Oen Uyl: winst maakt hervormingen mogelijk Dntzuiling wat tot stilstand CPN Groningen verliest meer dan elders in het land Utrechtse lijsttrekker ARP ziet grote standvastigheid Christen-democraten in provincie Noord-Holland niet ontevreden Van beloften kan nu meer worden waargemaakt ropagandisten oor de PvdA i moeilijkheden Niet PvdA maar PSP won op studentencentrum 'Uilenstede' Verkiezingsuitslag Uilenstede 'PR erg 'vloeiend', VVD en DS'70 wisselen stuivertje Jongeren kiezen minder uitersten Eerste uitslagen uit Zuid-Holland 'Zetelverdeling Tweede Kamer' Computer vergist zich wel eens JOUW/KW vWARiTET DONDERDAG 28 MAART 1974 BINNENLAND T7/K9 AMSTERDAM 'We kunnen er verheugd over zijn, dat het verlies van het C.D.A. in de hoofd stad zich slechts heeft beperkt tot ongeveer anderhalf procent. Die indruk is er althans. In het al gemeen en dat mag zeker voor de provincie Noord-Holand worden gesteld hebben de christen democraten zich redelijk gehandhaafd'. djn onze parlementsredactie ►HOVEN De verkiezings van de Partij van de Arbeid het mogelijk maken de her- „ming zoals het progressieve 3>k die voorstaat, inderdaad door i voeren. Het kabinet is sterk aai de bus gekomen en dat bete- zei gisteravond premier Den 'M in Eindhoven, dat van de be ften die aan de kiezers zijn ge- nu meer zal kunnen wor- p waar gemaakt. I komst van premier Den Uyl vorm- gisteravond het hoogtepunt van do delijke bijeenkomst die Partij van Arbeid, PPR, PSP en D'66 gistera- ld in het Eindhovense centrum it Karregat' belegden. Tegen half vertelde de premier gisteren, voor- igedacht te hebben aan de Staten- fkiezingen van maart 1966. Ook in was elf maanden tevoren een luw kabinet opgetreden, het kabi- trCals. De PvdA verloor echter bij statenverkiezingen in 1966 bijna procent. j{ angst waarmee hij de uitslag tege- jet had gezien, viel gisteravond al Deg weg. En niet alleen bij premier In Uyl. Zo stak in Het Karregat in ndhoven al om half negen defensie- jiister Vredeling de hand uit naar uister Duisenberg van financiën, t 'Gefeliciteerd!' was toen al duide- J; op zijn plaats. Uitbundigheid was èrigens geen troef in Eindhoven, ,jar het echter wel, naarmate de ,pnd vorderde, opmerkelijk druk Ie uitbundigheid deelde niet ieder- D'66, geconfronteerd met een rlies dat van de partij een splinter het politieke gebeuren lijkt te iken, verdween langzamerhand ge el van het toneel. Tussen de vele Sches waren tegen middernacht die a de Democraten'66 geheel uit het e verdwenen. Zelfs van gedeelde art (die de pijn toch moet halve- l) was derhalve geen sprake. miber 56-voorzitter Ter Brink zag, na aan t begin van een somber beeld te bben gesproken, dat beeld gaande- ig bevestigd. Een bewijs, zei hij, dat verkiezingen teveel in de landelij- I sfeer zijn getrokken en dat de ovinciale Staten zelf, inzet van deze rkiezingen, inderdaad bij de kiezers de achtergrond zijn geraakt, irdween D'66 langzamerhand op de nifestatie in Eindhoven, ook voor 1 andere kleine progressieve partij s maar weinig aandacht. Geen 1st voor de PSP, maar toch tevre- ïheid bij Bram van der Lek. mede iwege de stemmenwinst die de flA behaalde. St de PPR, in Eindhoven vertegen- prdigd met onder anderen de mi jters Trip (wetenschap), met PPR- n een onzer verslaggevers IX HAAG De PvdA-propagandis- i van het laatste uur hebben het teren op twee plaatsen van ons »d moeilijk gehad. Amsterdam-Noord maakte de poli proces-verbaal op tegen twee dA-supporters, die doende waren !t het ophangen van verkiezingsfol- :s van de PvdA, aan de deurknop- n. In de Amsterdamse politie-veror- ning is een bepaling opgenomen die rbiedt pamfletten te plakken 'of op dere wijze te bevestigen' aan eigen- mmen van de gemeente en particu- ren en volgens de politemannen ren deurknoppen onder die particu- re eigendommen. De rechter mag t uitzoeken, want de twee Amster- (nmers weigerden een schikking. Doetinchem kreeg een geluidswa- h van de PvdA geen toestemming rond te rijden. Op de dag van de rkiezingen wilde het gemeentebe- lur het rustig houden. Het beriep f daarbij op een zeer oude Doetin- mse gewoonte: 'geen reclame op de rkiezingsdag.' De PvdA wil dat kks allemaal nog eens uitpraten in 1 gemeenteraad. Dit zei de lijstaanvoerder van het CDA in Noord Holland, Theo Laan (KVP) gisteravond in Krasnapolsky, dat als vanouds weer het centrum vormde, waarin de politieke partijen bijeen waren. Laan voegde aan zijn voorlopige commentaar, met betrek king tot de achteruitgang van D'66 in Noord Holland, nog het volgende toe. 'De PvdA zal het nu toch wel duide lijk zijn geworden, dat ze luizen in haar pels heeft. De drukte in de zalen van Kras was minder groot dan bij gemeenteraads verkiezingen het geval was. De grote zaal van Kras bezet door de glorië- rende VVD werd soms beheerst door de stentorstem van Vonhoff. Er waren nogal wat snierende commenta ren aan het adres van de christende mocraten. In het kamp van het CDA was men voorts van oordeel, dat het CDA voor de eerste keer een aanvaardbaar fl- In de Tiendschuur le Tilburg was gisteravond de C DA bijeen om de verkiezingsuitslagen te volgen. Van links naar rechts: A.R.-voorzitter De Koning, staatssecretairs Van Rooijen en staatssecretaris Hendriks en echtgenote. sticker op het colbert, en Van Doorn (erm), zonder dat zelfklevende pa piertje op de borst. De PPR was blij met de winst, maar had op meer gerekend. Dat laatste kwam vooral door de opiniepeilingen die meer stemmenwinst voor de radikalen voor spelden. De PPR boekte per saldo de vooruitgang die de partij, vóór zich te laten misleiden door de peilingen, had verwacht. Ongeslagen De indruk van minister Westerterp (KVP) van verkeer en waterstaat was, dat het kabinet den-Uyl ongeslagen uit de strijd is gekomen. KVP-voorzitter ir. De Zeeuw zei tij dens de CDA-bijeenkomst in Tilburg, dat er een einde is gekomen aan de fabrokkeling van zijn partij. Boven dien achtte hij het een knappe presta tie dat de christen-democratie zich in het geweld tussen PvdA en WD heeft weten te handhaven. Oud-minister Schemlzer meende, dat het 'midden' in ons land weer in opbouw is. De winst van de PvdA verklaarde hij uit de gematigde poli tiek van het kabinet door de inbreng van de confessionelen. 'Zo hebben de linkse drie niet het linkse programma 'Keerpunt' kunnen uitvoeren', zei hij. Volgens staatssecretaris Van Dam (PvdA) loopt de PPR op de rand van de afgrond. Hetzelfde is naar zijn mening ook het geval met D'66 en DS'70. Op grond van de uitslagen trok hij de conclusie dat de PPR een 'buitengewoon ontrouwe aanhang heeft.' Naar liet oordeel van GPV-fractievoor- zitter Jongeling zijn de verschuivin gen niet bijzonder groot. Wat zijn eigen partij betreft zei hij nu het GPV zich wist te handhaven dat zijn partij bij de volgende Tweede Kamerverkiezingen ongetwijfeld zetel winst zal boeken. Koekoek toonde zich blij met -de winst van de rechtse partijen in het algemeen, en met de vooruitgang van zijn partij in het bijzonder. Van een medewerker AMSTELVEEN Het beeld van de stemming op het studentencentrum Uilenstede in Amstelveen wijkt in zoverre af van het landelijke beeld dat hier niet de PvdA winnaar is aan de linkerzijde, maar de PSP. Het studentencentrum Uilenstede wordt bewoond door ongeveer twee duizend studenten van de Vrije Uni versiteit, ongeveer achthonderd van de Universiteit van Amsterdam en door ruim driehonderd leerling-ver pleegkundigen van de school voor Verpleegkundigen van de Vrije Uni versiteit. Een nadere analyse van de uitslagen leert dat de winst voor de PSP vooral afkomstig is van VU-studenten. Bij de VU-studenten alleen ging de PSP in vergelijking met de kamerverkiezin gen van 1972 zelfs 8,3 procent vooruit. De opkomst bij deze verkiezingen was iets lager dan bij de Tweede Kamer verkiezingen (nu 79,3 procent tegen 86,7 procent in 1972). De laatste cijferreeks in de tabel heeft betrekking op het stemgedrag in 1972 van 6.683 studenten, te weten de studentencentra in Amstelveen. Utrecht en Drienerlo (Enschede). In die drie studentencentra woont onge veer acht procent van het totaal aan tal Nederlandse studenten. PvdA PPR D'66 CDA VVD DS'70 PSP CPN Staten 1974 Uilenstede 19.3 31.0 3.2 10.8 9.6 1.1 15.2 6.2 Kamer 1972 Uilenstede 20,1 31,7 6,2 10,0 9,1 3.1 12,7 6,0 Kamer 1971 Uilenstede 17,9 20,5 9.4 18,3 10,9 3.5 15,2 1,2 Kamer 1972 Ned. stud. 19,7 27,7 7.5 8.9 14,4 5.0 11,1 4.1 GPV en SGP: zowel op Uilenstede als landelijk precentage onder'de één procent. Herrekend 1972 1972*) 1974 PvdA 43 40 44 D'66 6 6 1 PPR 7 7 7 PKU 3 3 56 56 55 KVP 27 11 11 ARP 14 8 6 CHU 7 5 7 CDA 24 23 48 48 47 VVD 22 22 30 DS'70 6 6 2 CPN 7 7 5 PSP 2 2 2 SGP 3 3 3 GPV 2 2 2 BP 3 3 4 RKPN 1 1 0 150 150 150 1Herrekend i.v.m. deelnemen PKU en CDA in 1974. in een onzer verslaggevers USTELVEEN Twee traditionele stromingen in de politieke ■twikkeling van de laatste tien jaar schijnen een zekere vertra ag te ondergaan: de ontzuiling van het Nederlandse politieke fen komt enigszins tot stilstand en de jongere kiezers (zij die •or het eerste ter stembus mogen) hebben minder de neiging om lor de uitersten onder de partijen te kiezen. t blijkt uit het verkiezingsonder- ik, dat gisteren in een aantal stem- reaus in ons land is uitgevoerd ïr het bureau Intromart in samen- fking met een aantal politicologen Nederlandse universiteiten. De iultaten van het onderzoek werden teren razendsnel verwerkt en gea- f'seerd in de computer van Honey- 1 in Amstelveen. n ander, frappant resultaat van dit flerzoek: de PPR ging wel vooruit, lar het kiezersbestand van deze par- i is zeer vloeiend. Van alle kiezers, I nu op de PPR stemden, deden slechts 45 dat ook in 1972. Er is dus meer dan de helft van de oude PPR aanhang verdwenen en de helft nieuw bijgekomen. Van de 'nieuwe kiezers' dat wil zeg gen: de achttien- en negentienjarigen, die dit keer voor het eerst mochten meedoen, sprak dertig procent zijn voorkeur uit voor de PvdA. De CDA kreeg 21 procent aanhang bij deze groep, de PPR 18 procent, de WD 15 procent en de PSP vijf procent, een resultaat dat toch niet zo schrikba rend van het landelijke beeld afwijkt. Alleen PPR en PSP profiteerden van de voorkeur van de jongeren en de WD was iets in het nadeel- Religie Wat betreft de religie: uit het onder zoek van gisteren bleek dat 45 pro cent van de rooms-katholieken en 56 procent van de gereformeerden (ande re onderscheidingen werden, helaas niet gehanteerd) op het CDA (of een losse confessionele partij in de gewes ten zonder CDA-lijst) stemden. Van de aanhang van de ARP was 85 procent ook de vorige keer AR-kiezer. Drie procent van de aanhang van nu was afkomstig van de CHU, drie pro cent van de nieuwe kiezers, twee procent van de oude WD-kiezers, één procent van de oude PPÈ-kiezers, één procent van de oude PvdA-kiezers en vijf procent overige partijen. CHU De aanhang van de CHU bleek giste ren voor 75 procent stabiel te zijn. Zeven procent van de stemmen van gisteren, had de vorige keer voorkeur voor de AR, drie procent voor de PvdA en eveneens drie voor de WD. Het is dus onjuist te concluderen dat de AR en de CHU winst en verlies met elkaar hebben gewisseld. De poli tieke werkelijkheid achter de cijfers blijkt veel gecompliceerder. Wèl mag tot op zekere hoogte worden geconcludeerd dat WD en DS'70 stui vertje gewisseld hebben. Van het ver lies van DS'70 ging 42 procent over naar de VVD (en twintig procent naar de PvdA) D'66 verloor vooral (39 procent) aan de PvdA; twintig procent van het verlies ging naar de PPR en achttien procent naar de WD. guur heeft geslagen, al moet er meê rekening worden gehouden, dat het totale aantal van 23 zetels in de staten (ARP, KVP en CHU tesamen) niet kan worden gehandhaafd. Dam opgeworpen Drs. Jan van Dis, nummer twee op de CDA-statenlijst was van oordeel, dat het CDA een dam heeft opgeworpen, dat er duidelijk sprake is van een consolidatie, die kan leiden tot verde re uitbouw. Algemeen werd het ver lies van de CPN, vooral in Amster dam. besproken en werd gespeculeerd op de raadsverkiezingen in mei. De lijstaanvoerder van het CDA voor die verkiezingen, wethouder Ton van der Eyden (KVP), vond, dat de grote politieke blokken zich hebben ver sterkt en dat de splinterpartijen op de terugweg zijn. Hij vond dit politiek gezien een gezonde ont wikkeling. Het CDA heeft toch beslist vertrou wen gekregen in Noord Holland', al dus deze KVP'er, die meent, dat de combinatie van de drie christen-demo cratische partijen in dit gewest heeft aangeslagen. De grote duikeling, die D'66 in de staten ondergaat van negen zetels naar vermoedelijk twee zetels, werd als bijzonder opmerkelijk gekwa lificeerd. Het CDA achtte de winst van de VVD in Noord Holland begrij pelijk. De liberalen zullen vermoede lijk van 13 naar 17-18 zetels gaan en de PvdA zal er in de Haarlemse vergaderzaal met twee afgevaardigden méér wellicht 23 weerkeren. De CPN zal in de staten minstens twee zetels moeten prijsgeven, zo was de indruk halverwege de roezige avond in Kras, waar men ook de voetbalwed strijd in Rotterdam volgde. GRONINGEN Het beeld van de verkiezingen in de provincie Groningen wijkt in zoverre van de landelijke trend af, dat de CPN er nog sterker is achteruitgegaan dan naar zich gisteren halver wege de avond liet aanzien in de rest van het land het geval was. Van een onzer verslaggevers AMSTERDAM De eerste vérklc- zingsuitslag kwam gisteravond uit Zuid-Holland: om tien over zeven wa ren in Asperen (bij Gorinchem) de 1351 stemmen geteld. Uitslag: flinke wiiTst voor VVD en CHU, verlies voor KVP en ARP, winst daarentegen weer voor de PvdA. Ook de tweede uitslag kwam uit Zuid- Holland: ongeveer kwart over zeven werden in Klaaswaal de (181)1) stem men bekeken. Ook daar winst voor VVD en CHU, verlies voor de ARP. In beide plaatsen verloren DS'70 en D'66 veel terrein, maar dat was na de tussentijdse verkiezingen in Zaandam en Amersfoort minder verrassend. Toe'n deze uitslagen bekend werden had de NOS-televisie (op grond van een onderzoek dat het bureau Into- mart instelde bij 35 geselecteerde stembureaus in het land), al 'een zeer gering verlies voor de vijf partijen die het kabinet-Den Uyl steunen' voorspeld. zoals deze zou worden, wanneer de voor de verkiezing van de Provinciale Sta ten uitgebrachte stemmen zouden zijn uitgebracht voor de verkiezing van de Tweede Kamer. Opvallend is, dat de ex-wethouder Wim Hendriks van de stad Groningen bij deze statenverkiezingen een grote aanhang kreeg. Zoals bekend, werd hij door de stedelijke afdeling van de kandidatenlijst voor de komende ge meenteraadsverkiezingen (in mei) ge weerd. Op de groslijst voor de provinciale staten wist hij echter nog een onver kiesbare plaats te veroveren. Veel kie zers hebben deze gelegenheid aange grepen om hun voorkeur uit te spre ken voor de door zijn partijgenoten in de stad verguisde wethouder, die zich gisteravond zeer verheugd toon de. Het is zo goed als zeker, dat hij, dankzij de stedelijke voorkeurstem men en mogelijk ook nog een aantal in de provincie, ondanks zijn lage plaats op de groslijst, toch een staten- zetel zal veroveren. Zijn rivaal wethouder drs. Max van den Berg, heeft hem gisteren publie kelijk gefeliciteerd en erkend dat Hendriks in de stad zeker een grote aanhang heeft. Dat hij desondanks niet terugkeert in de politieke arena van de stad, is de wil van de partij, niet van de kiezers, zoals gisteren overduidelijk is gebleken. In hoeverre het afwijzen van Hendriks in de stad de PvdA eventueel stemmen zal kos ten bij de gemeenteraadsverkiezingen (dan kon hij immers niet meer aan bod komen) is op dit moment nog niet te zeggen. Zeker is in ieder geval wel, dat de PvdA gisteren bij de statenverkiezin gen in Groningen de grote winnaar is geworden, ook in de stad' Groningen. Hoewel nog niet uitslagen van alle gemeenten beschikbaar waren, liepen de winstpercentages voor de PvdA in een aantal Groningse gemeenten zelfs op tot boven de tien procent. De verliezen voor de CDA schommelden in veel gemeenten om de vijf procent. De CPN verloor sterk, met in Finster- wölde zelfs een uitschieter van twaalf procent verlies. De teruggang van de CPN na de grote winst van een zestiger jaren, zet zich dus voort. Het zag er gisteren naar uit dat de P.v.d. A wel een aantal zetels zou winnen, terwijl ook de WD vooruit ging. De PSP zal zich wel weten te handhaven, DS-70 leek niet sterk te staan. De PPR bleek daarentegen, net als in de rest van het land, sterk opgekomen te zijn. Bovenstaande cijfers zijn in vergelijking met de vorige statenver kiezingen in 1970. De verschillen met de Kamerverkiezingen in 1972 waren minder groot, omdat de tendens die er nu is, ook toen al tot uiting was gekomen. Hoewel er veel onzekere factoren zijn (de kwestie Hendriks b.v.) is het verleidelijk de cijfers in de stad Gro ningen uit te leggen alsof er gemeen teraadsverkiezingen waren geweest. Dan blijkt dat de PvdA van dertien naar zestien raadszetels zou gaan, het CDA zou van tien naar zeven kelde ren en de PPR zou er van nul naar drie gaan. De WD fractie zou van vijf naar zes stijgen. Of de PSP terug komt is twijfelachtig. DS'70 staat in de stad even zwak als in de provincie, gratis. De vijfjarige Claudia Zijderhand uit Schiedam is gister morgen met haar vader en moeder mee naar het stem bureau geweest. Ze had een stembiljet gekregen. Ze overhandigt hier haar stembiljet aan dc voorzitter van het stembureau, burgemeester H. Roelfsema. Deze legde het lachend naast zich neer en merkte op dat computers zich wel eens meer vergissen. Claudia heeft al eens eerder last gehad met de 'bureau cratie'. Ze kree gtoen een aanvraagformulier toegestuurd voor een bejaardenpas. 'Ook u komt voor dit pasje In aanmerking', zo stond op het formulier te lezen. UTRECHT 'Ik ben niet al tc ontevreden. Ook al is er bij de ARP een kleine achteruitgang te zien, over liet algemeen kan toch gesteld worden dat onze partij een grote standvastigheid te zien geeft. Uiteraard had ik graag gezien dat wij met betere resultaten uit de bus wa ren gekomen, maar de resultaten die nu op tafel ligger, zijn voor de ARP beter dan alle prognoses die door diverse bureaus zijn gemaakt. Tot de ze conclusie kwam mr. W. R. van der Sluis, Utrechts ARP-gedeputeerde en lijsttrekker van deze partij bij de Statenverkiezingen gisteravond. De uitslag van de verkiezingen stond toen vrijwel vast 'Een gunstige ontwikkeling', vindt mr. Van der Sluis het dat de CHU is teruggekomen uit het dal waarin deze partij de laatstet ijd verkeerde en dat de KVP winst heeft gemaakt in ge meenten waar het vroeger ook mono polieposities innam. 'Dat is een compliment waard', aldus mr. Van der Sluis. Uiteraard had de CHU het voordeel dat zij oppositie partij is. Dat heeft ook de WD in de kaart gespeeld al vindt mr. Van der Sluis de winst die de WD heeft geboekt wel opmerkelijk. Mr. Van der Sluis heeft de indruk gekregen dat het verlies van ARP- stemmers de CHU ten goéde is geko men. 'Die kiezers zijn dus dicht bij huis gebleven. Daarbij heeft kennelijk een rol gespeeld dat er ARP-ers zijn die niet zo gelukkig zijn met de huidige regeringsformatie. Ook het feit dat Biesheuvel helemaal van het toneel is verdwenen, zit sommigen duidelijk dwars, is mijn indruk'. De algehele tendens die naar voren is gekomen uit de Statenverkiezingen is volgens mr. Van der Sluis dat de CDA (ook in Utrecht gaan KVP, CHU en ARP in één fractie samenwerken, hoewel zij met verschillende lijsten uitkwamen) geen doodgeboren kind is, maar iets dat duidelijk leeft bij de mensen. Mevrouw mr. Haars, lijsttrekster van de CHU, en gedeputeerde in de Utrechtse staten toonde zich gistera vond duidelijk gelukkig- met de voor uitgang van haar partij, al voegt zij er meteen aan toe de teruggang van ARP en KVP te betreuren. De uitslag van de verkiezingen ver wondert haar niet. Zelf was zij onge veer tot eenzelfde conclusie gekomen wat haar partij betreft. 'Wij zijn dui delijk over het dieptepunt heen', vindt zij. Of de uitslag van de verkiezingen tot problemen zal gaan leiden bij de samenstelling van het nieuwe college is voor mevrouw Haars een grote vraag. 'Daar is op dit ogenblik geen zinnig woord over te zeggen. Wel staat voor mij vast dat wij in Utrecht de komende vier jaar geen program ma-college zullen krijgen, aldus me vrouw Haars. De Utrechtse Statenzaal was gistera vond het centrale punt waar iedereen, iedereen kon ontmoeten. Het provin ciaal bestuur van Utrecht heeft met het vorige week genomen initiatief, Utrecht een ouderwetse verkiezingsa vond te bezorgen duidelijk in de roos geschoten. Het was een gezellige drukte in het provinciehuis, niet al leen in de Statenzaal, maar ook in de wandelgangen, waar provincieboden voor versnaperingen zorgden in een marktkraam. Mr. Verdam, de commissaris van de Koningin in Utrecht toonde zich gis teravond tevreden over de goede op komst van de kiezers.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1974 | | pagina 9