^vd A-senator De Rijk:
Ontzeg de militairen
iet stakingsrecht niet'
Scheurend reactorvat:
theoretisch kleine kans
B
'Liederenavond?':
plezierige uren
Verkouden?
'Otrivin
helpen direkt
VVD'er mr. Van Riel
pleit voor beroepsleger
Comité neemt 't op voor
de achthonderd Port ugese
vluchtelingen in ons land
Verzet tegen
populaire VVD
ledici krijgen groeit sterk
Hjsopgave
an medicijnen
Te DOEJÏNCHEM in het
Reactiveringscentrum en
Verpleeghuis DEN OOIMAN
heilgymnast(e)
masseur(-euse)
Beperkingen zijn
wel noodzakelijk
Eindelijk tastbaar
Roofoverval in
Utrecht mislukt
Prinses opent ziekenhuis
Wetei
techniek
Hogere bijdrage aan het
wereldvoedselprogramma
Auto's mogen
eerder duurder
neusdruppels
/L8
pW/KiWAiRrrET WOENSDAG 27 FEBRiUiAlRI 1974
BINNENLAND
T9/DRL9
onze parlementsredactie
N HAAG De PvdiA-fractie in de Eerste Kamer vindt dat er
jr militairen geen uitzondering mag worden gemaakt als het ka-
et de ambtenaren stakingsrecht gaat geven. De PvdA "senator
if. dr. L. M. de Rijk verzette zich gisteren bij de begrotingsbe-
Ideling van defensie in de Eerste Kamer tegen de opvatting, die
door minister Vredeling (defensie) wat bedekt is uitgesproken
militairen geen stakingsrecht kunnen krijgen, gegeven de bij
tere taak die zij hebben.
De Rijk vond wel dat er aan het
ngsrecht voor militairen beper-
en moeten worden gesteld. Hij
eleek de situatie met brandweer-
in, die ook niet mogen gaan sta-
als er brand is. 'Om militairen
er in principe het stakingsrecht
ïtzeggen zijn wel ijzersterke argu-
ten nodig', aldus de heer De Rijk.
egging van het stakingsrecht valt
tè rijmen met het streven naar
ïaatsehappelijking van de krijgs-
hl. 'De krijgsmacht moet integre-
in de burgermaatschappij in het
ng van de krijgsmacht zelf. Ge-
t dat niet dan ontstaat er inthol-
van het leger van binnenuit', ver-
rde hij.
VVD-afgevaardigde mr. H. van
had eerder in het debat de kreet
de militaire maatschappij moet
lurgerlijken 'onfunctioneel geba-
gent emd. Hij betoogde dat die
naatschappelijking ten koste gaat
het effectieve optreden van mili-
in in oorlogstijd.
Van Riel bepleitte een diepgaand
'lologisch onderzoek om vast te
Prof. dr. L. M. de Rijk
niet geaarzeld
stellen hoe mensen voor de zware ge-
vechtstaak geschikt gemaakt kunnen
worden. 'Hieruit zullen adviezen voort
komen die totaal zullen afwijken van
ganisaties willen
>sten beter beheersen
een onzer verslaggevers
IECHT Alle huisartsen en spe-
isten zullen dezer dagen een bro-
re ontvangen, met een prijsopgave
geneesmiddelen. De landelijke
enverenigingen en de ziekenfonds-
anisaties zijn tot deze uitgave
rgegaan om de kosten van het ver-
ik van geneesmiddelen in ons land
ier te kunnen beheersen,
gens voorzitter S. van Randen van
Landelijke Huisartsenvereniging is
bepaald niet de bedoeling het eco-
lisch motief bij de keuze van een
leesmiddel door de arts voorop te
ilen. De heer Van Randen: 'Het
niet zijn: kies het goedkoopste,
'kies het, medisch gezien, meest
rkzame geneesmiddel en bekijk
als er alternatieven zijn, ook de
tprijs'.
artsenverenigingen menen dat er
de opleiding van medici ook aan-
ht zal moeten worden besteed aan
ten van geneesmiddelen, hetgeen
ns niet gebeurt. In de uitgave zijn
'eneesmiddelen in alfabetische volg-
gegroepeerd en naar groepen
dezelfde werkingen hebben (bij-
rbeeld antibiotica bij elkaar),
heer Van Randen zei gistermiddag
een persconferentie van de Lande-
Huisartsenvereniging dat naar
mening nog al eens te dure ge-
ismiddelen worden voorgeschreven
onkunde van de betrokken art-
De secretaris van de vereniging,
heer F. A. van Spanje, vertelde dat
in Rotterdam waar de artsen al
e jaar over de prijzen worden voor-
icht goedkopere recepten wor-
voorgeschreven dan elders in bet
d.
AMSTERDAM Het lijkt erop dat
de WD de wind niet meer zo in de
zeilen heeft en dat steeds meer men
sen een negatief oordeel over deze
partij hebben. Dat kan worden opge
maakt uit een onderzoek dat het bu
reau Veltkamp heeft uitgevoerd in op
dracht van het Financieel Economisch
Magazine.
In de geproduceerde cijfers zit een
aanwijzing dat de groei van de popu
lariteit van de WD er uit is. In okto
ber 1973 zei ongeveer 19 procent van
de ondervraagde mensen dat ze op de
WD zouden stemmen als er toen ver
kiezingen waren gehouden. Ook thans
komt men op 19 procent, maar nu
zeggen steeds meer mensen dat de
VVD de partij is waarvoor ze de min
ste voorkeur hebben. In oktober 1973
gaf elf procent te kennen dat de WD
de laatste partij is waarop ze zouden
stemmen. Dat Is nu 19 procent gewor
den. Niettemin zal de VVD als tweede
partij uit de bus komen.
Verder kan uit de cijfers worden op
gemaakt dat de PvdA zou teruglopen
van 31 naar 29 procent, de PPR van 6
naar 5, de ARP van 7 naar 6 en DS
'70 van 4 naar 3 procent. D'66 zou sta
biel blijven (3 procent). De CHU gaat
van 4 naar 7 procent, de KVP van 11
naar 2, de communisten van 2 naar 3
en het GPV van 1 naar 2 procent. De
PSP verdubbelt haar aanhang van 2
naar 4 procent.
Het publiek blijkt verder sombere
verwachtingen te koesteren ten aan
zien van onze economische vooruit
zichten. Ongeveer 61 procent van de
ondervraagden meent dat de economi
sche toestand volgend jaar slechter
zal zijn. Bij een soortgelijke enquête
in oktober 1973 meende 45 procent dat
het slechter zou gaan. Op de vraag of
men kans liep werkloos te worden
antwoordde 90 procent ontkennend.
Wat betreft de situatie van begin 1975
is het pessimisme nog sterker: 62 pro
cent verwacht minder welvaart (was
37 procent).
ADVERTENTIE
is plaats voor een
met de mogelijkheid tot aanstelling als sub-hoofd.
Woning binnenkort beschikbaar Geen weekenddiensten.
Gelegenheid wordt geboden cursussen te volgen
o.a. Bobath.
Inlichtingen worden gaarne verstrekt door de heer
E. Jansen, hoofd paramedische dienst, tel. (08340) 2 65 41,
na 18.00 uur (08340)2 50 91.
Sollicitaties te richten aan de directie van 'Den Ooiman',
Groot Hagen 6 te Doetinchem.
wat men nu als denkbaar ziet'. Beter
leek het de heer Van Riel echter om
maar een beroepsleger te vormen, dat
vanzelf mensen met een geschikte
mentaliteit aantrekt. 'Voor maatschap
pelijk werker, predikant of onderwij
zer moet men nu eenmaal een bepaal
de mentaliteit hebben en dat geldt
ook voor de soldaat, het zijn beroepen
met een strikt eigen karakter.' Het
korps mariniers zou volgens mr. Van
Riel het beste als kern voor een be
roepsleger kunnen dienen, waarvoor
het dan uitgebreid zou moeten wor
den tot zesduizend man.
'Destructief'
Ingaande op de kritiek op de mentali
teit bij het korps en de daaruit voort
vloeiende mishandelingen zei de heer
Van Riel: 'De leiding van het korps
wordt door de beste, ook menselijke
geest bezield'. Hij betichtte de WDM.
die het rapport over de mishandelin
gen heeft opgesteld van een afschuwe
lijke destructieve mentaliteit De
PvdA afgevaardigde prof. De Rijk
vond dat, indien ook maar een deel
van de beschuldigingen over mishan
delingen waar blijkt te zijn, er ook
een onderzoek naar de mentaliteit van
het korps moet worden ingesteld. 'Het
is overigens volstrekt verwerpelijk in
dien hoofdgetuigen uit dat rapport
anoniem wensen te blijven', zei hij.
Budget
Binnen de regeringsfracties ln de Eer
ste Kamer bleek gisteren meningsver
schil te bestaan ever het gewenste de
fensiebudget. KVP en AR verklaarden
met de CHU dat de defensie-inspan
ning niet mag worden aangetast en
dat het percentage dat het defensie
budget inneemt van het nationaal in
komen eigenlijk al te laag is. De
WD-fractievoorzitter Van Riel sprak
zelfs over een onverantwoorde situa
tie, die, zoals hij erkende, nu is ont
staan doordat de vorige kabinetten,
waarin de PvdA geen zitting had. al
met verlaging van het budget waren
begonnen. De PvdA-senator Neder-
horst uitte daarentegen zijn waarde
ring voor het feit dat minister Vrede
ling een eind heeft kunnen maken
aan de voortdurende stijging van het
defensiebudget. Minister Vredeling zal
de Eerste Kamer volgende week dins
dag antwoorden
UTRECHT Twee mannen van om
streeks dertig jaar hebben gistermid
dag een mislukte roofoverval gepleegd
op twee personeelsleden van de Ne-
derlandsche Credietbank. De overval
vond plaats op het Achter Sint Pieter.
Dc 38-jarige wisselloper H. J. Koetsier
en de 33-jarige bankbediende me
vrouw H. Brik waren met een tas,
waarin enkele duizenden guldens za
ten, op weg van het kantoor van de
Nederlandsche Credietbank op de
Drift naar het filiaal van de Neder
landsche Bank op het Achter Sint
Pieter.
Kort voordat ze daar arriveerden, op
de hoek van de Keistraat sprongen de
twee overvallers naar voren. Met een
gummiknuppel deelden ze fikse klap
pen uit aan de bankbedienden. Me
vrouw Brik wist zich spoedig achter
een auto in veiligheid te stellen: de
wisselloper verweerde zich flink. Toen
voorbijgangers te hulp schoten, gin
gen de twee overvallers er vandoor in
een auto.
APELDOORN Prinses Margriet zal
op donderdag 9 mei in Apeldoorn het
nieuwe Julianaziekenhuis openen.
Aansluitend zal eij in schouwburg
Orpheus een symposium over de ge
zondheidszorg; bijwonen.
Het verhaal over de mogelijk openscheurende reactor vaten van kerncentrales, twee weken geleden
heeft een boeiende reactie opgeleverd van ir. P. Mostert, die zich in het Arnhemse bolwerk der elek
triciteitsproducenten met deze zaken bezighoudt.
De opmerking van Sir Alan Cottrell,
dat een reactorvat wel degelijk kapot
kan, schrijft ir. Mostert, zijn natuur
lijk volkomen juist zij het dat hij
zich gezien de geladen atmosfeer in
Engeland wat weinig genuanceerd
heeft uitgedrukt. In de veiligheidsbe
schouwingen zoals die tegenwoordig
worden gehanteerd komt de breuk
van het reactorvat naar voren als een
ongeval van klasse negen, wat bete
kent dat het zich gemiddeld eens in
het miljard jaar (één met negen nul
len, vandaar die klasse) zal voordoen.
'Dat klopt met de ervaring opgedaan
met gewone drukvaten (in de chemi
sche industrie -rd) die minder zorg
vuldig gemaakt worden dan de huidi
ge reactorvaten'.
Het verhaal van de scheurgroei en de
kritische grootte daarvan, kwam mij
zeer bekend voor, aldus ir. Mostert,
want dat soort theorieën hebben we
bij de KEMA al bestudeerd tijdens de
bouw van de reactor van Dodewaard,
en dat is nog eens dunnetjes overge
daan toen het reactorvat voor de cen
trale in Borssele werd gemaakt.
Inspectie
Tijdens stop-perioden voor herlading
van splijtstof worden, zowel in Borse-
le als in Dodewaard uitvoerige inspec
ties aan het reactorvat verricht om
met behulp van ultra-geluidstechniek
eventuele scheurtjes op te sporen.
Verder wordt sinds enige jaren in Eu-
ratomverband gestudeerd op 'n opspo
ringsmethode aan de hand van het ge
luidje dat een scheur zelf maakt ter
wijl hij gToeit. (Iets anders dus dan
de ultra-geluidstechniek, die zich
richt op door scheurtjes veroorzaakte
afwijkingen in de manier waarop spe
ciaal opgewekte geluidstrlllingen zich
door het vat voortplanten).
Het is dus niet juist, schrijft ir. Mos
tert, te zeggen dat er op het gebied
van scheurende vaten 'weer iets aan
de hand zou zijn'. Verder wijst hij er
op dat een breuk of een scheur in het
reactorvat geen explosief karakter kan
dragen, omdat bij de bedrijfstempera-
tuur het staal een taai materiaal is.
Die stelling kende ik inderdaad, en
door drs.
juist daarom vond ik de recente En
gelse uitspraak van Sir Alan Cottrell
zo verrassend. Want hij zei met zo
veel woorden dat 'onder werkomstan
digheden snelle breuk in principe mo
gelijk is'. Het mogelijke verschil tus
sen 'snel' en 'explosief' lijkt mij van
ondergeschikt belang.
Breuk
Hoe het ook zij, zelfs als het reactor
vat het onverhoeds begeeft (eens per
miljard jaar dus, laten we dat wel
even vasthouden,) hoeft de toestand
nog niet volstrekt uit de hand te lo
pen. In een aantal gevallen, aldus ir.
Mostert, zijn de gevolgen vergelijk
baar met die van een.breuk van de
hoofdkoelwaterleiding. Ze worden dan
op dezelfde manier door het nood-
koelsysteem bestreden, zonder dat er
catastrofale dingen gebeuren. 'Verder
zal in vele ontwerpen van lichtwater
reactoren de kern-sproei-installatie in
staat blijven om de kern te koelen
ook al zou bij wijze van spreken de
gehele bodem van het reactorvat ver
dwenen zijn'. Waarvan acte.
Belangstellenden op het terrein van
nucleaire veiligheid mogen overigens
beslist niet het ovorzichl van de stand
van discussie in Amerika missen, dat
Raiph Lapp schreef in de New Scien
tist van 14 februari (vol. 61, pag. 39 i-
396). Uit dit afgewogen verhaal pak
ken we een stukje dat aardig op het
voorgaande aansluit.
Als illustratie van de vreselijke ram
pen die met kerncentrales kunnen ge
beuren, voerden tegenstanders een
rapport aan dat de Amerikaanse Com
missie voor atoomenergie (AEC) in
1957 had gepubliceerd ondeT de titel
'Theorerische mogelijkheden en gevol
gen van grote ongelukken in grote
kerncentrales.' De AEC probeerde die
analyse in 1965 aan te passen aan de
nieuwe omstandigheden. Er waren
toen centrales in aanbouw die aan
zienlijk groter waren dan wat in 1957
'groot' heette.
Begraven
Vliegtuig
Hoewel de AEC vaag is over wat 'érn
stig' betekent, verzekeren woordvoer
ders dat het aantal dudel .lke slachtof
fers van een dergelijk ongeluk onge
veer even groot zou kimuen zijn als
dat van een ernst'g vliegtuigongeval.
Dat is nogal een vprwhi met de 'noge
dodencijfers die do >- de anti-kerne
nergiemensen wordei. «'-noem 1
Tot zover Ralph Lapp Het blijft in
derdaad een wat vaag verhaal, en we
moeten maar hopen dat Rasmussen
tot duidelijker conclusies kom4
door Ber Huising
AMSTERDAM Maandagavond in de Kleine Zaal van het Amster
damse Concertgebouw hebben wij de 'Liederenavond?' van 'Fons
Jansen aan de bariton, Frans van Dalen piano' beleefd.
Zijn cabaret Kwartetten draait ge
woon door, maar in Schuberts 'Fremd
bin ich eingezogen' zong Fons meteen
al dat hij niet voor de centen maar
voor de lol de vreemde kant van het
liederenrecital was opgegaan. Al die
muziek stond toch maar ongebruikt in
zijn kast. en als ze mooi gezongen
wordt zijn de zalen soms half leeg,
dus. dacht hij.en het kwam uit: de
zaal was plezierig vol. En vol plezier.
Als Fons Jansen liederen bewerkt
wordt Schuberts 'Forelle' apekool,
want waar vind je nog een klaar
beekje? Der Jëger gaat, modern aan
gepast over een competitieneuroot;
Röslein auf der Heiden wordt een
reusje en de Knabe David. Dein ist
mein ganzes Herz slaat op een hart
transplantatie. en Ich grolle nicht,
van Schumann werd verknol het niet,
want het is een moeilijk lied'.
'Brahms blijkt muziek geschreven te
hebben voo- 'toen sex op de vrije toer
ging* en Mozarts' Schlafe mein Prinz-
chen, schlaf ein', leidt vanzelf tot de
troonrede. Schumanns en Heines Gre-
nadiere zijn verhollandst tot kruide-
niere die niet de Kaiser (Napoleon)
maar Stien Kaiser zagen vallen; en op
verheven klanken van Haydn (Jahres-
zeiten) passen woorden als 'mijn por
tie maar aan fik' en 'moet ik op de
pot'. Zo gaat dat vierentwintig liede
ren en aria's lang, plus de korte toe
giften die bij een recital horen.
Dit parodiëren is niet nieuw Lou
Bandy deed het al met Figaro, en
franse 'fantaisistes' als Les Quatre
Barbus en Les Frères Jacques zijn er
ook goed in maar vermakelijk is
het wel. Ook al omdat Jansen de ech
te zanger aardig nadoet, met het bla
deren in de muziek, allerlei trekjes,
grapjes met te hoge en te lage liggin
gen, en tussendoor nog geestige ver
bindende en verklarende nou ver
klarende teksten uitspreekt, die
trouwens puntiger zijn dan de liede
ren, want op zulke muziek moet nogal
eens ingewikkeld gerijmeld worden,
wil het kloppen.
Intense belangstelling trokken de decors, kostuums en requisieten
van de televisieserie Ti-Ta Tovenaar gisteren in de Cinetone stu
dio's in Duivendrecht, ivaar zij in veiling werden gebracht.
Van een verslaggever
DEN HAAG De Nederlandse bij
drage aan het Wereldvoedselprogram
ma WFP) wordt met 23 procent ver
hoogd. Ons land, dat voor de periode
1973-74 52 miljoen gulden bijdroeg,
heeft toegezegd voor de jaren 1975-76
minstens 64 miljoen gulden te zullen
bijdragen
Van een verslaggever
DEN HAAG Het verscherpte prijs
beleid zal niet gelden voor de handel
in nieuwe auto's. Garages hoeven bij
het doorberekenen van gestegen in
koopprijzen niet de overigens ver
plichte wachttermijn van vier weken
aan te houden. De voor importeurs
geldende wachttermijn blijft wel van
kracht.
De regering heeft de vrijstelling ver
leend op verzoek van de BOVAG. De
overweging was dat de recente omzet
daling in de automobielbranche een
extra ongunstige invloed heeft gehad
op dc rentabiliteit van deze bedrijf
stak.
Ze mogen komen - maar daarmee uit
Y an een onzer verslaggevers
AMSTERDAM In Nederland bevinden zich ongeveer 800 Portu
gese vluchtelingen, die het slachtoffer zijn van de koloniale poli
tiek, die Portugal voert. In principe wordt iedere Portugees toege
laten, dat wil zeggenhij krijgt een verblijfsvergunning ook al
moet hij hier soms vijf maanden of langer op wachten maar
daarmee houdt de zogenaamde spreekwoordelijke Nederlandse
'gastvrijheid' ook op. Enig uitzicht op een reëel menselijk bestaan
is er voor hem in de meeste gevallen niet bij. Hij mag komen, maar
daarmee uit
Om op deze situatie de aandacht te
vestigen voert het comité 'Actie Por
tugese vluchtelingen in Nederland' in
de maand februari acUe, die onder
meer bestaat uit het vandaag overhan
digen van een verklaring aan staatsse
cretaris Glastra van Loon, onderte
kend door zo'n twintig organisaties en
politieke partijen en op 1 maart een
manifestatie in de Moses- en Aaron-
kerk in Amsterdam.
Als sprekers zullen hierop aanwezig
zijn het PvdA-Kamerlid Relus ter
Beek, de jurist A. Kruyt en de Portu
gese vluchteling R. Mota. Verder zal
het trio 'Os Camaradas' uit Frankrijk
Portugese verzetsliederen zingen en
zullen films over de fascistische jeugd
opleiding in Portugal en de bevrij
dingsbeweging MPLA in Angola wor
den vertoond.
'De situatie van de ongeveer achthon
derd Portugese vluchtelingen in Ne
derland kan zeer slecht en onzeker
worden genoemd', aldus het comité
'Actie Portugese vluchtelingen in Ne
derland'. 'Hun terechte beroep op ar
tikel 15 van de Vreemdelingenwet
wordt niet gehonoreerd. Het ministe
rie van Justitie geeft als verklaring:
de onduidelijke politieke motieven
van de vluchteling. De vicieuse cirkel:
geen verblijfsvergunning dan ook
geen arbeidsvergunning, geen arbeids
vergunning dan ook geen verblijfsver
gunning, maakt het onmogelijk voor
de vluchtelingen om tn hun behoeften
te voorzien. De verpaupering, die als
gevolg daarvan optreedt, leidt tot uit
wijzing. Voor hulp zijn zij slechts
aangewezen op financieel moeilijk zit
tende. particuliere organisaties'.
Het comité: 'Naast het motief van de
werkgelegenheid speelt vooral een po
litiek motief een rol bij het niet-ver-
lenen van asiel of bij uitzetting. De
banden met NAVO-partner Portugal
zijn te hecht en het is juist Portugal,
dat met NAVO-steun in staat is de ko
loniale oorlog te voeren in Angola,
Mozambique en Guinee-Blssau. Dank
zij in het NAVO-kader bestaande on
derlinge overeenkomsten is het Portu
gese leger na de tweede wereldoorlog
opgebouwd en gemoderniseerd. Hoe
wel dit door Portugal en Westerse
landen wordt ontkend, worden in NA-
VO-verband geleverde wapens toch In
gezet in deze koloniale oorlogen'.
Tekort schietend
Het comité meent dan ook, dat in het
fascistische bewind en de koloniale
oorlogen de directe oorzaak van het
vluchtelingenprobleem ligt
Het ziet de vlucht van Portuge
zen daarom ook als een politieke daad
en vindt dat humanitaire hulp tekort
schiet. In de erkenning van de politie
ke vluchteling ligt voor de Nederland
se regering een mogelijkheid besloten
om het Portugese bewind te veroorde
len. Omdat gebleken is, dat de rege
ring niet helemaal ongevoelig is voor
de druk van de publieke opinie,
wordt deze actie gevoerd, waarbij de
moeilijkheden, die Portugese vluchte
lingen in Nederland ondervinden,
centraal staan en verder aangedron
gen wordt op een eerlijk en open be
leid van deze regering bij de opvang
van politieke vluchtelingen.
ADVERTENTIE
Maar de resultaten van die nieuwe
analyse bleken te spectaculair om
openbaar te maken, en het rapport
werd begraven om pas vorig jaar juni
weer boven te komen. Tegen die tijd
kon de AEC aankondigen dat zij een
nieuwe studie had lopen, een realisti
sche schatting van nucleaire risico's
onder leiding van prof. Norman Ras
mussen van het Massachusetts Institu
te of Technology.
Dat rapport-Rasmussen wordt pas
over enkele maanden gepubliceerd,
maar vorige maand onthulde de AEC:
'Op basis van de huidige reactoront
werpen, constructie- en bedieningsei-
sen hebben technische deskundigen
geschat dat de kans op een 'onwaar
schijnlijk' ongeluk met ernstige gevol
gen voor het publiek ligt in de orde
van één per miljoen bedrijfsjaren'.
Dat betekent dat. als er honderd reac
toren werken, de kans dat er pi een
bepaald jaar een ernstig ongeluk ge
beurt. één op tienduizend is.
