Nieuwe Leidsche Courant | 1974 | 2 februari 1974 | pagina 25

Kerkdiensten Leiden en omgeving

Concurrentie tussen maatschappijen zou kunnen leiden tot lagere prijzen

OPEC voelt niets
voor lagere olieprijs

Verlies KLM
ging omlaag

TROUW/KWARJTET ZATERDAG 2 FEBRUARI 1974

L25

KRITIEK OP MACHT OLIECONCERNS GR0EI1

door Nico Kussendrager

'We willen feiten, feiten, feiten van u, maar we krijgen ze niet,'
riep de Amerikaanse senator Jackson vorige week uit tijdens een
I 'kruisverhoor' van een aantal directeuren van grote Amerikaanse
oliemaatschappijen. De kritiek op de concerns wordt steeds feller,
j Zo worden zij ervan beschuldigd de 'oliecrisis' kunstmatig in het
leven te hebben geroepen en buitensporig hoge winsten te maken
(de grote maatschappijen in de VS verdienden vorig jaar ruim de
helft meer dan in 1972).

De Iraanse minister van financiën,
Amouzegar, zei onlangs nog dat de
oliemaatschappijen moeten worden ge
dwongen hun winsten te verlagen tot
een halve dollar per vat (van 159 li
ter). 'Een verdienste van meer dollars
is te veel'.

David Rockefeller, hoofd van de reus
achtige Chase Manhattan Bank, zet
daar tegenover, dat 'de winsten van
de oliemaatschappijen op langere ter
mijn gezien te laag zijn. Over de afge
lopen tien jaar stegen de verdiensten
slechts vijf procent per jaar en dat is
niet gezond', aldus Rockefeller. Vol
gens hem is een winstgroei van min
stens achttien procent nodig, willen
de maatschappijen over genoeg geld
beschikken om andere energiebronnen
te zoeken en te ontwikkelen. Zeker
als de Verenigde Staten rond 1980 on
afhankelijk willen zijn van buiten
landse krachtbronnen. Ook de direc
teuren van de oliemaatschappijen ha
meren daar op. Tijdens het 'kruisver
hoor' van de Senaatscommissie vo
rige week toonden zij aan dat het
rendement op het geïnvesteerde kapi
taal" de afgelopen tien jaar vrij nor
maal was: veertien procent, tegen
ruim twaalf procent bij andere indus
trieën. Dat rendement geeft de con
cerns evenwel onvoldoende armslag
voor nieuwe activiteiten.
Ook president-directeur mr. G. Wag
ner van Koninklijke/Shell houdt niet
op te herhalen dat de olieconcerns
goede eerdiensten hard nodig hebben.
Niet alleen om andere en nieuwe
energiebronnen te kunnen aanboren,
maar tevens om aantrekkelijk te blij
ven voor de investeerders. Olieaande
len moeten voldoende winstkansen en
rendement bieden om de beleggers
(kapitaalverschaffers) te interesseren-
Ondanks de verklaringen van de olie-
baronnnen ('wij hebben geen enkele
reden om ons schuldig te voelen')
heerst er in de Verenigde Staten (en
ook in Nederland, zoals bijvoorbeeld
uit de rubrieken met ingezonden brie
ven blijkt), een groeiende onvrede
over de rol van de olieconcerns. Een
onvrede, die nauw samenhangt met de
geheimzinnigheid die rond die rol be
staat. Niet alleen nu, maar ook al in
het verleden.

Het 'grote spel' van de oliemaatschap
pijen begon zo ongeveer rond de
eeuwwisseling. De (latere) BP. ging
als eerste aan de slag in Perzië. De

aandacht was op het land -gevestigd
door 'eeuwige vlammen in vuurtem-
pels', waarvan vermoed werd dat zij
gevoed werden door onderaardse olie-
of gasreserves. Voor een koopje wist
BP bij de sjah grpte rechten te ver
werven. De 'oliekoorts' was begonnen.
In allerijl gingen ook andere oliecon
cerns activiteiten in het Midden-Oos
ten ontplooien. Voor een appel en een
ei verwierven zij vrijwel onbeperkte
rechten in toen niet veel meer dan

tweederangs woestijnstaten.

Onder de concerns die deze voordelige
transacties wisten af te sluiten bevon
den zich (behalve BP), Standard Oil
of New Jersey (de latere Exxon),
Standard Oil of California (beide lo
ten van Rockefellers Standard Oil, die
uiteenspatte na uitvaardiging van de
anti-trustwetten; veel Amerikaanse
staten kregen toen een 'eigen' tak),
verder de Koninklijke/Shell, Texaco,
Gulf en de Franse staatsoliemaat
schappij CFP. Het waren deze con
cerns. die oppermachtig heersten in
de internationale oliewereld. Een
heerschappij die onder andere door
talrijke onderlinge afspraken en
dwarsverbindingen (zo zouden alle
nieuw op te richten oliemaatschappij
en dochters worden van de bestaande)

onaantastbaar leek.

Toch begon na de tweede wereldoor
log een deel van de macht van de-
reusachtige copcerns te tanen. Zo kre
gen zij te lijden van de veel zwaarde
re Amerikaanse anti-trustwetgeving
en van de vanuit Washington gedic
teerde maatregel, dat in het kader
van het Marshall-plan aan Europa
geleverde olie tegen 'normale' prijzen
moest worden verkocht en niet meer
alsof zij vanaf 'dure' velden in de
Verenigde Staten kwam.

Opkomend nationalisme

Belangrijker nog was het opkomende
nationalisme in de olieleverende lan
den. Zij begonnen de 'macht van de
olie te ruiken' werd het westen
niet steeds meer afhankelijk van deze
energiebron? en slaagden er daar
door in een winstverdeling op een
'half-om-half' basis te bereiken, ter
wijl ook wijzigingen werden doorge
voerd in het belasting- en concessie
systeem.

Aan de consumptiekant werd het de

Directeuren van Amerika's grootste olieondernemingen zweren voor de Senaatscommissie dat zij de 'waar
heid en niets anders dan de waarheid' zullen spreken.

grote oliemaatschappijen eveneens
minder gemakkelijk gemaakt dan vóór
de oorlog. Sommige importeurs sloten
zelf contracten met andere landen
(Zweden bijvoorbeeld met de Sowjet-
Unie), terwijl andere overgingen tot
het oprichten van eigen, nationale
oliemaatschappijen, die de macht van
de grote concerns deden tanen. Van
deze nationale maatschappijen is de
Italiaanse ENI wel de bekendste. De
leiders van vrijwel alle olierijke lan
den zagen de ENI met graagte komen,
omdat dat concern veel aantrekkelij
ker contracten bood dan de gevestigde
oliemaatschappijen. Wilden deze niet
verder gaan dan een half-om-half ver
deling van de winst, ENI offreerde
drie-kwart.

Een ontv/ikkeling die de grote Ameri
kaanse olieconcerns met lede ogen
aanzagen. Hun macht nam af. concur
renten als ENI 'verknoeiden' de
markt en aan de vraag naar olie werd
meer dan voldaan, wat de prijzen
drukte.

Vanuit deze positie werd het voor de
concerns aantrekkelijk met de produ

centen te gaan praten over de hoogte
van de olieprijzen en de grootte van
het aanbod, teneinde een stuk invloed
te behouden.

De olielanden hadden zich in 1960
reeds gegroepeerd in de Organisatie
van Olie Producerende en Exporte
rende Landen. Met deze OPEC gingen
de oliemaatschappijen nu rond de la-
fel zitten. Over de bedoelingen van de
concerns waren de meningen ver
deeld. Zij zelf zeiden te streven naar
zo laag mogelijke prijzen, maar er
zijn ook stemmen die beweren dat de
oliemaatschappijen veel meer gebaat
waren bij de hoge prijzen, die ook ho
ge» winstmarges mogelijk maken.
Hoe het zij, bij het in 1971 gesloten
verdrag van Teheran verkregen de
olieleverende landen 55 procent meer
inkomsten. De oliemaatschappijen za
gen er aanleiding in (daarbij ge
steund door een toen optredend tijde
lijk tekort aan olie) de prijzen voor
hun produkten te verhogen.
De producerende landen hadden aan
het succes geroken. De maatschappij-

Nettoresultaat

(biljoen

U.S. dollars)

1968

1969

1970

1971

1972

1973

Exxon

1.277.0

1.243.0

1.309.5

1.517,0

1.530,0

2.440.0

Texaco

819.6

769.8

822,0

903.9

889,0

1.290.0

Koninklijke/Shell

934.7

1.008.4

937,7

954,8

704.3

Mobil

430,7

456.5

482,7

540.8

574,1

842,8

Standard California 451,8

453,8

454,8

511,1

547,1

Gulf

626,3

610,6

550,4

561.0

447,0

Uit dit staatje valt de winstontwikkeling sinds 1968 van 's werelds grootste olie
maatschappijen af te lezen..De cijfers die voor Exxon, Texaco en Mobil staan
vermeld over 1973 zijn voorlopig;' dë overige concerns hebben nog geen cijfers
bekend gemaakt.

LEIDEN

Hcrv. Gein.: Hooglandse Kerk 10 ds K Bou-
huys, 11 45 uur Oec. studentendienst; Mare-
kerk 10.30 ds A J de Jong, 5 prof. dr H Jon
ker; Maranathakerk 10 ds H J van Achter
berg; Koningskerk 10 ds J Langenbach,
Bethlehemkerk 10 ds E M Pannekoek; Bevrij
dingskerk 9 ds M J Wagenvoorde: Vredes-,
kerk 10 ds R Steenstra; Eglise Wallone 10.30
Pasteur D Ribs; Academisch Ziekenhuis i0
ds P J D van Malssen; Diaconessenhuis 10.39
ds H W Hemmes; Oec Werkplaats iBree-
straat 19) 11.15 samenkomst; Jeugdkapel Vrc-
deskerk 10 mej A M Lagerwerf; Jeugdkapel
'De Goede Herder' 10.30 de heer L Krassen-
berg; Merenwijk 10 Pastoor J A A van Well.
Gercf. Kerk: Zuidcrkerk 10 drs W Bakker
Amstelveen; 5 ds S Oegema Oegstgeest; I'e-
trakerk 10 ds Brederveld. 5 ds Bovenberg;
Oude Vestkerk 10 ds De Heer. 5 ds Breder-
veld; Beloftekerk 19 ds Bovenberg. 5 drs W
Bakker; Bevrijdingskerk 10.30 ds W Diepen-
sloot Santpoort; 5 mevrouw P Bikker Leider
dorp: Huize 'Groenhoven' 10 ds S Oegema.
In alle diensten viorbereiding H.A Jeugd
huis Breestraat 19 10 dr v dZwaan jeugd
dienst; Zijzaal Petrakerk 10.30 dienst voor
doven de heer Terpstra; Gebouw De Mirt
Lage Rijndijk 10 dc heer Venema; Gebouw
Mierennest Morsweg 10 mej. Owél.

Geref. Kerk Vrijgemaakt: Herengracht 10 en
5 ds J v dHaar.

Chr. Gercf. Kerk: Steenschuur 10 en 5 ds
Ribbers Den Haag-West.

Geref. Gemeente: Nieuwe Rijn 10 leesdienst;
19 ds Hakkenberg.

Geref. Gemeente in Ned: Koningskerk 11.30
en 5.30 leesdienst

Luth. Gemeente: Huogl. Kerkgracht 10 15 ds
J Happee.

Rem. Gemeente Doopsgez. Gem.: Pieterskerk-
straat Lokhorstkerk 10.15 viering H A. s
Van Bolderbeek m.m.v. 't Kerkkoor.
Baptistengemeente: Oude Rijn 10 ds Van Ma
meren; wo 8 bidstond.

Leger des Heils: 10 heiligingsdienst: 7.30
verloss'ngssamenkomst (Hooigracht).

Nieuw Apostolische Kerk: Hoge Rijndijk 1-4.
10 16 en Do 20 eredienst.

Oud-Katholieke Kerk: Zoeterw. singel 10 II.
Mis.

Doopsgez. Kerk: Adventkerk za 10 bijbelstu
die; za 11 ds De Ruiter Voorburg.

Evang. Christengemeenschap: Middelste-
gracht 3. 10 de heer Dikkes.

Volle Evangeliezcndlng: Zijlsingel 10 en di 20
de heer J Zijlstra: vr 20 jeugddienst.
Pinkstergemeente: 15 de heer W. Meijer.
Zendingswerk MiddTnnchtsroep Jerucl: Zoe
terw. singel 21, zo 6 de heer Roos: do 19.30
Wim Malgo bandopnamedienst.

The English and American Episcopal
Church: Oud Kath. Kerk* Zoetwrw. singel 30
3 feb. 7.30 p.m. évensong minister Rev. K
W. Lister.

ALPHEN AAN DEN RIJN
Chr. Geref. Kerk: 9 30 en 4.30 ds P Sneep.
Oud Geref. Gemeente: 9.30 en 16 leesdienst
Leger des Hells: 10 en 7.30 samenkomst in
geb. Corn, de Vlamingstraat.
VoIlc-Evangclle/enJing: 10 Viering H.A. in
gebouw "Kindervreugd'.

Baptistcngcmecntc: 10 en 6.30 ds Koekkoek
AARLAND.ERVEEN

Hcrv. Gent.: 10 ds Van Hoegee; 19 ds Hoo-
gcndljk Alphen a.d. Rijn-Noord.

Chr. Geref. Kerk: 9.30 leesdienst; 4.30 stu
dent v. d. Mey Apeldoorn.

TER AAR

Hcrv. Gem.: 10 en 6.30 ds Lindenburg.
BENTHUIZEN

Herv. Gcm.: Géén opgave ontvangen
Geref. Gemeente: 9.30 en 18 student Moer
kerken te Rotterdam.

HAZERSWOUDE

Geref. Kerk: 10 en 5 dr Wind Leiden.
HILLEGOM

KATWIJK AAN ZEE

Herv. Gem.: Niewn Kerk 10 ds J Vroeginde-
wey H.D., 6 ds Jac do Vos; Oude Kerk 10 ds
L Boer H.D., 6 ds J VroegindeweyIchtus-
kerk 10 C A Helms Delft: 5 ds C Treure,
Pniëlkerk 9.30 ds J Catsburg H.D 6 ds L
Boer: Groen van Prinstererschool 10 ds A
Vink; Zeehospitium 8.45 geref. dienst; Zie
kenhuis Overduin 2 ds J G van Ieperen
Geref. Gemeente: Remisestraat 10 en 5 lees
dienst; wo 19.30 kand. Vreugdenhil Zoeter-
meer.

Soeff-Beweglng: 3 dienst met belangstellen
den: 4 universele eredienst.

Volle Evangelie Gemeente: Voorstraat >00.
9.45 eredienst

Chr. Geref. Ke'k: 19 en 5 ds v d Ent.

Geref. Kerk: Vredeskerk 10 ds Elderman. 5
ds De Vries; Triumfatorkerk 10 ds Van Hal-
sema; 5 ds Elderman; Zeehospitium 8.45 ds
Elderman.

KOUDEKERK AAN DEN RIJN
Geref. Kerk: 10 en 5 ds Swierts.
LEIDERDORP

Herv. Gem.: Dorpskerk 10 ds Reijenga cm.
predikant alhier.

Geref. Kerk: Kerk Hoofdstraat 10 mevr. Bik
ker; 6 30 ds Van Netten; Scheppingskerk 9
en 10.30 ds Van Loenen; 5 ds Van Netten.
Baptistengemeente: Gebouw achter v. d.
Valk Boumanwog 236 17 ds Van Mameron
Leiden.

LE1MUIDEN

Herv. Geni.9 30 ds De Vree. 19 eerw heer
J Goedhart Nieuwkoop.

Geref. Kerk: 10 en 5 ds Pouwels.

Chr. Gercf. Kerk: io en 17 drs v d Kamp.
DE KAAG

Herv. Gemeente: 1) ds Carstens.

KATWIJK AAN DEN RIJN

Herv. Gcm.: Dorpskerk 10 ds J G van Iepc-

ren Katwijk aan Zee. 6 ds M Heijmans; Ont-

moetingskerk 10 ds M Heijmans. 6 30 ds Tcij-

geler.

Geref. Kerk: 10 ds De Vries. 5 ds Van Halsc-

LISSE

Herv. Gem.: Grote Kerk 10 en 7 ds J v d

Velden: Pauluskerk 10 ds H G Oostinga H.A

Geref. Kerk: 10 en 5 ds H D de Wit.

Chr. Geref. Kerk: 10 en 4.30 ds D H Biesma

Geref. Gemeente: 10 en 4 ds D Hakkenberg;

wo 6 febr. 7.30 ds Hakkenberg.

Geref. Kerk Vrijgemaakt: Pr. str. 8.30 en

3.30 nam ds Deddens Rijnsburg.

Geref. Kerk Vrijgemaakt: Salvatori 9.30 en 5

dienst des woords.

Oud Geref. Gemeente: 9.30 en 3 leesdienst;

do 7.30 leesdienst.

NIEUWKOOP

Herv. Gemeente: 9 30 ds J P van Roon Zeist;

6.30 ds Ollemans Culemborg,

Chr. Geref. Kerk: 9.30 leesdienst: 2.15 ds v d

Ent Katwijk aan Zee.

NIEUWVEEN

Herv. Gemeente: 9.30 ds J Kaal. 6 30 ds L
Oost Alphen a.d. Rijn.

NIEUW VENNEP

Herv. Gem.: 9.30 ds Alma Vijfhuizen jeugd
dienst; 19 ds Goverts: Beinsdorp 10 eerw.
heer J W Hoffenaar te Voorhout.

NOORDEN

Hcrv. Gem.: 9 30 en 14 ds A v d Kooij.
NOORDWIJK AAN ZEE

Hcrv. Gem.: Oude Kerk Hoofdstraat 10 ds
Lapré H. Doop gezinsdienst; 17 dr Jansen:
De Rank 10 ds Jac dc Vos: 3.30 ds J Vroeg
indewey beiden uit Katwijk aan Zee: Ich-
thus Schoolstraat 10 ds Van Eijk Gouda.
Gercf. Kerk: Hoofdstraat 10 ds Kersten H A..
5 ds Elgersma H.A.; Solo Mlo 9.30 ds B Bou-
ma H.A.

NOORDWIJK BINNEN

Hcrv. Gem.: Vinkenlaankerk 10.30 dr Jansen
II Doop; 19 ds Lapré.

Geref. Kerk: 9 ds Elgersma H.A.. 5 ds Ker
sten H.A.: Stlchting.skerk 11 ds Elgersma.
NOORDWIJKERH0UT
Herv. Gcm.: 10 ds J Streefland H. Doop.
OEGSTGEEST

Herv. Gem.: Wlllrbrordkerk 10.30 ds W E
Verdonk H.A Pauluskerk 10 ds A de liaan:
Gemeentecentrum 10.30 ds G M Spelberg: 19
ds K Vegter; Gem centrum Lijtweg 10.30
prof. dr. H Berkhof Jeugdkérk: Zendingssa-
pel 10 jeugdkapel

Gercf. Kerk: 10 ds Vegter: 19 idem in Ge-
meentecentrum.

Gercf. Kerk Vrijgemaakt: Buiten verband Ge-
meen'ecentrum 8.45 de heer J Nugteren: 15
ds v dBerg.

Volle Evangelie Broederschap: 4 evangelie
samenkomst in hel Rijnlands Lvceum.

OUDE EN NIEUWE WETERING
Herv. Gem.: 9.30 ds Lalleman; 6.30 ge/.,
jeugddienst in Gercf. Kerk voorganger drs.
Hoitrop Rijnsatcr—>ude.

RIJNSATERWOUDE

Hcrv. Gcm.: 9.30 ds Oostenburg; 19 ds A de

Leeuw Boskoop.

Chr. Geref. Kerk: 9.30 leesdienst; 2.15 ds G

Bouw Scheveningen.

RIJNSBURG

Herv. Gent.: Grote Kerk 9.30 ds Van Niel H.
Doop; 5 ds J M D v d Berg IJmuiden; Betn-
elkerk 9 30 ds Teijgeler Katwijk aan den
Rijn: 5 ds Van Niel.

Geref. Kerk: Immanuëlkerk 9.30 ds v dLin-
de 5 ds Huisman; Petrakerk 9.30 ds Baaijen:
5 ds v dLinde; Maranathakerk 9 30 ds Huis
man; 5 ds Baaijen.

Geref. Kerk Vrijgemaakt: 10 en 5.15 ds K
Deddens.

Chr. Geref. Kerk: 1) en 5 leesdienst.

Evang. Christengemeente (Chr Mavo-
schooDlO ds Agtereck: do 20 Katwijkerweg
15. idem bijbellezing.

SASSENHEIM

Hcrv. Gcm.: 9 en 10.30 ds Westra; 6.30 ds J
Hoogenkantp te Voorhout.

Geref. Kerk: 10 ds Gesink; 5 drs Te Winkel.
Chr. Gercf. Kerk: 9 drs v dKamp Hillegom:
5 ds Den Boer.

Ncd. Prol. Bond: in.30 mej. Luijkinga Haar
lem.

VALKENBURG

Hcrv. Gcm.: 10 en 6.30 ds G Zonneveld.
Gercf. Kerk: 9.30 en 6.30 ds Bolwijn.
VOORSCHOTEN

Hcrv. Gein.: Dorpskerk 10 ds v dSchoot; 19
as Meyering Herv.-Geref. dienst: Kapel Rijn
dijk 10 ds Meyering; Kerk Hulp en Heil >0
dienst des Woords; Aula Noord-Hofland 9.45
vicaris Berkhof

Geref. Kerk: 9 en 10 30 ds P Reedijk; 7 zie
Herv. Gemeente.

Gercf. Kerk Vrijgemaakt: 8.30 en 3.15 ds J v

d Haar Leiden

WARMOND

Herv. Gcm.: 10 eerw. heer J. Vink Katwijk

aan Zee.

WASSENAAR

Herv. Gem.: Dorpskerk 10 dr Th C Frederik-
se; 4.30 Kand. J Hoek Katwijk aan Zee: 7 dr
Th C Frederikse; Kievietkerk 9 jeugdkapel
(11 t.m. 13 jaar); 9 Jeugdkerk; 10 ds J T
Wicrsma; Messiaskerk 10 ds J A G van Zan
ten; Dorpscentrum 9.30 ds C van den Bergh
R'dam10 kinderdiensten; Gebouw Shalom
jeugdkapel (12-14 jaar); Dcylcrhuis 10
Jeugdkerk; Chr. School 10 klnderdiensten.
Geref. Kerk: Dorp 10 en 5 ds v d Meulen.
WASSENAAR-ZUID
Geref. Kerk: 10 en 5 ds Bech.

Ncd. Prot. Bond: 11.30 ds R G v d Woet Hil
versum.

WOUBRUGGE

Hcrv. Gcm.: 9.30 en 6.30 ds Franken.

Geeref. Kerk: 9.30 ds J Huizebosch; 6.30 is
J Bezemer te Ter Aar.

ZOETERMEEK

Hcrv. Gem.: Oude Kerk 10.30 ds Iz. Kok;
18.30 ds H O Sasse Delft; Morgensterkerk 10
ds A Pietersma bed. H. Doop: 18.30 ds G
van der End Papendrecht: Aanloopcentrum
Meerzicht 9 ds Iz Kok: 9.30 en 10.45 ds H
Langenberg Gastdienst Vlaardingen; Kapel
Kruispunt 10.15 dr C P van Andel.

Geref. Kerk: Stationsstraat 9.30 ds F J Jonk-
hof Den Haag; 18.30 ds C van der Tas Bos
koop.

Gebouw Dc Tas: Benthuizen 9.45 ds P Melse
Rotterdam bed. H.A.

Geref. Kerk Vrijgemaakt: Dorpsstraat 135
10.30 ds A J Moggré Rijswijk; 16.30 ds G
Roukema Katwijk.

Gercf. Gemeente: Piet Heinplein 10 en 18.30
ds H RIjksen.

Oud Geref. Gemeente: Adventskerk Juliana-
laan 10 en 18 30 leesdienst
Vrijz. Herv. Doopsgez. Rem.: Adventskerk
Julianalaan 14.30 ds H D Elderkamp Voor
burg.

ZEVENHOVEN

Hcrv. Gcm.: 9 20 ds G van Doorn Nieuw
koop; De Hoef 19 ds Joh. Stehouwer Alphen
a.d. Rijn.

ZOETERWOUDE
"orv. Gcm.: 10 ds Schoch.

27.

A ltB EN ES

Hcrv. Gent.: 9.30 ds Goverts. 7 ds Oostinga.

Lisse. Jeugddienst.

ALPHEN AAN DF.N F.IJN

Herv. Gcm.: Adventskerk 10 ds J H Bogers,

6.30 ds A G van der Linden, Koudekerk a d-
Rijn; Kruiskerk Gouwsluis 10 ds M Hane-
maayer; Opslandingskerk, Pr. Marijkesir.,
10 ds M Fokkema. bediening H D., m.m.v.
beiaardenknor 'De Wielewaal', o.l.v mevr
C.übel-Godthelp, 6.30 ds M. Hancinaaycr: Na
bij. van Lennepstraat 10 JeugdkaDel dhr Th
v d Zee; Zaal Oostandingskerk. Prinses Ma-
rltkestraat. 10 jeugdkapel dienstverlening
Onstandingskerk; Consistorie Adventskerk.
elke zaterdagavond om 18.30 avondgebed:
Salvatorikerk. Willem de Zwijgerlaan. zater
dagavond 7 samen zingen uit het liedboek:
Mar'ha-Stichtlng geen dienst: Oudhoornsevreg
10 ds Los Rotterdam; 11.15 zondagsschool.
11.15 zondagscatechisatie: Hervormde Sion-
skerk. Hnoftstraat 9.30 ds H van Dijk. Leer
dam. 6 30 ds S W Verploes: Goede Herder
kerk. Ten Harmsenstraat. 9 ds J Vos. 10 30
ds J Vos. gezamenlijke diensten: Ridderveld
'De Bron'. Troubadourweg (Bidkapel) elke
zaterdagavond 7 30 oecumenisch avondgebed;
De Bron. Troubadourweg (bovenkerk) 9 ds
N' J M Hoogendijk. 10.30 ds N J M Hoogen-
dijk. bediening H. D.. gezamenlijke diettsten.
5 ds S W Verploeg, 5 jeugdkapel, Interkerke
lijke jongerendlenst mw Visser.

Gercf. Kerk: Salvatorikerk. 10 ds van Har-
melen, 6 30 ds Koekkoek. Waddlnxvecn; Ma
ranathakerk, 10 ds F de Jong, 4 ds Bogers.
dienst met en voor geestelijk gehandicapten;
Goede Herderkerk noord. 9 en 10.30 ds J
Vos. gez. diensten. 6.30 ds F de Jong: 'De
Bron.;. 9 en 10.30 ds Hoogendijk. gez dien
sten. 6.30 ds J Vos.

Geref. Kerk Vrljgem.: 9.30 leesdienst. 6.30 ds
Feenstra.

Geref. Kerk Vrijgem. (bulten verband): 9 30

ds v d Berg in 'Vreuedeoord'

Molukse Protestantse Kerk: 9 30 ds Peruaris-

sa Capelle a d IJssel.

Molukse Evangelische Kerk: 11 ds Sitanala

AARLANDERVEEN

Geref. Kerk: 10 en 6.30 drs A Borman, Alp-
hen a d Rijn.

TER AAR

Geref. Kerk: 9.30 ds J Bezemer. 6.30 ds J

Hulzebosch. Woubruug.

HAZERSWOUDE

Herv. Gem.: 9.30 en 6.30 ds Geerstsema.
HOOGMADE

Herv. Gem.: 10 ds P Schoonenboom.
KATWIJK AAN ZEE

Gercf. Kerk Vrijgem. (binnen verband): In
kerkgebouw Remisestraat v d Geref. Gem.
8 30 leesdienst. 3 ds Hoof.

Gercf. Kerk Vrijgem. (bulten verband): 9.30
en 19 ds Roukema.

Geref. Gem. In Nederland: 10 en 15 lees
dienst.

KOUDEKERK AAN DEN RIJN

Herv. Gem.: 10 ds a G v d Linden. H. D

m.m.v. 't Herv. Kerkkoor. 7 eerw heer C
Slroo.

I.EIMU1DRN

Gerei. Kerk: 9.30 ds J. Los. H.D.. 7 eerw.
heer J Goedhart. Nieuwkoop, jeugddienst.
NIEUWKOOP

Geref. Kerk: 9.3U en 6.30 ds-G den Heeten.

Nieuw^Vennep.

NIEUWVEEN

Geref. Kerk: 9.30 ds v d Kruk. Weesp. 7 ds
Czlria. Oude en nw Wetering.

NIEUW VENNEP

Geref. Kerk: 9.30 ds N Wijngaarden. 16.30
Sipke v d Land, ontmoetlngsdienst.

Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 15 ds W de Graaf.
NOORDEN

Gercf. Kerk: (Woerdetïse Verlaat), 10 en 19
ds Treurniet, Woerden.

OUDE EN NIEUWE '.VETERING
Geref. Kerk: 9.30 ds Cziria. 6 30 kand. Hoi
trop. Rilnsaterwoude. gez jeugddienst.
VOORHOUT

Herv. Gent.: 10 drs te Winkel. Sassenheim
19 ds Boonstra. Hillegom. beide diensten

gem

VALKENBURG

Geref. Kerk Vrijgem.: 9 30 en 17 ds Th Hoff
WADDINXVEEN

Hcrv. Gent.: Brugkerk. 9.30 ds Van Vliet.
6.30 kand Van Harten: 'Hcoksteen' 9 30 lees
dienst, 6.30 ds Verboom: Bethelkerk 9.30 ds
Verboom, 5 ds Van Vliet.

ZOETERMEER

Geref. Kerk Vrijgem.: Dr Paltelaan. 10 en 17

ds Boxman.

ZWAMMERDAM

Herv. Gom.: 10 en 6.30 ds J Mosterl.

Geref. Kerk": 10 eerw. heer D. J. Brouwer.
Katwijk aan Zee. 6.45 ds R de Vries. Katwijk
aan Zee.

ZEVENHOVEN

Geref. Kerk: 9.30 en 19 kand d Linden,
Amsterdam.

en, die met het verdrag van Teharan
een vastere greep op de markt dach
ten te hebben, kwamen bedrogen uit.
De producerende landen gebruikten
hun successen en werden zich bewust
van hun politieke en vooral economi
sche macht. Zij verhoogden de prijzen
en beperkten de produktie, met de Is
raël isch-Arabische oorlog deels als
aanleiding, deels als oorzaak.

Er zijn politici die ook hierin een
'monsterverbond' van oliesjeiks en 'o-
liebaronnen' zien. Zij suggereren, dat
de twee 'vijandelijke' groepen elkaar
de bal toespelen, teneinde beide zo
veel mogelijk te verdienen aan het af-
knellen maar r.et niet helemaal
van de westerse industriële samenle
vingen. Voorlopig zijn er amper aan
wijzingen die die veronderstelling be
vestigen, hoewel het natuurlijk nooit
is uitgesloten.

Crisis onwelkom?

Blijft de vraag of de oliecrisis de
maatschappijen zo onwelkom is. Ver
lies hebben zij er tot nu toe zeker
niet door geleden (een fiks deel van
de winststijgingen van de grote Ame
rikaanse concerns vond plaats in het
laatste kwartaal van het vorige jaar,
toen de 'crisis' inzette), terwijl ook
door 'trucs' als het op zeeën laten
'rondzwalken' van tankers zou zijn
verdiend. (Aldus een beschuldiging
van de Amerikaanse senaatscommis
sie, die de oliemaatschappijen hard
nekkig trachten te weerleggen).
Het was dit soort 'verdachtmakingen'
dat de Amerikaanse senator 'feiten,
feiten, feiten, wij willen feiten', deed
uitroepen. 'Het Amerikaanse volk wil
weten of deze energiecrisis alleen een
voorwendsel is om de concurrentie
uit te schakelen, milieuwetten te ont
duiken, prijsverhogingen door te voe
ren en belastingverlagingen te be
werkstelligen'.

Voorlopig zullen de Amerikanen (en.
ook de Europenanen en de Japan
ners) nog wel even in het ongewisse
blijven. De zittingen van de Senaats
commissie vorige week, waar de 'olie
baronnen' op het matje werden geroe
pen, hebben niets wezenlijks opgele
verd. De senatoren zijn er niet in ge
slaagd de enorme kluwen te ontwar
ren. De 'oliewereld' bleek ook voor
hen niet toegankelijk en de maat
schappijen zullen er zoveel mogelijk
voor waken, dat geen 'openingen' wor
den gemaakt.

Want wie bij het lezen van de namen
van de grote olieconcerns mocht den
ken aan een aantal fel beconcurreren
de maatschappijen heeft het mis. Eer
der in dit verhaal bleek al dat in het
verleden de giganten samenspanden,
maar ook nu is dat nog het geval.

Aramco, de in het Midden-Oosten ac
tieve gigant, lijkt ?elfstandig, maar is
in feite een dochter van de grote con
cerns. Het komt ook regelmatig voor
dat olie uit een veld van de ene maat
schappij wordt gewonnen, wordt ver
voerd in de tankers van een andere,
op zee wordt verkocht aan een derde,
wordt geraffineerd door een vierde en
tenslotte wordt verkocht onder het
merk van een vijfde.

Wantrouwen

Dat alles versterkt het wantrouwen in
de 'oliebaronnen' fors, en roept ook
de vraag op waarom aan de heer
schappij geen einde wordt gemaakt.
Daarvoor zijn een aantal verklaringen.
De reusachtige greep van de baronnen
op de regeringen is daarvan één van
de meest voor de hand liggende. Me
nige Amerikaan is ervan overtuigd,
dat er een samenzwering moet zijn
tussen regering en de oliereuzen, die
'vijf miljoen dollar bijdroegen tot
Nixons verkiezingsfonds'. Er zijn ook
minder wantrouwende verklaringen,
zoals de Amerikaanse behoefte aan
rust in het Midden-Oosten. Het Witte
Huis en het Pentagon menen dat die
rust het best wordt bewaard via de
grote oliemaatschappijen als een min
of meer eensgezind optredende groep.
Onderlinge concurrentie zou ook wed
ijver tussen producenten in de hand
kunnen werken, wat 'rampzalige' poli
tieke en militaire gevolgen kan heb
ben. Mohammed moet in het Midden
Oosten heersen en niet Marx; de 'olie
baronnen' kunnen het hunne daar
aan bijdragen.

Lagere olieprijzen

Aan de andere kant zou in onderlinge
concurrentie tussen oliemaatschappij
en (en waarschijnlijk ook tussen pro
ducerende landen) best eens een sleu
tel tot lagere olieprijzen kunnen lig
gen. Sommige landen zouden zich bij
het uitéénvallen van het producenten
kartel OPEC mogelijk nog militanter
opstellen (Libië bijvoorbeeld) maar
andere zuller toeschietelijker worden
en trachten elkaar de loef af te ste
ken. Dat geldt met name voor die lan
den, die erin slagen dc inkomsten uit

de olie volledig en nuttig in eigen
land te besteden (Iran en Irak bij
voorbeeld).

Sommigen gaan nog verder en stellen,
dat de energieprijzen alleen zullen da
len als de oliemaatschappijen volledig
buiten spel worden gezet. Contacten
van land tot land zouden veel voorde
liger blijken voor beide partijen. De
overeenkomst die Frankrijk sloot met
koning Feisal wordt als voorbeeld
aangehaald. Overigens zouden de Ver
enigde Staten in september vorig jaar
een akkoord met Saoedi-Arabië over
olieleveranties hebben afgewezen.
Washington vreesde ook toen, dat het
betrekkelijke politieke evenwicht in
gevaar zou komen en was bang dat
andere producerende en consumeren
de landen met 'het mes op tafel' zou
den gaan onderhandelen.

Onmisbaar

Voorlopig zullen de concerns dan ook
nog wel een fikse rol blijven spelen
in de wereldolievoorziening. Fysiek
zijn ze al onmisbaar vanwege hun he
le apparaat met tankers, raffinaderij
en enzovoort. Wel zouden westerse re
geringen kunnen gaan proberen een
grotere greep op de concerns te krij
gen. Er zijn landen die dat één van"
de belangrijkste gespreksonderwerpen
vinden op komende energieconferen
ties. De olieconcerns moeten onder
een veel bredere internationale con

trole komen te staan. Regeringen
moeten worden betrokken bij het
overleg over prijzen, over aanbod,
over verdeling (zodat niet meer op
grond van geruchten hoeft te worden
aangenomen, dat de multi-nationale
ondernemingen het geboycotte Neder
land wat 'extra' olie toestoppen). In
hoeverre Europese staten bereid zijn
aan een dergelijke opzet mee te wer
ken is een levensgrote vraag. Mag
Nixon be-rcesd zijn voor politieke on
rust in het Midden-Oosten door con
tacten tussen staten, Engeland en
Frankrijk maken zich daar nauwelijks
druk om cn proberen zoveel olie bin
nen te halen als er binnen te halen
valt. Daarom zou het op een komende
energieconferentie ook interessant
zijn eens te bekijken of de voordelen
van overeenkomsten van land-tot-land
niet groter kunnen blijken dan de na
delen. In dat geval zou echter de rol
van de oliemaatschappij zijn geredu
ceerd lot 'dienstverlener' voor exploi
tatie. transport, raffinage en distribu
tie. De regeringen zouden dan de con
cerns onder controle kunnen hebben
tot de laatste druppel.

Premier Den Uyl zei weliswaar bij
het begin van de crisis dat dat voor
ons land in feite reeds gold, maar
even later voegde hij daaraan voor
zichtigheidshalve toe, dat 'onder de
crisis toch best een aantal kapitalisti
sche manoeuvres zou kunnen schuil
gaan'

Saoedi-Arabië wijzigt politiek:
geen bilaterale akkoorden

WENEN Het voorstel van'Saoedi-Arabië om de olieprijs te ver
lagen zal tijdens de vergadering van Arabische ministers van olie.
14 februari a.s. in de Libische hoofdstad Tripoli, waarschijnlijk op
krachtige tegenstand stuiten. Dit is vernomen in oliekringen te
Wenen.

De lidstaten van de OPEC (organisa
tie van olie-exportlanden) hebben 'ot
dusver geen officiële steun gegeven
aan het voorstel tot verlaging van Je
olieprijzen, dat de olieminister van
Saoedi-Arabië, Yamani, het afgelopen
weekeinde heeft gedaan.

In kringen van de OPEC wordt aange
nomen dat een meerderheid van deze
twaalf landen tellende organisatie te
gen een prijsverlaging voor olie is.
Op 14 februari a.s. vindt in Tripo'i
een ministersconferentie plaats van dc
organisatie van Arabische olie-expor
terende landen (OAPEC). Zeven lan
den van de OPEC-A'.gerije, Irak, Koe
weit, Libië, Qatar, de Verenigde Arabi
sche Emiraten en Saoedi-Arabië ma
ken tevens deel uit van de OAPEC.

Onvermurwbaar

Algerije en Libië hebben zich in het
openbaar uitgesproken tegen het voor
stel van Saoedi-Arabië de olie in prijs
verraurwbaar wat de handhaving van
te verlagen. Naar verluidt is Iran on
vermurwbaar wat de handhaving van
de olieprijzen op het huidige (re-
cord)niveau betreft.

Saoedi-Arabië schijnt niet te voelen
voor langlopende tweezijdige handels
overeenkomsten van Europese' lan
den. waarbij olie geruild wordt tegen
industriële bijstand of wapens. Dit is
de conclusie van een Britse regerings
delegatie die met lege handen in Lon
den is teruggekeerd.

Ook een Franse poging om een on
langs gesloten overeenkomst met een
korte looptijd om te zetten in een
veelomvattend akkoord voor 20 jaar is
kennelijk op niets uitgelopen. Het
project van de Fransen hield in dat
zij in ruil voor wapens jaarlijks 40
miljoen ton olie zouden ontvangen. I.i

AMSTELVEEN DE KLM heeft in
het derde kwartaal van het op 1 april
1973 aangevangen boekjaar 1973/74,
derhalve in de periode oktober t/m
december j.l.,' een verlies geleden van
27,7 miljoen. Dat is 7 miljoen
minder dan in hetzelfde tijdvak van
het voorgaande boekjaar, toen het
verlies 34,7 miljoen beliep.

Over de eerste negen maanden van
het boekjaar 1973/74 bedroeg het ver
lies 2,6 miljoen, tegen 12,4 mil
joen in de overeenkomstige periode
van het verslagjaar 1972/73.
De bedrijfsinkomsten waren in het
derde kwartaal van het lopende boek
jaar 415,1 (376,0) min en in de eer
ste negen maanden 1362,8 (1266,5)
min. Bedrijfskosten (incl. afschrijvin
gen) beliepen resp. 438,7 (406,2)
min en 1344,0 (1241,9) min.
De KLM heef( een zevende DC-10-
30 besteld, die zal worden afge
leverd in maart 1975. De bestelling is
geschied in het kader van een geleide
lijke vernieuwing van de vloot, waar
in het aantal DC:8-50 toestellen in de
komende vijf jaar zal afnemen.

NED. FONDSEN IN NEW VORK
Kon. Olie noteerde gisteren S 33%-% (33 V
Unilever S38%-39', >38V39>«). Philips
9 12-12'. H2';-'-i» en KLM $25 >25M. Op
gave DuPont-Wulston.

EFFKCTENKOERSEN AVONDVERKEER
AMSTERDAM In hel telefonisch avondvcr-
kecr kwamen gisteravond de volgende koer
sen tot stand t tussen haakjes de officiële
slolkoers van gisteren).

Akro (54.80). Hoogovens (64.50). Kon.
Olie 95.00 gb-95.80 (95.90). Philips 35.00-
35.10 (35.20). Unilever 112.00 gb (112.40).
KLM (73.50).

Parijs heeft men zich tot dusver niet
over de mislukking van dit plan uit
gelaten.

Grote teleurstelling

In Britse regeringskringen vermoeit
men dat koning Feisal de afloop v in
de conferentie in Washington wil - f-
wachten en dat hij daarom de boot
uit Engeland en Frankrijk afhoudt.
Zijn beleid heeft grote teleurstelling
in Londen grwvkt.

In Londen vaars-huwde donderdag de
commissaris van de EEG voor net
energievraagstuk. Henri Simonet, dat
een mislukking van de door Nixon üe-
legde energieconferentiv; in Washing
ton gevaarlijke consequenties kan
hebben, ook buiten het gebied van >!e
energievoorziening. De kennelijke wij
ziging in de houd'ng van Saoedi-Araoië
kan het Amerikaanse pleidooi vo ir
een collectieve benadering van het
olievraagstuk ve/sterken.

Japan en de Sowjct-Unie hebben be
sloten in november te beginnen met
de ontsluiting van de uitgestrekte
aa.-dgasvelden in Jakoetsie, een auto
nome republiek in het noordoosten
van de Sowjct-Unie. Dit is vrijdag n
Moskou mpp?ede«'ld door Hirosji An-
zai, voorzittet van de subcommissie
voor aardgas van de Japans-Russische
commissie voor economische samen
werking. Hij heeft de plannen deze
week besproken met de Russische on
derminister van buitenlandse handel,
Nikolai Osipow en andere regerings
functionarissen.

Unikap verkocht meer
fietsen in binnenland

AMSTERDAM Rijwiel- en brom-
merfabriek Unikap heeft in het op 31
augustus 197" geëindigde boekjaar in
Nederland 7.5 pet. meer fietsen ver
kocht dan in het jaar daarvoor, name
lijk 142000 tegen 132.000 stuks. De
export daalde met 13 pet., vooral ver
oorzaakt door een volledig stagneren
van de verkoop hij de afnemer in de
V.S. De export binnen de EEG steeg
daarentegen. Mede door de stormscha
de nam de produktie van Unikap
slechts toe met 2 pet. De verkoop van
Kaptein Mobylettc-bromfietsen ging
terug van 22.000 naar 18.000 stuks, zo
blijkt uit het jaarverslag.
De Nederlandse fietsenindustrie in to
taal vergrootte in 1973 de fietsen-
produktie met 6 pet. De export nam
sterk toe. waartegenover de import
daalde. Naar Amerika gingen 118.000
Nederlandse rijwielen tegen 83.000 in
1972. Ook naar onze oosterburen gin
gen meer fietsen.

Unikap stelt, zoals bekend, een onver
anderd dividend voor van 13 pet,
waarvan opnieuw naar keuze 5 pet. in
aandelen. De omzet in het lopende
boekjaar beweegt zich mede door de
energiebeperkencle maatregelen niet
in ongunstige lijn.

Vermogen Algemeen
Fondsenbezit lager

AMSTERDAM Het vermogen van
Algemeen Fondsenbezit is in de twee
de helft van 1973 gedaald van 19.9
min tot 17.9 min. Het aantal parti-
cipatiebewijzen nam toe van 172.300
tot 174.200. zo blijkt uit een tussen
tijds bericht over de voor het beleg
gingsfonds eerste helft van het boek
jaar. Over heel 1973 stellen de beheer
ders vast, dat de daling van de beurs
waarde van de participaties met 15,3
pet (van 124 naar 105) minder
heeft bedragen dan die van de index
ANP-CBS Algemeen (20 pet). Dit kan
gezien worden als een resultaat van
een actief beheer, zo menen zij.