Is een kerk
progressiever
als de pers
er bij is
B
illBlIlslli
Uit de kerkbladen
Wester terp dreigt met
minder vluchten van
KLM naar Paramaribo
Conferenties*
il
Vandaag
Trouw
Kwartel
'Leve de aarde':
kerken bezig met
de milieucrisis
Ierse regering
steunt vormingswerk
van De Haaf
'Proeve beter
dan hervormd
getuigenis'
Beroepini
Nieuwe boeken
TROUW 'KWARTET LTVUVG 19 H.UKi \RI 1974
KERK ULV\E.\LA>D
3$
.01
door dr. G. Dekker
Is eeri kerk progressiever als de pers er bij is? De hervormde synode hield tot voor een paar jaar de
deuren dicht voor de pers, maar kunnen we nu zeggen dat zij daardoor een minder progressief beleid
voerde dan de gereformeerde synode, waar sinds jaar en dag een perstafel stond?
Deze wat wonderlijke vraag, die ik
met nee beantwoord, wordt me inge
geven door de lectuur van het boek
'De beheerste kerk' van de Tilburgse
godsdienstsocioloog W. Goddijn. Hij
handelt daarin over de veranderingen
in de rooms-katholieke kerk in ons
land tussen 1960 en 1970. Goddijn
geeft niet alleen een beschrijving van
de gebeurtenissen maar biedt ook een
min of meer theoretisch 'model van
progressie en regressie'. Een model
aan de hand waarvan men kan vast
stellen of er van vooruitgang (pro
gressie) of van stilstand en achteruit
gang (regressie) sprake is. Omdat in
Trouw/Kwartet van 19 december j.l.
al aandacht besteed is aan de histori
sche kant van Goddijns studie, houd
ik me nu bezig met het model en met
de progressie zelf.
Model voor progressie?
Het hele boek handelt over progressie
en regressie, verschijnselen die tel
kens terugkeren in het kerkelijk le
ven. Dat wil zeggen (steeds zien we
vernieuwingen èn een rem op ver
nieuwingen, zien we discontinuïteit
èn continuïteit, creativiteit èn streven
naar stabiliteit. Voor dit alles zoekt
Goddijn een verklaring, waarbij hij
de volgende veronderstelling heeft:
'Wanneer een kerk drie factoren, nl.
democratische gezagsuitoefening, vrije
wetenschapsbeoefening en moderne
publiciteit, in zich opneemt en in kri
tische solidariteit samenvoegt, treedt
er vooruitgang op. Worden deze facto
ren door een meer centralistisch en
autoritair kerkelijk gezag ontkoppelt
en belemmert zij binnen de groepen
van gezagsdragers (bisschoppen), be
oefenaren van de wetenschap (theolo
gen) en publicisten de onderlinge so
lidariteit dan treedt er achteruitgang
op' (26). Deze veronderstelling wordt
dan verder in het hele boek uitge
werkt
De hele kerkvernieuwing èn de af
remming van het vernieuwingsproces
worden rondom deze drie factoren:
het gezag, de wetenschap (bij Goddijn
Dr. G. Dekker, als socioloog verbonden aan het theologisch instiuut van de
Vrije Universiteit te Amsterdam, geeft hier enkele gedachten naar aanleiding
van 'De Beheerste Kerk' door prof. dr. W. Goddijn, uitg. Elsevier, Amsterdam;
prijs 14,50. Prof. Goddijn was directeur van het Pink, het sociologisch
bureau van de katholieke kerk ln Nederland en secretaris van het Pastoraal
Concilie. Toch is zijn boek niet exclusief rooms-katholiek. De door Goddijn
beschreven problemen kunnen zich ook binnen protestantse kerken voordoen.
Het door Goddijn ontworpen model voor progressie en regressie in de kerk
is naar zijn bedoeling ook toepasbaar op andere kerken dan alleen katholieke.
De door ons uitgezochte cartoon van Marcus slaat overigens duidelijk op r.-k.
progressiviteit.
is dat meestal de theologie) en de pu
bliciteit beschreven.
Bezwaar
Hebben we hiermee nu een duidelijk
en ook in andere situaties toepasbaar
model van progressie en regressie in
het kerkelijk leven in handen? Ik
moet zeggen dat ik er sterk aan twij
fel, in ieder geval als we het formule
ren op de wijze zoals hierboven is
weergegeven. Deze formulering sugge
reert immers te gemakelijk dat als de
drie factoren maar gecombineerd
voorkomen er als vanzelf progressie
zal zijn (en als ze niet gecombineerd
voorkomen regressie). Maar we kun
nen toch niet zeggen dat de publici
teitsmedia zich minder hebben bezig
gehouden met de gebeurtenissen rond
om de benoemingen van Simonis en
Gijsen dan met het Pastoraal Conci
lie? Of om een ander voorbeeld te
noemen: kunnen we nu zeggen dat de
Nederlandse Hervormde Kerk, die tot
voor kort geen publiciteitsmedia op
haar synodevergaderingen toeliet, een
minder progressief beleid voerde dan
de Gereformeerde Kerken, waarvan de
syn odevergaderingen altijd publiek
waren? En wat de wetenschap betreft:
die kan toch net zo goed gekoppeld
zijn aan een regressief als aan een
progressief beleid?
Nu spreekt Goddijn in zijn boven aan
gehaalde veronderstelling over 'vrije'
wetenschapsbeoefening. Maar dan
komt er nog een ander bezwaar om
de hoek kijken. Het is niet zo dat een
bepaald (door Goddijn centralistisch
en autoritair genoemd) kerkelijk ge
zag de drie factoren van elkaar los
koppelt, maar ze zet die factoren om
het zo te zeggen buiten speL Een au
toritair gezag is per definitie geen
'democratische gezagsuitoefening", laat
ook per definitie geen 'vrije weten
schapsbeoefening* toe en geeft ook
(nogmaals: per definitie) geen ruimte
aan 'moderne publiciteit'. De op deze
wijze geformuleerde hypothese is met
andere woorden dubbel op. We kun
nen alleen maar zeggen dat de drie
genoemde factoren (democratische ge
zagsuitoefening enz.) kenmerken zijn
van een bepaalde vorm van kerk-zijn,
nl. van een niet-autoritaire kerk
vorm, maar dat betekent in deze hele
samenhang dan ook een progressieve
kerkvorm. Daartegenover staat dan
een autoritaire kerkvorm, waarin de
drie op deze wijze geformuleerde fac
toren ontbreken.
Nuanceringen
De redactie behoudt zich het recht
voor haar ter opname in deze rubriek
toegezonden meningsuitingen verkort
weer te geven. Bij publlkatie wordt
met de naam van de inzender onder
tekend. Brieven kunnen worden ge
stuurd aan het secretariaat hoofdre
dactie Trouw/Kwartet, postbus 859.
Amsterdam.
Blijham (slot)
Zeer terecht maakt de heer Nijenhuis
aanmerlung op uw commentaar
'Hoogst bedenkelijk' van 30 januari.
Wat een geluk dat.de politie en inwo
ners van Blijham zich niet van de
wijs hebben laten brengen door dom
krantengeschrijf, en dat zij de schrijf
proef rustig hebben uitgevoerd: nu
kon de brandstichter snel worden ge-
yat. Een compliment voor de Blijham-
se politie en lof voor de bevolking
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
B.V. De Christelijke Pers
Directie:
Ing. O. Postma,
F. Diemer.
Hoofdredactie:
J. Tammlnga.
Hoofdkantoor B.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 276 - 280,
A'dam. Postbus 859.
Telefoon 020 - 22 03 83.
Postgiro: 26 92 74. Bank:
Ned. Mldd. Bank (rek.nr.
69 73 60768). Gem.fllro
X 500.
voor haar uitstekende medewerking.
Gouda
dr. P. van den Berg
(Herplaatsing wegens misstelling.)
Oosterschelde
Het al of niet afsluiten van de Ooster
schelde is zo langzamerhand een heet
hangijzer geworden. Zij die zich de
ramp van 1953 nog levendig kunnen
herinneren zullen in overgrote meer
derheid wel vóór afsluiting zijn. Een
jongere generatie heeft meer oog voor
het milieu, wat men daaronder ook
moge verstaan.
Ik zal niet ontkennen dat elke medail
le twee zijden heeft. Maarre.is het
niet mogelijk de Oosterschelde af te
sluiten en tegelijkertijd het 'milieu'
te ontzien? Ik dacht van wel! Er is op
het ogenblik ook zoiets als een ener
gie-crisis en de Oosterschelde heeft te
maken met een getijivolume van onge
veer een miljard kubieke meter wa
ter. Deze immense hoeveelheid water
die elk getij in en uit de Oosterschel
de vloeit vertegenwoordigt toch een
grote hoeveelheid energie en, als we
nu de Oosterschelde kunnen afsluiten
met in de sluitgaten waterkrachtcen
trales, dan slaan we geen twee vliegen
in één klap maar liefst drie.
Voor de waterkrachtcentrales moet
het getij gehandhaafd blijven, waar
mede het milieu gered blijft en toch
de veiligheid wordt bereikt die nood
zakelijk is terwijl er bovendien ener
gie gewonnen wordt welke op de
duur de kosten van de waterkracht
centrales zal goedmaken.
Hilversum
A. Spits
Korps mariniers (9)
'Ik heb nog nooit iets gemerkt van
mishandeling of marteling', schrijft
meneer Smit uit Doorsnpijk in
Tr/Kw. van 13 februari. 'Maar', ver
volgt deze meneer, 'tijdens oefeningen
ia België is het voorgekomen.en
hierbij gaat hij voorbeelden geven
van je reinste mishandeling en hij
noemt als voorbeeld een wraakoefe
ning van de mariniers op paracom
mando's 'door ze met prikkeldraad
aan een boom vast te maken en een
hele dag in de ijzige kou te laten
staan of dat ze elkaar half bewuste
loos sloegen.' Als dit geen mishande
ling is, is dit zeker de gewone manier
van oefenen bij de mariniers, en kan
het de heer Smit nauwelijks kwalijk
genomen worden dat hij dit zo ge
woon vindt omdat hij niet beter
weet.
Den Helder
Ans de Groot
Rundvlees
Mevrouw Rijnsburger-Ernst, 40.000
ton rundvlees uit de markt nemen
veroorzaakt een kunstmatige schaarste
die leidt tot prijsverhoging. De EEG
let alleen op het belang van de produ
cent. Die prijsverhoging moet betaald
worden, weer door de weerloze consu
ment. Deze laatste wil ik mondig ma
ken door hem op te wekken lid te
worden van een consumentenorganisa
tie. Die moet dan zitting kunnen ne
men in de EEG-organer.
Groingen
J. J. Hindrlks
Het lijkt er op dat de zaak zelf veel
ingewikkelder is dan zo'n eenvoudig-
model doet denken. Goddijn brengt
verderop in zijn studie zelf ook be
paalde nuanceringen aan. Bijvoor
beeld wanneer hij stelt: 'Juist in hun
gemeenschappelijke dienstbaarheid
aan dezelfde geloofsgemeenschap ont
moeten zij (de drie factoren) elkaar
in functioneel verband' (151). En: 'De
aard (cursivering van mij) van de in
teractie tussen de twee belangrijke
factoren: gezag en wetenschap is van
beslissende betekenis voor inhoud en
tempo van de kerkvernieuwing* (159).
Naar mijn mening is echter een ver
dere uitwisseling van de relatie tus
sen de verschillende factoren nodig
om tot een bruikbaar model te ko
men.
Want we geloven wel dat het verband
tussen wetenschap en publiciteit ener
zijds en de kerk anderzijds van belang
is voor de beoordeling van de kerke
lijke situatie. Maar dan meer in die
zin dat een gestoorde verhouding een
teken is van een (althans volgens be
paalde maatstaven) ongezonde kerke
lijke situatie. Als bv. de publiciteits
media zich niet met de kerkelijke si
tuatie bezighouden, hetzij omdat zij
vanuit de kerk gezien geen toegang
krijgen, hetzij omdat zij die situatie
niet de moeite van hun aandacht
waard vinden, dan is er iets mis met
de kerk. Hetzelfde kan gezegd worden
over de wetenschap. Als dat zo is
en er zijn tekenen die daarop wijzen
dan moet dit een signaal zijn voor
de kerken. Daarmee komen we aan de
kerkelijke ontwikkeling zelf.
Het is duidelijk dat Goddijn zowel
progressie als regressie in het kerke
lijk leven constateert. Toch ziet hij de
kerk langzaamaan vooruit gaan: 'Als
de springprocessie in het Luxemburg
se Echternach: twee stappen vooruit
(progressie) en een stap achteruit
(regressie) waardoor de bonte stoet
toch als geheel langzaam vooruitgaat'
(40). Stagnatie in de vernieuwing is
bij hem soms gelijk met institutiona
lisering van bereikte resultaten. Van
daaruit is de ondertitel van zijn stu
die ook goed te begrijpen: 'Uitgestel
de revolutie in R.-K. Nederland'. God
dijn is dan ook zeker geen pessimist:
'Op de herfst volgt telkens weer een
winter en een lente!' (80). We verke
ren nu alleen ln een soort pauze ln
de ontwikkeling.
Dit is een boeiend onderwerp, waaro
ver we hier niet veel kunnen zeggen.
Maar we moeten ons naar mijn gevoel
in het huidige kerkelijke leven wel
afvragen of de situatie niet veel min
der onschuldig is dan men op grond
van bovenstaande citaten vermoedt.
Enerzijds denken we dan aan de
slachtoffers, die deze 'zig-zag-politiek'
van de kerk in de loop van de tijd
heeft gemaakt. Ook Goddijn heeft
daar wel degelijk oog voor: 'Dit 'over
leven' van het instituut betekent niet,
dat de weerstanden tegen veranderin
gen en het weigeren om risico's te
dragen niet heel wat moderne gelovi
gen hebben verwijderd van de kerk.
Voor hen was de prijs intellectueel
gezien of uit sociaal-politiek oogpunt
te hoog' (63).
Anderzijds suggereert een dergelijke
beschrijving een zekere vanzelfspre
kendheid in het terugkeren of het
zich vertraagd doorzetten van vernieu
wingsten denzen (de lente komt im
mers ook vanzelf!), terwijl het best
mogelijk is dat de vooruitzichten op
kerkelijke vernieuwing op het ogen
blik in Nederland veel somberder
zijn. Het is vrijwel zeker dat Goddijn
en ik hier van mening verschillen of
beter: de bestaande situatie verschil
lend beoordelen. Ik vraag me soms af
of de mogelijkheden van werkelijke
kerkvernieuwing althans voorlopig
niet voorbij zijn. Ik denk dan aan
de allerwege te constateren reactie
verschijnselen op de ontwikkelingen
zoals die plaatsvonden (het bestaan
van de E.O. is slechts een voorbeeld)
en op kerkelijk gebied aan het niet
meer spreken over de Algemene Kerk
vergadering in de Nederlandse Her
vormde Kerk, aan het verdwijnen van
de groep Synoodkreet in de Gerefor
meerde Kerken enz. Het lijkt er veel
op dat de groepering mensen, die tot
voor enkele jaren nog actief was bin
nen de kerken om deze te veranderen,
de kerk nu de rug heeft toegekeerd of
in ieder geval binnen die kerk inac
tief is geworden. Dat zich hieronder
veel academici bevinden is in het
licht van hetgeen we hiervoor zeiden
over de relatie tussen kerk en weten
schap veelbetekenend. Het zou de
moeite waard zijn dit aspect van de
ontwikkeling van de laatste jaren na
der te onderzoeken, juist ook in het
belang van de toekomst van de kerk.
Suriname tegen hogere tarieven
Van een verslaggever
SCHIPHOL Minister Westerterp (verkeer en waterstaat) zal de
KLM adviseren de frequentie van haar vluchten op Paramaribo te
verminderen, wanneer de Surinaamse regering vasthoudt aan haar
standpunt de tarieven op deze route niet te verhogen. De Nederland
se bewindsman zei dit gistermorgen op Schiphol na zijn terugkeer
uit de Surinaamse hoofdstad. Hij heeft daar besprekingen gevoerd
met de nieuwe Surinaamse minister-president Henk Arron en minis
ter Bruma.
Minister Westerterp maakte de reis
naar de West onder meer om de ope
ning van de nieuwe directe KLM-ver-
binding Amsterdam-Aruba mee te ma
ken en op de Antillen besprekingen
te voeren met zijn nieuwe ambtge
noot daar, ir. Ernest Voges. Deze be
sprekingen verliepen bijzonder goed.
De Antilliaanse regering gaat wel ak
koord met de tariefsverhogingen.
'We hebben aan het einde van het vo
rig jaar al een verhoging voorgesteld
van zes procent op dit traject', aldus
Westerterp. 'De LATA' (de internatio
nale organisatie voor burgerlucht
vaart) heeft daarna al een verhoging
van zeven procent, noodzakelijk ge
worden door de gestegen brandstof
kosten, goedgekeurd. De Surinaamse
regering stelt dat in de in 1971 geslo
ten luchtvaartovereenkomst de tarie
ven voor vijf jaar zijn vastgelegd. Ik
heb er op gewezen, dat de overeen
komst ook vermeldt dat de lijn winst
gevend moet zijn en dat is beslist
niet het geval', aldus de bewindsman.
De minister zal nu zijn Surinaamse
collega van economische zaken, onder
wie de luchtvaartaangelegenheden res
sorteren, binnen vier weken stukken
doen toekomen, waaruit blijkt dat de
KLM-lijn Amsterdam-Paramaribo door
de sterk gestegen prijzen van de
brandstoffen zeer zeker niet meer ren
dabel is.
De Surinaamse regering zal aan de
hand van deze gegevens haar stand
punt bepalen', 'maar het is lang niet
zeker, dat zij akkoord zal gaan', aldus
een woordvoerder van de Surinaamse
regering.
Daarnaast heeft de Surinaamse minis
ter aan drs. Westerterp gevraagd om
op iets langere termijn luchtvaartbe
sprekingen te voeren, gezien de moge
lijke staatkundige ontwikkelingen in
de toekomst.
Op dit moment kunnen Nederlanders
Minister Westerterp
en rijksgenoten naar Paramaribo en
de Antillen vliegen tegen 'cabotageta-
rieven', die sterk gereduceerd zijn in
verhouding tot het IATA-tarief. Mi
nister Westerterp heeft het idee dat
de Nederlandse regering het verlies
van de KLM op deze lijn zou kunnen
opvangen van de hand gewezen. 'Het
is natuurlijk volstrekt onmogelijk om
de huidige zeer lage tarieven in feite
nog verder te verlagen, terwijl de IA-
TA-tarieven inmiddels al zijn ver
hoogd'. aldus minister Westerterp.
AMSTERDAM 'Leve de aarde' is
de titel van een door Meinema in
Delft uitgegeven boekje van 46 pagi
na's, waarin de referaten te vinden
zijn die gehouden werd op 10 oktober
1973 te Arnhem, op de door de raad
van kerken gehouden milieudag. Na
de inleiding van ds. Hans Bouma vin
den we hier de verhandelingen van
mevrouw E. G. van Aiking-van Wage-
ningen, dr. J. Welma, prof. dr. E.
Schuurman en prof. J. de Graaf. Er
zijn een paar artikelen aan toege
voegd, o.m. van drs. J. E. van Veen,
de secretaris van de sectie sociale vra
gen van de raad van kerken. 'Leve de
aarde' is nr. 13 in de brochure-reeks
Ter Sprake. De prijs is ƒ2,80 (bij 25
en meer ex. 1,60).
Sjaloomdiensten: zondag 24 februa
ri Dennendal. Zondag 3 maart Anar
chisme. Zondag 10 maart Maria Sneth-
lage over Cuba. Zondag 17 maart
nieuwe film van Cineclub over Chili.
De Sjalomdiensten beginnen om half
elf in de werkplaats Sjallom De Work
2 in Odijk.
BELFAST De nieuwe Ierse rege
ring onder Brian Faulkner heeft
steun beloofd voor het in ons land ge
starte programma van vormingswerk
voor protestantse en rooms-katholieke
volwassenen uit Noord-Ierland.
De Ierse raad van kerken heeft met
de regering gesproken over het vor
mingswerk dat plaatsvindt op De Haaf
Ln Bergen (NH). De regering toonde
veel interesse voor dit werk.
In oktober '73 werden 'De Haaf' ln
Bergen twee conferenties gehouden
met leidinggevende personen uit
Noord-Ierland. Aan de conferenties
namen zowel protestanten als katho
lieken deel en wel op een fifty-fifty
basis. De eerste groep bestond uit ver
tegenwoordigers van de pers, de uni
versiteit, het zakenleven, de advoca
tuur, onderwijs en vakbeweging.
De tweede groep uit z.g. informele
leidersfiguren afkomstig uit de twee
meest bedreigde wijken van Belfast.
Voor de deelnemers aan de conferen
tie was dit de allereerste keer dat zij
onbedreigd, in vrijheid en zonder
haast met elkaar konden spreken over
de toekomst van Noord-Ierland; en
een plan konden ontwerpen om de
cultureel en sociaal economische pro
blematiek de baas te worden. Beide
conferenties zijn volledig gefinancierd
door de Wilde Ganzen van het IKOR
en door de Sectie Internationale Hulp
van de Generale Diakonale Raad van
de Hervormde Kerk. Ook de andere
kerken-hebben financiële steun toege
zegd.
Napraten in de gereformeerde pers
over de synode. In de Groninger
Kerkbode is ds Keimpe Dijk enthousi
ast over de 'proeve van een eenparig
geloofsgetuigenis. Ds. Dijk:
Dit stuk heeft veel meer kwaliteiten,
is veel evenwichtiger en opent meer
vensters naar de wereld, meer dan
het zg. Getuigenis
De grote waarde van het geloofsgetui
genis is gelegen in het feit, dat het,
zoals de synode al vaststelde, een zeer
belangrijke handleiding biedt voor
het belijden van de kerk. Er worden
een aantal punten gegeven, de synode
heeft zich er in principe achter ge
steld. Velen hebben het gevoel, dat de
kerk vandaag eigenlijk alleen nog
maar vragen weet te stellen, of dat
onze kerk in feite leert wat mensen
als Kuitert en Wiersinga leren. En
niet weinigen, wat onzeker en uit het
lood geslagen, stellen de vraag: maar
wat belijden we nu eigenlijk met el
kaar. Daarop geeft het geloofsgetuige
nis een duidelijk antwoord. We hopen
dan ook, dat het althans dit effect
heeft, dat er een stuk verontrusting,
zowel ter rechterzijde als ter linker
zijde, wordt weggenomen. Zij die het
niet meer zagen zitten, wat dat nu ei
genlijk inhoudt: gereformeerd-zijn,
kunnen het weer ontdekken. Hope
lijk zien ze dan ook dat het niet min
der maar méér inhoudt dan ze altijd
dachten!
Bevrijdend
In het Kerkblad van Noord-Brabant
en Limburg schrijft ds. A. T. Besse-
laar:
'De proeve van belijden die nu de ge
meenten ingaat en ook naar andere
kerken gezonden wordt, zou ons ver
der kunnen helpen. Het vraagt om
eenheid en het heeft als ik het goed
begrijp niet het zaad van de twee
dracht in zich zoals destijds het 'Getui
genis'. Déze proeve zal ons echter
evenmin verder helpen als we letter
zifters zijn en allemaal om het hardst
gaan schreeuwen wat we erin missen
en wat we niet voor onze rekening
kunnen nemen. Dit belijden zal ook
niet helpen als we elkaar ermee wil
len binden. Het zou bevrijdend kun
nen werken en ruimte kunnen schep
pen als we willen beseffen dat het be
lijden van de kerk groter is dan wat
ik zelf kan zeggen. En als we het wil
len aanvaarden als concentratiepunt
dat telkens de aandacht terugleidt
naar wat in leven en sterven onze enige
bemoediging is, dat we van Christus
zijn. En als herkenningsteken dat het
ons mogelijk maakt om elkaar te zien
als mede-gelovigen die in hun onge
loof elkaar hard nodig hebben'.
Eenvoudiger?
Prof. dr. Herman Ridderbos, een van
de opstellers van dé proeve, schrijft
in het Gereformeerd Weekblad (uitga
ve Kok):
'Het zou mij niet verwonderen, wan
neer er uit de kerken de vraag ge
steld zal worden: kon het niet nóg
korter en nóg eenvoudiger? Dat kan
hot zonder twijfel en ten behoeve van
bepaalde situaties - ik denk bijv. aan
de instemming, die de jonge lidmaten
met de belijdenis moeten betuigen, -
zou ''en korter en directer stuk wei-
Pro/. dr. Herman Ridderbos
licht de voorkeur verdienen. Maar de
kerk moet in haar belijdenis méér op
het oog hebben dan ook voor de aller
eenvoudigste genoeg zou zijn. Daar
om zal m i. het thans aangeboden
stuk niet alléén moeten bekijken on
der het gezichtspunt van de eenvoud
en de kortheid, maar ook onder dat
van de verantwoording, die de kerk
heeft af te leggen t.a.v. allerlei vragen
die de Christelijke leer betreffen. Dat
behoeft echter niet te betekenen, dat
zij zich in een ander stuk óók niet
korter en eenvoudiger zou kunnen
uitdrukken. De kerk ^eeft de taak in
haar belijdenis haar leden een 'staf
fill
kerk
Een le?eres uit Voorburg werd de vL
rige week getroffen door wat ir
schreef over liefde en verantwoord!
lijkheid. En de volgende dag over 1
tiek op elkaar. t a
Ik schreef zoiets als: laten we elkajonc
nu niet eindeloos kritiseren, maar Vi
handen ineen slaan bij de brand vs ter:
het wereldleed. Haar reactie gebruiktjn v
ze om mij meteen in te lichten ovaste
bepaalde aktiviteiten die, als ik het jdei
hoor, niet tot een kleine kring b al
perkt mogen blijven. Ze gaf mij hfme
adres door van mevrouw An Kwabkei
Loevesteinlaan 869 te Den Haag. 7>r
schrijft letterlijk: 'Op welk tijdstiien
men daar ook komt, altijd staan &et
daar in de gang kledingpakketten klainni
voor verzending'. Het werkterrein vj oei
mevrouw Kwak is Indonesia. Iedereepl n
schijnt zij te 'besmetten' met hai>or
hobby'. Om de mensen in de lande non
waar zij vroeger gewoond heeft nu l eer
helpen. En dat gaat niet zomaar. %t
wordt een degelijke correspondent ral
aangehouden. De contacten die daa nv
door ontstaan worden opnieuw 'uitgioet
buit' om eraohter te komen wat indjing
viduele mensen nodig hebben. Eeflan
verpleegster komt schorten tekoiiidc
een andere luiers en lakens. De daii ilj<
die in Bandoeng een en ander ve iroi
zorgt krijgt griep. Onmiddellijk ga aal
er vanuit Den Haag een seintje na; tr
iemand anders om haar te bezoekejrijp
Enfin, het is ontroerend en beschij.
mend. Het was overigens niet het enjspi
ge geval waarvan ik deze week hooSs 1
de. Een dergelijke aktie voor mensejewi
in het oostblok is weer het werk va iri]
een ander. Fijn dat zulke dingen gjen
beuren. Ik heb de moed niet om d h0
soort werk vergeleken met de grofek
projecten het 'kleine' werk te no rs
men. Wie de inzet kent waarmee hi,or
gedaan wordt weet wel beter. Ik gei.n
het door omdat het iets moois is. Ie
dat anderen kan stimuleren om oo »0i
in eigen omgeving te beginnen. %de
liefde en verantwoordelijkheid. ro i
om te gaan' in handen te geven. Dat
kan op meer dan één wijze en ook
op meer dan één wijze naast elkaar
gebeuren. En zo zou men naast het
thans gebodene aan een nog meer ge
concentreerd 'model' kunnen denken.
Men moet in de kerk niet alles in één
keurslijf willen persen. Want er is
niets schadelijker voor de kerk dan
wanneer haar belijdenis, met hoeveel
zorg ook opgesteld, bij de grote massa
-van de leden niet voldoende of in het
geheel niet functioneert. En mis
schien moet inen er daarom wel meer
dan één hebben'.
Hoedemaker
Over het boot-afhouden wat betreft de
hervormden, schrijft de scriba van de
synode, dr. H. B. Weijland, in Ons
Kerkblad (classes Arnhem en Ede):
'Wat de gereformeerde synode nu be-
sioten heeft, is, dat zolang er geen
duidelijkheid over de positie van m.n.
de vrijzinnige theologie komt, van
een samen-groeien tot één instituut
geen sprake kan zijn. Men versta mij
wel: Niet dat de gereformeerden van
uit een zekere hoogheid (alsof er bij
henzelf niets aan de hand zou zijn)
nu een oordeel willen vellen over de
herv. kerk. Het gaat er ook niet om,
dat wij vrijzinnigen niet christelijk
zouden willen behandelen. Er is zelfs
iets te zeggen voor het woord van
Hoedemaker 'samen zijn wij ziek ge
worden, wij moeten nu ook samen ge-
zend worden'. Maar wij weigeren een
dialoog aan te gaan met de zieke.
Daar ligt nu precies de kwestie. De
koers is dus voorhands: Wèl samen
op weg, wèl samen aan het werk -
daarom werd dan ook besloten om de
zendingsbladen van beide kerken te
coördineren - en dan later zien of er
sprake kan zijn van een meer inéén-
groeien van beide kerken'.
NED. HERVORMDE KERK
Bedankt: voor Monster: A. Vlietstra tM1
Doornspijk; voor Hoevelaken: E. Ben
Vergunst te Capelle a.d. IJssel. (ge
GEREF. KEKKEN
Beroepen: te Hillegersberg-Terbregf
(voor wijk Ommoord in samenwerkii
met de herv. gemeente): R. Molemaki
te Sittard.
Aangenomen: naar Amstelveen-Buiti
veldert: mej. E. G. van Egmond, pi
alg. dienst evangelisatie te Baarn.
Aangenomen: naar Holten: G. W. IL
.Peddemors te Amersfoort. f
CHK. GEREF. KERKEN
Beroepen: te Boskoop: W. F. Kruii
kand. te Apeldoorn.
Aangenomen: naar Zaandam: J. dl
Jong te Emmeloord.
Jet Geeraerts. Verhalen. Mantea ii
1973. Gebonden, 198 blz. ƒ19,90. e]
In deze bundel verzamelde de succee
rijke Vlaamse schrijver dertien verh La
len, geschreven in de periode va 0i
1961 tot 1973. Voor een deel stonde
zij al in do bundels De troglodiete
(1966) en Indian Summer (1969). A a
leen de laatste vier zijn nooit eerdir
gepubliceerd in boekvorm. Die vil
beschouwt Geeraerts blijkens zijn ve
antwoording bij deze uitgave als 'vi 'e
geroefeningen in voorbereiding tiPU
Gangreen 3'. Zijn lijvige Gangreen-d >r
len, die veel stof hebben doen ome
waaien, verschenen in '68 en '72. Ga
green 1 (Black Venus) telt al zo10
dertien drukken. Geeraerts' schrijve
schap is ondanks dit grage lezen a:
kritiek onderhevig. Die kritiek ge li11
minder zijn vakmanschap - hoew k
daaraan ook getwijfeld wordt - ma: w
meer de 'boodschap' de 'inhoud' vjP«
zijn werk. Ook in het eerste verhak
bijvoorbeeld van 'Verhalen' vinl h
weer zo'n typerende vermengii w
plaats van geweld en mannelijkhei E
Een blanke gaat op buffeljacht en t cl
dens die jacht denkt hij voortdurei li
aan zijn minnares. De stier waan ia
gejaagd wordt gaat slechts moeizaa ai
dood en de uiterste inspanning waart
mee de jager - en zijn negerhelper
het dier tenslotte neerleggen, kern
merkt hun behoefte aan potenti m
Hard en mannelijk, in een lijfeli; i'
spel op leven en dood, gedragen zie
Geeraerts figuren en daar zitten bi^
denkelijke kanten aan, tenminste aai
de wijze waarop Geeraerts over dlH
dingen schrijft. e
Een tweede kritiekpunt: Geeraertjb
stilistisch vermogen. Ilc schreef al d ti
niemand zal beweren dat Geeraer I
niet kan schrijven, maar een wat s
cuurdere stilering zou zijn werk todg
goed doen. Uit deze verhalen wou k
dat manco nog niet eens zo duidelij k
alsof beperking in omvang heel goeji
is voor een schrijver als Geeraert i
die wanneer hem een groot boek voc i
ogen staat de pen zo lustig voert dij
stromen taai ons dreigen te overspo
len. Maar goed, in elk geval geejj
schrijver om over te slaan, deze Gee j
aerts, en de bundel 'Verhalen' lijl l
me een goede introductie. j
T. v. 1
ZUIVER VAN HART EN VUIL VAl
HANDEN, door prof. dr. G. C. va i
Niftrik en hoofdaalmoezenier F. J.
A. Sampers. Uitgave J. N. Voorhoev 1
te Den Haag. 63 blz.; 8,90. Lezingei
over de verhouding van het christo
lijk geloof tot het handelen van elk
dag, gehouden kort voor het overli,
den van prof. Van Niftrik voor he
verbond van christelijke werkgevei
(dat staat niet in het boekje).
