Breuk(en) met de dominee van Donner op Ree
pmzz
Over de bosrank
en zijn verwanten
Goede overwinning
Sij brands traint
Nederlandse dam top
m "5 m
m
m
J
'w
'Jl
J
J
m
m
m
m
t
K\
i
bloem en plant
3
TROUW/KWAiRTET ZATERDAG 2 MA Ui l 1974
BINNENLAND T21/K19
Niet piekeren maar puzzelen - door mr. G. van Vorden
(561e opgave voor de ladderwedstrijd)
Als dominee Van Steenen voorzien had, welke reacties zijn voorstel
om de jeugddienst te laten begeleiden door een popgroep teweeg zou
brengen, dan zou hijnee, ook dan zou hij hebben doorgezet, ver
moed ik.
Hoe het zij. de ouderen in Stronkstra-
deel verzetten zich heftig toen domi
nee het na de kerkdienst ter sprake
bracht. Het dreigde hóóg te lopen en
dus stelde hij voor, de zaak eerst in
de kerkeraad te bespreken. De in hun
hart goedige Stronkstradeelers verlie
ten daarop rustig de kerk.
Maar in de kerkeraad ging het niet zo
vredig en naderden de gemoederen al
spoedig het kookpunt en -ik gruw er
van dit te moeten verhalen - er dreig
de een onheelbare breuk met de her
der van de luid blatende kudde.
Gelukkig zijn dominees schapen fer
vente puzzelaars. En daarmee redde
hij de situatie.
'Mijne heren', zo sprak hij. 'U wilt
het toch niet op een breuk laten aan
komen? En dan nog wel met uw do
minee? Dan zal ik u eens wat breu-
breuken voorzetten met domino...!'
Fluks greep hij een doos met domi
nostenen verwijderde de stenen met
nullen (blanken) en legde de overige
21 stenen in drie rijen willekeurig op
tafel. Det pakte! De aandacht was van
het casus belli afgeleid en de ogen
richtten zich puzzelbegerig op domi
nees en de domino-ogen.
JU ziet hier drie rijen van zeven ste
nen'. ging de zieleherder voort. 'Deze
stellen de breuken voor. Elke rij telt
zeven breuken en die tel ik op'.
Ziehier wat de kerkeraadsleden zagen:
van breuken) worden gelegd, dat de
uitkomsten gelijk zijn, hetgeen, ik be
hoef dit wel niet te zeggen, in dit
voorbeeld geenszins het geval is. De
problemen die ik u nu voorleg zijn
de volgende:
1. Hoe kan dit geschieden zodanig,
dat de uitkomsten gehele getallen
zijn?
2. Hoe kan dit geschieden zodanig,
dat de uitkomsten zo laag mogelijk
(zo klein mogelijk) zijn?
3. Hoe kan dit geschieden zodanig,
dat de uitkomsten zo hoog mogelijk
zijn?
N..B. In de beide laatste problemen
mogen de uitkomsten natuurlijk breu
ken (dus geen hele getallen)' zijn.
En als één man schoof de kerkeraad
de paperassen opzij en greep, bij ge
brek aan aan zo veel dominospellen,
papier en tijdstif.
Of ze slaagden? Ik weet het niet.
Maar wèl weet ik, dat de vrouwen
over hun late mannen steen en been
klaagden en dat over de geschillen
geen woord meer viel. Door de breu
ken van domino was de breuk met do
minee voorkomen!
Ook buitenkerkeradelijk hoop ik, dat
deze problemen uw aandacht waard
zijn en ik nodig u uit, uw krachten
er op te beproeven. Voor een wille
keurige opstelling met gelijke uit-
2146425 1
11h 4116
5244526 30
2 1 3 1 4 3 6 31
3 4 3 1 2 5 3 60
5 6 3 6 1 4 5 1
-T 14—
1216635 2
'En nu, mijne heren', vervolgde hij,
'moeten de stenen zodanig in drie rij
en van zeven stenen (dus vier rijen
komsten krijgt u 1 punt. Voor elk ge
heel getal van probleem 1 krijgt u 1
punt. En voor de problemen 2 en 3
Tumult om de pop in Stronkstradeel..
elk 3 punten. Deze punten zijn be
stemd voor onze doorlopende ladder
wedstrijd, waaraan u op elk gewenst
ogenblik kunt gaan deelnemen, ook
als u geen abonnee bent. De punten,
die u verwerft worden op uw persoon
lijke kaart opgetekend. Bij elke inge
zonden oplossing stijgt het puntento
taal op uw kaart totdat het ogenblik
komt, dat geen der andere ladderbe-
klimmers een hoger totaal heeft dan
u en u de ladderprijs wint.
Wilt u de dominee voor zijn vernufti
ge inval en zijn problemen een waar
deringscijfer geven (1 als laagste, 10
als hoogste waardering)?
De oplossingen dienen uiterlijk over
één maand, dus op 30 maart, binnen
te zijn bij mr. G. van Vorden, postbus
1005 te Warnsveld (niet te Vorden!).
De centrale training voor Nederlandse
dammers van formaat heeft een nieu
we opzet gekregen. Vroeger waren de
dammers die hieraan deelnamen, in
twee groepen verdeeld: de senioren,
die zich oefenden onder leiding van
Harm Wiersma, en de junioren, die
door Jan de Ruiter werden (en nog
steeds worden) getraind. De verande
ring dn de opzet heeft vooral betrek
king op de seniorengroep, die nu on
derverdeeld is in een top en een sub
top.
Voor de top-training, waarmee wereld
kampioen Ton Sijbrands is belast, zijn
uitgenodigd: Wiersma, De Ruiter,
Hermelink, Goudt, Visser, Schotanus,
Kuyken, Toet, Holstvoogd, Bronstring,
D. de Jong en ikzelf. De sub-top, die
vooral bestaat uit talentvolle jeugdige
meesters, wordt nu getraind door
Harm Wiersma. Tot deze groep, die
ook erg sterk bezet is, behoren: Van
Westerloo, Bastiaannet, Jansen, Clerc
(de jeugdwereldkampioen), Waldo
Aliar, Kolsloot. Dallinga, Tielrooy, S.
de Jong, F. Ivens en Teer. Bij de
jeugdtraining ten slotte ook een
belangrijk aspect van de centrale trai
ning worden ongeveer twintig
jeugdspelers opgeleid.
Om u een indruk te geven van wat er
bij de top-training omgaat, geef ik
een kort verslag van de eerste bijeen
komst, op zaterdag 23 februari in het
cultureel centrum de Coehoorn in
Arnhem gehouden. In een toespraak
vooraf werd ons duidelijk gemaakt,
dat we klaargestoomd moeten worden
voor de interland tegen Rusland, die
waarschijnlijk van 9 tot en met 16 ju
li zal worden gehouden. Daartoe be
studeren en bespreken we openingen
en recente Russische partijen. Ook
partijen van onszelf zullen onder de
loep genomen en door Ton Sijbrands
van analyses voorzien worden. Zo
heeft hij b.v. van de partij die ik in
de halve finales voor het Nederlandse
kampioenschap tegen Bronstring
speelde, een analyse gemaakt, die tien
folio-vellen beslaat. Verder werd ons
een literatuurlijst verstrekt, die er
niet om liegt: alle belangrijke werken
van de laatste 25 jaar komen erop
voor.
Reddende variant
Op onze eerste trainingsbijeenkomst
werd ook de in deze rubriek behan
delde partij Bronstring-Tielrgoy be
sproken. Ik werd opmerkzaam ge
maakt op een variant die Bronstring
had kunnen redden en die ook aan
mijn aandacht was ontglipt. Het is
aardig om te vermelden, dat ik deze
variant tevens opgestuurd heb gekre
gen door Auke Spijkstra uit St. Anna-
parochie, van wie al eens eerder een
partij is gepubliceerd.
Het gaat om de volgende stand, na 21.
1218 van zwart.
ZWART: TIELROOY
WIT: BRONSTRING
voorbeeld: 22. 16 (A.B.) en wit
wint door 23. 35—30 24x35 24. 28—23
19x17 25. 29—24 20x29 26. 34x1.
A. 22. 7—12 23. 22—17! 11x22 24.
28x17 1—6 5. 27—22 18x27 26. 31x22
12—18 27. 17—11! 6x28 28. 32x12 8x17
29. 29—23 19x28 30. 33x11 16x7 31.
3430 25x34 32. 39x8 3x12 en er is
geen gevaar meer te duchten.
B. 22. 8—12 23. 22—17 11x22 24.
28x8 3x12 25. 27—22 18x27 26. 31x22.
Nu heeft zwart drie mogelijkheden, te
weten a. 1218, b. 16 en c. 711.
We nemen ze een voor een even door.
a. Op 26. 12—18 volgt 27. 29—23
19x17 28. 34—30 25x34 29. 39x8 9—13
30. 8x19 14x23 31. 32—27 21x32 32.
37x19 met schijfwinst.
b. 26. 1—6 27. 37—31 26x17 28.
29—23 19x28 29. 33x2 en wit wint.
c. 26. 711. Wit kan nu twee
combinaties nemen, waarvan er één
verliest, maar de ander erg goed spel
geeft. Eerst de verliezende combina
tie:
27. 34—30 25x23 28. 22—18 13x22 29.
32—28 23x32 30. 37x8. Wit heeft nu
een doorbraak met één schijf verlies.
Zwart kan nu echter verrassend win
nen door: 30. 9—13 31. 8—3 (d)
20—25 32. 3x29 19—23 33. 29x4 21—27
34. 4x31 26x46.
d. Op de 31ste zet kan wit in variant
c ook voortzetten met 82. Er volgt
dan 31. 26—31 32. 36x27 21x32 33.
38x27 24—30 34. 35x24 20x49 35. 27—
22 13—19 36. 22x24 16—21 37. 2x27
49x21 en zwart wint.
De goede combinatie voor wit is na
26. 7—11: 27. 37—31! 26x17 28.
29—23 19x28 29. 33x22 17x28 30. 34—
30 25x34 31. 39x26. Ik vond dat deze
fraaie varianten u niet mochten wor
den onthouden.
e
m
P 3
es
m
El ff M
gg a
2 B
H
m
ij**
"ff
vai sé>j
ill! ja®
'sSi «i
Deze stand werd in de internationale
problemistenwedstrijd ter gelegenheid
van het eerste lustrum van het Sui-
kerdamtoernooi onderscheiden met de
tweede prijs. De maker van dit prach
tige probleem is de Canadees Maurice
Lefèbvre.
Wit wint door: 1. 28—22 18x47 2. 38—
33 47x16 3. 39—34 16x49 4. 37—31
26x37 5. 48—42 37x48 6. 34—29 23x24
7. 40x16 49x40 8. 45x34 48x30 9. 35x2.
Werkelijk prachtig, temeer daar deze
stand is ontstaan naar aanleiding van
een partij tussen Harm Wiersma en
Lefèbvre uit het laatste Scholten-Ho-
nig-toernooi.
Dan rest mij nog de oplossing van de
opgave van de vorige week. Wit wint
door: 1. 25—20 29x49 2. 20x29 49x41 3.
29x38 41—5 (A> 4. 42—37 5x41 5
46x37.
A: 3. 41—47 4. 46—41 en wit
wint.
Horizontaal: 1. wending, 5. schor, 9.
specerij, 14. alvorens, 16. kerkgebruik,
18. Myth, figuur, 19. palmachtige
boom met steltwortels, 21. rood in de
wapenkunde. 22. vrouw van Jacob, 23.
voegwoord. 24. uniek, 26. maanstand,
27. end, 29. raapstelen, 31. genees
heer, 32. mand, 34. wiel, 35. profeet,
37. lengtemaat, 39. balspel, 41. voed
sel, 42. priem, 43. hogepriester te Silo,
45. turks bevelhebber. 46. vaarwel, 47.
landbouwwerktuig, 48. hekwerk. 50.
zetel. 52. bloem, 53. strik, 55. huid, 56.
roofdier, 57. deel van Oostenrijk, 60.
delfstof. 61. muzieknoot, 62. bloed
huis, 64. per expresse (afk.), 65. touw
om iets vast te zetten, 66. brilslang,
68. god van de wind, 70. lichtelijk
zuur, 72. teken dat in de psalmen
voorkomt, 71. gemeenteweide, 75.
groot meer in Finland, 76. dreef, 77.
Z. Amer.thee.
Verticaal: 1. vlinder, 2. aanloop, 3. tel
woord, 4. toespraak, 6. voorvoegsel. 7.
boom. 8. kei. 10. oude lengtemaat, 11.
nachtlamp (Ind.), 12. plaats in Fries
land, 13. voorlichting, 15. lang en
smal, 17. eikenschors, 20. inwendig or
gaan, 25. rijstvogeltje, 27. godin van
de tweedracht, 28. niet goed doorbak
ken, 30. plaats in Gelderland, 31. an
ders gezegd, 32. Europeaan, 33.
scheik. element, 35. nauw, 36. deel
van het gebit. 37. natuurlijk waterbek-
Opgave
Bronstring vervolgde hier met 22.
4338. Hij had echter voort moeten
zetten met 22. 4238, waarna alle ge
varen zouden zijn verdwenen. Bij
Tenslotte een nieuwe opgave voor de
huiskamer. Ook hier geldt: wit speelt
en wint. De oplossing wordt volgende
week geplaatst 'zie diagram hiernaast)
Denkt u erom dat dit een vrij moeilij
ke opgave is? Geeft u de moed niet te
snel op: hij is erg mooi.
FRANK DROST
Volgens zijn eigen zeggen heeft
Donner bij het laatste Hoogoven
toernooi soms nogal geluk gehad.
Dat hebben echter meestal alleen
maar de sterken en dat hij sterk
speelde, bewijst o.a. de volgende
partij uit de vierde ronde van het
toernooi, waarin hij de tweede
plaats bereikte.
Nimzo-Indisch
Wit: Ree; zw.: Donner
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pc3 Lb4 4. Dc2 0-
0 5. a3 Lc3:f 6. Dc3: d6 7. Pf3 Te8 8.
b4. Een onopvallende positiefout. De
pion moet op b3 blijven om te belet
ten, dat zwart na een volgend dc het
veld d5 gaat beheersen.
8. Pbd7 9. e3 e5 10. Lb2 e4 11.
Pd2 d5 12. Le2 Pf8 13. cd (Beter was
13. c5) Pd5: Dc2 Lf5 15. Pc4 c6. Het
steunpunt op d5 verzekert zwart nu
van een duidelijk positievoordeel.
16. g3 Tc8 17. Db3 Le6 18. Dc2 Tc7
19. Tel (19. De4:? Pb4:!) Lh3! 20. Db3
Le6. Zetherhaling om tijd te winnen.
21. Dc2 Lh3 22. Db3 Pe6! 23. a4. Al
leen op de damesvleugel kan wit iets
ondernemen, maar zwart is vlugger!
23. Pg5 24. b5 cb 25. ab Lg2 26.
Tgl Pf3t 27. Lf3: Lf3: 28. Kd2 Lg4 29.
La3 Te6 30. Tc2 Tf6 31. Kcl Le6. Nu
dreigt Pb6. Na 32. Db2 zou behalve le
voortzetting in de partij ook nog Tc4:
33. Tc4: Pf4 heel sterk zijn.
32. Da4 Pb6! 33. Pb6: Tf2:! Een aardi
ge wending. Nu gaat niet alleen een
pion verloren, maar bovenal dringt de
zwarte toren beslissend de witte stel
ling binnen.
34. Tc7: Dc7:t 35. Pc4 h6! Ook Dc4:t
had gewonnen, maar Lc4:? 36. b6!
ging niet.
36. Ld6 DcS 37. Lc5 b6 38. Da7: Lc4:
39. Db6: Ta2 40. Tel Da8. Opgegeven,
want tegen de aanval op de a-lijn is
niets te doen.
Dame alléén is voldoende!
Dame met paard tegen dame is een
bekend thema in eindspelstudies. In
het volgende diagram staan echter
twee paarden op het bord. Zwart
heeft alleen maar een sterke vrijpion.
De weg naar winst is verbluffend:
Wit moet beide paarden offeren en
dan met zijn dame alleen raat berei
ken tegen dame en vrijpion!
Katznelson is een minder bekende
studie-componist. Deze studie werd
beloond met de eerste prijs in een
wedstrijd om het Russische team-kam
pioenschap in probleemschaak. Een
soort wedtrijd, die in het westen ge
heel onbekend is.
L. I. KATZNELSON
TEMPO-ZETTEN
Onderstaand probleem, wordt geken
merkt door zetdwang. De sleutelzet
heeft een verrassende werking, omdat
wit daarmee de 'kritische' diagonaal
bl-h7 nog meer vrijgeeft (men zou
eerder een zet met de koning ver
wachten!) en bovendien niets dreigt!
Er ontstaat dan een zetdwang-stelling
en na het beste antwoord van zwart
volgt wéér een tempo-zet Het geringe
materiaal verhoogt de kwaliteit van
dit mooie probleem. Dat het naast de
goede uitwerking van zetdwang ook
nog driemaal een 'reinmaf bevat, is
bij een Tsjechische componist bijna
vanzelfsprekend!
Ir. I. M1KAN
1941
33
;;I
9
2
S
ii
83
ff
•-71
*2
i
i
1
8
Wit speelt en wint
Mat in drie zetten.
Oplosingen.
EINDSPEL: 1. Pflt! Kgl 2. Pe2t! Kfl:
3. Pf4! De7t 4. Kb3 De3t 5. Kc2! Df4:
6. Dhlt Ke2 7. Ddlt Ke3 8. Dd3 mat
PROBLEEM: 1. Db5! Zetdwang.
1. .f5 2. Ta2:t La2: 3. Pc2 mat.
1. d3 2. Dc4! Lc2: 3. Da2 mat.
1. f2 2. Dfl! (Tempo) d3 of f5 3.
Ta2: mat.
LUDEK PACHMAN
Op briefkaart of briefomslag dient
'Niet Piekeren maar Puzzelen' te
staan, terwijl in uw schrijven uw vol
ledige naam en adres in blokletters
dienen te zijn geschreven of getikt.
Ook indien u lang geleden voor het
laatst inzond en uw adres en/of naam
zijn veranderd, geeft u dit dan uit
drukkelijk op om puntenverlies te
voorkomen (ik zou, de verandering
niet kennende, u een nieuwe kaart
geven en dan zoudt u met nul punten
beginnen: doodgewoon zonde!).
Niet slechts uw oplossingen, maar ook
uw commentaren zijn mij zeer wel
kom. Ook eigen puzzelwrochtsels ont
vang ik gaarne om deze in een vol
gende lezersserie op te nemen.
Het is goed bedoeld als ik u de nodi
ge breuken toewens!
ken. 38. redenaar, 40. natuur, 41. no
bel, 44. tussenzetsel, 46. levenslucht,
48. soort gebakje, 49. hogepriester te
Silo, 51 en volgende (afk.), 52. net
vlies van het oog, 54. reinigsmiddel,
56. kleur, 57. platte steen, 58. grond
soort, 59. gebaar, 60. vervelend wezen,
61. soort, 63. lof, 64. stip, 67. op de
wijze van, 69. meisjesnaam, 71. afk.
van senior, 73. water in N. Br.
Oplossing:
Hor. 1. krank. 5. porie. 9. naald, 13.
rank, 15. pok, 16. eelt, 17. pa, 19. roes,
21. test,-22. e.d, 23 ert, 25. penetrant,
28. adé, 29. reep. 31. lot, 32. eed, 33.
rail, 34. sein. 36. regel, 38. kalk, 40
neep, 42. rek, 43. feit, 45. Ag., 47,
roem, 49. peil, 50. ar, 51. rede,52. pe
loton, 53. lade. 54. es, 55. moet, 57.
node, 59. Ee, 60. keur, 61. heg, 63.
lork, 65. mand, 66. manen, 68. lire, 70.
haat, 71. kar, 72. eis, 74. eest, 76. aal,
77. korpulent, 80. ets, 81. ms., 82.
look, 83. tier, 85. e.a 86 leer, 87 mee,
89. trek, 91. robot, 92. paars, 93. me
ter.
Vert. 1. keper. 2. ar, 3. nar. 4. knop,
6. op. 7. roet, 8. ik. 9. nest, 10 alt. 11.
at, 12. dadel, 14. keel, 16 eend, 18.
Ares, 20. snor, 21. tael, 22. edik, 24.
teen, 26. eter, 27. reek, 28. aalt, 30.
pierement, 33. raillerie, 35. neo, 37.
gedogen, 38. kei, 39. baret, 41. peper,
43. fenol, 44. kreet, 46. ges. 48. met.
49. pon, 50. adé. 56. oud, 58. dol, 60.
kaal, 61. harp, 62. geel, 64. kree, 65.
Maas. 66. Mark, 67. niet, 69. Este, 70.
hamer. 71. koor, 73. snit, 75. tsaar, 77.
koet, 78. Umea, 79. term, 82. Leo, 84.
ree, 86. lb., 87. ma, 88. er, 90. kt.
Oplossingen tot en met woensdag a.s.
per briefkaart sturen aan Trouw-
Kwartet, postbus 859, Amsterdam.
Linksboven vermelden: weekendpuz
zel.
Prijswinnaars: De heer D. A. Broek
mans, Dr. Zamenhoflaan 1, Enschede;
de heer W. van den Bor, Da Costalaan
37, Rijswijk (ZH); mejuffrouw L. Nuyt
Enimastraat 83, Vlaardingen.
Je valt in dit uitzonderlijke
voorjaar van de ene verrassing
in de andere. Dat betreft dan
vooral het vroege verschijnen
van allerlei gewassen en even
goed van dieren. Ons tuinlief-
hebbers vallen natuurlijk met
een de plaatsen op. Sedert een
week bloeien in mijn op het
noorden gelegen voortuintje de
gele narcissen!
Bloeidata in vorige jaren waren
15. 16 en 25 maart in respectie
velijk de jaren 1973, 1972 en
1971. Dat benadert inderdaad
de volksnaam Paasklokken,
want met Pasen horen ze in vol
le bloei te staan.
Dit jaar zouden ze half april wel
eens uitgebloeid kunnen zijn. De ha
zelaars en de hamamelis zijn dat al.
Ik vind het jammer, want de rode
toverhazelaar Hamameli s japonica
flavo-purpurascens gaf. zodra de zon
door zijn takken speelde, een gloed
aan de tuin, die ik toch wel erg mis,
ondanks de uitbundige bloei van
winteraconieten en gele crocussen.
De sneeuwklokjes zijn al aan het
uitbloeien, maar overal verschijnen
de samengevouwen handblaadjes van
de bosanemonen met ertussen een
knikkend bloemknopje, van buiten
rood aangelopen als van de kou. Va
leriaan. dotterbloem en moerasspi-
raea ontspruiten tussen het dorre
riet en de neergeslagen leverkruid-
stengels in de moerashoeken staan
al bijna een hand hoog. Aan de
rand van de vijver volgt de water
aardbei hun voorbeeld.
Het is angstig om te zien hoe zorge
loos alles de grond uit schiet en uit
bot. De meeste zorgen heb ik om
een gecultiveerde bosrank. Clematis
jackmanii, iedereen wel bekend door
zijn grote vierblandige donkerviolette
bloemen. Ik heb hem een paar we
ken geleden flink teruggesnoeid, wat
je bij deze hybride elk jaar in maart
moet doen, maar vanwege het zachte
weer deed ik het wat eerder. Nu
heeft hij frisgroene scheuten van
wel vijftien centimeter lang, op zich
zelf helemaal niet erg, behalve als
het hard gaat waaien.
In vorige jaren gebeurde het steeds
in maart dat stormen de ranken zo
vaak en zo hard tegen het gaas van
de pergola sloegen dat na afloop alle
scheuten onthoofd waren. Achteraf
minder ernstig dan het lijkt, want
toch bloeide de plant in de zomer
overvloedig. Die jackmanii is afkom
stig uit een arme tuin, waar hij het
niet best deed. Door omstandighe
den moest ik hem half mei uit de
grond halen, grond die als droog
stof tussen de wortels uit viel. De
plant zat al vol in het blad, toen hij
mijn tuingrond in ging, en dan is
overplanten hoogst riskant. Het blad
gaat immers door met vocht uit de
plant afgeven aan de lucht, terwijl
de wortels nog moeten aanslaan en
nauwelijks water opnemen. Gepoot
in een ruim plantgat met onderin
veel oude koemest en elke dag
trouw een emmer water gedurende
de eerste weken heeft hij het gered,
al heeft hij in dat eerste jaar maar
twee bloemen gegeven.
Deze clematishybride bloeit van juli
tot september aan de in dat jaar ge
vormde ranken. Je moet hem in het
voorjaar zover insnoeien dat alleen
die ogen overblijven die je wilt la
ten uitgroeien. Jonge planten mogen
best tot dertig centimeter boven de
grond worden afgeknipt, want daar
mee voorkom je dat hij van onderen
kaal wordt.
Niet snoeien mag je Clematis mon-
tana, een zeer vroeg (mei en juni)
bloeiende soort met driedelig, don
kergroen blad en een klaterende la
wine van reze bloemen. Hij kan wel
negen meter hoog worden en over
woekert met groot gemak lelijke
schuttingen en. als je hem een
steuntje geeft in de vorm van ge
spannen draden, ook blinde muren.
Dit jaar zal hij helemaal wel vroeg
bloeien, want de plant in mijn tuin
heeft tussen het nog kleine blad al
door henk van halm
kon bestuderen. Hij ontkiemt op de
bosbodem, in de schaduw van het
dichte geboomte, maar hunkert naar
zonlicht en klimt zo snel mogelijk
tegen takken en stammen op. In de
boomkruinen breidt hij zich gewel
dig uit en maakt daar een vracht
van blad en in het laatst van juli
tot in oktober een massa roomwitte
pluimen van kleine bloemen. Bomen
van vijftien meter hoog worden zo
'veroverd'.
Drie jaar
bloemknoppen. De oorspronkelijke
vorm van deze uit de Himalaya af
komstige bosrank heeft witte bloe
men. maar je ziet ze hier meestal in
zacht roze, de cultivar 'Rubensè. Ze
zijn vier tot vijf centimeter groot en
vierbladig.
De Kelk
De opvallend gekleurde bloembladen
van de clematissen zijn geen kroon-
blaadjes, maar de kelk. De kroon is
nauwelijks te zien of helemaal afwe
zig. behalve bij de mooie Clematis
lpina, de alpenbosrank. Dat is
maar een kleintje, haalt maar net
manshoogte en is dus heel geschikt
om er tuinmuurtjes en gazen af
scheidingen mee te laten begroeien.
Hij bloeit in het voorjaar als eerste
clematis, al in april, met blauwvio-
lette bloemen aan knikkende sten-
gele hangende klokken en zeegroen
bladen zie je de zachtgele langgerek
te kroonbladen, veranderd in een
soort honingbakjes die de meeldra
den en stampers bijna helemaal aan
het oog onttrekken. Dit charmante
bosrankje staat op mijn verlanglijst
je, evenals C. tangutica, met warm-
gele hangende klokken en zeegtoen
blad, en C. oriëntale cv. 'Orange
Peel' (sinaasappelschil), die maar
vier meter hoog wordt en vooral
door zijn diep oranje bloemen een
opvallende verschijning is. Een on
stuimige groeier is de wilde bosrank
C. vitalba, een inheemse liaan die
veel voorkomt in de Zuidlimburgse
bossen en hier en daar in de duin
streek. In Limburg vond ik hem
met polsdikke 'stammen' in het Sa-
velsbos, waar je heel goed de na
tuurlijke groeiwijze van de bosrank
Met de risico's van zijn ontembaar
heid voor ogen heb ik drie jaar ge
leden een zaailing naar mijn tuin
overgebracht, waar hij het hele ach
terhek heeft doorvlochten en vorig
jaar een greep deed naar de lijster
bes en de rieten schutting. Dat laat
ste is toegestaan, maar ik heb heel
wat werk gehad om de meterslange
ranken uit de boom te verwijderen.
Hem helemaal wegdoen kan ik niet
over mijn hart verkrijgen, want niet
alleen bloeit hij mooi en is hij ijzer-
sterk. hij houdt de hele winter door
prachtig grswit zaadpluis dat zil
verig opblinkt in het koude licht
Wel heb ik gemerkt dat hij zich ge
makkelijk uitzaait, want het vorig
jaar voor het eerst gevormde zaad
slaat al op in het gangetje achter de
tuinen, dat wel gauw in een clema
tiswildernis zal ontaarden.
Kieskeurig is de wilde bosrank niet,
als zijn voet maar in de schaduw
staat zoals in het bos. Eventueel
kun je een struikje aan de zonkant
planten. Dat willen alle clematissen,
maar die hebben daarnaast nog
meer zorgen nodig. Planten moet je
ze in een zeer ruim gat, een halve
meter in het vierkant en minstens
zeventig centimeter diep. Dat gat
moet opgevuld worden met een goed
klaargemaakt mengsel van zand, blad-
aarde, turfmolm, koemest, kalk en
compost Het loont wel die voorzorg
te nemen voor het armetierige eind
je hout dat je doorgaans koopt
want de resultaten zijn ernaar, voor
al als je elk jaar een emmer oude
koemest aan de voet van de plant
deponeert. En dan nog iets: in
'Fleur* las ik dat je nooit een clema
tis moet poten op een plek waar
ooit een taxus heeft gestaan. Dan
doet hij het beslist niet. Het is maar
een weet
De roze Clematis montana
