lacharow-groep
Solzjenitsin terug
Nederlaag kan eind van carrière
betekenen voor Wilson en Heath
Arabische ministers gaan
in VS over olie praten
ïevangenisstraf f en
oor Basken in Spanje
lternationaal tribunaal gevraagd jêêé^ .flififfl Wilson wil
topgesprek
over staking
mijnwerkers
Weekeditie voor het
Buitenland (luchtpostuitgavey
0fa,sun°9
Irving op vrije voeten
Parijs wil aan
Concorde nog
doorknutselen
BRITSE LIBERALEN HOPEN OP DE WIP TE WORDEN GEZET
fff/KWARTET VRIJDAG 15 FEBRUARI 1974BUITENLAND T7/K9
SKOL, BONN, jNDE'W YORK (UPI, Renter, A'P, DBA) De Russische atoomgeleerde Andrej
iarow, die nu de belangrijkste vertegenwoordiger is van de oppositie tegen de Sowjet-autoriteiten,
gisteren met andere dissidenten geëist dat de gedeporteerde schrijver lAleksander Solzjemtsin
dt toegestaan naar de Sowjet-Unie terug te keren en dat hij zijn hoek 'Goelag; Archipel' in dat
mag publiceren.
>n telefoongesprek met mevrouw
Olsoefieva, de Italiaanse ver
ter van het werk van Solzjenit-
vertelde Sacharow voorts dat de
lente groep een internationaal
•zoek eist naar de misdaden van
ussische geheime politie in de da-
Stalin. Een internationaal tri-
zou de beschikking moeten
sn over archiefmateriaal met be
ing tot de activiteiten van de
ische geheime staatspolitie,
aanleiding van de beschuldiging
iet Russische partijblad Prawda,
Solzjenitsin een 'verrader* zou
verklaarde Sacharow: 'Wie het
van Solzjenitsin kent, weet dat
'erraad' bestaat uit de feiten die
onthulde over de monsterachtige
iden die in het recente verleden
de Sowjet-Unie werden bedreven,
lallen miljoenen mensen, commu-
n, en niet-communisten, atheïsten
elovigen, intellectuelen, arbeiders
loeren, het sslachtoffer werden
een terreur, die later de naam
ile gerechtigheid' kreeg.'
ïogelijkheid wordt thans niet uit-
iten, dat Sacharow, die enkele
in vergeefs om een uitreisvisum
gevraagd, toestemming zal krij-
om met zijn invalide echtgenote
jaar in het buitenland door te
gen. Voorlopig zullen de autori-
waarschijnlijk proberen hem te
raliseren 'door hem te negeren,
hij een een visum krijgen of fe
ls Solzjenitsin) gedeporteerd wor-
dan zou de dissidente beweging
loskou van haar leiding zijn be
ns vrienden van Solzjenitsin
de schrijver in zijn eerste tele-
esprek met zijn vrouw meege-
dat hij in Moskou was beschul-
van 'verraad tegenover het va-
- nd.' Volgens de wet kan dit met
"gevangenisstraf van 10 tot 15 jaar
bijzondere gevallen zelfs met de
I worden bestraft. Solzjenitsin had
verteld dat hij op het vliegtuig
Andrej Sacharow: boek ook in
Rusland publiceren.
naar Frankfort werd gezet, hoewel hij
had gezegd, niet zonder zijn vrouw en
kinderen te gaan. Dat zijn gezin later
zou mogen vertrekken werd hem ook
niet meegedeeld.
Russen in Moskou, aan wie westelijke
journalisten commentaar vroegen op
de deportatie van Solzjenitsin, waren
over het algemeen van oordeel dat de
schrijver zijn verbanning aan zichzelf
te wijten had. Een jongeman zei:
'Voor wie zo schrijft en denkt is bij
ons eenvoudig geen plaats.' Een mili
tair meende dat 'de autoriteiten wel
weten wat ze doen.' Een een andere
voorbijganger merkte op: 'Voor hem
is dit het beste. Wie voortdurend de
wetten overtreedt, moet met alles re
kening houden.' Een 40-jarige vrouw
ADVERTENTIE
U hebt familie of kennissen in hetN
buitenland. Stel verder dat zij^
f weliswaar hun eigen nieuwsbronnen
hebben, maar dat zij toch graag willen 1
I weten hoe nu de Nederlandse kijk op het
I wereldgebeuren is. Dat is interessant genoeg 1
[om te blijven volgen, maar dat staat zelden in
I bijvoorbeeld Canadese, Spaanse, Oegandese,
Finse of Australische kranten. Probleem?
Weinee: er is voor hen de
van NRC Handelsblad). Wees eensy
.aardig; wijs hen op 't bestaan
van die weekkrant.
iiirn-4 aardiger wilt ziin -
IIIII I I 9eef een abonnement.
IHU1LJ wat u ook doet.
✓/fllllll X vraag eerst even
inlichtingen
met deze bon.
I
reageerde anders: 'Ik heb de vele kri
tieken op de 'Goelag Archipel' gele
zen, maar het boek ken ik niet.' Offi
cieel kent geen enkele Russische bur
ger het boek.
Het nieuws dat Solzjenitsin is gede
porteerd en dat hem zijn staatsburger
schap is ontnomen, stond gisteren in
de meeste Russische bladen ergens
onderaan op een achterpagina afge
drukt. Westerse waarnemers maken
hieruit op, dat de naam van Solzjenit
sin binnenkort niet meer zal worden
genoemd. Officieel wil men blijkbaar
de kwestie Solzjenitsin doodzwijgen,
terwijl onofficieel een campagne
wordt gevoerd om hem in discrediet
te brengen bij zijn sympathisanten in
het Westen. Het persbureau TASS
wist te melden dat het Sowjet-volk als
geheel achter de maatregelen tegen
Solzjenitsin staat.
TASS citeerde een leider van de Rus
sische Orthodoxe kerk, waartoe Solzje
nitsin behoort: 'Als vertegenwoordiger
van de kerk, die steeds opkomt voor
de vrede, beschouw ik het decreet van
het Presidium van de Opperste Sow-
jet als de enige juiste maatregel tege
nover Solzjenitsin'. Soortgelijke ver
klaringen werden afgelegd door een
film-regisseur, de directeur van een
kanker-instituut, schrijvers en arbei
ders. In Zweden veroordeelde de com
munistische partij de deportatie van
Solzjenitsin, terwijl de hoofdredacteur
van het communistische partijblad
sympathiseerde met de Russische stap.
Deskundigen op het gebied van de
Russische politiek menen dat de
coëxistentie-politiek van partijleider
Leonid Breznjnew enkele dagen gele
den heeft gezegevierd over de voor
standers van de 'harde lijn' en over
de geheime politie. Het gevolg hier
van zal zijn, zo vrezen de deskundi
gen, dat het Sowjet-bewind voor dp
buitenwereld minder grimmig zal lij
ken, maar dat in de Sowjet-Unie en
waarschijnlijk ook in de andere lan
den van Oost-Europa het optreden te
gen dissidenten en andere groepen,
die voor meer vrijheid opkomen, har
der zal worden.
De directeur van de Nobelstichting
in Stockholm, die in 1970 de prijs
voor letterkunde aan Solzjenitsin toe
kende, heeft gezegd, te hopen dat de
schrijver de bij de prijs behorende
gouden medaille en het diploma zelf
in ontvangst komt nemen. De geld
prijs van ongeveer 240.000 gulden
werd destijds gestort op een bankre
kening in Zwitserland.
I—MUI 1
i Weekeditie voor het Buitenland, de weekkrant diezovpel
j Naanv_
I
Plaats:-
Zenden aan: NRC Handelsblad Weekeditie voor het
Buitenland Antwoordnr. 534 Rotterdam. Geen postzegel, j
eertien ETA-leclen in arrest
ilDRID, BILBAO (AP, Reuter) Een rechtbank in Madrid
eft zes manrfen veroordeeld wegens hun lidmaatschap van de
'A, de verboden organisatie die streeft naar de onafhankelijk-
lid van de Baskische provincie van Spanje.
opgelegde gevangenisstraffen lo
rt uiteen van twee tot tien jaar.
ie ETA-leden zijn bij verstek- ver
beeld, zo is van gerechtelijke zijde
tend gemaakt in Madrid. De zwaar-
straf kreeg de 24-jarige Carmelo
rit Aonaindia. Hem werd het bezit
wapens en explosieven en ver-
eiding van verbaden drukwerk ten
e gelegd.
de Spaanse stad Bilbao wachten
ritien ETA-leden op hun proces, zo
eft de politie daar donderdag be
nd gemaakt. Alle veerten worden
schuldigd van terroristische activi-
ten. Het zijn bijna allemaal studen--
in leeftijd variërend van 20 tot
jaar. De politie noemt de 27-jarige
sé Agustin Orube als, de leider van
activiteiten. Hij is aan de militaire
toriteiten overgedragen omdat hij
n tijde van zijn arrestatie in het le-
r diende. De politie heeft bij de
innen materiaal voor plasticbom-
stekingsapparaatjes en een aantal
se nummerborden in beslag geno-
sn. Verder zouden er plannen voor
banovervallen en een auto voor het
vervoer van explosieven zijn gevon
den. Enkele van de veertien gearres
teerden zouden de hand hebben gehad
in de aanslag op een luxe jachtclub in
december vorig jaar. Anderen zouden
aanslagen op café's en universiteitsge
bouwen hebben gepleegd.
Levenslang'
Een Bask, die al een levenslange ge
vangenisstraf moet uitzitten, stond
gisteren opnieuw terecht voor militair
tribunaal. Hij wordt beschuldigd van
'belediging van de strijdkrachten' en
gevaarlijk wangedrag tijdens zijn pro
ces in 1970. Hij we>-d toen ter dood
veroordeeld, maar die straf is later
omgezet in levenslang. De aanklager
vroeg nu nog eens een gevangenis
straf van zes jaar voor deze Joaquin
Gorostidi. In 1970 had hij zich tijdens
het proces tegen de bewakers verzet
en beledigingen naar de militaire
reohters geschreeuwd.
Clifford Irving, die tot tweeëneenhalf jaar gevangenisstraf was veroordeeld wegens valsheid in ge
schrifte, is vrijgelaten na bijna anderhalf jaar in de cel te hebben doorgebracht. Irving schreef een
boek over de multi-mil jonair Howard Hughes en deed alsof het een autobiografie van deze rijke
zonderling was.
ALGIERS, TEL AVIV (UPI, AP, Reuter) De Arabische leiders,
die twee dagen in Algiers vergaderen, hebben twee minister naar
Washington gestuurd. Zij moeten daar uitvissen, wat de Verenigde
Staten nu precies willen gaan doen aan de oliecrisis.
gen de Verenigde Staten. President
Sadat van Egypte, één van de vier
deelnemers aan het gesprek in Al
giers, heeft daar wel om gevraagd.
Zijn drie gesprekspartners in Algiers,
koning Feisal van Saoedi-Arabië, pre
sident Boumedienne van Algerije en
president Assad van Syrië waren ech
ter nog niet zover.
Volgens diplomatieke kringen in Al
giers hebben vooral Assad en Boume
dienne zich sterk verzet tegen ver
zachting van de oliemaatregelen. De
Algerijnse president is nogal ont
stemd over het besluit van twaalf
olieverbruikende landen om te probe
ren een gemeenschappelijk beleid je
gens de olieleverende landen te vor
men. Dit besluit was één van de be
langrijkste uitkomsten van de confe
rentie in Washington. Boumedienne
ziet hierin het begin van een kartel
van verbruikers tegenover de oliepro-
ducenten.
De twee afgevaardigde ministers van
buitenlandse zaken zijn Ismail Fahmi
van Egypte en Omar Sakkaf van Saoe
di-Arabië. Zij zijn gisteren direct na
de topconferentie eerst naar Parijs ge
vlogen. Volgens diplomatieke kringen
in Algiers heeft hun bezoek aan de
Franse hoofdstad twee doelen. De
Arabiache ministers hopen daar in de
eerste plaats inlichtingen te krijgen
over de grote olieconferentie, die dezè
week in Washington is gehouden.
Maar hun bezoek aan Parijs moet ook
gezien worden als een bewijs van
dank voor de houding, die Frankrijk
heeft aangenomen in Washington.
Frankrijk week op enkele essentiële
punten af van het standpunt van de
andere twaalf deelnemers aan de olie
conferentie.
Het besluit twee ministers te sturen
maakt duidelijk* dat de Arabische lei
ders op dit moment nog niet voelen
voor verlichting van de olieboycot te-
Zijn Syrische medestander Assad wil
van geen verlichting van de oliebo
ycot weten zolang zijn troepen nog
oog in oog staan met het Israëlische
leger. Israël moet eerst bereid zijn al
le bezette Arabische gebieden terug te
geven, aldus Syrië. Met het oliewapen
moeten de Verenigde Staten worden
gedwongen Israël onder druk te zet
ten.
De Amerikaanse minister van buiten
landse zaken Kissinger zei donderdag,
dat de VS zowel met Syrië als met Is
raël druk overleg voeren om een rege
ling voor troepenscheiding langs het
Syrisch-Israëlische front te treffen.
Hij zei niets over een termijn, waar
binnen onderhandelingen tussen beide
partijen zouden kunnen beginnen.
Het Israëlische dagblad Yedioth Aha-
root is daarover veel positiever. Vol
gens de Amerikaanse correspondent
van dit blad verwachten de Amerika
nen, dat er nog deze week wat bewe
ging zal komen in de zaak.
De ster van generaal Da jan is in Is
raël snel gedaald, sinds de oktober-
oorlog. Volgens een donderdag gepu
bliceerd onderzoek wil negen procent
van de Israëli's Dajan als premier.
LONDEN (UPI. Reuter)'1 De Britse
Labour-partij heeft de twee andere
belangrijke politieke partijen in Enge
land opgeroepen de verkiezingsstrijd
één dag te onderbreken om samen
een oplossing voor het loonconflict in
de mijnen te zoeken.
De leider van de oppositiepartij, Ha
rold Wilson, ontvouwde zijn plan op
zijn dagelijkse persconferentie over de
aan de gang zijnde verkiezingscampag
ne. Wilson stelde voor een conferen
tie te houden met als deelnemers:
Wilson zelf, de conservatieve premier
Heath, de liberale leider Jeremy
Thorpe, vakbondsleiders en belangrij
ke figuren uit de industrie.
Het was de loonactie van de mijnwer
kers, die Heath er toe bracht algeme
ne verkiezingen uit te schrijven voor
28 februari. Heath riep Labourleider
Wilson gisteren nog op om zijn steun
te geven aan een verzoek van de rege
ring aan de mijnwerkers om het werk
te hervatten in afwachting van de
stembusuitslag. Wilsons suggestie was
kennelijk een antwoord op deze vraag
van de premier. In de kringen van de
regerende conservatieve partij is wei
nig enthousiast gereageerd op Wilsons
plan voor een 'topconferentie'. De
269.000 Britse mijnwerkers staken
sinds zaterdag om hun looneisen
kracht bij te zetten.
Alle opiniepeilingen van deze week
geven Heath de beste kans op stembus
overwinning. De voorsprong van de
conservatieven op Labour varieert bij
de verschillende enquêtes van één tot
elf procent.
PARIJS (Reuter) De Franse rege
ring gaat waarschijnlijk aan Engeland
voorstellen, het ontwerp van het su
personische verkeersvliegtuig Concor
de te veranderen, in de kennelijLe
hoop dat het tot dusver onverkoop
baar gebleken toestel toch nog aan de
man gebracht kan worden. Het zou
volgens welingelichte kringen gaan
om extra brandstoftanks, opvoeren
van de motoren en wijzigingen aan de
vleugels. Hierdoor zouden de ontwik
kelingskosten het toch al als pijnlijk
ervaren plafond van zeven miljard
gulden nog flink gaan overschrijden.
Men zou voor de verbeterde Concorde
hopen op de klandizie van onder an
dere Lufthansa en Japan Air Lines.
Van de eerste produktieserie van 16
toestellen zijn er nog maar negen ver
kocht aan maatschappijen die wel
moesten: British Airways en Air
France. De nu gebouwde Concorde
kan de belangrijke bestemming New
York vanuit Londen makkelijk in een
ruk halen, vanuit Parijs met enige
moeite en vanuit bijvoorbeeld Keulen
alleen als er stoelen leeg worden gela
ten. De verbeterde versie zou meer
passagiers verder weg kunnen bren
gen.
LOöNlDEN (Reuter) Harold Wilson, de leider van de Britse La
bour-partij en zijn Conservatieve rivaal Edward Heath li ebben een
grondige liekel aan elkaar. Hun wederzijdse afkeer lijkt diepere
wortels te hebben dan de antipathie die .er doorgaans bestaat tus
sen twee politieke leiders met verschillende overtuigingen en ach
tergronden.
De twee mannen beschouwen eikaars
politieke visie als rampzalig voor En
geland. Ze zullen tijdens de verkie
zingscampagne van de komende we
ken niets nalaten om dit de Britten
duidelijk te maken.
Beiden zijn 57 jaar en dus betrekke
lijk jong voor een politicus die al
eens premier is geweest en dat weer
hoopt te worden. Toch kan een neder
laag bij de verkiezingen het einde be
tekenen van de politieke carrière van
de verliezer.
Het gaat ditmaal echter niet om een
strijd tussen de twee grote partijen
alleen. Voor het eerst sinds jaren
wordt serieus rekening gehouden met
de Liberalen. Door een reeks opval
lende overwinningen bij tussentijdse
verkiezingen hebben zij hun zeteltal
in het Lagerhuis op elf weten te
brengen. Volgens recente peilingen
van de publieke opinie kunnen ze re
kenen op minstens 20 procent van de
uitgebrachte stemmen. De leider van
de Liberale partij, Jeremy Thorpe,
hoopt, dat de kiezers zo teleurgesteld
zijn over de prestaties van zowel Heath
als Wilson, dat ze zich in groten
getale tot de Liberalen zullen wenden
en deze partij zoveel zetels zullen
schenken, dat ze in het parlement op
de wip komt te zitten.
Geen 'foefjes'
Voordat de Conservatieven bij de ver
kiezingen van 18 juni 1970 tot veler
verrassing zegevierden, werd Wilson
vrij algemeen beschouwd als een han
diger politicus en een slagvaardiger
parlementariër dan Heath. Bij woor
denwisselingen in het Lagerhuis trok
Heath vaak aan het kortste eind. Het
verlangen om zich zo sterk mogelijk
van Wilson te onderscheiden, was
voor Heath een krachtige stimulans
in zijn verkiezingscampagne van 1970.
Hij beloofde de kiezers een nieuwe
regeringsstijl met uitschakeling van
'alle foefjes' een rechtstreekse kri
tische verwijzing naar Wilsons soms
al te slimme wijze van optreden. Zijn
verkiezingsoverwinning betekende een
zware slag voor Wilson, die zijn cam
pagne op een zelfverzekerde, soms
haast verwaande wijze had gevoerd.
In het nieuwe Lagerhuis leken de rol
len van beide mannen omgedraaid.
Nu was het Heath, die zelfvertrouwen
uitstraalde, en Wilson, die nu en dan
de indruk wekte, niet helemaal zeker
te zijn van zichzelf.
Toen Heath aan het bewind kwam,
betoonde hij zich een fervent voor
stander van de vrije-ondernemingsge-
dachte. Hij zou, zo gaf hij te kennen,
geen 'industriële zwakkelingen' dul
den. De voorbarigheid van deze uit
spraak kwam aan het licht, toen hij
zich, nog maar enkele maanden na de
verkiezingen, genoopt zag financiële
steun te verstrekken aan wereldbe
roemde zwakke broeders in het be
drijfsleven zoals de Rolls-Royce-fabrie-
ken. Ondanks deze principiële omme
zwaai bleven velen de Conservatieve
leider beschouwen als een vastbera
den man, die eerder te weinig soepel
heid bezat dan teveel.
Gewone komaf
Heath is de eerste Conservatieve par
tijleider van gewone afkomst. Zijn
moeder was dienstbode en zijn vader
verdiende, voordat hij het op eigen
kracht tot aannemer bracht, de kost
als timmerman. Deze 'nederige' af
komst verhindert zijn tegenstanders
niet, hem ervan te betichten, dat hij
tijdens de afgelopen drie jaar en ze
ven maanden in Downing Street 10
geen vleugje begrip heeft willen to
nen voor de noden en verlangens van
de arbeiders. Zij verwijten hem ook,
dat hij geen mandaat had voor zijn
tegen de inflatie gerichte loonpolitiek
tijdens de vorige verkiezingscam
pagne gedroeg Heath zich als een
overtuigde kampioen van de vrije
loonvorming en dat deze politiek
bovendien op een onbillijke wijze
wordt uitgevoerd om de mijnwerkers
een redelijk loon te onthouden.
Wilson en Heath een tegenovergestelde politieke visie groeide uit tot een diepe wederzijdse afkeer.
Harold Wilson, die voor de vierde
keer de Labourpartlj aanvoert in de
verkiezingsstrijd, is een beroepspoliti
cus die in de kunst van het debatte
ren voor weinigen onderdoet, zeker
niet voor Heath, en die een bijzonde
re bedrevenheid heeft ontwikkeld in
het bijeenhouden van oproerige groe
pen binnen zijn partij. In de perioden
waarin hij op zijn best wa^. is hij wel
vergeleken met beroemde Britse poli
tici uit het verleden zoals David
Lloyd George, die premier van Enge
land was in de eerste wereldoorlog.
Leiding te geven aan de Labour-par
tij, een coalitie van vakmondsmensen
en intellectuelen en dus een huis dat
nogal eens tegen zichzelf verdeeld is,
is een weinig benijdenswaardige be
zigheid. Wie ermee belast is, ziet zich
voortdurend genoodzaakt, zeer uiteen
lopende opvattingen over het socialis
me zo niet te verzoenen, dan toch tot
een vreedzame coëxistentie te bren
gen. De militante leden van Labour
willen altijd meer, de gematigden
minder socialisme. Om deze elkaar be
strijdende groeperingen bijeen te hou
den, heeft Wilson soms verklaringen
moeten afleggen, die door kritische
waarnemers als tegenstrijdig worden
beschouwd. Maar Wilson zou allang
geen leider van Labour meer zijn, als
hij niet slim genoeg was om in zulke
verklaringen altijd een aantal 'kleine
lettertjes' op te nemen, waarop hij
zich later met de schijn van het
grootste gelijk ter wereld kan beroe
pen.
