Vlarjoe predikt voor
iet succes en geld
Al Pacino als een
zeer ongewone smeris
Renault 16 TX:
opmerkelijk zuinig
autobiografie-
ILM PREMIERES VAN DEZE WEEK
Uit het ondeugende
leven van tante
Autokeus
Mini 1000
lijs
ïpdharta: een
haagzieke
fg naar binnen
Spinneweb van
verdriet in het
vervallen
Venetië
Gewapende overval:
buit twee mille
Van Boven treedt
af als voorzitter
van chr. werkgevers
'Serpico': spannend politiewerk
iUW/KWARTET VRIJDAG 8 MAART 1974
FILMS/AUTONIEUW S
T11/K13
Deiende, maar schokkende film maakt einde aan 'evangelisatie'
br Ber Huising
jirjoe is een best gemaakte, met een Oscar beloonde, boeiende en rake, maar
_or bepaalde naïeve gelovigen ook schokkende, documentaire over het leven
n Marjoe Gortner.
zoon van een Amerikaanse predi-
trerd hij in vaders kerk tot pries-
[ewijd toen hij drie was, en van
vierde jaar af trad hij op als 'Het
Gods', in een fluwelen pakje, als
dsgenezer met preekjes die moe-
•r had ingestampt. Hij speelde als
ierkind nog harmonica, orgel en
bon ook. Vader en moeder heb-
miljoeneti aan hem verdiend,
hij nu. Op zijn veertiende had
jr genoeg van, maar later nam hij
beroep weer op. Hij liet een film-
mf. van Howard Smith en Sarah
Bochan. opnamen maken van zijn
is' en zijn 'business' zoals hij die
9 noemt. In kerken en tenten in
5 jrnia, Texas, Detroit, voor blan-
en negers, met zangkoren en or-
jj es. Hij is, op een simpele, ver-
ie wijze, 'n bezeten en meeslepen-
'n rediker over zonden, hel en ver-
s ig. Hij is een zanger, in zekere
en danser ook, en een massa-re-
gblur. die zijn gehoor iri zijn ban
It, en via zegeningen naar de col-
voert. Het is, in deze waarheids-
uwe, soms ontroerende, opnamen
dat zijn toehoorders, en die
Bnkele andere predikers van zijn
j in hun vervoering, zingend,
fend, schreeuwend, huilend, in
jfcde tongen sprekend, in trance
jysterie, tot flauwvallen toe, hun
f beleven. Maar Marjoe zelf ge
niet. Hij doet het en vertelt
tóe hij het doet omdat hij het
pkind af aan gewend was, omdat
■Tan het optreden houdt (al was
Jever roek-zanger of zo), omdat
'Jicces en geld oplevert Maar hij
niet mee doorgaan, hij vindt
niet gemeen, maar toch wel
hij heeft berouw en daarom
hij, samen met deze filmejs, de
bekentenis gemaakt, die
maakte aan zijn 'evangelisa-
naar vermoedelijk niet aan zijn
51 re van de geboren acteur die hij
5r
hen die eens ter goeder trouw
T n geloofden, of dat argeloos nog
n doen, kan deze film hard aan-
II
(Amsterdam-De Uitkijk, 14)
st
Marjoe
Travels with my aunt
Herman Hesse in 1962 op 85-ja-
Jeeftijd stierf, waren vrijwel alle
ire critici in Duitsland het er-
aj eens, dat zijn intusen vergane
a, roem (na de eerste wereldoor-
e erd hij de vraagbaak van een ra-
J j°n§e generatie, in 1964 kreeg
e Nobelprijs) wel geen Renais-
beschoren zou zijn. Er waren
-3ügen die het betreurden, maar
anderen meenden dat de niet
dan middelmatige auteur, wiens
sterk aanleunde tegen de 'edel-
geen beter lot verdiende.
0
ziedaarnauwelijks tien jaar
dood van de schrijver bleek dat
i's boeken om de drommel niet
waren! Zijn geesterwereld sprak
cersvers, hippiese generatie zo-
aan, dat nieuwe vertalingen aller-
verschenen. Vooral in Amerika
populariteit nog steeds groot,
'jze herontdekking verwonderlijk?
als men in zijn werk passages
als de volgende:
lijn de zonen van de uit het pa ra-
Berd reven Adam en zij komen uit
Bfde gezin als de schuldeloze die-
nUur na uur accepteren zij wat
lit de hand des hemels wordt ge-
zon, regen, mist, sneeuw,
te en kou, voorspoed en ontbe-
voor hen is er geen tijd, geen
L. liedenis, geen ambitie en het
van al die eigenaardige afgoden
ikkeling' en 'vooruitgang', waar-
bezitters van een eigen huis zo
lek geloven'.
deze regels de vele jonge reizi-
ii die. al dan niet op weg naar In-
Amsterdam aandoen niet op het
[eschreven? Het ken natuurlijk
uitblijven dat zijn 'Siddharta',
boek waarin de afwijzing van
schappij en vooruitgang en de
lerlijking van de 'weg naar bin-
het duidelijkst uitdrukking
werd verfilmd. Conrad Brooks
het gedaan, het werd zijn twee-
tóelfilm na 'Chappaqua' in 1966.
en jaar heeft hij ervan ge-
nd, tenslotte werd het werkelijk-
Hij vond in India prachtige lo-
en bekende acteurs, Bergmann's
raman Sven Nykvist deed ook
alles heeft niet tot het ontstaan
tón goede film geleid. Er zijn wel
e beelden, maar Rooks heeft de
sgang van de Brahmanenzoon
larta, die eerste zijn heil zoekt
e asketen, daarna een beeldscho-
üurtisane bemint en eindelijk
elf vindt als hij als hulpje van
veerman alles neemt zoals het
slap en behaagziek verfilmd,
het schrikwekkende heeft nog
tisch-smakelijke kanten en Hes-
filosofie, die so wie so al aan de
kkelijke kant is. wordt in de
ronduit kinderachtig.
W. Wielek-Berg
sterdam-Leidseplein Theater, al).
Travels with my aunt, naar een grap
pige roman van Graham Greene, is
gemaakt door George Cukor, die in
zijn vijftig filmjaren negenenveertig
films maakte, en het nog altijd goed
kan. Vooral wanneer hij, zoals hier,
terug mag gaan naar de sfeer van de
jaren twintig en dertig. De tante, die
bij een crematie opduikt en dan haar
neef, een verlegen ongetrouwde bravo
bankbeambte, meesleept op haar rei
zen, is een rare tante. Zij heeft een
onstuimig verleden, met vele rijke ex-
minnaars, en wil daarvan nog wel
eens dromen. Wat Cukor de gelegen
heid gaf tot komisch aangedikte scè
nes uit het vroegere luxe en ondeu
gende leven. Op luxe is tante, die bo
ven een bar woont met een waarzeg
gende neger, nog altijd zeer gesteld.
Daarom smokkelt ze, leeft ze, licht zij
op, steelt zij een Modigliani waarvoor
zij indertijd zelf poseerde, en raast zij
opgewonden door luxe hotels, in
vliegtuigen en de Oriënt Express. En
die brave neef, die trouwens haar
neef. niet is, moet-maar mee. Ze ko
men zelfs in Afrika waar tante een
oude vriend wil loskopen van ontvoer
ders. Die is ook een bedrieger, maar
inmiddels heeft de doodeerlijke neef
al aardig wat geleerd van tantes le
venslust en trucjes. George Gulor
heeft er uiteraard een leuke, lichte,
romantische film van gemaakt. Hij
had Maggie Smith genoegelijk mee.
Zij maakt van die opgetutte grote da
me met haar maniertjes een kostelijk
mal mens, dat ook nog innemend
blijft. Zij speelt de jongere scènes uit
het verleden ook nog verleidelijk.
Alec McCowen is geheel en al die ver
baasde nette vrijgezel. Lou Gossett is
tantes negervriend. Verder lopen er
nog allerlei vreemde kennissen van
tante door de film. En met elkaar
doen zij het vermakelijk.
(Amsterdam-Kriterion, 14 jr.).
Don't look now
Don't look Now is gemaakt naar een
verhaal van Daphne du Maurier, die
in het vervallen Venetië een spinne
web van verdriet, noodlot, mystieke
moorden, helderziendheid, spiritisme,
en bijbehorende griezeligheden, weef
de, met opzettelijke para- en abnorma
le duisterheden, die bij een beetje
diepere aanpak gauw kunnen door
gaan voor symbolieke geheimen van
de ziel.
Nicolaas Roeg. een beste Britse came
raman, die zelf films is gaan maken
(dit is zijn derde) heeft het in zijn
betekenisvolle beelden, met symbolen
en terugblikken en hallucinaties, en
met een geheimziniige, allesbehalve
duidelijke, verteltrant ook in die
diepte gezocht. Wat lang indrukwek
kend aandoet, en mooi bezig houdt,
maar tenslotte vastloopt in een la
byrint zonder uitweg. Er verdrinkt, in
het begin, in Engeland nog, een meis
je, en dat is ontroerend verfilmd. De
vader, hoewel gewaarschuwd door een
voorgevoel, komt te laat. Later, in
Venetië, waar hij een kerk restau
reert, meent hij telkens weer het rode
jasje van zijn dochtertje te zien. De
moeder wordt daar benaderd door
twee vreemde vrouwen, waarvan de
een blind en helderziend, of medium
is. Zij ziet dat dochtertje steeds en
krijgt daardoor invloed op de moeder.
Wat dat te maken heeft met al die
moorden in Venetië is, en wordt, niet
geheel duidelijk. Maar de prachtig ge
fotografeerde kanalen, straatjes en
steegjes, die in de winter toch al si
nister lijken, worden nog wel onheil
spellender door de lijken die men er
ophaalt. De man is, volgens de spritis-
te, ook in gevaar. Inderdaad valt hij
eens bijna van een stelling, en dat is
dan weer een knap stukje filmwerk.
Maar als hij dan tenslotte, gezocht
door zijn wanhopige vrouw ,zijn on
verklaarbare noodlot tegemoet loopt,
in een zeer nevelig duister, wil Roeg
het allemaal te geweldig maken. Dan
kunnen de prachtig en doorleefd spe
lende Julie Christie en Donald Su
therland ook niet meer tegen de
(mijn) twijfel op.
B. H.
(Amsterdam-Calypso 18 j.)
Van een verslaggever
BREDA Twee gewapende overval
lers hebben gistermorgen 2135 gulden
buitgemaakt bij een gewapende over
val op het postkantoor van het Bra
bantse Riel. De mannen, van wie een
vrij goed signal'deent bestaat, verdwe
nen met een gestolen witte auto, die
zij onder Tilburg hebben verlaten.
Van de daders ontbreekt ieder spoor.
DEN HAAG Mr. P. M. H. van Bo
ven, voorzitter van het Nederlands
Christelijk Werkgeversverbond, stelt
zich niet herkiesbaar voor een nieuwe
periode als voorzitter, ingaande 8 ja
nuari 1975. Hij heeft dit gistermiddag
meegedeeld in de ldenraad van het
verbond.
Het presidium van het NCW beraadt
zich thans over de opvolging van de
heer Van Boven. De vice-voorzitter
dr. B. Pruijt, heeft zich niet voor het
voorzitterschap beschikbaar gesteld.
door Sicco de Jong
Frank Serpico, de echte, heeft als
New-Yorkse politieman jarenlang
in zijn eentje gevochten tegen de
corruptie van zijn collega's en su
perieuren. Pas toen hij de pers
(New York Times) inlichtte, het
doofpotdeksel oplichtte dus, werd
er tegen het schandaal wat ge
daan, door de eindelijk benoem
de Knap-commissie. Serpico
werd bijna vennoord en leeft nu
in Zwitserland, met een invalidi-
teitsrente en een gouden insigne
voor zijn moedig gedrag.
Peter Maas, die ook The Valachi Pa
pers, over de Mafia, schreef, maakte
het boek Serpico, en kreeg 400.000
dollars filmrechten van Dino de Lau-
rentiis, die Sidney Lumet de regie
gaf. Die filmde ter plaatse, dat wil
zeggen op wel honderd plaatsen in
New York, waarbij de politiebureaus,
en schiep dus het milieu naar de wer
kelijkheid. De feiten hield hij ook
aan. De honderd medespelers, die hij
nodig had, lijken ook allen op de lui,
die je in politiebureaus aantreft. En
misschien lijkt Al Pacino, een leuke
innemende, levendige auteur ook op de
echter Serpico, al is Pacino wel een
zeer ongewone 'cop', of smeris, zoals
wij hier zeggen. Hij voelt zich 'in
burger', baardig en langharig op san
dalen, met gekke hoedjes en petjes
op, helemaal hippie tusen de artisten
van Greewich Village, en is tussen
de agenten dus zo al een verdachte
vreemde vogel. En daar hij een eerlij
ke idealist is, die aan de omkoperij
en afpersing van allerlei politieafde
lingen niet mee wil doen, en zelfs
probeert daar een eind aan te maken,
krijgt hij als lastig element de maat
schappij en de hogeren als vijanden.
Zijn rustige veiligheid en zijn 'huwe
lijk' gaan er aan.
Al Pacino als Serpico
En bij een overval van de nar
cotica-afdeling wordt hij neerge
schoten (ze laten hem neerschieten).
Pacino speelt hem treffend. Sidney
Lumet is een regisseur die zulk poli
tiewerk, met allerlei sensaties en bot
singen, spannend en net echt weet
weer te geven. En dat alles in wezen
waar is gebeurd, en niet verzonnen,
maakt het nog wel zo interessant.
Vooral als je nagaat dat de film niet'
gemaakt kon worden zonder medewer
king van New Yorks gezag, dat er zo
zwaar in bekritiseerd wordt. Nu ja, de
feiten van toen waren toch al bekend,
en zo'n film kan de indruk wekken,
dat New York, om niet te zeggen de
USA nu corruptievrij is.
(Amsterdam-Rembrandtplein-theater
Rotterdam-Cinerama, 18 j).
BH.
Dubbele vierkante koplampen en de spoiler op het dak onderscheiden de TX van de andere Renaults 16.
Veel comfort en originaliteit
Renault Nederland N.V, te Amsterdam brengt nog ckre maand de Renault 16 TX op de weg. Het is
een opmerkelijk zuinige wagen met een 1650 cc-motor en vijf versnellingen. Door de introduktie van
dit nieuwe t>^pe is liet comfort en de constructie van Renault's 16 nog verder verfijnd.
De zuinigheid van de 16 TX. waarvan
de motor 80 cc meer inhoud en 8 pk
meer vermogen Jieeft dan de 16 TS, is
te danken aan de vijfversnellingsbak,
een speciale luchtinlaat door een zo
mer- en winterfilter voor de motor
en een 'spoiler' achter op het dak. De
ze spoiler is een vleugelprofiel, dat
een luchtwerveling bewerkstelligt
waardoor de aërodynamische eigen
schappen van de carrosserie versterkt
worden. Deze originele manier om de
luchtweerstand te verminderen heeft
wel het nadeel, dat bij neerslag de
achterruit nat wordt. Reden waarom
daarop bij de TX een ruitewisser ge
monteerd is.
De topsnelheid van de Renault 16 TX
komt op 170 km. per uur, maar de
Franse fabriek acht het hoge motor-
vermogen 93 DIN-pk %*an meer
belang voor de acceleratie. Daarbij
valt op dat ook bij pittig rijden het
benzineverbruik al beperkt blijft tot
circa 1 op 10. Bij een constante snel
heid van 110 km. per uur, volgens de
Duitse DIN-norm, bedraagt het ver
bruik in de vijfde versnelling 1 op 12.
Een voordeel van die extra versnel
ling is tevens, dat bij hoge snelheden
het geluidsniveau van de motor laag
blijft, omdat deze minder toeren
maakt dan met vier versnellingen.
Het comfort is verder nog verhoogd
door montage van betere schokbre-
kers. De autogordels zijn van een
voor Renault nieuwe type: met oprol-
automaat.
Wie de Renault 16 toch al een au
to, die qua comfort uitmunt super
geriefelijk wil rijden kan zich als ex
tra's nog elektrisch bediende zijruiten
en schuifdak, elektrische automatische
portiervergrendeling of airconditio
ning aanschaffen. Zo kan men dan
ook de 1§ TX Super met rundleren
bekleding en metaalkleur kopen, die
op 19.609,- komt. De basisuitvoering
van de 16 TX kost ƒ14.700,-. Dat is
1.370,- duurder dan de 16 TS.
Uiterlijk is de Renault 16 TX meer
origineel dan de 16 TS. De spoiler ach
ter, dubbele halogeen koplampen voor
en stalen sportvelgen maken het mo
del herkenbaar. De voorruit is overi
gens van het veiliger gelaagd glas en
om reden van veiligheid is de rembe-
krachtiging aangepast aan de hogere
motorprestaties.
De 16 TX-motor heeft een dubbele
carburateur en automatische choke.
Het is een 'understatement' te zeggen,
dat de puur Engelse Mini maar mati
ge afmetingen heeft. Het autootje, de
wieltjes en het bergplaatsje voor de
bagage maken van de Mini bepaald
geen gezinswagen om volbepakt mee
op vakantie te gaan. Maar de binnen
ruimte mag er tooh wezen. De zit ach
ter het stuur is goed comfortabel. En
de besturing zelf is ronduit ideaal. De
nog maar net meer dan drie meter
lange of liever korte Mini blijft
een toppunt van wendbaarheid en bij
uitstek geschikt voor stadsverkeer.
Een praktische, goedkope en zuinige
auto ontwerpen, is de doelstelling ge
weest, waarmee de fameuze Britse
constructeur Alec Issigonis in de ja
ren '50 te werk ging. Voorwielaandrij
ving en bijgevolg een perfecte weg-
ligging met een dwarsgeplaatste
motor was het basisprincipe, dat me
nige ontwerper nog navolgt: tot en
met V^V voor de nieuwe Scirocco. Is
sigonis ontwierp zo ook nog de 1100-
Seriebouw Honda-motor
begint deze zomer
Honda begint deze zomer met de se-
riefabricage van de nieuwe CVCC-mo-
tor, die zeer schone uitlaatgassen
voortbrengt. De Japanse autofabriek
heeft hiertoe een contract gesloten
met de eveneens Japanse fabrikant
van carburateurs, Keihin Seiki. Vol
gens deze overeenkomst zullen de
t\yee ondernemingen voor gezamenlij
ke rekening de speciale CVCC-carbu-
ra^eurs in produktie nemen. Die pro
duktie begint in mei met een aantal
van 15.000 per maand.
Behalve de grootste Japanse autofa
briek Toyota en de twee Amerikaanse
autoconcerns Ford en Chrysler heeft
nu ook Isuzu een licentie-overeen
komst met Honda gesloten. Isuzu is
de Japanse partner van General Mo
tors, welk concern hoge verwachtin
gen van de CVCC-motor heeft. Vol
gens Ilonda zal de CVCC-motor vol
doen aan de strenge Amerikaanse en
Japanse voorschriften inzake schone
uitlaatgassen, die volgend jaar van
kracht moeten worden.
De tweede Japanse autofabrikant, Nis
san, heeft zelf een variant op de Hon
da-motor ontwikkeld, die de naam
NVCC kreeg. De produktie van deze
motor zal binnen een jaar op grote
schaal beginnen. Volgens Nissan zijn
de speciale motoren met een voor
kamer-ontsteking wel veel schoner,
maar nauwelijks zuiniger dan de hui
dige viertakt-automotoren.
1300 en de 1800-2200. Maar de Mini,
aanvankelijk een 850, doch nu tevens
als 1000, 1275 GT en Innocenti 1300
verschenen, is wat de ruimtelijke af
werking betreft de optimale construc
tie geblevea De bouwwijze houdt
woekeren met materialen in. En de
motoren zijn geen grootverbruikers
van benzine.
KALME RIJSTIJL
Bij een kalme rijstijl komt men met
de Mini 1000 gemiddeld tot een ver
bruik van 1 op 13 1 op 14. Bij con
stante snelheden van 80 en 100 km.
per uur blijft men ongeveer in de
buurt van 1 op 17 en 1 op 14Dat
is niet overdreven veel, maar toch
ook niet opvallend weinig voor een
motor, die het met 38 REM-pk vermo
gen en een topsnelheid van weinig
boven de 120 km. per uur wel gehad
heeft. De acceleratie is matig, waarbij
de motor op hoge toeren nogal wat
geruis produceert
Dit motorlawaai en de wat stugge ve
ring zijn nadelen op het gebied van
comfort, die men bij korte ritten
met name in de stad niet zozeer
ervaart, maar die bij lange tochten
storend worden. Ook de stoelen zijn
niet zodanig, dat men er honderden
kilometers met plezier op zit. Een eu
vel, dat eveneons minder problemen
oplevert bij korte stadsritten. Dit be
stempelt het toepassingsgebied van de
Mini duidelijk tot een geschikte twee
de auto in het gezin of tot een huis-,
tuin- en keuken wagentje voor echtpa
ren zonder kinderen dan wel vrijge
zellen.
Wat de vering betreft was juist bij de
introduktie de Mini revolutionair: het
hydraulische systeem bleek zijn tijd
ver vooruit. Maar nu zijn daarvoor
rubber kussens in de plaats gekomen
uit kosten-oogpunt. De prijs moet im
mers het grote pluspunt van de Mini
blijven. Deze auto met voorwielaan
drijving, wat toch niet goedkoop is,
en met een gunstig rijgedrag, goede
remmen, goed zicht rondom en bin
nen die kleine afmetingen nog flinke
beenruimte voorin heeft een prijs
vanaf ƒ6.150,- voor de 850 cc-versie,
Welke versie overigens wat prestaties
betreft bij de 1000 iets achterblijft,
maar in benzineverbruik op ongeveer
hetzelfde peil komt.
INTERIEUR
Het interieur van de Mini is goed af
gewerkt, zonder overdaad. Het dash
board is functioneel en origineel met
drie metertjes op een ovaal in het
midden en een lange legplank aan
weerszijden daarvan. De pook is na
tuurlijk goed onder handbereik en
schakelt vrij soepel. Voor de 1000
Clubman is overigens ook een auto
matische transmissie leverbaar: die
Clubman kost 6.795,- en de automaat
1.325,-. De Clubman is wat luxueu
zer uitgevoerd en heeft een moderner
front dan de gewone 1000. Men kan
tegenwoordig voor een prijs van even
boven de zes mille geen slee van een
wagen meer verwachten. En gerekend
naar die prijs heeft de Mini nog altijd
veel attraktiefs.
In het kort: aantal cilinders: 4 .cilin
derinhoud: 998 cc; maximum-vermo
gen: 38 REM-pk; pk per 100 kg.: 6,1;
benzineverbruik: 1 op 13 k 1 op 14;
inhoud benzinetank: 25 liter; remmen:
rondam trommelremmen, gordels:
heupgordels met drukknopsluiting;
leeg gewicht: 620 kg; lengte 3,05 me
ter; breedte: 1,41 meter; hoogte: 1,35
meter; prijs Incl. BTW: ƒ6.550,—.
