Golda Meir stelde aftreden nog uit Arabische invloed in Afrika groeiende Spanje vreest voor botsing met kerk over bisschop Anoveros EEG: uitgebreide samenwerking met Arabische landen Wilson weer als leider Laatste formatiepoging in Israël Amerikaanse Schoten in gevangenis van Addis Abeba België vordert schaarse olie kritiek op verdediging van Europa Pittigepiepkltine pikzwarte pilletjes. Plukje Puur Puur Lekker Voortrekker Pijpje Puur mOLW/OTARTET DINSDAG 5 M AART 1974 BUITENLAND TT K9 MADRID, ROME (UPI, AFP) In Madrid en Rome is op het hoog ste niveau overleg gevoerd over de houding van de bisschop Anoveros van Bilbao, die weigert gevolg te geven aan het verzoek van de Spaan se regering om het land te verlaten. Volgens kringen in haar Arbeiders- aartsbisschop van Toledo en primaat partij zou ze naar een goede opvolger van Spanje. Officieel is niet bekend os uitgroeit tot een scherp conflict gemaakt, waarover Franco de kardi- van de staat met de rooms-katholieke naai wilde spreken, maar volgens ker- kerk. Staatshoofd generaal Franco kelijke kringen ging het om de bis- ontving gisteren kardinaal Gonzalez, schop van Bilbao. Wordt Nassers droom na twintig jaar werkelijkheid? door onze medewerker Heinz Gstrein in Cairo ADDIS ABEBA (Reuter) In de centrale gevangenis van de Ethiopi sche hoofdstad Addis Abeba zijn maan dag schoten gehoord. Later reden am bulances met loeiende sirenes af en aan. Het schieten, waarbij ook schoten uit automatische wapens werden ge hoord, duurde vijf tine minuten. De politie wilde niet zeggen wat er ge beurd is. Mogelijk is er een oproer ontstaan in de gevangenis omdat de gevangenen de laatste dagen niet zoals anders voedselpakketten van hun familie kre gen. Als gevolg van de rebellie van het leger was de familiehulp gestag neerd. In februari van dit jaar Rebben de politieke en economische ont wikkelingen in de Egyptische hoofdstad voornamelijk in bet teken van Afrika gestaan. Mauretanië en Somalië werden, als negentiende en twintigste lid-staat, opgenomen in de Arabische Liga. Pre sident Sadat en zijn ambtgenoot Nu- meiri van Soedan werden het eens over een Egyptische bijdrage aan de ontwikkeling van Zuid-Soedan. Het staatshoofd van Zaire, Moboetoe, bracht een bezoek van een week aan Cairo. En er viel een definitief be sluit tot oprichting van een arabische ontwikkelingsbank voor Afrika en een arabisch-Afrikaans hulpfonds. Al deze gebeurtenissen in februari wekten de indruk, dat een droom waarover Ab- del Nasser twintig jaar geleden schreef in zijn 'Filosofie van de revo lutie', onder zijn opvolger Anwar Sa- dat eindelijk werkelijkheid zou kun nen worden. Deze droom gold de schepping van een derde Afrikaan se invloedssfeer voor Egypte, naast de panarabische en de panislamitische invloedssfeer. Wat een jaar geleden begon als een diplomatiek offensief tegen de nogal Nasser en zijn op volger Sadat in ge bed hij de herden. king van het 1400- jarig bestaan van de Koran. stevige Afrikaans-Israëlische betrek kingen een offensief dat in het westen deels onderschat, deels volle dig over het hoofd gezien werd heeft zich intussen op een verderlig- gend doel gericht. Daarbij heeft zich niét alleen de Organisatie voor Afri kaanse Eenheid (OAE) een uitnemen de gangmaker van de uitbreiding van arabische belangen betoond. Ethiopië Om dit mogelijk te maken, moesten eerst de Oostafrikaanse landen hun reserves jegens de aspiraties van Egypte opgeven. Ze deden dit, onder leiding van Ethiopië, door de in 1972 begonnen arabisch-Afrikaanse verbroe dering in Zuid-Soedan te aanvaarden als een model voor een nieuw, achter Cairo verenigd Afrika. Addis Abeba werd ook om andere redenen een draaischijf voor de exodus van Israëli sche diplomaten en ontwikkelingshel pers uit het zwarte continent: keizer Haile Selassie had arabische rugdek king nodig om zich met succes teweer te kunnen stellen tegen de met panis lamitische ideeën sympathiserende re bellen in Eritrea en tegen de Somali- stammen in Ogaden, de oostelijke punt van Ethiopië. De onder het motto 'Jullie tegen Is raël wij tegen de racisten en kolo nialisten' gevoerde ruilhandel, die als basis voor de nieuwe eenheidspolitiek van Arabieren en Afrikanen diende, werd bevorderd door de oktober-oor- log tussen de Arabieren en Israël. Het ontging de Afrikanen niet, dat het voor Angola, Guinee en Mozambique verantwoordelijke Portugal als enige Europese NAVO-partner de Verenigde Staten hielp om een luchtbrug naar Israël in stand te houden, en dat pilo ten uit Zuid-Afrika met de Israëli's het luchtruim boven de Sinaï-woestijn verdedigden. Later waren het echter voornamelijk economische kwesties, die de Afrikaans-arabische samenwer king stimuleerden. Olie Aangezien in zwart Afrika alleen Ni geria (ongeveer 90 miljoen ton per jaar), Gabon/Kongo-Brazzaville (sa men bijna 7 miljoen ton per jaar) en het door 'de vijand' beheerde Angola (meer dan 7 miljoen ton per jaar) op een noemenswaardige olieproduktie kunnen bogen, heeft de recente Ara bische oliepolitiek niet alleen de eco nomie van het westen, maar met na me die van de Afrikaanse ontwikke lingslanden bijzonder hard getroffen. Het is waar, dat hun als 'vrienden' van de Arabieren spoedig een volledi ge dekking van hun behoeften aan olie werd gegarandeerd. Maar ze moesten die olie dan toch maar kopen tegen de sterk gestegen prijzen die ook voor anderen golden. Omdat de organisatie van Arabische olie-expor terende landen (OAPEC) het niet eens kon worden over speciale tarie ven voor Afrika (een desbetreffend voorstel van de secretaris-generaal van de OAE, Ngakaki, werd afgewe zen), werd een zogenaamd Hulpfonds voor Afrika in het leven geroepen. Daaruit moeten aan de Afrikaanse af nemers van olie langlopende en goed kope kredieten ter dekking van hun extra-kosten worden verstrekt. Het zou de bedoeling zijn, dit fonds te vullen met 200 miljoen dollar. Tot dusverre hebben Saoedi-Arabië en Koeweit samen ongeveer een derde van dat bedrag (resp. 40 en 30 mil joen dollar) ter beschikking gesteld. Gaat het hierbij om overbruggings- steun en geenszins om ontwikkelings hulp, van de 'Arabische ontwikke lingsbank voor Afrika' (met een ka pitaal van 215 miljoen dollar) kan wél worden verwacht, dat ze bijdraagt aan een nauwe vervlechting van ara- bisch kapitaal en de. industrialisering van zwart Afrika. De Spaanse regering stuurde een vlieg tuig naar Bilbao om bisschop Anover os naar Rome over te brengen, maar deze bleef ook maandag in zijn paleis. Hij kreeg vijf dagen geleden huisar rest opgelegd, omdat hij in een her derlijk schrijven pleitte voor meer vrijheid voor de Basken in Spanje. De Spaanse minister van justitie noemde de brief een 'zeer ernstige aanval op de nationale eenheid'. Dit is in Span je een strafbaar feit, maar er is niets gebleken van een eventuele strafrech telijke vervolging van de bisschop. Zondag kreeg hij het verzoek het land te verlaten. Bisschop Anoveros heeft daarop geantwoord, dat hij alleen zal gaan in opdracht van de kerkelijke leiders. De pauselijke nuntius in Spanje was gisteren in Vaticaan-stad om de zaak Anoveros daar te bespreken. Radio Vaticaan meldde dat de Heilige Stoel een nota van de Spaanse regering over het geval had ontvangen. Het Vaticaan heeft nog geen openlijk standpunt ingenomen. Radio Vaticaan riep in haar verklaring beide partijen op 'geen stappen te doen, die de situ atie kunnen verscherpen'. De verhouding tussen de rooms-katho lieke kerk en het Spaanse regiem is al enige tijd niet al te best. Veel jon gere kerkelijke leiders vragen open lijk om politieke en sociale hervor mingen in het dictatoriaal geregeerde Spanje. Het Vaticaan heeft zich ook openlijk gekeerd tegen de executie van twee ter dood veroordeelden in Spanje, die vorige week zaterdag plaats vond. In Barcelona ontploften maandag op verschillende plaatsen lichte bommen. Enkele gebouwen liepen lichte schade op. Volgens de politie zijn de bom aanslagen demonstraties tegen de executie van de 26-jarige anarchist Ruig Antich, die zaterdag de dood vond aan de wurgpaal in de gevange nis van Barcelona. In Madrid kwam het tot botsingen tussen politie en be togende studenten. De politie joeg op verschillende hoge scholen protestbijeenkomsten tegen de wurging van Antich uiteen. In de buurt van de universiteit moest zij optreden tegen studenten, die de poli tie met stenen bekogelde. Een onbe kend aantal demonstranten is gearres teerd. De politie van Granada in Zuid-Span- je maakte bekend een cel van de ver boden communistische partij te heb ben opgerold. Er zouden tien leden gearresteerd zijn. In totaal zijn er dit jaar al 200 Spanjaarden aangehouden op verdenking van communistische of andere linkse activiteiten. De jacht op linkse activisten is drastisch ver scherpt sinds de aanslag op de toen malige Spaanse premier Carrero Blan co, eind vorig jaar. BRUSSEL (ANP) Met ingang van maandag wordt er in België brandstof gevorderd. Het ministerie van econo mische zaken heeft een speciale dienst ingesteld waar bepaalde instellingen (ziekenhuizen, scholen, vitale indus trieën enz.) die zonder brandstof ge raakt zijn hun nood kunnen melden. Maandag, de eerste dag dat dit moge lijk was, had deze speciale afdeling al 700 'klanten'' geholpen. De procedure bestaat eruit dat een ambtenaar van het ministerie een be paald vorderingsformulier invult. Met dat formulier gaat hij naar een leve rancier die op vertoon van het formu lier gedwongen is te leveren. Bij wei gering volgt er een proces-verbaal en een vervolging. In België is een tekort aan brandstof ontstaan als gevolg van het feit dat de oliemaatschappijen weigeren olie in te voeren omdat de regering de prijzen niet wenst te verhogen. Verscheidene scholen in België moes ten maandag al hun deuren gesloten houden bij gebrek aan brandstof. WASHINGTON (AP) De districts- rechter John J. Sirica zal woensdag de argumenten voor en tegen horen over de vraag of het rapport van de grandjury over de rol van president Nixon in de Watergate-affaire aan de juridische commissie van het Huis van Afgevaardigden moet worden voorge legd. De juridische commissie van het Huis stelt een onderzoek in naar de moge lijkheid tot de instelling van de afzet tingsprocedure. Volgens deze proce dure kan de president voor de senaat worden gedaagd en tto aftreden wor den gedwongen. JERUZALEM /DAMASCUS (Reuter, UPI, AP)Onder zware druk van baar partijgenoten beeft premier Golda Meir van Israël maandag besloten haar beslissing geen nieuwe regering meer te vor men, nog enkele dagen uit te stellen. WASHINGTON (AP, Reuter) De Amerikaanse minister van defensie, James Schlesinger, is niet tevreden over de militaire inspanningen van de NAVO-bondgenoten van de Verenigde Staten. In zijn jaarlijks verslag aan het Ame rikaans congres schrijft Schlesinger, dat de maatregelen van de Europese NAVO-landen voor de eerste verdedi ging 'lager zijn dan ik voorzichtig acht'. In diezelfde boodschap zegt Schlesinger te geloven, dat de NAVO- bondgenoten voldoende wapens in de VS zullen kopen, zodat niet tot ver mindering van de Amerikaanse troepen in Europa besloten hoeft te worden. De Amerikaanse minister gelooft, dat er een groeiende behoefte aan sterke conventionele strijdkrachten in Europa is, omdat het kernwapenarsenaal van de Sowjet-Unie gelijk wordt aan dat van de VS. De Europese NAVO-landen zijn in de afgelopen jaren al een gro ter aandeel in defensielasten gaan dragen. Schlesinger hoopt, dat de de fensiebegrotingen in West-Europa zul len blijven groeien. Hij voegt daaraan toe, dat de vooruitzichten op dit punt Premier Golda flinks op voorgrond) heeft maandag besloten nog een laatste poging te doen met een in 'sommige landen ontmoedigend nieuw kabinet in de regeringsbanken terug te keren. zijn'. Volgens kringen in haar Arbeider spartij zou ze naar een goede opvolger zoeken of hebben besloten nog een laatste poging te doen om met de Na tionale Religieuze Partij in zee te gaan. Deze partij heeft de vorming van een nieuwe meerderheidsregering tegengehouden met de eis dat er een definitie zou moeten komen voor het vraagstuk: 'Wie is Jood'. Volgens par tijgenoten zou ze maandag president Efraim Katzier een week uitstel heb ben gevraagd om nog met deze partij tot een akkoord te komen. Meir over legde gisteravond met Katzier nadat de afspraak eerder op de dag twee maal was uitgesteld. Premier Meir kondigde haar heengaan zondag aan in een vergadering van partijbestuur en fractie van de Arbei derspartij. De mededeling dat ze haar formatiepoging zou staken ('zoeken jullie nu maar een andere premier' riep ze boos uit voor ze de zaal ver liet) sloeg bij haar partijleden als een bom in. Zowel zondagavond als maan dag werd haar woning door partijle den 'belegerd' die haar wilden overre den haar beslissing te herzien. Aftre den van Meir zou voor Israël vrijwel zeker nieuwe verkiezingen betekenen. Kritiek Meir liep zondag uit de vergadering van haar partij weg nadat zowel van de linker- als rechterzijde kritiek was geuit op de samenstelling van haar nieuwe minderheidskabinet De meste oppositie kwam van het rechtse Rafi- blok dat geleid wordt door minister van defensie Dajan en zijn collega BRUSSEL, BONN (ANP, UPI) De Westduitse minister van bui tenlandse zaken, Walter Scheel moet zo snel mogelijk namens de ne gen EEG-leden contact zoeken met de Arabische landen. Hij moet gaan praten over de mogelijkheden voor samenwerking tussen de EEG en twintig Arabische landen. Minister Scheel gaat als voorzitter van de Europese ministerraad, die gis teren in Brussel bijeen was. In het eerste gesprek moet worden ge sproken over het karakter en de terreinen van samenwerking. Daarna moet zo snel mogelijk het overleg op het niveau van de deskundigen begin nen. Als de experts concrete plannen voor de Arabisch-Europese samenwer king kunnen formuleren, moet een ministersconferentie van de negen Europese en de twintig Arabische lan den worden belegd. De Europese ministers van buiten landse zaken, die deze route voor toe nadering tot de Arabische wereld hebben uitgestippeld, hebben gisteren nog hun Amerikaanse ambtegenoot Henry Kissinger op de hoogte ge bracht van deze plannen. Kort daarna vertrok Kissinger uit Brussel naar de Verenigde Staten. Minister Scheel benadrukte, dat de EEG niet de bedoeling heeft om door Kissinger op gang geholpen vredeson derhandelingen tussen Israël en de Arabieren te doorkruisen. Het eerste doel van het tot nu te openen Eur opees-Arabisch overleg is economi sche, technische en culturele samen werking op lange termijn, aldus Scheel. Israël De EEG-landen zullen ook besprekin gen gaan voeren met Israël over han delspolitiek en economische samen werking. Scheel zei, dat het overleg met Israël anders zal zijn dan het overleg met de Arabische landen, om dat Israël geen ontwikkelingsland is. De Nederlandse minister van bui tenlandse zaken, Max van der Stoel heeft bij het overleg in Brussel aan gedrongen op hulp voor de Palestij- nen. Deze moet dan wel passen in het ka der van de eventuele vredesregelingen in het Midden-Oosten, aldus Van der Stoel. Walter Scheel, die de ministerscon ferentie in Brussel leidde, was zondag avond in Bonn uitvoerig ingelicht door Henry Kissinger over de situatie in het Midden-Oosten. Maandag had de Amerikaanse minister met bonds kanselier Willy Brandt een langdurig onderhoud over hetzelfde onderwerp. Brandt gaat volgende maand naar Al gerije en Egypte. In zijn verklaringen liet Kissinger zich zeer lovend uit over de betrekkingen tussen de VS en West-Duitslamd. Hij herhaalde, dat de VS van harte achter het streven naar Europese eenheid staan. Maar die een heid moet dan niet op de concurren tie met de VS zijn gebaseerd, zo voeg de hij daaraan toe. Daarmee keerde hij zich duidelijk tegen de Europese politiek van Frankrijk. Naar verluidt heeft Kissinger wat re serves over de Europese plannen voor grootscheepse samenwerking met de Arabieren. Een al te zelfstandig optre den van Europa in het Midden-Oosten kan zijn eigen politiek daar gemakke lijk doorkruisen. Terwijl zijn Europese ambtegenoten hierover spraken, woonde Kissinger in Brussel een NAVO-ministerscon- ferentie bij. Olie in Marokko Koning Hassan van Marokko heeft be kendgemaakt dat er olievoorraden in het land zijn gevonden, 'die de bin nenlandse behoeften eeuwenlang kun nen dekken', maar ook uitvoer zullen toestaan, waardoor het nationale inko men kan worden vergroot. De koning zei van plan te zijn een datum voor algemene verkiezingen vast te stellen opdat vertegenwoordigers van het volk het werk van de regering kun nen controleren. Vervolg van pagina 1. onmiddellijk een bijeenkomst van de partijleiders bijeen zou roepen. Direct nadat Ileath het Liberale ant woord had ontvangen, riep hij zijn kabinet bijeen. Voor waarnemers was het toen al duidelijk dat Heath niet anders was overgebleven dan het ont slag van zijn regering in te dienen. Het voorstel van de Liberalen was im mers onaanvaardbaar voor zowel de Conservatieven als Labour die een co alitie afwijzen in verband met o.a. de grote politieke tegenstellingen. Enge land heeft slechts één keer in 1931 een dergelijke coalitie gekend. Een minderheidskabinet van Heath was eerder op de dag al onwaarschijnlijk geworden nadat tien van de elf mili tante protestanse parlementsleden uit Noqrd-Ierland hadden besloten een onafhankelijk blok te blijven en zich niet aan te sluiten bij een regerings coalitie. Na kort beraad met zijn ministers vertrok Heath maandagavond uit Downingstreet 10 op weg naar Buc kingham Palace. Traditiegetrouw keerde hij daar na zijn aftreden niet meer terug. Heath adviseerde de ko ningin Harold Wilson tot zijn opvol ger te benoemen en dat gebeurde bin nen een uur. Kritiek De 57-jarige Heath blijft leider van de Conservatieve partij, maar politieke waarnemers verwachten dat zijn lei derschap al vrij snel ter discussie zal worden gesteld. Niet alleen verloor hij de verkiezingen maar bovendien groeide binnen eigen kring de kritiek op zijn beleid tegenover de stakende mijnwerkers, ok zijn mislukte toena dering tot de Liberalen zou hem niet ia dank zijn afgenomen. Wilson moet nu rdgeren met een min derheidskabinet. Waarnemers ver wachten niet dat hij bij de eerste ver schijning in het Lagerhuis onmiddel lijk zal worden weggestemd door een eventuele meerderheid van Conserva tieven, Liberalen en onafhankelljken. Niemand verwacht dat men binnen enkele weken het risico van nieuwe verkiezingen wil lopen. Eerder, wordt verwacht dat Wilson in oktober nieu we verkiezingen zal uitschrijven om te pogen een absolute meerderheid voor zijn regering te behalen. Wilson heeft een coalitie met de Liberalen tot nu toe altijd van de hand gewe zen. De nieuwe Labour-regering krijgt te maken met drie grote problemen: de staking van de mijnwerkers, de econo mische noodsituatie en het lidmaat schap van de EEG. In het verkiezings manifest van, Wilson staat dat zijn re gering 'zonder dralen' zal streven naar nieuwe toetredingsvoorwaarden voor de EEG. Wilson kan echtdr niet rekenen op steun van de Liberalen als hij een anti-EEG-politiek wil uit voeren. Steun van de Liberalen is wel waar schijnlijk bij Wilsons pogingen een eind te maken, aan de mijnwerkerssta king. Wilson heeft verklaard dat hij de mijnwerkers een 'eerlijk bod' wil doen dat rekening houdt met hun speciale omstandigheden. Een einde van de mijnwerkersstaking is drin gend noodzakelijk om Engeland uit de huidige economische misère te ha len. Wilson zal trachten zo snel moge lijk een einde te maken aan de drie daagse werkweek die werd ingesteld naar aanleiding van de mijnstaking. van transport Peres. De Rafi wil een 'nationale coalitieregering' waarin ook de uiterst rechtse Likoedpartij is op genomen. Meir heeft deelname van de Likoed-partij aan een kabinet een 'ramp voor de natie genoemd'. Ze wordt daarbij gesteund door de linkse Mapam-fractie in haar partij en het grootste deel van de Mapai, het cen trum van de Arbeiderspartij. Voltooid Maandag werd in de Sinai de troepen scheiding tussen Israeli en Egyptena- ren voltooid. Volgens de Finse com mandant van de VN-vredesmacht Sii- lasvuo is de voltooiing 'naar geest en letter van het verdrag tussen beide landen' uitgevoerd. Het Egyptische le ger heeft nu voor het eerst sinds de zesdaagse oorlog van 1967 weer beide oevers van het Suezkanaal in bezit. De Israëlische strijdkrachten hebben zich teruggetrokken op nieuwe stelliji- gen, 20 kilometer ten oosten van het kanaal. Tussen Egyptenaren en Israeli is nu een bufferzone van tien kilome ter waarin wordt wacht gelopen door soldaten van de Verenigde Naties. Israel heeft maandag van het Rode Kruis een rapport gekregen over de morele en fysieke toestand van de krijgsgevangenen in Syrië. Volgens goedingelichte kringen is de toestand van de Israeli's in beide opzichten be vredigend. Vertegenwoordigers van het Rode Kruis hadden de Israëlische krijgsgevangenen vorige week vrijdag voor het eerst sinds de oktober oorlog mogen bezoeken. Aan het Golan-front werd maandag nog geschoten. De Syriers zeggen een Israëlische buldo- zer te hebben vernietigd maar woord voerders in Jeruzalem bevestigden al leen dat er geschoten was. Niemand werd volgens Israël gewond. (ADVERTENTIE) Voortrekker is een pure,natuur zuivere tabak, met een smaak helemaal van zichzelfHeeft geen toevoegingen nodig en is niet te vochtig. Daarom trekt-ie licht eabrandt-ie makkelijk* Geeft een geur en een smaak die nooit verveelt. Dat waardeert de ware pijproker. 1,60 Islam Als bijkomende factor speelt ook de islam een rol, nu het islamitische zen dingsbesef van Libië en de diplomatie en het zakelijke instinct van Egypte elkaar naar aanleiding van de islami tische topconferentie in Lahore weer hebben gevonden. Daarbij ontwikke len zich Zuid-Soedan, Oeganda, Gabon en ook Zaire tot nieuwe islamitische invloedscentra. Ze kunnen daarmee op de lange duur een oelangrijke bijdra ge leveren tot de groei van de arabi sche invloed in Afrika. ADVERTENTIE

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1974 | | pagina 9