud worden omdat-ie zelf niet
meer rijden kon O zo Het ge
zicht van burgemeester Van Muizenis
klaarde helemaal op. 'Da's knap van
mijn veldwachter', riep hij uit. 'Da's
pofferdikme knap De auto van de
twee heren voldoet niet aan de wet
en dus is hij geen auto. En als hij
geen auto is, kun je er ook geen prijs
mee winnen. De slotsom ligt voor de
hand: de prijs is voor professor
Tweesteen en daarmee is de uitslag
definitief. Alstublieft, professor Mijn
hartelijke gelukwensenBurge
meester Van Muizenis schudde een
overgelukkige professor Tweesteen
vriendelijk de hand en het zal duide
lijk zijn dat het gekonkel van Linke
Lowietje en Bennie de Klapper niet
had mogen baten. De prijs was hun
neusjes voorbijgegaan. Maar toch
stond er hun nog een verrassing te
wachten, want Eelco had zich plotse
ling een eigenaardig feit herinnerd.!
En met dat feit in zijn hand kwam
hij nu aanlopen
Radio vandaag
.HILVERSUM I
VARA: 7.00 Nws. 7.11 Ochtendgymn.. 7.20
(S) SpLtsuur. (7.54 VPRO: Deze dag: 8.00
Nws: 8.11-8.23 Dingen v.d. dag.) 0.15 <S)
Licht strijkorlc. B.35 Waterst. 9.40 Schoolradi-
0. 9.50 (S) Muz. voor luisteraars. 11.00 Nws.
11.03 (S) Gitaar en luit: klass. en mod. muz.
NOS: 12.00 Den Haag deze week. 12.15
VPRO: VPRO-Maandag: tussen-de-middag-m*.
gazine. 13.00 Nws. 13.11 Vandaag dit, mor
gen dat. 13.20 (S) VPRO-Maandag-Muziek.
AVRO: 14.45 (S) Met het oog op luisteren:
muz progr. 15.35 (S) Mijn dochter Muriel.
16 00 Nws. 16.03 Radiojournaal. 16.05 Pople
pel. 16.30 (S) Mikadoo. 17.55 Med.
AVRO: 18.00 Nws. 18.11 Radiojournaal.
Nederl. en Eur. 19 30 (Si Muzibas. 20.00
Komt u maar act. progr met telef.
reacties en lichte muz. 21.45 Uitgebr. r^D.
22.15 Voor blinden cn slechtzienden. BOND
ZONDER NAAM: 22.25 Lezing. NOS: 22.30
Nws. AVRO: 22.40 Radiojournaal. NOS: 22.50
(S) Hobbyseoop. 23.20 (S) Jazz in Aktie.
23.55-24 00 Nws.
HILVERSUM II
NCRV: 7 00 Nws. 7.02 Levende woord. 7.08
(S> Preludium: klass. muz. 7.30 Nws. 7.41
v.d.
vs.)
11.00 <S) V.d. kleuters'. 11.15 In 't rüver:
progr. voor oudere luisteraars. 11.55 Med.
12.00 (S) Kdlima Hawalians Show. 12.21 Voor
boer en tuinder. 12.26 Med. 12.30 Nws. 12.41
(S) Hier en Nu. 12.50 Mlkro. 13.00 (S)
Bandstand. 13.15 (S) Opcramuz. 14.05 School
radio. 14,30 (S) Klass, en mod. pianomuz.
15.00 Middagdst. 15.30 Nws. 15.33 (S) Studio
6. (16.30 (S) Hier en nu.) 16.50 Pleister
plaats: toerisme en recreatie. Overnelds-
voorl.: 17.20 Nederl. taalgebruik ln de Ned.
Ant. (IV). NCRV: 17.30 Nws. 17.32 (S) Hier
en Nu.
NCRV: 18.00 (S) NCRV Combo Corner. PP:
18.19 Uitz. van D'66. NCRV: 18.30 Nws. 18.41
Toelicht, bij het nws. 18.48 (S) Met uw
instemm.: lied v.d. week. 19.00 Vincent van
Gogh. 19.30 (S) Literama: kron. over boeken,
schrijvers en toneel. 20 00 Nws. 20.05 Facet
ten v.d. bevrijding (13). 20.20 (S) Oraroe-
pork.: mod. muz. 20.55 Geen bloemen voor
Jezus. 21.10 (S) Klass. pianomuz. 21.55 Waar
praten Jullie zo druk over: Gedichten over
het lijden. 22.15 (S) NCRV Vocaal Ensem-
bleG Passiemuz. 23.00 Gebod en zedelijk
handelen. 23.35 (S) Muz. en dst. 23.55-24.00
Nws.
HILVERSUM III
KRO: 7.02 (S) Vroep Op. 9.03 Uit de lucht
gegrepen. 11.30 (S) Verzoekpl. 12.03 (S) Van
twaalf tot twee, met 13.03 Raden maar.
TROS: 14.03 Van twee tot drie od III. 15.03
Hugo van Gelderen Show, lnkl. nationale tipj
twintig.
NOS: 18.02 Joost mag niet eten- AVRO
19.02 (S) Nederland-non-stop. 20.02 Radio
Journaal. 20.05 Take the 8-traln. 21.02 Ncge~
uur-show. 22.02 (S) Superclean dreammacl
ne, 22.55 Med. 23 02 (S) Vanavond laat. O.O
Radiojournaal. 0.05 (S) Droom top tien. 1.0
Muz. met Meta. 20.02 Continu de nacht door
5.02-7.00 Voor dag en dauw de mist in.
BELGIE 324 m NED.
12.00 Nws, med. en SOS-ber. 12.08 Landb
kron. 12.15 Swing en soul. (12.50 Bulten
persoverz. 13.00 Nws, akt., weerber. e
toneelagenda.) 13.55 Beursber. 14.00 Nwi
14.03 Musi cal progr. 15.00 Nws. 15.03 Licht
muz. 16.00 Nws. 16.10 Licht klass. mlddaf
conc. 17.00 Nws en med. 17.10 V.d. Jeug<
17.30 Big Band Muz. 17.55 Weegschaal.
18.00 Nws. 18.05 Uitz. v.d. soldaten 18.3
Prot. uitz. 18.45 Sportprogr. 18.55 Taaiwei
ken. 18.57 Grk. v.d. week. 19.00 Nws, akt. e
weerber. 19.30 Melodie Radio. (19.40 Keuri
Engels.) 19.45 Openb. kunstbezit. 20.00 Llcl
te muz. (20.30 Nws.) 20.40 Voor muzen
mensen. 20.45 Nwe opnamen. 21.00 Splii
ternws. 21.05 Met een strohoed in de regel
22.00 Nws. 22.05 Jeugd 74. (23.00 Nws.
23.40-23.45 Nws.
TV vandaag
NEDERLAND I
NOS
18.45 Ti-ta-tovenaar
18.55 Journaal
NCRV
19.05 Black Beautij
63
Zal men ons naar een ziekenhuis
brengen? Dat is nauwelijks aan te
nemen. Hebben de Palestijnen eigen
lijk wel een ziekenhuis? Het koude
zweet breekt me uit. Cholera is nog
erger dan oorlog. Het zal er hier
afschuwelijk uitzien en verschrikke
lijk stinken. Is het niet genoeg? Wan
neer krijgen we eens een plezierig
nieuwtje te horen? Tot op heden
hebben we alleen onheilsboodschap
pen gekregen. Ieder sprankje hoop
werd meestal door een nieuwe tegen
slag gedoofd. Is alles en iedereen dan
tegen ons?
Abu Fadi meent, dat het misschien
nut kan hebben nog een boodschap
aan onze regeringen te sturen. Mis
schien worden ze dan eindelijk ver
standig. We zullen erover nadenken.
Maar eerst gaan Peter en de meisjes
het middagmaal klaarmaken. Ik heb
geen honger. Hel brood is te droog en
dat eeuwige blikvlees staat me tegen
en vers fruit is er niet meer. Ik wil
alleen maar drinken, van die krachti
ge, zoete Arabische thee.
Na het middagmaal wordt er niet veel
gezegd. Enkele zitten te dutten, ande
ren lezen of piekeren over hun lot
De meisjes hebben de vaat gedaan en
de keuken opgeruimd.
Miriam is vandaag ernstiger dan an
ders. Haar blikken verraden zorg en
vertwijfeling. Zwijgend komt ze naast
me zitten en staart voor zich uit. Zij
wjI met praten, alleen maar gewoon
de nabijheid van mensen, van lotgeno
ten zoeken. Dit meisje en haar vrien
dinnen moeten allen achterblijven
voor het geval onze regeringen toch
nog op de eisen van het Volksfront
ingaan. Zouden we dan gelukkig kun
nen zijn? Wat kunnen die meisjes
eraan doen. dat men hun volk door
de eeuwen heen heeft vervolgd en dat
hun volk weer een vaderland heeft
gezocht en daarbij andere mensen ver
dreven heeft? Toen de staat Israël
werd uitgeroepen waren deze meisjes
nog niet eens geboren. Bovendien wo-
nen ze in Amerika cn niet in Israël. Is
het dan niet mogelijk dat mensen van
verschillend ras en godsdienst in vre
de met elkaar leven?
'We hebben niets tegen de joden',
heeft Abu Fadi mij verzekerd. 'Gedu
rende eeuwen hebben arabieren en
joden in Palestina in vrede samenge
leefd. De Zionisten zijn onze vijanden.
Zij hebben een racistische staat ge
grondvest, waar geen plaats meer
voor ons is'.
'In het land Israël kwam het joodse
volk om te bestaan. In dit land werd
haar geestelijke, religieuze en nationa
le karakter gevormd. Hier woonde het
in souvereine onafhankelijkheid. Hier
schiep het een kuituur van nationale
en wereldomvattende betekenis en
schonk het de wereld het eeuwige
Boek der boeken'. Aldus begint de
onafhankelijkheidsverklaring van de
staat Israël op 14 mei 1948.
Vierduizend jaar strijd, overwinnin
gen cn nederlagen, vervolgingen,
thuiskomst, vierduizend jaar waanzin
en wijsheid, recht in onrecht, zonde
en deugd, straf en genade.
Rond vierduizend jaar geleden trok
de stamvader van de joden en de
mohammedanen, Abraham, uit het
land Ur in Chaldea in zuidelijk Meso-
potamië door Syrië naar Kanaën, het
huidige Palestina. Hier sloot God een
eeuwig verbond met hem en beloofde
hem en zijn nazaten dit land.
Later zwierf een gedeelte van de
Hebreeën naar Egypte en woonde daar
volgens de overlevering vierhonderd
jaar. Meer dan de helft van die tijd,
tot aan de uittocht onder Mozes,
bracht het volk in slavernij door. De
Exodus kan gedurende de regering
van Farao Ramses II in de tijd van
1364 tot 1237 voor Christus plaats
gevonden hebben. Mozes, de grootste
profeet der joden, ontving in de woes
tijn op de berg Sinai de goddelijke
openbaring en schreef de wetten, die
in de Thora zijn neergelegd. Het was
Mozes niet vergund het 'beloofde
land' binnen te trekken. Wat hij was
begonnen werd door Josua, zijn opvol
ger, voltooid.
Het land van Kanaën was in die tijd
al bevolkt door de Kanaënieten en de
Filistijnen, van welke laatste de naam
Palestina is afgeleid. Zware en wissel
vallige gevechten waren het gevolg
van de terugkeer der Hebreeën. De
Hebreeuwse stammen waren onder
ling slechts los met °lkaar verbonden
onder stamhoofden, die als 'Richteren'
in de geschiedenis van het Oude Tes
tament staan vermeld. Rond het jaar
1020 voor Chr. ontstond onder Saul het
eerste koninkrijk. Sauls opvolger, Da
vid, veroverde Jeruzalem en maakte
die plaats tot hoofdstad. Onder Salo
mo, de zoon van David, bereikte het
koninkrijk Israël zijn hoogtepunt. De
eerste tempel werd toen gebouwd.
Daarna viel Israël in twee delen uit
een: in Israël in het noorden met als
hoofdstad Samaria en in Juda, in het
zuiden, met als hoofdstad Jeruzalem.
In het jaar 722 v. Chr. bezette de
Assyrische veroveraar Shalmaneser
het noordelijke koninkrijk en onder
zijn opvolger Sargon werd een groot
deel van de joodse bevolking verdre
ven. Het zuidelijke koninkrijk Juda
kon tot het verval van het Assyrische
rijk een zekere mate van onafhanke
lijkheid bewaren. Toen kwam en de
Babyloniërs onder Nebukadnezar II. In
het jaar 587 v. Chr. staken ze Jeruza
lem in brand en vernietigden de tem
pel. De laatste koning van Juda en
duizenden geselekteerde joden gingen
in ballingschap.
Velen van hen pasten zich bij de
nieuwe omgeving aan en gingen als
zelfstandig volk ten onder. Een klei
nere kern echter hield het jodendom
intakt. Nadat de Perzische koning
Cyrus II de Babylonische macht had
gebroken, mochten de ballingen na 50
jaar in het land hunner vaderen te
rugkeren. Dat gebeurde ten tijde van
de profeet Jesaja. Ze bouwden daar
de tempel weer op en genoten onder
de Perzische regering een zekere mate
van zelfstandigheid. In 332 v. Chr.
veroverde Alexander de Grote het ge
bied, waarna Griekse invloeden het
joodse leven begonnen binnen te
dringen. Na Alexanders dood werd
het oostelijk rijk door elkaar bestrij
dende Griekse generaals uiteen ge
scheurd. De Egyptische Ptolenaeën be
hielden een deel, de rest kwam onder
het beheer van de Seleukiden van
Syrië. Judea, het voormalige Juda,
kwam aanvankelijk onder de Ptole-
maeën. maar ging ln 198 v. Chr. naar
de Seleukiden over.
19.30 Tweekamp
NOS
20.00 Journaal
NCRV
20.21 Bomans in triplo
21.30 NCRV-Spörtshow-Twee
SOC
22.20 Socutera: Gedicht
aan een overleden
kind
NOS
22.30 Journaal
NEDERLAND II
NOS
18.45 Ti-ta-tovenaar
18.55 Journaal
AVRO
19.05 Toppop
19.30 Ziekenhuis
NOS
20.00 Journaal
AVRO
20.21 De stille kracht(2
21.35 Televizier
Magazine
NOS
22.25 Journaal
DUITSLAND I
10.00 Journaal. 10.05 Akt. 10.45 Modejour
naal. 11.30 Quiz. 12.15 Akt. magazine. 12.40
Persoverz. 12.50-13.20 Buitenl. rep. 16.15
Journaal. 16 20 Jazzprogr. 17.05 Kfnderprogr.
17.55-18.00 Journaal.
(Seg. progr.: NDR: 9.30-10.0 OSesamstrasse.
18.00 Ahoi Pacific Lady. 18.30 Akt. 18 45
Zandmann. 18.56 Sportjournaal. 19.26 TV-
film. 19 59 Progr.overz. WDR; 9.30-10.00 Se
samstrasse. 18.00 Nws uit Noordr.-Westf.
18.05 Kinderprogr. 18.15 Schwarze Graf.
19.48 Intermezzo.) 20.00 Journaal en weer
ber. 20 15 Akt. rep. 21.00 Spelprogx. 21,45
Dok. film. 22.30 Journaal, komm. en weer
ber 22.50 D:e Fremde. 0.10 Journaal.
DUITSLAND II
16.00 TV-film. 17.00 Journaal. 17.10 Jerome
en Isabelle. Aansl.: Verh. uit de geschiede
nis. 17.45 Akt. en muz.
18.25 Tekenfilmserie. 19.00 Journaal. 19.30
TV-spel. 20.15 Inf. progr. 21.00 Journaal
21.15 Tatowierung. Aansl.: Filmkritiek. 22.40
Journaal.
DUITSLAND III NDR
8 40-18.00 Schooltelevisie.
18.00 Sesamstrasse. 18.30 TV-kursus. 19.00
TV-kursus. 19.30 Idpm. 20.00 Journaal en
weerber. 20.15-22 05 Berl. Werkstatt. 20.15
Misdaadserie. 21.05-22.05 Disk.progr.
DUITSLAND III WDR
9 30 Sesam9trasse.
18.00 Sesamstrasse. 18.30 Taalkursus. 19.00
Zandmann. 19.05 Progr. voor Italiaanse
werkn. 19.15 Prisma v.h. westen. 19.45 Nws
uit Noordr.-Westf. 19 55 Komm. 20.00 Jour
naal en weerber. 20.15 Inf. progr. 21.00
Ekon. magazine. 21.45 Journaal. 22.05-22.50
TV-kursus.
Horizontaal: 1. grote deur, 5. mytl
figuur, 9. zelfbewust, 11. algemee
kiesrecht (afk.)', 13. nevens, 1
scheik. element, 15. getroffen, 17. acl
ten, 19. ligplaats voor schepen, 20. o
de wijze van, 22. berg, 23. scheepsli
ding, 24. grondsoort, 25. laag,
wandversiering, 28. snijwerktuig,
een weinig, 32. jongensnaam, 33. voei
woord, 34. alvorens, 37. muzieknoo
38. jaarboek, 40. oogziekte, 41. stevig,
Vertikaal: 1. ros, 2. voorzetsel, 3. lan
en smal, 4. baan voor balspel, 5. staj
6. hoekpijler, 7. Rijkstelefoon, 8. kon
schrift, 10. keer, 12. porseleinaard
14. ernstig. 16. doornachtige sierplan
18. huis, 20. onheil aanbrengende g<|_\
din, 21. soort bijl, 25. overmatig zoe
27. twijg, 29. lange rij, 31. meisje e,
naam, 32. plezier, 35. vod, 36. vord <-
ring, 38. volksnaam voor de kauw,
sportterm.
Oplossing van vrijdag:
Hor.: 2. neppe, 6. la, 8. om, 10. Leo
11. tul, 12. nep, 14. esprit, 16. teel
17. toet, 18. ert, 19. terp, 21. Isar, 2! r
aap, 25. stel, 26. lama, 27. alikas, 21 a
nor, 30. ree, 31. alm, 33. rs, 34. mq&i
35. kraam.
Vert: 1. monter, 3. el, 4. pee,
poster, 6. luit, 7. alt, 9. meer, 11 k
trepaan, 13. petitie, 15. por, 19. talaal t
20. sparsa, 22. sek, 24. Amor, 25. slee is
27. arm, 28. sla, 32. ma.
