Zes SGP-ers in gesprek
met Rik Valkenburg
Wereldraad van kerken
zet ontwikkelingsbank op
/Ilslllalll
Oecumenische steun
voor Solzjenitsin
Vandaag
Roemeense baptisten
steunen prof. Josif Ton
Trouw
K wartet
Nieuwe boeken
Geloofsgetuigenis
verschijnt in maart
TROUW/KWARTET MAjALMXAG 25 FEBRUARI 1974
KERK/BINNENLAND
T2/KI
door A. J. Klei
De Veenendaalse interviewer
Rik Valkenberg, onvermoeid in
de weer in de rechter flank van
de gereformeerde gezindte,
heeft met zes SGP-ers gepraat
en het resultaat van zijn vlijt
neergelegd in een boek dat
'SGP-ers over brandpunten' heet.
Toen ik dit werkje in handen kreeg
vloog ik meteen op twee van de zes
af: op de Urker oudgereformeerde
dominee E. du Marchie van Voort-
huysen en op de journalist L. M. P.
Scholten. Op de eerste omdat ik
hem een paar maal hoorde preken,
hetgeen (om met de Schaduw te
spreken) een hoogstmerkwaardige
ervaring was. En op Bert Scholten
omdat die elke dag tegenover mij
zit
De lezer, die van huis niet ver-
Burgemeester G. van den Berg:
'Ook als SGP-bestuurder
moet je, net als Mozes, wel
eens van twee kwaden de beste
kiezen'
trouwd is met de geestelijke contrei
en waarin de (meeste) SGP-ers zich
bewegen en argeloos dit boek inbla-
dert, zal het gevoel krijgen dat hij
in een wereld terecht komt waar
een andere taal gesproken wordt en
waar andere wetten gelden. Als het
bijvoorbeeld over theologie gaat zijn
niet (pak weg) Berkhof of Sölle in
het geding maar kom je steeds de
achttiende-eeuwer Van der Groe te
gen. En eerder dan een vraag over
(zeg maar) het al dan niet afsluiten
van de Oosterschelde komt er een
over wat voorkeur verdient: de sta
tenbijbel van de GBS of die van het
NBG. Ik maakt me sterk dat het me
rendeel van de afnemers van
Trouw/Kwartet niet meteen Van der
Groe thuis kunnen brengen en dat
hen ook ontgaat waarom onenigheid
moet bestaan over een statenbijbel
zus of zo (aangenomen dat ze afkor-
Ds. P. J. Dorsman:
'Hameren op hetzelfde aam
beeld: Tot de Wet en tot de
Getuigenis'
tingen GBS en NBG kennen). En
wie weet wat de Tukker-bijbel is?
De onbekendheid met veel van wat
de SGP-ers beweegt en bezighoudt,
komt, dacht ik, ook hiervandaan dat
zij weinig in de publiciteit komen.
De zes SGP-ers: v.l.n.r. G. van den Berg, ds. P. J. Dorsman, ds. E. du Marchie van Voorthuysen,
ir. H. van Rossum, ds. H. Rijksen en L. M. P. Scholten.
Ze zijn tegen het gebruik van radio
en televisie, dit is een officieel
Ds. H. Rijksen: *Wij moeten
een terzake kundig kader
hebben in Partij en Kamer'
standpunt van de partij, en daarmee
neem je jezelf al bijzonder veel
wind uit de zeilen. Ook onderling
zullen ze elkaar niet voor de voeten
lopen want buiten de kolommen van
het partij-weekblad De Banier ko
men ze elkaar niet zo gauw tegen.
De zes geïnterviewden vertegenwoor
digen maar liefst vier verschillende
kerkgenootschappen: burgemeester
G. van den Berg van St Philipsland.
Tweede-Kamerlid ir. H. van Rossum
en ds. H. Rijksen uit Zoetermeer be
horen tot de gereformeerde gemeen
ten (synodedaal); ds. P. J. Dorsman
uit Staphorst is hervormd; ds. Du
Marchie van Voorthuysen is, zoals
Ds. E. du Marchie van
Voorthuysen: 'Oondanks alles,
nog aan de SGP verbonden
blijven'
gezegd, oud-gereformeerd, en collega
Scholten is lid van de uitgetreden
gereformeerde gemeenten. Ik wil
maar zeggen dat de één geabonneerd
is op De Wachter Sions, de ander op
De Saambinder en een derde op De
Waarheidsvriend.
Vandaar wellicht de grote belahg-
stelling in SGP-krlng voor deze pa
perback, waarin een paar notabele
partijgenoten bij elkaar staan. Uitge
ver G. Kool, Stationssinge 50 in
Veenendaal, vertelde dat de eerste
oplage binnen de korste keren uit
verkocht was en dat er tweede druk
van 'SGP-ers over brandpunten' dat
ƒ13.90 kost uitkomt Ik vernam van
hem ook dat dit Rik Valkenburgs
25ste boek is. Aan deze mededeling
kan toegevoegd worden dat over een
paar weken nr. 26 zal verschijnen
bij Kok in Kampen. Weer een bun
del interviews, over 'Kerkelijke
smaakmakers", en daarin paradeert
een andere collega van me, nL Henk
Biersteker.
Nu over ds. Du Marchie van Voort
huysen, telg van een voorname Dire-
bergense familie. In het dorp waar
ik opgroeide, was de hervormde do
minee een gereformeerde bonder,
maar naar het oordeel van sommige
gemeenteleden was hij niet 'zwaar"
genoeg. Daarom gingen zij, als op
een doordeweekse avond 'Marchietje'
(zoals ze zeiden) in een naburige
plaats preekte, daar naar toe. Ik ben
een keer mee geweest het was in
een stampvol gebouwtje. Ik herinner
me vooral zijn aankondiging van de
tussenzang: psalm 103 vers 6. Van
ons de schuld en zonden wegge
daan. dat kunnen we eigenlijk
niet zingen, zei ds. Du Marchie van
Voorthuysen met een vloed van
woorden. En na het zingen nog
eens: mensen, dat heb je nou wel
gezongen, maar.
Mijn indruk was dat hier de twijfel
zo ongeveer de hoogste vorm van ge
loof is en die indruk wordt ver
sterkt als ik het interview met deze
predikant lees. Op de vraag van Rik
Valkenburg of zijn ouders genade
kenden, antwoordt ds. Du Marchie
van Voorthuysen: 'Ze waren wel om
gezet. Of ze ook overgezet waren,
dat weet God alleen Ik hoop
het voor mijn ouders. Voor mijn va
der heb ik zelfs een kleine hoop.'
En zijn eigen bekeringsgeschiedenis
is ook een lang relaas van getob en
twijfel met onderscheidingen tussen
toegekeerd, opgekeerd- en bekeerd-
zijn. Net zo lang tot een 'zielsvrien
din' hem als 'broertje' kan aanspre-
Ir. H. van Rossum: 'Je moet
art. 36 N.G.B. niet richten op
personen, maar op denk
beelden'
ken. College Scholten, met wie ik
hierover praat, vindt mijn opmer
king over twijfel als hoogste vorm
van geloof ernaast Het geloof moet
door de twijfel héén zegt hij. Maar
ik krijg het gevoel dat het in de
twijfel blijft steken.
Inmiddels hebben we tegelijk een
staaltje van Valkenburgs merkwaar
dige vragen gesignaleerd: kenden uw
ouders genade? Hij houdt er een
soort van, wat je noemt 'harde'
techniek op na, maar dan op een
door weinig of geen andere intervie
wer betreden terrein. 'De wederge
boorte gaat die niet aan de ontdek
king vooraf?' 'Maar de ware ont
dekking vloeit die voort uit weder
geboorte'? 'Heeft u dan bezwaren
tegen de aloude, heerlijke statenver
taling?'. Rik Valkenburg vraagt ook
flink dóór over ds. Du Marchie van
Voorthuysens afkeer van tv, radio
en pick-up: maar het Urker mannen
koor dan? En een goeie preek op
een bandrecorder voor zieken? Ds.
tiu Marchie van Voorthuysen hoopt
dat het nooit zo ver zal komen: een
preek van hem op de band, 'niet
voor één of voor drieduizend zware
of lichte zieken. Maar dan hoop ik
tot hen te zeggen: arme zieken, zie
de stem van de grote Medicijnmees
ter te horen, de zone Gods!'
Het kan inmiddels duidelijk zijn dat
ik met grote aandacht en ook ge-
Journalist L. M. P. Scholten:
'Men moet vandaag de dag
goed weten wat art. 36 in de
huidige problematiek
betekent'
boeid in dit boek heb gelezen. Rik
Valkenburg blijft met zijn vragen
nooit aan de buitenkant hangen.
Jammer is dat hij niet erg zorgvul
dig schrijft. Soms gebruikt hij vrij
platte praattaai. Een zinnetje als 'De
rest is allemaal overleden' (het gaat
n.b. over de zusters en broers van
ds. Du Marchie!) kan eigenlijk niet.
Verder kom je 'op zich' tegen iil
plaats ovan 'op zichzelf' en 'waar
van' als het moet zijn 'van wie' en
'wordt je' in plaats van 'word je'.
Je hebt niks over Bert Scholten
geschreven, hoor ik een licht
verwijt. Ik zou zeggen: lees
'SGPers over brandpunten' en
sla pagina 124 op, waar het ant
woord staat op de vraag: 'Men
zou denken, meneer Scholten
hoort veel meer thuis bij het
Reformatorisch Dagblad b.v.
dan bij Trouw?'
BOEKAREST Een delegatie van de
Europese baptisten federatie heeft
een bezoek gebracht aan de Roemeense
geloofsgenoten en met name aan prof.
Iosif Ton, die eind vorig jaar door
middel van een vlammend protest
tegen de politieke invloed op de "kerk
beroering wekte.
Inmiddels hebben vijftig baptisten
predikanten de protestbrief tijdens
het bezoek aan Boekarest vast dat de
300.000 Roemeense baptisten zich als
een man stellen achter Ton. Zij con
stateerden dat in Roemenië niet het
zelfde gevaar dreigt als in de Sowjet-
Unie, waar een dergelijk protest
tegen staatsinmenging aanleiding was
tot het ontstaan van de zg. initiatiw-
niki.
i
door Aldert Schipper
OOST-BERLIJN De wereldraad van kerken zegt In een verklaring naai
aanleiding van de verbanning van de Russische schrijver Solzjenitsin dat het
de raad spijt dat de Russische regering door de uitwijzing van de schriJvelV
en door hem het staatsburgerschap te ontnemen, een belangrijk intern pro
bleem heeft trachten op te lossen. jr
'Door zijn pogingen' zijn volk te helpen de werkelijkheid van het verleden onder
ogen te zien is Solzjenitsin moedig voor de menselijke vrijheid in het strijd-n
perk getreden', zegt de wereldraad. y
De raad vraagt verder aandacht voor de veiligheid van Solzjenitslns gezin en!
voor de vele duizenden in de hele wereld, die vervolgd worden omwille van^
hun overtuiging.
De wereldraad vraagt aan diegenen die Solzjenitsin ondersteunen ook huIpD
voor alle andere vervolgden om hun geweten..
Felle verwijten aan Zuid-Afrika
door Aldert Schipper
OOST-BERLIJN Dr. Philip Potter, de secretaris-generaal van de
wereldraad van kerken, noemt Zuid-Afrika een fascistische politie
staat Hij gebruikte deze sterke uitdrukking naar aanleiding van
een verklaring die het uitvoerend comité van de wereldraad in Bad
Saarow in de DDR vorige week heeft aangenomen.
In de verklaring drukt de wereldraad
grote bezorgdheid uit over de toene
mende onderdrukking in Zuid-Afrika
en Namibië Zuidwest-Afrika) en be
looft steun aan diegenen die een ge
tuigenis afleggen voor verzoening en
gereahtigheid.
Het uitvoerend comité heeft in Bad
Saarow voorts besluiten genomen in
zake de strijd tegen de rassenwaan en
tegen de honger in de wereld. Het co
mité heeft nu ook ingestemd met het
plan tot Instelling van een oecumeni
sche ontwikkelingsbank op coöperatie
ve basis.
Giften
Het uitvoerend comité keurde de
nieuwe giften goed, die gedaan zijn
door het fonds tot bestrijding van het
racisme (zie onze krant van donder
dag jl.). Het comité heeft zich tevens
beraden over een verlenging van het
mandaat voor het programma, dat de
ze zomer door het centraal comité
moet worden verlengd.
Drs. B. Sjollema, de secretaris van
het programma, deelde mee dat bij de
leden-kerken de wens bestaat het pro
gramma verder te verdiepen en te
verbreden. Het is zijn indruk dat de
laatste tijd de steun van de leden-ker
ken voor het programma is toegeno
men. Dat komt mogelijk onder meer
doordat die kerken die reserve heb
ben ten aanzien van het terugtrekken
van beleggingen uit Zuidelijk Afrika
inzien dat het bedrijfsleven niet geïn
teresseerd is in gebruik van de inves
teringen terwille van sociale verbete
ringen voor de zwarte arbeiders in
Zuid-Afrika. Een gesprek dat de Duitse
kerken op 2 februari zouden hebben
steenarend die er op de Veluwe nog
over is moet dan maar wijken voor de
recreanten. Ze hebben er gewoon
recht op van bos en hei te genieten'
(En dan te bedenken dat er op de Ve
luwe helemaal geen steenarden zijn).
En verder: 'De bedrijven die er op de
Veluwe zijn moeten doordraaien. Het
gaat om een totale omzet van een mil
jard per jaar*. De heer Des Tombe ge
bruikt verder eenzelfde argument als
de heer Vet: 'Aantasting door recrean
ten, hoe enstig ook, zijn veelal niet
blijvend. Ze kunnen dadelijk hersteld
worden', (veelal: een afgebroken tak).
Een lichtzinnige opmerking die wel
licht gebaseerd is op afwezigheid van
kennis. Er is immers heel wat niet te
herstellen: 1. Voor het toerisme aan
gelegde voorzieningen (bv wegen); 2.
Door de toeristen bewerkte verande
ringen (b.v. bodemstruktuur door belo-
ping).
Nijmegen
Pieter-Paul van Laake
EO en defensie (2)
Met het ingezonden stuk van de heer
A. van Esch ben ik het volkomen
eens. Ook ik heb een gevoel van ver
bazing als ik de EO in 'Nader Beke
ken' hoor. Heeft de Heere ons als
wolven onder schapen gestuurd of als
schapen onder wolven? De vervolgin
gen onder de gelovigen in Rusland
zijn zeer zeker zwaar, maar zij hebben
de Heer. Wat heeft de heiden die
door de christen vervolgd wordt?
Haarlem N. Benninghoven
Zuid-Vietnam
Als meelevend lid van de gerefor
meerde kerk en contactpersoon van
Amnesty International voel ik me ge
dwongen mijn adhesie te betuigen
met het stukje in Tr/Kw. van 20 fe
bruari, waarin theologen aandacht
vragen voor de gevangenen in Zuid-
Vietnam. Het deed me zo'n genoegen
dat nu ook steeds meer theologen
warm worden uit medelijden met de
meer dan 200.000 gevangenen, die nog
steeds bijna vergeten in de ge
vangenissen van Zuid-Vietnam onmen
selijk lijden moeten verduren. U kunt
de Zuidvietnamese regering kaarten
en brieven sturen, waarin u (in enke
le Engelse zinnen) om puur humani
taire redenen om vrijlating van bur
gergevangenen verzoekt. Deze kunt u
richten aan: President Nguyen Van
Thieu, Independence Palace, Dinh
Doc Lap, Saigon, Republic of Viet
nam. Uw geld (waaraan zo dringend
behoefte bestaat) kunt u kwijt op gi-
roreb. 454000 t.n.v. Vietnam, Amnesty
International, Roetersstraat 34, Am
sterdam. Dit geld is bestemd voor
(ex-)gevangenen en hun familieleden,
die vaak in kommervolle omstandig
heden achtergebleven zijn. Bij A.L.
kunt u ook adoptieadressen krijgen
en alle andere informatie en folders.
Telefoon 020 - 224674.
Bloemendaal E. v.d. Ploeg-De Raad
De redactie behoudt zich het recht
voor haar ter opname in deze rubriek
toegezonden meningsuitingen verkort
weer te geven. Bij pnbllkatie wordt
met de naam van de inzender onder
tekend. Brieven kunnen worden ge
stuurd aan het secretariaat hoofdre
dactie Trouw/Kwartet, postbus 859.
Amsterdam.
Recreatie
Mr. A. L. des Tombe, voorzitter van de
landelijke stichting Recreatie, die u
in Tr/Kw van 19-2-74 aanhaalt, is mis
schien wat wereldvreemd. Kent hij de
houding van zijn 'recreatiegenoten'
niet? De Volkskrant van 19-2-74 haalt
J. Vet, directeur van de Gelderse
VW aan (die op 18-2-74) sprak): 'De
natuur is er voor de mens; die ene
Dr. Philip Potter
met het Duitse bedrijfsleven is door
dat bedrijfsleven afgelast omdat het
niet geïnteresseerd was in de onge
twijfeld lastige vragen die de kerken
te stellen hadden.
Het plan tot instelling van een oecu
menische coöperatieve ontwikkelings
bank, dat nu is uitgemond in een vast
omlijnd besluit, is reeds jaren oud.
De vele moeilijkheden die de tot
standkommg tegenhielden zijn thans
uit de weg geruimd door de secretaris
van het programma voor ontwikke
lingshulp, de Indiër C. L Itty.
Hij heeft als legale vorm voor de
bank die van een coöperatie gekozen.
De bank heeft ten doel hulp te verle
nen aan de armste gebieden in de we
reld. Aan de bank kan worden deelge
nomen door het kopen van een parti-
cipatiebewijs. Dat kost minimaal vijf
honderd en maximaal een miljoen
Zwitserse frank. Het geld zal voorlo
pig ter beschikking komen van ker
ken en kerkelijke organen, die wer
ken volgens de oecumenische gedach
te.
Elk participatiebewijs geeft recht op
een stem-in heb beleid, onafhankelijk
van de grootte van de deelneming. De
bedoeling daarvan is om aldus aan de
armen een grotere invloed in de bank
te geven dan aan de rijken. De rente
die de bank over de deelnemingen zal
uitkeren zal zo laag zijn dat de bank
in staat is leningen voor zeer lage
rente te verstrekken.
Het uitvoerend comité vergaderde
Drs. B. Sjollema
buiten aanwezigheid van de beide or
thodoxe leden, de Russische metropo
liet Nikodim en de vertegenwoordiger
van het patriarchaat van Constantino-
pel metropoliet Meliton. In plaats van
de ziek gemelde Nikodim was er een
Russische vertegenwoordiger met een
adviserende stem aanwezig. Het is
daarom opvallend dat het uitvoerend J
comité in betrekkelijk harde bewoor
dingen op de beschuldiging van patri
arch Pimen van Moskou heeft gerea
geerd. Het uitvoerend comité zei op
de suggestie dat de wereldraad te ho
rizontalistisch is dat het denken in ca-
tegoriën van horizontaal en verticaal
helemaal niet voorkomt in het chris
telijk woordenboekje en dat het tegen
de orthodoxe theologie ingaat deze ca
tegorieën te gebruiken.
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
B.V. De Christelijke Pers
Directie:
Ing. O. Postma,
F. Diemer.
Hoofdredactie:
J. Tammlnga.
Hoofdkantoor B.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 276 - 280,
A'dam. Postbus 859.
Telefoon 020-2203 83.
Postgiro: 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69 7360 768). Gem.fliro
X 500.
Verhaal nog es watdoor acht Ne
derlandse schrijvers geboren in de pe
riode 1934-1944. Samenstelling: Wim
Hazeu. Standaard/P. N. van Kampen.
210 blz. prijs ƒ12,90.
Acht verhalen van acht Nederlandse
schrijvers, die de tweede wereldoorlog
geheel of gedeeltelijk hebben meege
maakt, zonder dat zij in die tijd partij
hoefden te kiezen. Wira Hazeu heeft
deze bloemlezing in de eerste plaats
samengesteld voor een Vlaams lezers
publiek, maar ook voor Nederlanderes
is het een aardig boek om met een
aantal misschien wel van naam maar
nog niet door hun werk bekende
schrijvers kennis te maken. De au
teurs hebben zelf hun verhaal geko
zen, zodat men Hazeu niet kan verwij
ten dat bijvoorbeeld J. M. A. Biesheu
vel met een van zijn minder goede
verhalen, 'Rasskes Bjes Titula', verte
genwoordigd is.
Andere auteurs in deze bundel zijn: J.
Bernlef, Jeroen Brouwers, Rudolf
Geel, Peter van Gestel, Hans Plomp,
Kees Simhoffer en Dick Walda. Een
redelijke dwarsdoorsnede van de gene
ratie van 30- 40 jarigen. De toege
voegde bibliografie maakt het de lezer
gemakkelijk ander werk van deze
schrijvers te vinden.
A.Z.
UTRECHT In maart zal de 'proeve
van de geloofsgetuigenis voor deze
tijd', die door de gereformeerde syno
de met groe instemming werd ontvan
gen, in druk verschijnen. Het wordt
een themanummer van het maandblad
Kerkinformatie in pocketvorm. De
prijs is 1,75 (bij aantallen korting),
te bestellen door te storten op giro
51.31.53 ba het algemeen ke. kelijk bu
reau, Koningslaan 11 te Utrecht.
HEBREEUWS KIND
De moeder van het clandestiene jon
getje (Mozes) ze heeft hem nu drie
maanden laten onderduiken, met alle
spanning daarvan moet nu verdere
maatregelen nemen. Want je kunt wel
aan zo'n avontuur beginnen, maar het
afmaken, is twee. Ze is al bezig. We
zien haar doend'd met een biezen
kistje, een kleine boot, waarin de
jonge prins, het mooie kind kan gaan
spelevaren in het riet aan de boorden
van de Nijl. Intussen staat een oudere
zuster op een afstand het geval aan te
zien. 't Lijkt idyllisch. Zo is het ons
verteld. Maar 't is natuurlijk afschu
welijk en geladen met doodsgevaar en
angst. Het meisje staat bevend tussen
de hoge beplanting. Wat zal er gebdu-
ren' Er komen vrouwen aan die bij
een prinses horen. Het fragiele bootje
wordt opgemerkt en bij de prinses
gebracht. Een hebreeuws kind! Het
meisje tussen het riet ziet het. Nog
even wacht ze tot de verlegenheid met
dit mooie, vreemde kind kompleet is
om dan voor de dag te komen met
haar voorstel om een voedster voor
het kind te zoeken. De samenzwering
tegen de dood lukt. Het is goed. In
het onbestemde van de omgeving holt
ze weg om even later terug te komen
met haar moeder. Er wordt een af
spraak gemaakt. De moeder buigt zich
over haar kind en uit zich in bewon
derende woorden alsof ze hem voor
't eerst ziet, knipogend tegen de doch
ter. Of met doodsangst in het hart?
Wie zal het zeggen. Wat moeten wij
mensen niet allemaal doen om aan de
grdep van de dood te ontkomen? En
vooral aan de dood die we elkaar aan
doen? Als we strikken beginnen te
spannen voor elkaar, dan wordt het
spitsroeden lopen. Dan wordt het
leven één grote strijd tegen de dood.
In list en geheim, in samenzwering
tezamen tegen die aansluipende ver-
derver. Hier wordt ons die strijd ge
tekend, als een teken van hoop. De
vijand is minder machtig dan we den
ken. Hij heeft z'n zwakke plekken. De
diktatuur van de dood kan ook afge
wezen worden. Daar ligt het kind: dit
is een hc<breeuws kind! Het kind van
Gods plan en Gods grote verhaal door
woestijnen en wateren heen naar zijn
toekomst. (Exodus 2, 3-10).
