'Migrantenraad moet ons als een horzel steken' 'Gezinnen van gastarbeiders tellen niet' Het circus van de nachtradio NA TIEN JAAR EEN SPREEKBUIS l/OORZITTER SJEF THEUNIS 'Aan wens naar zeggenschap bij gastarbeiders tegemoetkomen' Klachten van buitenlanders: ajfl,, ZOETVLOEIENDE MUZIEKJES EN SLAAPMAKENDE STEMMEN jWiAiRflTETT ZATERDAG 30 MAiAiRT 1974 BINNENLAND T11/K19 Utrecht beschikt als eerste stad in Nederland tu een jaar over een migrantenraad, een fertegenwoordiging van alle groeperingen juitenlandse werknemers. Toen op 26 april iorig jaar de eerste verkiezingen voor de •aad waren gehouden, hadden de tienduizend jjtrechtse gastarbeiders om met migran- fcnraad-voorzitter Sjef Theunis te spreken C spreekbuis gekregen om 'na tien jaar zelf het woord te komen'. Sjef Theunis (32), 'R-raadslid in Utrecht, als directeur van de [ederlandse Novib nauw betrokken bij de iblematiek van de landen van herkomst vele gastarbeiders, werd voorzitter op verzoek van alle leden van de migrantenraad. Hij had als lid van de werkgroep, die het initiatief tot de oprichting nam, aan de wieg van de raad gestaan. Minister Van Doorn van CRM zei eind febru ari te hopen, dat het Utrechtse voorbeeld in Nederland navolging zal vinden. Inmiddels zijn er in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Eindhoven, Enschede, Waddinxvccn en Zaan dam voorbereidingen voor de stichting van een migrantenraad. De minister beraadt zich over de verhouding tussen migrantenraad en Stichting Buitenlandse Werknehiers. De Utrechtse migrantenraad wil dat de stichting uitvoerend orgaan van de raad wordt. De Stichting Buitenlandse Werknemers Midden- Nederland ziet dat anders: de migrantenraad moet een gesprekspodium blijven. Kritiek op het instituut migrantenraad uitte onlangs het 'Buitenlandse Arbeiders Kollektief in Am sterdam. De migrantenraad zou een zoethou dertje zijn, dat geen werkelijke veranderin gen tot stand kan brengen. Het Utrechtse CDA-raadslid J. A. J. van Maarseveen toonde steeds grote belangstelling voor de migrantenraad, heeft alle lof voor de inzet van Sjef Theunis en de leden, maar vreest dat het contact met de achterban te zwak is. 'Ook ben ik bang, dat de verschillen tussen de diverse groeperingen buitenlanders onderling te groot zijn, om binnen de raad te kunnen worden overbrugd'. In onderstaande interviews laten Sjef Theunis en drie leden van de migrantenraad hun licht schijnen op het functioneren van de raad. loor HUIB GOUDRIAAN JTRECHT 'De migrantenraad moet een horzel zijn, die zo teekt, dat de Nederlandse samenleving zich bewust wordt van ie problemen van de buitenlandse werknemer.' Dit antwoord leeft Sjef Theunis, een jaar veorzitter van de Utrechtse mi- rantenraad, op de vraag welke functie deze vertegenwoordiging ran gastarbeiders heeft. Sjef Theunis onderscheidt drie doelstellingen voor de raad: (Het om één tafel brengen van trschillende nationaliteiten, waarin buitenlandse werknemers zijn frdeeld. Tussen de verschillende roepen bestaan politieke, etnologi- •he en godsdienstige tegenstellin- in en als ze daarmee blijven leven orden ze uiterst kwetsbaar. Conclu- e: ze moeten elkaar leren accepte- in en eikaars problemen leren her- Innen; het zonodig uitoefenen van kri- >k op Nederlandse instanties als i jimeenteraad. vreemdelingenpolitie arbeidsbureau; de kloof tussen Nederlanders en eiitenlanders terugbrengen tot nor ale proporties, door het geven van ■orlichting aan het Nederlandse ibliek en het leggen van contacten et wijkcomité's en met de pers. ver de eerste doelstelling, het le- n erkennen van eikaars proble- D en, het zich bewust worden van de "jen situatie als werknemer in een id met een geheel andere cultuur, idt Sjef Theunis verder uit. 'Ik ld dat de migrantenraad zichzelf Idelijk moet beschouwen als een irument tot bevordering van de ncipatie binnen de eigen groe- ii. Minderheden moeten zich aller- rst bewust worden van hun eigen firden, wie ze zijn, waar ze staan, torn van hun eigen identiteit. iarna kunnen ze pas het proces n, dat ontstaat wanneer minder- idsgroepen zich vestigen in een n wezensvreemde samenleving'. Is het opnemen in onze samen leving van buitenlandse werk nemers als zodanig al niet fout? Moeten we niet de oor- '1 zaak aanpakken: deze moderne Icll' vorm van slavenarbeid voorko men? lar ben ik het helemaal mee eens; ben absoluut tegen 'gastarbeid', ir hu de mensen eenmaal hiér moet je voor ze inspringen, moet je ervoor zorgen, dat ze1 min mogelijk vervreemden van hun eigen cultuur en dan moet je ze steunen in hun strijd voor eman cipatie, zodat je ze meer meegeeft dan hun spaarcenten. De meesten belanden hier met hun vliegticket nog in de hand in een ontzettend gat; zond$~ enige voorlichting van hun eigen regering, noch van de onze. Hierop zijn twee reactiepatro nen denkbaar: 1 zich terugtrekken in een eigen ghetto, geen Neder lands leren, vijftig zestig uur per week werken; 2) het indoctrinatiepa- troor, van het Westen ondergaan, wat betekent dat ze naar huis terug keren met het normenstelsel en de statussymbolen de auto, de tv enz. van het Westen, dat hier door in hun land nieuwe markten kan scheppen. Afgezien hiervan ver pesten we een heleboel mensen, door ze te infiltreren met ons levens patroon. Ik heb altijd de indruk, dat dit te weinig wordt ingezien'. Kunt u voorbeelden geven van dit laatste? •Er is hier een vervreemding en als ze terugkeren blijkt een ontworte ling, een losgemaakt zijn van het eigen leefpatroon. Ik ken Marok kaanse kinderen, die de deur open doen als de melkboer komt, omdat moeder hem niet begrijpt en die onder elkaar Nederlands spreken, terwijl moeder dat niet verstaat Gaan deze kinderen terug naar Ma rokko, dan vinden ze geen aanslui ting meer bij het Marokkaanse on derwijssysteem. Daarom moeten we tegenstroom geven, de vervreemding tegengaan. Met een heel sociaal be leid zullen we die eigen identiteit kansen moeten geven: het scheppen vari eigen onderwijs en eigen tref centra. En dan geloof ik als we vertrouwen in die mensen hebben dat ze de waarden van hun eigen cultuur zullen gaan ontdekken, waardoor de kans groter is om zich zelf te blijven'. Hoe is de Utrechtse migranten raad samengesteld? 'We bebben negentien zetels plus die van de voorzitter: drie Turken, drie Grieken, drie Spanjaarden, vier Sjef Theunis:vervreemding tegengaan Marokkanen, twee Italianen, een Joegoslaaf, een Palestijn een Zoeloe en een Zwitser. De laatste drie be zetten restzetels en zijn gekozen om ook de allerkleinste minderheids groepen tot hun recht te laten ko men. De raad heeft zelf zijn statuten geschreven, heeft een eigen begro ting en een eigen secretaris, die per 1 april in functie treedt'. Er is wel kritiek op het insti tuut migrantenraad geuit, bij voorbeeld door Lino Calle, me dewerker van het NW van het secretariaat buitenlandse werk nemers. 'Zijn eerste punt van kritiek, name lijk dat de raad ghettovorm'ng zou bevorderen, wil ik ontzenuwen door erop te wijzen dat nu buitenlanders lid zijn van wijkcomité's en van stichtingsbesturen, dankzij het op treden van de migrantenraad. Er is nu een belangengroep van buiten landse werknemers tot stand geko- men. die contact heeft over alles wat hun belangen raakt. Een bewijs voor het functioneren is dat de gemeenteraad geen beslissingen neemt over zaken die de buitenland se werknemers betreffen, zonder de migrantenraad te hebben gehoord. Over het tweede punt van kritiek van Calle, dat de raad geen bevoegd heden heeft, wil ik opmerken, dat: in onze samenleving tal van or ganen bestaan met een adviseren de bevoegdheid; bevoegdheden het grote nadeel hebben van te kunnen worden ingekapseld en daardoor een stuk strijdvaardigheid te verliezen: de werkgroep, die de oprichting van de migrantenraad voorstelde, vond dat de buitenlanders eenmaal gekozen als lid van de raad zelf over de bevoegdhe den van de raad moesten beslis sen; met andere woorden: dat moet aan de geschiedenis worden overgelaten'. De verhouding met de Stich ting Buitenlandse Werknemers is slecht De leden van de mi grantenraad willen dat de stich ting uitvoerend orgaan van de raad wordt. Hoe ziet u dat? 'De kern van het conflict is dat de migrantenraad wezenlijke invloed op het beleid van de stichting wil Uit oefenen, terwijl de stichting met een exclusief Nederlands bestuur, directie en medewerkers op de oude voet wil doorgaan. In dit con flict komt de grote roep om zelfbe stuur van de buitenlandse werkne mers tot uiting. Het is een aandui ding dat het verblijf van gastarbei ders in ons land, na ongeveer tien jaar, in een nieuwe fase is gekomen. We gebruiken buitenlandse arbeids krachten zonder ze enige zeggen schap te geven. Ik hoop dat dit verlangen naar meer invloed de no dige aandacht zal krijgen, anders vrees ik in Utrecht een explosie te vergelijken met die op DennendaP. UTRECHT Zijn de buitenlandse werknemers tevreden over het functioneren van de migrantenraad? Hoe denken zij over de Stich ting Buitenlandse Werknemers (in Utrecht)? Wat zijn hun voor naamste grieven over de manier, waarop zij in de Nederlandse sa menleving worden opgevangen? Deze drie vragen legden we voor aan drie leden van de migrantenraad, de Jordaniër/Palestijn (af komstig uit het door Israël bezette deel van Jordanië) Hamzehzeid (40) en de Spanjaarden J. Moreno (35) en D. Diez (33). De heer Hamzehzeid: 'Ik ben blij met de officiële erkenning van de migrantenraad, dus van een zekere zeggenschap voor ons, van Neder landse zijde, namelijk door de ge meenteraad. Ik hoop dat we in de toekomst verder zullen komen dan de alleen maar adviserende functie. Mijn bezwaren tegen de Stichting Buitenlandse Werknemers zijn de volgende. De stichting denkt alles te weten en accepteert geen adviezen, terwijl wij, als legale vertegenwoor digers van de buitenlanders, zelf toch onze problemen kennen. Een voorbeeld: vorig jaar liet de stichting voor 25.000 gulden schapen slachten voor een Marokkaans feest, terwijl de Marokkanen dat niet wil den. Ze vonden het nogal beledi gend. Waar om heeft de stichting ons niet eerst om advies gevraagd? Een ander punt: vorig jaar uitten enkele Marokkanen zich kritisch over de stichting, waarna ze door de politie werden gebeld en verhoord. Een van hem kwam bij me uithui len, want die mensen zij bang voor politie en begrijpen vanuit hun ach tergrond niet dat Nederland een democratisch land is. Verder werkt de stichting met tol ken van de ambassades, die de men sen niet vertrouwen. Ónze grootste problemen in Nederland zijn de huisvesting, de ontspanning en het industrieel onderwijs. Aan deze za ken wordt nauwelijks iets gedaan. Dan is er de tragische onmenselijke verhouding tot de Nederlandse ar beiders. Zij zien ons als vijanden, die hun het brood uit de mond stoten. De Nederlandse regering zou hierover voorlichting meten geven, moeten duidelijk maken dat de mi granten een bijdrage leveren aan de Nederlandse welvaart' Nieuw De heer Moreno: 'Ik ben ook blij dat deze manier van zeggenschap - de migrantenraad - nu officieel er kend is. We moeten niet vergeten, dat de migrantenraad als verschijn sel nieuw is voor Nederland en dat we pas begonnen zijn. Er is zelfs nog geen begroting geweest. Wat de Stichting Buitenlandse Werknemers betreft:, een voorbeeld van de ma nier waarop de stichting werkt, wa ren de verkiezingen - enkele jaren geleden - van een voorzitter in het Spaanse Huis in Utrecht. Tijdens een bijeenkomst voor die verkiezin gen heb ik toen iets geschreeuwd. Een paar dagen later kreeg ik een brief van de stichting, waarin stond dat als ik nog eens zo zou schreeu wen, ik over de grens zou worden gezet. Nu zijn daar al jaren geen verkiezingen meer geweest. Hebben wc dan geen recht om zelf te kie zen?' Wakker De heer Diez: 'Dankzij de migran tenraad is de publieke opinie wak ker geworden. Er is de laatste tijd meer over buitenlandse werknemers en hun problemen gepubliceerd dan in de zeven jaar daarvoor. De mi grantenraad heeft unaniem besloten dat de Stichting Buitenlandse Werk nemers uitvoerend orgaan van de migrantenraad moet worden. Als we in aanmerking nemen, dat bijna alle leden van de migrantenraad een na tionale groepering vertegenwoordi gen, betekent het unaniem aanvaar den van zo'n voorstel dat de stich ting in de ogen van de buitenlan ders niet voldoet. De stichting is zeer duidelijk partijdig. In 1966 heeft voorzitter J. H. C. Couwen- berg van de stichting het door de Spanjaarden vrij gekozen bestuur van het Spaanse centrum aan de 'Hoop dat we meer zullen kunnen dan alleen adviseren' Van Zuylenstraat naar huis ge stuurd. Er is toen een splitsing binnen de Spaanse groep gekomen en weer een ander links-democra tisch centrum ontstaan. De stichting steunt die nieuwe club niet, maar wij vinden dat de stichting hierdoor laat blijken partijdig te zijn, op de hand is van de ambassade. Boven dien hebben de andere nationale groeperingen, de Turken, de Grie ken, de Italianen.de Joegoslaven en de Marokkanen geen eigen centrum. Deze centra waren er wel, maar zijn al jaren gesloten, omdat de betref fende panden gesloopt moesten wor den. Toch staan die panden er nog steeds. En waarom werden slooppan- den gekozen? Een van de moeilijkste punten van ons verblijf in Nederland is dat we ons niet met onze gezinnen kunnen verenigen. Er moet een regeling ko men dat buitenlandse werknemers, die hier een paar jaar werken, hun gezinnen hierheen kunnen halen. In onze cultuur is het ook zo, dat ouders bij hun volwassen kinderen inwonen. Als een van de ouders sterft, bij voorbeeld de vader, dan kan de zoon de moeder niet naar Nederland laten komen. En dan het zoeken van een huis.... In Nederland geldt dat het gezin de steunpilaar van de maatschappij is, maar dat is kennelijk niet van toepassing op gastarbeiders'. TERDAM De nachtelijke ra- itzendingen die ive sedert okto- 1973 kennenzijn een circus Zo bestaan althans tussen f en twee in hoofzaak uit loeiende muziekjes, die gepre- vrd worden door mensen die bewust zijn als smaakmakers- makers te werken. ësentatoren beloven soms de vreemd- igen. Ze zeggen bijvoorbeeld dat een swingende boogie woogie' op de btfel ligt. Dan volgt een drumstel-met- landrijving. De geluidsprop doet in fte denken aan het liedje 'in een groen knollen knollen land', ndere keer zegt een warme, wollige zo nachtelijk intiem i, dat we kunnen 5n naar 'het zoet-gevooisde stemge- an Andy Wijliams'. Maar dat pakt anders-uit. Men hoort een moeder- g-met-orkestbegeleiding. )or C. G. van Zweden lacht van zondag op maandag opent 0 de score met Frits Bloemink. nk heeft een melodieus stemmetje, 1 toegesneden op het oorgefluister bedtijd hoort. Hij zet een plaat op ank Sinatra (een bekende man), int u natuurlijk die grapjes van bm wel. Ze kunnen daar zo lekker _neerd met volumeregelaars werken. CCat begint. We horen een groot or- eel violen. Sterk stereo-effect, hk dempt het geluid, en fluistert erd: 'Hoe klinkt dat?' Geluid komt p, maar Bloemink blijft geroerd. Hij iet geluid ten tweeden male weg, en t lettergreep voor lettergreep: 'O- fdi-gend'. komt opnieuw op. Voor de derde peelt Bloemink met de volumerege- ij drukt het orkest naar de achter en waarschuwt: 'Nu komt dat stem- ikomt op, en inderdaad, daar is het atje'. Maar Frits waagt het nog één maal de grote meester te begeleiden. Hij dempt het geluid voor de vierde keer, en fluistert over het weke liefdesleed van Sinatra heen: 'Genieten maar'. Eindelijk wordt de luisteraar met Sinatra alleen gelaten. Een twijfelachtig genoegen. SCHOUDERS In de nacht van maandag op dinsdag zitten we met de AVRO opgescheept. Dat is even behelpen natuurlijk. Maar Meta de Vries (tussen 01.00 en 02.00 u) kan er wat van. Tegen de klok van twee uur (01.57) zegt ze: 'Nog drie minuutjes, en dan is het wegwe zen. Maar weest u gerust. Jan en Ad zijn er nog om bij uit te huilen'. Flard muziek. Dan zegt ze: 'Vier sterke schouders om tegen uit te huilen'. Flard muziek. Meta zegt: 'Ik vergeet de technicus. Zes sterke schouders om tegen uit te huilen'. Muziek. Tuut, tuut, tuut. Nieuws. Show van Jan en Ad met hun brede schouders. MYSTIEK In de nacht van dinsdag op woensdag zit Koos Postma met zijn programma 'In de kleine uurtjes'. Koos Postema is een feno meen apart. Een beetje hees stemgeluid. Rustig sprekend. Hij maakt de indruk de tijd te hebben. Maar Koos heeft zijn eigenaardigheden. Hij eindigt zijn programma mystiek. Hij zegt dan, tot geruststelling van de onverzadigba- ren: 'De radio is bij u, en de radio blijft bij u'. Met de nadruk op 'is' en 'blijft'. Hij geeft die woorden de sfeer van de kortste dagsluiting die we kennen. Een dagsluiting van de VARA. Postema probeert waarschijnlijk met succes de luisteraar bij zijn programma te betrekken. Hij heeft ook 'grapjes'. Op een keer werden de luisteraars uitgenodigd Koos Postema: 'De radio is bij u, en de radio blijft bij u'. in een twee-regelig rijmpjes iets over het weer te berde te brengen. Het mocht ook wel een vies rijmpje worden, zei Koos. Dus schreef ik op: Het geijkte gezeik van De Bilt Is altijd natter dan u wilt. Toen heb ik de telefoon gegrepen. Ik moest draaien 02150-11111 (vijf maal een). Ik heb precies 150 keer die combinatie gedraaid om te controleren of dit spelletje leuk is. Het is niet leuk. Je draait je een ongeluk, en meestal krijg je bij de derde 1 al in de in-gesprek-toon. Onder het draaien door hoorde ik de ver warring in Hilversum. Smeekbeden van Postema om vijf maal één te draaien, en niet 51111. ('Ik herhaal, enz') Er was namelijk een boze mijnheer, die het onge luk had in Hilversum te wonen. Alsof dat nog niet genoeg was, bleek zijn telefoon nummer ook nog 51111 te zijn. De ziel heeft het geweten. GEVAARLIJK En dan de NCRV. Vergeet de NCRV niet. Dit zit in de nacht van zaterdag op zondag. Delicaat hoor. In de eerste uurtjes van de nacht presenteert Peter Blom het program ma 'Late Date' (Leet Deet). Van Peter Blom heb ik geleerd dat het gevaarlijk is voor de microfoon te improviseren. Tegen de klok van 01.00 uur in de nacht van 10 maart 1974 wilde Peter Blom de luisteraars graag vertellen wie de nieuwsle zer zou worden. Maar hij wist het niet. Dus zei hij: 'Wie de nieuwslezer is, is voor mij nog een even grote verrassing als voor u'. Maar het werd in het geheel geen verras sing. Ik had het gevoel dat ik die stem eerder had gehoord. Na het bulletin, gaf Peter Blom te kennen- dat hij het 'raadsel' had opgelost. Hij zei: 'Jos van Ginkel was de nieuwslezer. Dat is leuk voor de eenzame vrouwtjes vannacht'. (Een opmerking om lang over na te den ken). Laatste fenomeen in het circus van de nachtuitzendingen is natuurlijk de VPRO. In de nacht van vrijdag op zaterdag, tussen één en twee uur, bedient Peter Flik zijn luisteraars met krankzinnige toestanden. Flik heeft een lichte stem, waarmee hij Meta de Vries: 'Uithuilen tegen de sterke schouders van Jan en Ad'. kans ziet van tijd tot tijd een schutterige indruk te maken wat natuurlijk verlak kerij is. Hij zegt allerlei huiselijke dingen, zoals 'hè hè, dat was me wat', of als niet nader te identificeren geluiden uit de radio komen: 'Wat gebeurt er nu weer, ik hoor ineens een verschrikkelijk lawaai!' De luisteraar verwacht elk ogenblik dat Peter in draden verstrikt raakt, zijn stoel omgooit, of andere rampen beleeft. Je kunt merken dat er luisteraars zijn, die er ook niet bijkunnen, die het niet bevatten. Op een nacht ik weet niet meer wanneer belt een onderwijzer op, en komt in de uitzending terecht. De onderwijzer (die toe geeft zenuwachtig te zijn): 'Mijnheer Flik, weet u eigenlijk wel wat u aan het doen bent?' Peter Flik (beleefd met twee woor den sprekend): 'Ja'. De onderwijzer: 'Ik bedoel dit. Wij zijn gewend onze lessen voor te bereiden. Be reidt u uw programma's ook voor?' Peter Flik: 'Hoezo? Mist u iets?' De onderwijzer: 'Ik heb een zoontje. Die wordt vannacht wakker omdat hij zo moet hoesten. Nu zitten we in de kamer en we hebben de radio aangezet Voor die jongen. Maar ik weet helemaal niet wat u aan het doen bent'. Zo gaat dat nog even door. DWARS Hilversum 3 functioneert als automatische muziekdoos. Daar rekenen de mensen op. Een onderwijzer, wiens zoontje in het holst van de nacht de slaap niet kan vatten, denkt: even Hilversum 3 erbij halen. Maar jawel, de muziekdoos 16 stuk. Stukge maakt door de VPRO. Dat hoort ook bij de 'filosofie' van de VPRO; dwars liggen op het verwachtingspatroon. De mensen verwachten Perry Como, of Elvis Presley die over 'love' zingen. Maar wat krijgen ze? Ik heb op 16 maart j.L nog eens gecontroleerd wat ze kregen. Ik hoor de Peter Flik, die tegen half twee, in een stikdonkere, kletsnatte en stormachtige pol der zuidelijk Flevoland in een auto zat die van een zender was voorzien. Hij was in gesprek met langskomende automobilisten, die hem merkwaardige voorwerpen aanbo den. U zegt: 'Zitten de luisteraars daar nou op te wachten?' Dat weet ik niet. Het is trouwens een verkeerde vraag, want er is geen reden te bedenken waarom ze wèl op Elvis Presley zouden moeten wachten. Tot slot moet ik nog één ding toegeven. De mensen die de nachtuitzendingen presente ren, doen dat in het algemeen rustiger dan de 'disc jockeys' van overdag. Want als ik die kerels overdag tekeer hoor gaan, denk ik wel eens: dat is een zenuwlijder met knikkers tussen zijn kiezen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1974 | | pagina 19