Lanser teleurgesteld over onbegrijpelijk stuklopen van federatie Tegenvallen komeet was voorspelbaar I Veel bont en blauw in De Verhuizers Monteverdi's Maria Vespero in de Sint Nicolaaskerk Marnix en Hanneke met eigen humor Onderling vertrouwen is nooit een punt geweest SGP en NEV in 2 provincies samen Juwelen gestolen Dc voorzitters van de drie vakcentrales. Van links naar rechts W. Spit (NKV), W. Kok (nvv) en J. Lan ger (Cnv;. ROTTERDAM Je kunt je waarachtig afvragen wat de auteur David Williamson bedoeld heeft met zijn concept van T)e verhui zers', dat donderdagavond zijn première belefde in het Piccolothea ter. Het werd gepresenteerd door de toneel raad en Harry M. Miller. Rene Lobo voerde de regie en bewerkte de tekst met de vertaler Jo- lian F rerik. Van onze sociaal-economische redactie UTRECHT 'Er behoeft bij het NW en NKV geen enkele vrees te bestaan, dat het CNV een blok aan het been van de federatie zou zijn. De jarenlange samenwerking van de vakcentrales in het over legorgaan heeft bewezen, dat we het meestal met elkaar eens wa- ren. Ik begrijp daarom niet, dat het op een stukje onderling ver trouwen mis is gegaan.' Jan Lanser, voorzitter van het CNV verbaasd en teleurgesteld zei dit gisteren, de dag nadat het federa tieschip van de drie vakcentrales NW, NKV en CNV strandde op een moment, dat het na een uitputtings slag van (sinds 1967) vele duizenden vergaderingen de haven zou binnen lopen. Niets wees er ook op dat dit niet iou gebeuren: het CNV was in die pe riode van een simpel voorstander van nauwère samenwerking zover geëvolu eerd, dat het een zware federatie ac cepteerde. Dit is zeker geen geringe stap als men bedenkt dat zo een federatie in één gebouw zou worden gehuisvest en het bestuur ervan zou worden samen- steld op basis van het meerder- ildsbeginsel: zeven zetels voor het ÜW, vijf voor het NKV en drie voor Ut CNV. Voorwaarde van het CNV m wel, dat het CNV de besluitvor- ning binnen de federatie in de eigen., lentrale zou kunnen bespreken. Dit etekent dat het CNV zich de moge- ijkheid wilde voorbehouden, vooraf iver federatiezaken zich 'n mening in iigen kring te kunnen vormen. Dit ;ou in lang niet alle gevallen nodig ehoeven te zijn en volgens de heer |Lanser heeft de jarenlange praktijk an het overlegorgaan uitgewezen, dat dit ook niet nodig zal zijn. Toch werd dit het breekpunt. Lanser: 'De kwestie is eigenlijk heel eenvoudig. We zitten slechts met drie man in de federatie, het NKV daaren tegen met vijf man en het NW met maar liefst zeven, bijna het gehele verbondsbestuur van het NW. Wij kunnen met deze verdeelsleutel in stemmen, maar NW en NKV zullen aan de andere kant moeten begrijpen, dat wij er behoefte aan hebben als or ganisatie onze mening te kunnen be palen, juist omdat we maar met drie man zijn vertegenwoordigd.' Vraag: De federatie voorziet in de mo gelijkheid, dat als één van de part ners overstemd dreigt le worden, hij terug kan vallen op de besluitvorming binnen de eigen organisatie. Is dat niet genoeg? Lanser: 'Dat is genoeg voor het NW die met zeven man is vertegenwoor digd en daarmee bijna het gehele ver bondsbestuur. Maar onze drie mensen moeten van tevoren weten, wat het standpunt van de organisatie is. Wat is anders nog de betekenis van onze vakcentrale? Bovendien is het demo cratischer. Onze mensen moeten de centrale aan kunnen spreken, als de federatie beslissingen neemt, waar zij het niet mee eens zijn. De centrale moet dan kunnen zeggen, dat het ook haar standpunt is geweest en moet er- op aangesproken kunnen worden. Wij vinden dat we een eigen geluid moe ten kunnen laten horen over belang rijke zaken, als de verdere uitbouw van de ondernemingsraden, het al dan niet opheffen van de SER enz.'. En om zich nog precieser uit te druk ken: 'Kijk, de heer Spit (voorzitter van het NKV- red.) heeft mij ervan trachten te overtuigen, dat het de mensen zijn die het specifiek eigene van de organisatie het gedachten- goed, zoals hij het noemde naar buiten moeten brengen. Dat het er daarom niet zoveel toe doet, of de centrale vooraf meespeelt. Op zich is dat juist, zoals het ook een legitieme zaak is, dat je je christen-zijn ook zonder organisatie kunt uitdragen. Wij vinden echter, dat als mensen el kaar gevonden hebben op hetzelfde uitgangspunt, zij dat in organisatie- verband moeten kunnen uitdragen, daar vorm aan moeten kunnen geven en er invloed mee moeten kunnen .uit oefenen. Dat vinden we vandaag als CNV ook zinvol en het enige dat we van NW en NKV vragen, is dat zij deze opvatting willen respecteren.' Vraag: Die voorwaarde om vooraf de mogelijkheid te hebben als centrale federatiezaken door te praten, heeft het CNV afgeleid uit een voorwaarde die het NKV zelf ook heeft gesteld, namelijk dat deze centrale de moge lijkheid wilde hebben 'vanuit deze opinievorm (bedoeld is de opinievor ming binnen de centrale -red.) de be leidsvoorbereiding en -besluitvorming binnen de federatie in alle stadia con structief (door eigen inbreng) en kri tisch te begeleiden'. Het NKV lijkt hierop tc zijn teruggekomea Lanser: 'Het is onder meer deze voor waarde van het NKV geweest, die de discussie binnen onze organisatie in de richting van een federatie heeft doen opschuiven. Op een studieconfe rentie in Oostkapelle (Walcheren) hebben we hierin een duidelijk aan grijpingspunt gevonden om ons voor een federatie uit te spreken. V/ij her kenden hierin een garantie die wijzelf ook wilden hebben. Op 4 december 1972 kon de algemene vergadering van het CNV zich ook in deze opvat ting vinden en kon de vorming van een federatie definitief worden aange pakt. NW en NKV hebben hierop po sitief gereageerd. Nooit hebben we van hen gehoord, dat de garantie van vooraf in eigen kring overleggen voor hen onaanvaardbaar zou zijn. Ik kan hieruit maar één conclusie trekken, namelijk dat NW en NKV volledig verantwoordelijk zijn voor het misluk ken van de federatie'. Vraag: NW en NKV hebben laten weten, dat vooraf overleggen tot blok vorming in het federatiebestuur zal leiden. Zij vinden dit onaanvaardbaar. De heer Lanser: 'De beide vakcentra les draaien daarmee de zaak precies om. Zij moeten erop kunnen vertrou wen, dat het CNV geen blok aan het been zal zijn en de jarenlange samen werking in het overlegorgaan heeft dat ook bewezen. Met het forceren van een breuk over deze kwestie, is het er voor de vakbeweging niet een voudiger op geworden, en zeker niet als NW en NKV besluiten samen een federatie te vormen. Aan de andere kant is het zeker niet zonder belang, dat een aantal dingen duidelijk zijn geworden, nanelijk dat we als organi satie niet de ruimte krijgen om ons zelf te zijn. Wij hebben een eigen identiteit en een eigen geluid en wij zijn niet van plan dat prijs te geven'. Over die bedoeling kan men filosofe ren, want er wordt wel wat in omge haald, waaruit men geneigd is de con clusie te trekken dat het niet zomaar de bedoeling is geweest zomaar een rauw stuk leven, met een schrijnend gebrek aan beschaving en niveau op de planken te zetten. Maar die conclu sie wordt moeilijk te trekken doordat de dialoog teveel aan de oppen-lakte blijft en negatief op de werkelijke problemen reageert. Dat kan men de acteurs (trices) niet verwijten. Hans Boskamp, de domine rende figuur als brigadier Braambalg, de wijze en ervaren oudere politie man op een kleine politiepost weet zo zijn weetje en geeft zijn filosofie door aan een jonge assistent. Wik Jongsma, alias agent Roest. Deze komt zo van de politieschool, is ambitieus en wat fanatiek, wat direct leidt tot conflic ten tussen beiden. Wat echter van de filosofie terecht komt blijkt al dade lijk als twee dames aangifte komen doen van wrede mishandeling door de echtgenoot van een hunner. Wel, Braambalg ruikt een avontuurtje, ge zien het optreden van de dames. Sa men willen de agenten wel helpen bij de verhuizing van de beledigde echt genote, zonder dat de echtgenoot. Bobbie Vlotter (Eric Schuttelaar) tus senbeide kan komen, die tegen de ver wachting in toevallig die avond thuis is. Het wordt dan ook bepaald geen gezellige ontmoeting. Hij wordt ge boeid wegens mishandeling en, zo ge zegd, rot geslagen, wegens zijn mach-» teloze protesten. Het geval wordt be slist ernstig, als de jonge agent ge tergd door de hoon van Bobbie, zich zelf vergeet en hem, naar hij meent, heeft doodgeslagen. Nu zitten de agenten zelf in moeilijkheden en tus sen hen volgt een handgemeen we gens de schuldvraag. Alles wordt zwaar gedramatiseerd en het geweld wordt waarlijk een absur diteit, wat de pret moet uitmaken, want vergeet niet: Het is een come- die. Dit alles wordt begeleid door godslasterlijke taal en humor van be neden dc gordel. Waarom? Zij kun nen de inconsequentie van het geheel niet verdoezelen. Braambalg's theorie- en lijden fiasco. De basis van het ge- DEN HAAG Bij de komende sta tenverkiezingen zullen in twee provin cies, te weten Noord-Brabant en Noord-Holland, de Staatkundig Gere formeerde Partij (SGP) en het Natio naal Evangelisch Verband (NEV) sa menwerken. Besloten is in elk der twee provincies een gezamenlijke kan didatenlijst in te dienen. Benoeming Utrecht (RU): be noemd tot gewoon hoogleraar in de diergeneeskunde (de microbiologie van de voedingsmiddelen van dierlij ke oorsprong), dr. D. A. A. Mossel; Promotie Wageningen (LH): ge promoveerd tot doctor in de land bouwwetenschappen, P. R. Beljaars. Werkgroep De voorzitter en twee leden van de werkgroep 'Informateurs Planning Postsecundair Onderwijs' hebben hun functie neergelegd. Het zijn prof. dr. P. Verburg (voorzitter), ir. W. C. M. van Lieshout en prof. dr. P. Buringh. Minister Van Kemenade noemt het onjuist de (persoonlijke) redenen voor de ontslagaanvragen van de heren Verburg en Buringh open baar te maken SCHIJNDEL In de nacht van don derdag op vrijdag zijn bij juwelier A. van Balkom in Schijndel gouden en doublé sieraden gestolen ter waarde van ruim 140.000. De dieven kwa men de winkel binnen door de serre achter het huis. Hier boorden ze ga ten in de kozijnen en konden zo de spanjoletten lichten. De wat teleurstellende helder heid van de komeet Kohoutek bij zijn nadering tot de zon, was eigenlijk te verwachten geweest op grond van een onderzoek dat de Leidse student Maarten Schmidt en ik in 1951 hebben gedaan over de eigenschappen van wat wij toen 'nieuwe' ko meten noemden. Dit onderzoek was een uitvloeisel van de ontdekking dat de kometen die we hier te zien krijgen, oor spronkelijk afkomstig zijn uit een enorme zwerm van kometen die zich bijna tot de naastbijzijnde sterren uitstrekt. Sommige, zoals de komeet Kohoutek, komen direct uit deze zwerm. Dit zijn de 'nieuwe'. Andere, zoals de komeet van Halley, zijn in hun leven reeds vele malen langs de zon gekomen. Schmidt en ik vonden dat de helder heidstoename bij zijn nadering tot de zon voor een 'nieuwe' komeet veel geringer 's dan voor een oude, zoals die van Halley. De voorspeilin gen die gedaan waren over de hel derheid van de komeet Kohoutek waren gebaseerd op het gemiddelde gedrag van kometen, en hadden geen rekening gehouden met het verschil tussen nieuwe en oude. Daardoor kwam men tot veel te gro te helderheden. Een berekening gebaseerd op de for mule die wij voor nieuwe kometen vonden, geeft aan dat op 3 januari door prof. J. Oort Prof. dr. J. H. Oort is verbonden aan de Leidse sierrewacht, waarvan hij tot zijn pensionering directeur was. De theorie van de grote kome- temwerm waaruit er af en toe een wordt losgemaakt voor een 'duik vlucht' langs de zon, is door hem ontwikkeld. de komeet van de grootte klasse 1 zou zijn, in plaats van -2, zoals re centelijk voorspeld was. Dit bete kent dat hij twintig maal zwakker zou moeten zijn dan volgens de on juiste voorspelling. Kohoutek bleek inderdaad zo zwak te zijn, hetgeen bevestigt van Schmidt en ik hadden gevonden. De helderheid van hemellichamen wordt door sterrekundigen uitge drukt in een getal, de 'grootte'. Naar mate de helderheid groter is, wordt dat getal kleiner; het wordt voor heldere sterren zelfs negatief. Op deze schaal betekent een verschil van één eenheid een verschil in hel derheid van een factor 2,5. Een ver schil van twee eenheden betekent een helderheidsverschil van 2.5 x 2,5, enzovoort. - red). Aan de andere kant brengt dit ge drag van de komeet mee, dat de hel derheid van de komeet ook langza mer afneemt naar mate hij zich weer van de zon verwijdert. Hij blijft dus langere tijd waarneem baar. Naar mijn schatting zal hij bij voorbeeld op 13 januari nog van de derde grootte zijn (Dus 2,5 maal zo zwak als de Poolster, die van de tweede grootte is - red.) Hij staat dan 36 graden van de zon af. en staat een uur na zonsondergang nog tamelijk hoog aan de hemel in het zuidwesten. De oorzaak dat nieuwe kometen minder sterk in helderheid verande ren bij hun nadering tot de zon is, dat zij zoveel vluchtige gassen bevat ten dat zij al op grote afstand van de zon beginnen te verdampen. Daarbij worden dan tevens stofdeel tjes losgemaakt. Zij tonen daarvoor op deze grote afstand een veel gro ter helderheid dat overeen zou ko men met hun werkelijke grootte. Daardoor beantwoorden zij op klei nere afstand niet meer helemaal aan de grootse indruk die zij uit de ver te hadden gevestigd. Het betrokken onderzoek is gepubliceerd in Bulle tin of the Astronomical Institute of the Netherlands, deel 11, pag. 259. gegeven leek ons aan te tonen, dat het bezit van macht in verkeerde handen een dodelijk wapen is. Wacht u voor de mensen die macht bezitten en die niet weten te hanteren door zelfzucht. Daarvan zijn beelden genoeg in de wereld te zien. Maar juist dit kreeg onvoldoende of niet gestalte. Jammer voor het spel van Hans Boskamp, die alles gaf. Wik Jongsma was een te overtrokken stuntel. Carola Gijsbers van Wijk met Monique Smal waren de verleidelijke dames, die diploma tiek genoeg waren en er tussenuit trokken. Een woord van lof voor de typering van Ferd Hugas als de ver huizer. an links naar rechts Monique Smal, Hans Boskamp en Carola Gijs bers van Wijk in 'De verhuizers'. door Jac. Kort AMSTERDAM Door de recente opvoeringen van Orfeo en De kroning van Poppea is opnieuw de aandacht gevestigd op de betekenis van de eerste grote opera-componist uit de Italiaanse barok. Clau- 1 dio Monteverdi (15671643). Maar Monteverdi was tevens jaren lang kapelmeester van de San Marco- basiliek in Venetië. In die hoedanig heid heeft hij talloze geestelijke koor werken geschreven, die zijn betekenis op dit gebied accentueren. En niet slechts de geestelijke motetten, madri galen en canzones, maar ook zijn we reldlijke koormuziek heeft sterk de aandacht getrokken door de beeldende kracht die ervan uitgaat. Het is dan ook een voortreffelijke gedachte ge weest van de Nederlandse Operastich ting om in deze weken naast Orfeo en Poppea in enkele concerten ook Mon teverdi's koormuziek te doen uitvoe ren, zoals donderdagavond gebeurde in de Sint Nicolaaskerk. Het was de eerste maai dat dit statige Roomska- thollcke kerkgebouw tegenover het Centraal Station voor concertdoelein den werd gebruikt. Deze avond kwa men de uit 1610 daterende Maria Ves pers (psalmen, gedeelten uit het Hooglied, Ave Maris stella, Magnificat en andere toepasselijke geestelijke lie deren) tot uitvoering. Een soort thea trale kerkmuziek voor twee ruimte lijk gescheiden koren, zeven solostem men en een grote instrumentale bege leidingsgroep bestaande uit strijkers, blokfluiten, cornetti (houten klaroe- Mistero Buffo op korte toernee door Nederland UTRECHT 'Mistero Buffo'. het grote successtuk van het jongste Holland Festival, is donderdag avond in Utrecht gestart met een korte toernee door Nederland. In het kader van het Belgisch-Neder lands cultureel verdrag worden de ko mende dagen voorstellingen gegeven van dit spektakelstuk van een groep Belgische tonelisten in Breda (12 ja nuari) Eindhoven (14 en 15 januari), Groningen (17 en 18 januari), Assen (19 januari) en Nijmegen (20 januari). 'Mistero Buffo' is de eerste productie van 'De Nieuwe Scène', die gestalte wordt gegeven door 12 Belgische to neelspelers. die volkstoneel willen brengen. Dat velen aanspreekt. Acute- le maatschappelijke problemen wor den bij de kop genomen en met suc ces. De Hollandse première vorig jaar zomer sloeg aan, en in België heeft 'De Nieuwe Scène' evenmin over be langstelling te klagen. De start vorig jaar was een waagstuk, omdat de 'spe lers geen subsidie kregen. De toernee die thans in Nederland plaatsvindt is waarschijnlijk de laatste kans met 'Mister Buffo' kennis te maken. In maart gaat 'De Nieuwe Scène' een an der stuk volkstoneel op de planken brengen onder het motto 'De ballade van de begrafenis van de baas', De be zetting van een fabriek vormt daar het actuele uitgangspunt. Het bureau van Herman van Veen 'Harlekijn' organiseert de huidige toernee van 'Mistero Buffo'. Herman van Veen was donderdaga vond zelf in Utrecht present om in de Stadsschouwburg voor de Utrechtse voorstelling begon een langspeelplaat van liederen uit 'Mistero Buffo' ten doop te houden. Hij deed hetzelfde met zijn nieuwe langspeelplaat 'Zo leren kijken' vorig jaar augustus opgenomen in het Am sterdamse Carré. Deze langspeelplaat is de eerste van een reeks grammofoonplaten die 'Har lekijn' in eigen productie gaat uit brengen. Het is de bedoeling dat er in de loop van dit jaar platen volgen van de clavecinist Ton Koopman (een leerling van Gustav Leonhardt) met onbekende werken uit de barok. Een plaat met barokmuziek van 'Musica da Camera' een selectie Nederlandse poë zie gelezen door Elisabeth Andersen en een plaat met kinderliedjes van Herman van Veen onder de titel 'Voor jou van mij". nen), oen duleiaan (voorloper van de fagot) en 'rombones. Voorts orgel, cembalo en regaal. De in totaal dertien Vespers, meestal voorafgegaan door, en besloten met een eenstemmig gregoriaans anti foon, waardoor een derde, terzijde staande groep mannenstemmen werd gebruikt, namen in totaal bijna twee uur in beslag. In dit grote werk kon men de ongelofelijke veelzijdigheid van Monteverdi's componeertrant be wonderen. Grote, tot tien-stemmige dubbelkoren worden afgewisseld met door een enkele solostem voorgedra gen aria's, waarbij, zoals in 'Audi Coelum' een tweede stem vanuit de verte een echo doet horen. Van dit soort ruimtelijke effecten maakte de kapelmeester van dc San Marcq vaker een geraffineerd gebruik. De Sint Ni colaaskerk die geheel door publiek was bezet, bleek voor deze uitvoering een zeer goede plaats; hoog en ruim, - maar zonder een te"eel aan nagalm. In de koorgedeelten traden op het Ne- derlands Kamerkoor, het NCRV Vo- - caal Ensemble en Schola Cantorum van Amsterdamse Studenten. Dc so- lostemmen waren van Benlta Valente (sopraan), Zoila Munos (mezzo) Zegcr Vandersteene, Michel den Houte de Lange en Roland Bufkens (tenoren), RRuud van der Meer en Hon Thissen (bassen). Het instrumentale deel werd verzorgd door Concentus Musi- cus Wien van Nikolaus Harnoncourt. - Het geheel stond onder leiding van Hans van den Hombergh. Alle mede werkenden hebben zich in dit reus achtige veeleisende en prachtige werk voortreffelijk van hun taak gekweten, i hetgeen terecht met een langdurig ap plaus werd beloond. Vanvond wordt de uitvoering op de- zelfde plaats en tijd herhaald. door Ber Huising AMSTERDAM Marnix Kappers, Hanneke Holzliaus en And ré Stork zijn, van donderdagavond af, in Amsterdams Shaffy-theater met een aardig eigen programma. Met eigen teksten, ideetjes, verta lingen, in een eigen toon en met een eigen humor ook. Ze spelen voortdurend met onvolko menheden en, zelfspottend, met eigen onzekerheden ook. Er loopt met opzet vaak iets mis, er wordt onderling ge harreward, de dialogen en nummer tjes gaan over mensen die doen-alsof. en de teksten daarbij zijn dus, hoe in tellectueel of diep ze ook klinken, ge- noegelijk onzinnig. Ze blijven daarbij goed in stijl, ze nemen hun tijd ze rekken en rommelen, en ze hebben wel eens moeite de komische pit erin te houden. Ze worden soms bijna me lig. Wat mij betreft had er, voor het contrast, wel wat krachtigs doorheen gekund. Iets dat echt schokte, ont roerde of raak aankwam. Ze gebrui ken wel nadrukkelijk woorden, die we vroeger niet mochten zeggen van moe, maar dat is de 'trend' die zich nu al jaren voortsleept. Dat prikkelt en schokt alleen nog nieuwkomers. De teksten zijn dus vaak niet sterk, maar het brengen daarvan gaat leuk, en er wordt veel om gelachen. En waar men, bij herhaling, niet zo om lacht, kunnen Marnix en Hanneke best het een en ander kappen of in korten, en misschien vervangen. Marnix Kappers, die na het studenten cabaret en verschillende prijzen viel. en al werkte bij Kan, Gaaikema Lure- lei, is een enige jongen voor het caba- ret: innemend, gemakkelijk (soms te) goed van gebaren en bewegingen, lek- ker bij stem, en persoonlijk. Hanneke Holzhaus, mij onbekend tot nu toe, ia I een plezierige nieuwe ontdekking. Zij komt in alles zeggen, acteren zin- gen uitstekend mee. Samen spelen ze scènetjes van een verstandhouding op intellectueel-artistiek niveau, die er niet is, van een kinderpsychiatrice l die er niets van snapt; over een zelf ontspanner (fotografisch) die het niet doet; over allerlei, dat niet is wat - wat het lijkt. Zij spelen ook parodie- tjes op toneelstijlen: Vondeliaans, volks, russische, Albee-achtig, experi menteel. Hanneke heeft leuke dwaze monologen en malle liedjes (als I Stoomcarrousel) met een gevoelig din- getje (Linda) ertussendoor. Marnix babbelt gemoedelijk en brengt ook - liedjes die het wel doen (Wijkzuster Walstra, Gek op je nek). André Stork zit daarbij aan de piano, opzettelijk in de hoek gedrukt, en als hij daar dan even voorzichtig uitkomt is hij bijzon der komisch. KOUIW/KjWAR/TET ZATBRiDi VG 12 j VN l..4 BLVNiKNLAjMI/ kunst TPJS'OUS9/K11 door H. Steggerda

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1974 | | pagina 11