Gereformeerde
'oecumenische
zorg over
wildgroei'
Opvolger Ikor en CvK kan
begunstigers gaan werven
Eigen projectenlijst
voor werelddiakonaat
Gereformeerde bond
Publiek van Trouw/Kwartet
toont record-belangstelling
tii
/hsilisM
Vandaag
wat lezers
uiillen weten
Synodale richtlijnen worden niet nageleefd
Helder Camara
in februari
naar Oslo
Trouw
K wartet
Mondeling
vermageren
Yredesweek 1974:
Nieuwe wapenfeiten
Heerde wil Open
Brief op tafel
synode leggen
Jongeman bij
het liften
omgekomen
Dokter en verpleegster
bij bevalling in de lucht
tc
Nieuwe boeken
TROUW/XiWARTET MAANDAG 14 JANUARI 1971
KERK
T2/K2 kl)
Van een onozer verslaggevers
UTRECHT Deputaten oecumene binnenland van de gerefor
meerde kerken maken zich zorgen over de 'oecumenische "wild
groei' in vele plaatsen in ons land. Zij hebben daarbij het oog op
ontwikkelingen van interkerkelijke relaties, waarbij men zich soms
weinig of niets aantrekt van synodale richtlijnen.
Niets
OSLO De Braziliaanse bisschop
Dom Helder Camara zal op 10 februa
ri in Oslo de zgn. alternatieve vredes
prijs in ontvangst nemen. De prijs
bedraagt 500.000 Noorse kronen (ca.
250.000)'. Hij ls bijeengezameld door
een internationaal comité dat van me
ning is dat aan Helder Camara vorig
jaar de echte Nobel-prijs voor de vre
de toekwam.
In hun rapport aan de gereformeerde
synode dringen zij aan op beraad
zo mogelijk in samenwerking met de
hervormde synode over deze zaak.
alsook over het ontbreken van elke
vorm van contact in vele plaatsen.
Ook willen zij, dat de raad van ker
ken ln Nederland terzake stappen on
derneemt.
Verder stellen deputaten aan de syno
de voor, het mogelijk te maken, dat
ook rooms-katholieken als gast aan
een gereformeerde avondmaalsviering
worden toegelaten.
Deputaten hebben een uitvoerig on
derzoek ingesteld naar de plaatselijke
interkerkelijke ontwikkelingen. In
verreweg de meeste gevallen betreft
het de verhouding hervormd-gerefor
meerd. De resultaten van hun onder
zoek gaven aanleiding, in hun rapport
te schrijven over 'een waar gekrioel
van gebeurtenissen, dat te vrezen
geeft, dat op den duur van enig lan
delijk beleid ln deze geen sprake
meer zal kunnen zijn'.
In veel gevallen blijken de synodale
richtlijnen niet of slechts oppervlak
kig bekend of terzijde gelegd. Ook de
voorgeschreven consensus wordt
slechts in zeer geringe mate gebruikt
Van hervormde zijde bestaat weinig
animo voor het schriftelijk vastleggen
van een consensus en vele gerefor
meerde kerkeraden hebben weinig
moeite gedaan om een schriftelijke
consensus te bereiken. De wildgroei
dreigt het oecumenisch beleid der
kerkverbanden te verlammen.
Experimenten
Over experimenten schrijven deputa
ten, dat zij vrij gemakkelijk tot vaste
werkvormen uitgroeien en zich verder
ontwikkelen, waarbij zij zich in
dien niet van de aanvang af de richt
lijnen van het kerkverband in acht
genomen zijn geheel aan de in het
kerkverband vigerende regels onttrek
ken. Zij noemen het onbegrijpelijk,
dat de bij een dergelijk experiment
betrokkenen geneigd zijn, de zaak van
de eenheid hoger te stellen, dan de re
gels, die de kerkverbanden hebben ge
steld. Maar deputaten stellen daarte
genover, dat de richtlijnen een duide
lijk progressief beleid aangeven, dat
leiden kan tot het samengaan in fe
deratief verband.
Het zich onttrekken aan deze regels
kan slechts tot resultaat hebben, dat
het uiteindelijk gestelde doel het
samengaan van beide kerkgenoot
schappen tenslotte niet zal kunnen
worden bereikt, omdat het eenheids-
streven verzandt in een onoverzichte
lijke diversiteit. Het gemeenteleven
lijdt nu al in vele plaatsen schade
tengevolge van onzekerheid en ver
warring over experimentele ontwikke
lingen.
Frappant is verder, dat een kwart van
de plaatselijke gereformeerde kerken
helemaal geen vorm van officieel con
tact kent met de hervormde gemeente
ter plaatse. Meestal betreft dat plaat
sen, waar de hervormde gemeente
vrijzinnig is of van gereformeerde-
bondssignatuur.
Deputaten constateren ook, dat veel
plaatselijke raden van kerken dien
sten beleggen, die zich doorgaans ge
heel onttrekken aan de regels en
richtlijnen inzake interkerkelijke sa
menwerking. 'In feite ontstaat op deze
wijze naast de bestaande kerken een
'speelruimte' waar men kan beleven,
wat tussen de kerken officieel nog
niet mogelijk is'. De meerdere een
wording der verschillende kerken
wordt hierdoor niet gediend.
Veeleer wordt de weg der oecumene,
die op zichzelf al moeilijk genoeg is,
nóg onoverzichtelijker, aldus deputa
ten. Met name signaleren zij, dat van
rooms-katholieke zijde gehandeld
wordt tegen uitdrukkelijke uitspraken
van het episcopaat in (bv. ten aanzien
van eucharistie-avondmaal). Deputa
ten vragen de synode, er bij de raad
van kerken ln Nederland op aan te
dringen, dat deze aan de lidkerken
verzoekt, eigen ambtsdragers en leden
erop te wijzen, dat zij zich bij oecu-
menlsche activiteiten dienen te hou
den aan de richtlijnen van hun eigen
kerk.
Avondmaal
Deputaten willen het mogelijk maken,
dat ook rooms-katholieken deel kun
nen nemen aan een gereformeerde
avondmaalsviering. Zij stellen voor,
dat de synode uitspreekt 'dat mede
christenen uit andere dan gerefor
meerde kerken als gasten tot de
avondmaalsviering in de gereformeer
de kerk door de kerkeraad kunnen
worden toegelaten, mits zij instem
men met het belijden aangaande het
heil ln Jezus Christus, zoals dat ook
in het avondmaal wordt verkondigd
en gevierd, en mits zij op grond van
die belijdenis gerechtigd zijn tot deel
neming aan de viering van de maal-
tijd van de Heer in hun eigen kerk'.
Wat het omgekeerde betreft, dat gere
formeerde willen deelnemen aan een
eucharistieviering, wijzen deputaten
op de verklaring van de Nederlandse
bisschoppen van januari 1973, waarin
aanvaarding van het geloof van de
r.k. kerk betreffende de eucharistie
als voorwaarde wordt gesteld.
Wat gezamenlijke eucharistie-avond-
maalsvieringen betreft, achten deputa-
ten het geboden, eerst de resultaten
af te wachten van het gesprek over
ambt en eucharistie in de theologi
sche commissie van de raad van ker
ken.
De redactie behoudt zou het recht
voor haar ter opname ln deze rubriek
toegezonden meningsuitingen verkort
weer te geven. BIJ publlkatle wordt
met de naam van de inzender onder
tekend. Brieven kunnen worden ge
stuurd aan het secretariaat hoofdre
dactie Trouw/Kwartet postbus 859
Amsterdam.
Distributie
De verwarring rond de eerste distri
butie sinds 25 jaar is erg groot Toch
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
B.V. De Christelijke Pert
Directie:
Ing. O. Postma,
F. Diemer.
Hoofdredactie:
J. Tammlnga.
Hoofdkantoor B.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 276 - 280,
A'dam. Postbus 859.
Telefoon 020 - 22 03 83.
Postgiro: 26 92 74. Bank:
Ned. Mldd. Bank (rek.nr.
69 73 60 768). Gem.glro
X 500.
De 22-jarige mevrouw Deborah Horn
in Gibraltar is bij haar tandarts ge
weest om haar mond 'dicht te laten
naaien'. Zij wil 80 pond lichter wor
den en heeft door niet te eten
sinds enkele weken al 15 pond aan
gewicht verloren. Zij leeft op wat
dunne soep, tomaten en ander vloei
baar voedsel. Haar kinderen hebben
er ook (nog) plezier in.
Van een onzer verslaggevers
UTRECHT Het projectenboekje van het hervormd werelddiako
naat met het oog op de februari-collecte bevat ditmaal een afzonder- g
lijke lijst van projecten, bestemd voor gereformeerde-bondsgemeen- g
ten. Deze lijst is samengesteld door een commissie uit de gerefor- g|
meerde bond en de gereformeerde zendingsbond (GZB).
Er was de laatste jaren een groeiend
onbehagen in de kring van de gere
formeerde bond over bepaalde onder
delen van het werk van de sectie in
ternationale hulpverlening (SIH) van
de generale diakonale raad. Het ge
volg was, dat steeds meer kerkeraden
de opbrengst van de februari-collecte
niet meer afdroegen aan de SIH, maar
bv. aan de gereformeerde zendings
bond, of deze collecte helemaal niet
meer hielden.
Om deze impasse te doorbreken rie
pen de hoofdbesturen vaft de gerefor
meerde bond en de GZB een commis
sie in het leven, die een projectenlijst
samenstelde. 'Overleg van deze com
missie met de SIH heeft ertoe geleid,
dat de sectie verheugd heeft gerea
geerd op ons doel om in het kader
van het wereld diaionaatswerk van de
Nederlandse hervormde kerk op een
eigen wijze te blijven meewerken', al
dus de commissie ln een verklaring.
De sectie nam de voorlopige lijst in
haar geheel over.
De specifieke gereformeerde-bondspro-
jecten hebben te maken met het werk
van de GZB, de Morgenlandzending,
ds. Wesley in India en de kerken in
Oost-Europa. Een van de krlteria voor
de commissie was, dat de hulpverle
ning rechtstreeks te maken moet heb
ben met een of andere vorm van
W oordverkondiging.
moeten wij niet uit het oog verliezen
dat dankzij kundig regeren ons land
niet is weggezakt zoals h.v. Engeland.
Ik vind dat dit wel eens mag worden
opgemerkt Mocht de distributie maar
van korte duur zijn, dan is dat te
danken aan het kabinet Den Uyl.
Amstelveen J. Bakker
Rijksgenoten (5)
Er zijn mogelijkheden voor directe
hulp aan Suriname en wel via een ka
naal dat daar bijzonder geschikt voor
is: de Suriname zending van de Evan
gelische Broedergemeenschap in Zeist.
Dit genootschap kent de mensen als
geen ander en weet het beste waar en
hoe geholpen moet worden. Heel be
langrijk is dat zij de mensen leren
zichzelf te helpen: het begin van
duurzamere ontwikkeling. Begin dit
jaar goed met een fikse bijdrage rp
gironummer 24696 t.n.v. Zendingsge
nootschap Evangelische Broederge
meente, Postbus 19, Zeist.
Haren
J. C. Eikelenboom
Vuilnis (4)
De heer Ubels ergert zich aan het
ontbreken van openbare vuilnisbak
ken en -manden in Amsterdam en
gooit daarom zijn vuilnis de straat
maar op. Maar daar lossen we de zaak
niet mee op. Er is maar één goede op
lossing en dat is een totale inzet van
werklozen. We hebben er nu zo'n
130.000 en als rijk en gemeenten deze
mensen in zouden zetten om de ste
den schoon te houden, waren we al
een heel eind in de goede richting.
En waarom ook niet? Zeker, deze
mensen beroepen zich nu op hun vak
bekwaamheid; ze zijn timmerman,
schilder en noem maar op. Voor 1940
was dat anders. Of men nu kantoorbe
diende was of wat dan ook, na twee
of drie maanden werkloosheid werd
men in de werkverschaffing geplaatst
Daar hebben we nu nog plezier van.
Denk maar aan het Amsterdamse Bos.
Nieuwendam
H. Koet
Prof. Goudzwaard (5)
Een artikel van een hele pagina ont
zenuwen kan niet in deze rubriek.
Maar ik ben van mening dat het arti
kel van prof. Goudzwaard (Tr/Kw 29-
12) volkomen mis is, en een aaneen
schakeling van misverstanden. Zo is
het gewoon niet waar dat wij met de
olie tegen grenzen zijn opgelopen.
Daarmee valt eigenlijk het hele arti
kel al in duigen. En zo is er meer.
Jammer, want het standpunt van
Goudzwaard heeft erg sympathieke
kanten. Maar gelooft hij dan echt nog
in het rapport van de Club van Ro
me?
Utrecht
A. J. Ahsmann
Van een verslaggever
HILVERSUM De nieuwe kerkelijke zendgemachtigde Ikon, die als
opvolger van het Ikor en het Convent van Kerken straks wellicht van
start zal gaan, krijgt de mogelijkheid begunstigers te werven, die
een jaarlijkse bijdrage zullen geven. Dit blijkt uit de concept-statuten,
die door de commissie kerkelijke zendgemachtigden aan de gerefor
meerde synode is gezonden.
De nieuwe zender zal voluit heten: In
terkerkelijke Omroep Nederland. Om
dat de rooms-katholieke kerk niet zal
meedoen, zal de verantwoordelijkheid
voor de stichting komen te liggen bij
de deelnemende kerken afzonderlijk.
De commissie, onder voorzitterschap
van de gereformeerde synode-praeses
dr. A. Kruyswijk heeft tot deze vorm
moeten besluiten omdat de katholieke
kerk haar zendtijd wil blijven onder
brengen bij de KRO. Als uitgangspunt
voor de nieuwe zendgemachtigde
van de wereldraad van kerken.
In de Ikor zullen vertegenwoordigd
zijn: de hervormde en gereformeerde
de kerken, de doopsgezinde broeder
schap, de vrij evangelischen, de lu
therse kerk, het leger des heils, de re
monstranten, de oud-katholieken, bap
tisten en evangelische broeders.
Aan de vrijgemaakte gereformeerde
kerken en de christelijke gereformeer
den, die niet tot de stichting toetre
den, kan wel hulp worden verleend
bij het vullen van de zendtijd welke
deze kerken toekomt.
DEN HAAG Als thema voor de
vredesweek van dit jaar is gekozen:
Nieuwe wapenfeiten. Daarbij wordt
de vraag aan de orde gesteld: hoe
kunnen mensen op effectieve wijze
politiek werkzaam zijn voor vredes
werk en in hun eigen omgeving, in
gezin, school of kerk, processen van
vernieuwing en verandering op gang
brengen? Het IKV wil zich dit jaar in
het bijzonder richten op het onderwijs.
Er zal o.a. een vervolgbrochure wor
den geschreven met een inventarise
ring van vernieuwingstendenzen in
het onderwijs, van pogingen om tot
echte politieke vorming te komen.
Wat de kerken betreft, wil het IKV
in de vredesweek 1974 het programma
van de Wereldraad van kerken tot be
strijding van het racisme een nieuwe
steun in de rug geven. En inzake de
(verontrustend geachte) ontwikkelin
gen in de internationale politiek wil
het IKV in gesprek blijven met rege
ring, politieke partijen en andere
geïnteresseerden.
In het informatieblad van het IKV,
waarin dit gemeld wordt, staan enkele
voorbeelden van 'wapenfeiten', van
enkele eenvoudige daden, die een
stukje bewustwording op gang brach
ten.
Inspraak staf
De commissie, die het concept-statu
ten heeft opgesteld, heeft daarbij
hulp gehad van mr. J. Santbrink, het
hoofd van de juridische afdeling van
de NOS. De commissie had zich daar
bij onder meer als richtlijn gesteld
dat de Inspraak van de beroepskrach
ten van het Ikor en het Convent van
kerken zo goed mogelijk geregeld
diende te worden.
Voor deze beroepskrachten zijn in de
onder het bestuur ressorterende pro
gramma-commissies plaatsen inge
ruimd. Deze commissies, een voor ra
dio en een voor televisie, krijgen als
taak de programmastaven te begelei
den en te adviseren. Naast afgevaar
digden van het bestuur komen in de
ze programmacommissies ook deskun
digen op het terrein van kerk, theolo
gie en massa-media.
Van een verslaggever
HEERDE De kerkeraad van Heer-
de verzoekt aan de gereformeerde
synode om in de agenda als officieel
punt op te willen nemen de bespre
king van de 'Open Brief van dr. J. P.
Feddema c.s. inzake de oproep van de
wereldraad tot het terugnemen van
investeringen ln Zuidelijk Afrika. De
open brief, waaraan adhaesie is be
tuigd door ojn. prof. dr. H. N. Rid
derbos (Kampen) en prof. dr. J. van
den Berg (VU) is in september Vorig
jaar gericht aan het centraal comité
van de wereldraad van kerken.
De heer Feddema die samen met ds.
A. Boesak de brief heeft geschreven,
woont te Heerde.
AMSTERDAM De achttienjarige R.
A. van der Made is bij zijn woon
plaats Lage Zwaluwe (West Brabant)
omgekomen toen 'hij stond te liften
en de weg overstak. Een automobilist
kon een aanrijding niet meer voorko
men.
Verder kwamen in het verkeer om
het leven: de 49-jarlge P. M. A. Rut
ten uit Cuyk, de 21-jarige marechaus
see J. A. J. van Veggel uit Deurne
(die op de Hoberglaan in Son en
Breugel met zijn motorfiets uit de
bocht vloog), de 76-jarige D. A. Ver-
wijmeren uit Breda, de 22-jarige Rot
terdammer E. Dik (die ln Rijswijk
met zijn motor van de weg af raakte),
de 82-jarige F. Mathijsen uit Rijsber-
gen en de achtjarige Wilhelmus van
Dijk uit Breda. De 20-jarlge A. Veld-
hoen, bestuurder van een auto die op
de Veerlaan in Rotterdam met grote
snelheid op een treinstel van de ha
venspoorlijn reed, werd zo zwaar ge
wond dat de geneeskundige dienst
hem dood waande. In het Zulderzic-
kenhuis in Rotterdam constateerde
men echter na hartmassage dat de
jongeman nog leefde. Twee andere in
zittenden liepen ernstig hoofdletsel
op.
SCHIPHOL Gezagvoerder F. van
der Vijgh van de DC-10 van Martinair
meldde kort voor de tussenlanding,
die hij op reis van Jeddah naar Dja
karta in Dubai maakte, dat hij er een
passagier had bijgekregen. Een Indo
nesische vrouw, schonk met behulp
van een arts die zich onder de 371
passagiers bevond, het leven aan een
dochter. Er was ook een gediplomeerd
verpleegster om te assisteren: 24-jari-
ge Anneke Krijger uit Rotterdam, die
geen verpleegstersschort maar het
grijsrode Martinair-uniform droeg. De
naam van het kind: Martina.
E
DEZE ZIJN HET
Gisteren lazen we dus de geschiedenis
van de doop van Jezus. En van die
stem van God Deze is het! Een eind
maken aan twijfeling en onzekerheid.
Deze is het! De koning werd aangewe
zen. Hij, van wie wij het mogen ver
wachten dat Hij mensen haalt uit de
dwingelandij van duivelse machten.
Die daartoe gedoopt werd en de Geest
Gods op zich zag neerdalen. Alles ging
toen ineens in ver ulling, de hemel
opende zich en de stem en de Geest
alles waarvan eeuwen gesproken was.
Alles wat behoorde bij de beslissende
tijd van God. Deze is het! Een mach
tig moment, 't Was nodig ook, want
Hij zou immers zelf niet schreeuwen
op de straten. En we hebben 't ook
eigenlijk altijd weer nodig naar deze
richtende stem te horen. Want vroeg
Johannes de Doper niet later: Zijt Gij
degene die komen zou? En Jezus her
haalde wat de stem gezegd had en liet
de inhoud er van zien, van dat 'het'
nl. de kracht Gods tegen de blindheid
en de doofheid, de verlamming en de
besmetting, de slavernij en de dood
van ons leven, als je dat laatste zo
noemen kan. Jezus werd gedoopt. Wij
zijn ook gedoopt. Een kleine dunne
stem, in een kerk, en wat water over
een voorhoofd: en dan het noemen
van de kleine naam samen met de
grote Naam. Deze is het - deze zijn
het. We hebben het gisteren niet ge
lezen, maar ik moest er wel aan den
ken, want de bijbel is soms net als
een oude kathedraal waarin de woor
den overal vandaan terugkomen. Ik
moest eraan denken hoe dat in
Openbaring van Johannes staat: Deze
zijn het, die het Lam volgen. En ver
derop: en zijn naam zal op hun voor
hoofden zijn.
Dat 'het' van de vele gedoopten is u-at
anders en toch is er gelijkenis mw.
Deze zijn 'het', d.w.z. zij delen in de,
strijd en de overwinning van. Hem diei
daar ln de Jordaan gedoopt werd. Ze
zijn erbij betrokken. Zijn strijd isl
hun strijd. Daarvoor dragen ze zijn^
naam, om goed kenbaar te zijn. Zef
volgen Hem. Daar zit hun verbonden
heid in. Hij gaat voorop, daar is geen
twijfel over. Het Lam. Dat is wat an
ders dan de leeuw, hoewel Hij soms]
ook zo heet. Het zegt iets aparts. Hef
zegt iets van de wijze waarop Hij al
les gedaan heeft en doet. Iets waar]
een mens een diep vertrouwen in mag
hebben. Misschien ook wel omdat wij
er zelf echt niet op gekomen zouden]
zijn.
GEREF. KERKEN (VRIJGEM)
Intrede: heden 14 jan, te Assen, H. J.
Nijenhuis uit Groningen-Oost.
Onderzoek naar interesse in kerk en godsdienst
Van de lezers van de (grote)
landelijke kranten heeft het pu
bliek van Trouw/Kwartet veruit
de sterkste belangstelling voor
kerkelijke en godsdienstige za
ken. Maar liefst 82 procent van
de vrouwelijke lezers van
Trouw, en 78 procent van de
mannelijke, is hierin 'zeer' of
'tamelijk' geïnteresseerd. Het
Kwartet, met respectievelijk 79
en 73 procent, doet daar maar
weinig voor onder.
Onze lezers liggen daarmee vrij ver
voor op die van een rooms-katholiek
blad als De Tijd en een ex-katholiek
blad als De Volkskrant Van het
vrouwelijke deel van het Tijd-pu-
bliek legt 69 procent een behoorlij
ke belangstelling voor kerk en gods
dienst aan de dag, en van het man
nelijke 60 procent. Voor de Volks
krant zijn deze cijfers 50 en 47.
Deze gegevens ontlenen we aan een
publikatie over het Nationaal Onder
zoek Persmedia (NOP), dat in het
voorjaar van 1972 is gehouden onder
ongeveer 25.000 krantelezers van 13
jaar en ouder. Wie weten wil, hoe
het met de interesse van verschillen
de krantepub li eken in ons land ge
steld is, vindt hier een overvloed
aan materiaal dat de meest uiteenlo
pende gebieden bestrijkt - niet al
leen kerk en godsdienst, maar ook
binnenlandse en buitenlandse poli
tiek, sport, financieel-economisch
nieuws en onderwijs, om maar enke
le terreinen te noemen. In de ko
mende tijd hopen we, in een aantal
afleveringen, een bloemlezing uit dit
materiaal af to drukken. We menen
onze lezers daarmee een dienst te
bwijzen, al was het alleen maar
door hun er een Indruk van te ge
ven, met wie ze samen de lezers
kring van Trouw/Kwartet vormen.
Gemiddelden
Om nog even terug te komen op die
interesse voor kerk en godsdienst:
die is bij de gemiddelde Nederlan
der niet hevig ontwikkeld. 'Zeer' of
'tamelijk' sterk is ze slechts bij 36
procent van de mannen en bij 44
procent van de vrouwen, terwijl de
rest in deze zaken maar 'matig',
'nauwelijks of helemaal niet' geïnte
resseerd is. Dagbladen wier lezers
kring nog onder dat landelijke ge
middelde zit, zijn De Telegraaf, het
Algemeen Dagblad en Het Parool.
Overigens is er onder de lezers van
Trouw nog altijd een groep van on
geveer tien procent en onder die
van Het Kwartet zelfs nog een wat
grotere groep, die 'nauwelijks' of
'helemaal niet' van kerk en theolo
gie wil weten.
Voor wie nader van dit cijfermateri
aal wil kennisnemen drukken we
hierbij een staatje af, dat betrek
king heeft op de lezers van zeven
landelijke dagbladen.
Interesse In 'kerk en godsdienst' onder het lezerspubliek van
Trouw-Kwartet en zes andere landelijke dagbladen. Bron:
Nationaal Onderzoek Persmedia (N.O.P.J.
De verschillende categorieën ['zeer', 'tamelijk', 'matig', 'nauwelijks',
'helemaal niet') geven de mate van interesse aan voor resp. mannelijke
en vrouwelijke lezers (van 13 jaar en ouder). De getallen geven
percentages weer. De getallen tussen haakjes hebben betrekking op
gemiddelde Nederlandse krantenlezers.
Zeer 4-
Zeer Tamelijk Tamelijk Matig
Nauwe- Helemaal
lijks
niet
TROUW
Mannen
Vrouwen
48
59
(16)
(22)
30
23
(20)
(22)
78
82
10
9
(18)
(18)
6
4
(14)
(12)
6
4
(31)
(26)
KWARTET
Mannen
Vrouwen
49
50
(16)
(22)
24
29
(20)
(22)
73
79
12
9
(18)
(18)
8
5
(14)
(12)
10
7
(31)
(26)
VOLKSKRANT
Mannen
Vrouwen
19
26
(16)
(28)
28
24
(20)
(22)
47
50
20
24
(18)
(18)
15
12
(14)
(12)
18
13
(31)
(26)
TELEGRAAF
Mannen
Vrouwen
13
18
(16)
(22)
17
20
(20)
(22)
30
38
20
21
(18)
(18)
16
14
(14)
(12)
34
28
(31)
(26)
ALG. DAGBLAD
Mannen 15
Vrouwen 18
(16)
(22)
19
21
(20)
(22)
34
39
17
20
(18)
(18)
16
13
(14)
(12)
33
27
(31)
(26)
N.R.C.-HANDELSBLAD
Mannen 21 (16)
Vrouwen 18 (22)
18
24
(20)
(22)
39
42
19
21
(18)
(18)
17
13
(14)
(12)
25
23
(31)
(26)
DE TIJD
Mannen
Vrouwen
29 (16)
41 (22)
31
28
(20)
(22)
60
69
17
19
(18)
(18)
12
6
(14)
(12)
11
6
(31)
(36)
Den Borgart. De slakken van Canét
d'Olt. Roman. De Bezige Bij, Amster
dam, 1973. (maar liefst) 397 blz.
19.50
Het eerste boek van Borgart, 'De vuil
nisroos', is. vorig jaar door sommigen
nogal geprezen. Het was vooral de
avontuurlijke handeling, de gewone,
niet erg gestileerde taal die aanspraak
en als 'fris' werd ervaren. Toch was
ook aan dat boek al af te lezen dat
een vlot en jofel verhaalverloop, ver
teld op een literair weinig geschoolde
manier, niet altijd even zeer boeit o
Vooral ontbreekt aan zo'n boek de n
meerwaarde die een kunstig en be- t
dachtzaam geconstrueerd handelings- t
verloop krijgt, een betekenis die het
doet uitstijgen boven het verhaaltje.
Dat daarbij een zekere stilering on
misbaar is, weet iedereen.
Uit Bogarts .tweede roman wordt heel
goed duidelijk dat hij blijft stilstaan
bij het vertellen. De dolle gebeurte
nissen waaraan de drop-out Cuzzi zich
overgeeft allerlei baantjes hier in
Arasterdam, een tocht naar Duitsland,
en tenslotte in dienst bij een wonder-
lijke beeldhouwer op diens boerderij
in Frankrijk al die gebeurtenissen
vormen nog beslist geen waarborg
voor een amusant verhaal. Het gaat er
maar om: wat doe je er mee als au
teur? Welnu, Borgart doet er weinig
mee. Hij laat Cuzzi van alles beleven, i
hij maakt ons duidelijk wat een goeie
jongen Cuzzi wel is (want dat is hij),
en wat er allemaal wel niet op de we-
reld te beleven valt, maar hij laat het
daar bij. De taal waarin hij al die be
levenissen vertelt is weer van het
doe-maar-gewoon-net-alsof-je-nog nooit
van literatuur gehoord hebt-soort. Dat
vermoeit wel, moet ik zeggen. Al het
ongewone van dit boek wordt er zó
gewoon van dat 400 bladzijden voor
een lezer wel heel erg veel wordt. Zo
veel gezellig babbelen zonder dat de
babbelaar er zelf veel betekenis in
vermoedt (laat staan legt) is niet ge
noeg voor een geslaagde roman.
