Komeet Kohoutek is maar betrekkelijk onopvallend Rantsoenering benzine in Zweden en Noorwegen Slagwerkgroep met rinkelende pasmunt Commentaar (On)gelukkig Geen kritiek... ...maar zelfkritiek Komende dagen aan zuidwestelijke hemel Zuidwestelijke horizon januari 1974 Brandweer neemt geen risico meer het weer Aanhoudend zacht weerrapporten Winkeliers angstig door roofovervallen Weergaloos meesterlijk spel NVV wil makers van 'extra winst' aan de schandpaal Raadslid bedreigt wethouder met mes TROUW KWARTET ZATERDAG 5 JANUARI 1974 BINNENLAND T5/K5 Dat het kabinet de rantsoenering van benzine vijf dagen meent te kunnen uitstellen, is op zichzelf plezierig. Niet alleen voor de autobezitters onder ons, maar evenzeer voor de velen die aangewezen zijn op het nog even niet overbelaste openbaar vervoer. Verheugend is ook, dat het kabinet zich Ontvankelijk heeft getoond voor de gerechtvaardigde klachten van groepen voor wie de distributierege ling nog onvoldoende was uitgewerkt. Maar daarmee hebben we het goeds dat van dit kabinetsbesluit te zeggen valt, helaas wel gehad. Hoogst onge lukkig is niet alleen het tijdstip waar op het besluit is genomen, maar ook een deel van de argumentatie, ervoor aangevoerd. Allereerst het tijdstip: waarom moest het kabinet met dit uitstel wachten tot twee dagen voordat de distributie had moeten ingaan, anders gezegd: tot het zo laat was. dat bv. de spoorwegen hun extra-programma voor volgende week niet meer konden terugdraaien? Had men .werkelijk niet wat eerder kunnen vaststellen, dat de tijd die no dig was om de distributieregeling be hoorlijk vorm te geven verkeerd was geschat? Het wil er bij ons nauwelijks in. Door nu pas in actie te komen, neemt het kabinet met de ene hand ir ritatie weg, die het met de andere weer teweegbrengt o.a. bij de auto bezitters die, op aandrang van de spoorwegen, nu al een abonnement voor volgende week hebben gekocht. Tenslotte de argumentatie. Een van de motieven voor het uitstel is, dat er een lichte verbetering in de aanvoer van olie is waargenomen. Nu heeft het kabinet altijd gedaan, alsof het zijn rantsoeneringsbeleid niet op zulke bescheiden fluctuaties kon afstemmen. En dat kan natuurlijk ook niet: met een distributiesysteem dat moet wor den bijgesteld, wanneer er een paar tankers meer (of minder) bij Hoek van Holland opdoemen, valt niet te wer ken. Door de indruk te wekken, dat het dat wel kan dat het wèl bij machte is om slagvaardig te reageren op lichte schommelingen in de aan voer heeft het kabinet voor onbe paalde tijd munitie verschaft aan de vele critici die straks van dag tot dag bewezen willen zien, of distributie nog wel nodig is. Alle argumenten bm een scherpe kri tiek op te bouwen, lijken aanwezig. Jarenlang heeft het openbaar vervoer zichzelf gepropageerd als het alterna tief voor de auto; het ruimte- en ener gieverslindende, steden en dorpen ont wrichtende, elke ruimtelijke ordening doorkruisende, milieu-bezoedelende in dividuele vervoer. Volgende week zaterdag op de eer ste dag van de benzinerantsoenering in Nederland mag dan eindelijk het openbaar vervoer bewijzen wat het waard is en ziedaar: iedereen houdt al een beetje angstig de adem in; de openbare vervoerders zelf niet in de laatste plaats. Alle elementen voor een goed door timmerde kritiek lijken aanwezig. Ze lijken aanwezig, maar ze zijn het niet. Wat er in de loop van de jaren in een steeds duidelijker ongelijk wordende strijd met het particuliere vervoer is afgebroken aan openbare voorzienin gen (een dicht net, regelmatige en fre quente verbindingen, modern en com fortabel materiaal, om het zo ideaal mogelijk te schetsen) is niet binnen een paar weken onder de drang van een plotselinge en actuele noodsituatie weer op te bouwen. Daarvoor is het materiaal er niet; daarvoor zijn ook niet zo één-twee drie de mannetjes beschikbaar. Om nu een goed stelsel van openbaar vervoer op te bouwen is tijd nodig heel wat meer tijd dan om een benzine-rantsoe- nering te organiseren en dus zal er voorlopig nog heel wat gezucht en ge duwd moeten worden in volle treinen of bussen. En volkomen zal dat openbaar ver voer nooit worden. Ieder een bushalte voor de deur ieder op loopafstand van een spoorwegstation wanen; zelfs in dit dichtbevolkte land zal dat nooit haalbaar zijn. Wij zullen moeten leren ook op dit punt onze eisen wat lager te stellen. Als er straks al reden is tot kritiek richt die dan niet op de busbe stuurder of de treinconducteur, zelfs niet eens op zijn chef of zijn direc teur. Laat die kritiek in de eerste plaats vorm krijgen als zelfkritiek. Zelfkritiek op de wijze, waarop nage noeg het hele Nederlandse volk vrij kritiekloos een jarenlange hersenspoe lende propaganda voor het individuele vervoer over zich heen heeft laten ko men; kritiek op d,e manier waarop ve len zich bij de keuze van hun woon plaats voor de verbindingen met het werk volstrekt afhankelijk hebben ge maakt van die auto: kritiek op de consequenties daarvan, waardoor in allerlei dorpen en stadjes een wild groei is opgetreden op plaatsen waar eigenlijk niemand, het geheel overziende, die bouwactiviteit wenste, maar waarbij kennelijk ook de politie ke wil ontbrak om dit tegen te gaan; kritiek ook op een politiek die jaren lang als ideaal koesterde een openbaar vervoer dat zichzelf moest bedruipen Van een medewerker De met nogal wat tamtam aange kondigde 'kerst-komeet' is in liel- derlieid flink achtergebleven bij de optimistische voorspellingen. Maar in deze dagen moet de ko meet Kolioutek toch aan de vroege avondhemel in het zuid westen te zien zijn. Die helderheid wordt bepaald door drie grootheden, waarvan er maar twee van tevoren zijn uit te rekenen. Ten eerste is de afstand van de ko meet tot de zon belangrijk, die sinds 28 december weer met toenemende snelheid groeit. Als tweede factor is de afstand van de komeet tot de aarde belangrijk, die juist vandaag het kleinst is (120 miljoen kilometer), onbekende factor Onbekende factor Maar de niet uit te rekenen factor is de reactie van de komeet zelf op stra ling, warmte en licht van de zon. Die wordt door sterrekundigen samenge vat in de zogeheten 'fotometrische ex ponent', verder aangeduid met F. voor periodiek terugkerende kome ten is die F natuurlijk bekend. Maar voor'een nieuwe, zoals Kohoutek, wordt hij gewoon gegokt, met als rug gesteun statistische, gegevens van vroegere kometen. Volgens de optimistische verwachting had de helderheid in december sensa- houtek zelfs daar nog iets onder ge bleven. Onopvallend tioneel moeten aangroeien tot onge- aandacht. Maar de waarnemingen tot veer die van de volle maan. De uit- begin december bleken goed in over komsten van voorzichtiger berekenin- eenstemming te zijn met die 'gematig- gen trokken vorig jaar veel minder de' uitkomsten en sindsdien is Ko- Dat heeft de zichtbaarheid aan de ochtendhemel in december flink aan getast. Volgens de 'gematigde' tabel len zou bijvoorbeeld op 14 december de komeetkop even onopvallend zijn als het zwakste sterretje van de Grote Beer (het bekende sterrebeeld met de vorm van een steelpan.) Maar de ko meet zou op onze breedte slechts een uur en drie kwartier eerder opkomen dan de zon. terwijl de eerste scheme ring al twee uur voor zonsopkomst aan de horizon begon te gloeien. Ge lukkig worden de waarnemingsom standigheden nu beter: Kohoutek zal na het einde van de avondschemering nog boven de zuidwestelijke horizon staan. Vanavond gaat de komeet twee uur na de zon onder, op 10 januari drie uur. op 16 januari vier uur. Of schoon de helderheid, door de toene mende afstand tot de zon, sterk af neemt, biedt diezelfde beweging het voordeel dat Kohoutek zich tegen een reeds donkere hemel aftekent. De hel derheid zou vanavond vergelijkbaar moeten zijn met die van de heldere ster Capella (momenteel 's avonds hoog in het oosten), op 11 januari met die van de Poolster, en op de 18e weer met die van de zwakste ster van de Grote Beer. 'Stoffig' In Engeland geen bonnen, wel dichte pompen Van een verslaggever DEN HAAG Niet alleen de Nederlandse automobilist wordt op het ogenblik met benzine-schaarste en -rantsoenering bezocht. In veel Westeuropese landen is het niet veel anders. Hieronder een beknopt overzicht van een aantal landen. Zweden: dinsdag 8 januari is de benzi ne op de bon. Iedere Zweedse automo bilist, krijgt voor de periode tussen 8 januari en 28 februari honderd liter. Buitenlanders, die met de auto in Zweden willen rondrijden, moeten minstens twee weken voor him aan- HETEREN De commandant van het brandweerkorps in Heteren heeft ■besloten zijn mannen niet meer bran dende woningen te laten binnengaan, eolag hij niet zeker weet of er al da niet benzine in de woning aanwe zig is. 'Er moeten dan natuurlijk geen mensen meer binnen zijn', aldus de commandant Commandant Jansen heeft, evenals politiefunctionarissen in Heteren, sterk de indruk, dat in de Betuwe op 'grote schaal benzine is gehamsterd door forensen, die in de Betuwe wo men en werken in de steden. komst een benzine-toewijzing aanvra gen. Noorwegen: ook hier wordt rantsoene ring voorbereid. Een datum van in gang is nog niet vastgesteld, maar de bonnen zijn al uitgereikt. Waarschijn lijk zullen die per 14 januari moeten worden gebruikt Voorlopig geldt er de twee komende zondagen in Noor wegen een rijverbod. Italië: op zon- en feestdagen een rij verbod, echter niet aanstaande zon dag. Snelheidsbeperking op autowegen van 120 km, en 100 km op andere we gen. De Italiaanse regering overweegt in april rantsoenering van benzine in te voeren. België: een zondagrijverbod van 'snachts drie uur tot acht uur 'sa- vonds; maximum-snelheid op autowe gen 100 km, op andere wegen 80 km. West-Duitsland: met ingang van 19 ja nuari een rijverbod van zaterdagmid dag vier uur tot maandagmorgen drie uur, afwisselend voor auto's met een even of een oneven laatste cijfer van het kenteken. Men begint de negen tiende met een rijverbod voor de even cijfers (plus de nul)1, de week daarop de oneven cijfers enzovoorts. Voor buitenlanders geldt dezelfde re geling. Belanghebbenden (bijvoor beeld voor een doorreis in de vakan tie) kunnen dus nu al uitrekenen welke mogelijkheden er zijn. Op de Autobahn geldt een snelheidsbeper king tot 100 km, op de andere wegen 80 km. Groot-Brittannië: veel benzinepompen dicht, omdat er geen voorraad meer is. Toeristen kunnen bij de automo bielclubs benzinebonnen krijgen. Maximum-snelheid van -80 km. Luxemburg: snelheidsbeperking tot 80 km op tvveebaanswegen, voor wegen met meer rijbanen en autowegen 100 km. Frankrijk: snelheidsbeperking tot 120 km op autowegen en 90 km op andere wegen. Sinds woensdag zijn 53 depar tementen in Frankrijk (waaronder Parijs en omgeving) getroffen door een rantsoenering van gas. Het zuid westen en het noorden van Frankrijk (dat op gas uit Slochteren stookt) val len buiten deze beperking. Oostenrijk: maximumsnelheid 100 km. Zwitserland en Liechtenstein: maxi mumsnelheid van 100 km. Buitenlan ders moeten bij binnenkomst in het land de tank voor minstens drie-kwart gevuld hebben. Van onze weerkundige medewerker Zuidelijke winden blijven heer en meester in West-Europa en we gaan dan ook een zacht weekend tegemoet. De middagtemperaturen bereiken een niveau van 7 d 8 graden. Een en an der is een gevolg van een luchtdruk verdeling met een maximum van 1043 millibar boven zuid-Rusland en een omvangrijk lagedrukgebied boven de oceaan. Ergens ten zuiden van IJs land ligt een zuigcentrum van circa 950 millibar. De computers voorzagen gisteren zelfs een doordalen tot 946 millibar, overeenkomend met 710 mm kwik. De depressie komt niet dichterbij, maar trekt in noordnoordwestelijke richting. De luchtdruk gisteravond om zeven uur was op het weerschip J ten westen van Ierland 964 millibar (twaalf uur daarvoor 968 millibar) en op het weerschip K ten westen van Biskaje 966 millibar (985 millibar). Op de Hebriden (Tiree) werd een zuidzuidoostelijke stormstoot waarge nomen van 10 Beaufort en een groot ste gemiddelde windsnelheid over tien minuten van 77 km per uur (9 Beau fort). De kans op wat regen wordt tijdens het weekend gevoed door een kou front dat zich over Ierland in zuidelij ke richting uitstrekt en een langzame oostioaartse verplaatsing heeft. In Plymouth werd vrijdagavond 13 mm. en dus niet in aanmerking kwam voor steun; kortom: zelfkrietiek omdat wij ons kennelijk erg behaaglijk hebben gevoeld in een samenleving die onder een volkomen beslag van de consump tiedwang stond. Als er aanleiding is tot kritiek laat daar dan ook deze elementen in meeklinken. neerslag over de voorafgaande twaalf uur gemeten, in Cork 15 mm, in Port land Bill zelfs 35 mm. Ook na het weekend zal de temperatuur aan de hoge kant blijven. December was een ongeveer normale maand wat de temperatuur betreft, verder aan de zonnige maar ook aan de natte kant. De gemiddelde etmaal- temperatuur in De Bilt was 2.7 graad Celsius tegen 3 graden normaal. De zon scheen 49 uur, 8 uur langer dan volgens het boekje. De gemiddelde landelijke neerslag werd bijna 75 mm tegen 62 mm normaal. In totaal viel er in De Bilt gedurende 64 uur neer slag tegen gedurende 58 uur normaal. Zeer natte gebieden in december zijn de Hebriden en de Shetlands geweest. Lerwick tapte 186 mm neerslag af, met de 236 mm van november een tweemaandelijks totaal van bijna 500 mm. Droog was het in december op nieuw in oostelijk Engeland met Got- leston op 32 mm. Het afgelopen etmaal is er voortdu rend vrij veel onweer gepeild in het zeegebied tussen de Azoren en zuid- west-lerland. In dit verband (maar dan een wat groter) moet ook gezien worden het veel nattere weer in Gi braltar in verhouding tot eerder deze herfst (oktober: 7 mm). De december- neerslag was er namelijk 167 mm te gen 125 normaal. I Weerrapporten van hedemorgen 7 uur. max. temp. neerslag Amsterdam regen 4 0.1 De Bilt geheel bew. 4 0 Deelen half bew. 4 0 Eelde onbew. 3 0 Eindhoven geheel bew. 5 0 Eindhoven geheel bew. 5 0 Den Helder geheel bew. 3 0 Luclith. R'dam geh. bew. 3 0 Twente onbew. 4 0 Vlissingen regen 5 04 ZdLimburg geh. bew. 9 0 Aberdeen geh. bew. 4 0.2 Athene zwaar bew. 16 0 Barcelona licht bew. 12 0 Bordeaux cmbew. 9 2 Brussel regen 8 0 1 Frankfort geheel bew. 2 0 Genève geheel bew. 0 Helsinki ijzel 1 0 Kopenhagen geheel bew. 2 Lissabon zwaar bew. 15 1 Locarno zwaar bew. Londen zwaar bew. 6 0 Luxemburg mist —1 0 Madrid mist 5 5 Malaga onbewolkt 16 12 Majorca regen 14 1 Mtinchen mist —2 0 Nice zwaar bew. 11 4 Oslo ijzel 0 1 Parijs geheel bew. 8 03 Rome geheel bew. 13 42 Split zwaar bew. 12 5 Stockholm omtregen 0 01 Wenen geheel bew. 2 0 Zürich geheel bew. 0 Casa Blanea licht bew. 16 34 Istanboel mist Las Palmas onbew. 21 0 New York sneeuw 18 Tunis licht bew. 16 0 MEEUW C^j^onuMiMOS* **7/^ OM VEE* Toch wel een reden om elke onbe wolkte namiddag na een uur of zes eens naar het zuidwesten te kijken. Daar zijn de planeten Venus en Jupi ter als heldere 's'erren' te zien, en wellicht ook de komeet, die intussen niet alleen een korte brede staart van lichtend gas heeft ontwikkeld, maar ook een oplichtende 'veeg5 van op zijn pad achtergelaten stofdeeltjes. De gas- staart is van de zon afgericht ('wegge drukt door de zonnestraling"), de stof- staart juist naar de zon toe. De sterre kundigen vinden Kohoutek een erg stoffige komeet: meer stof dan (bevro ren en verdampend) gas. Gisteren meldde overigens dr. Edward Gibson uit het ruimtelaboratorium Skylab dat hij de komeet 'maar nau welijks' met het blote oog kon zien. Omdat de waarnemingsomstandighe den op aarde onherroepelijk minder gunstig zijn, geeft dat weinig aanlei ding tot optimisme. Van een verslaggever AMSTERDAM In een brief aan het college van b en w maakt de Am sterdamse Middenstandscentrale mel ding van de ernstige verontrusting die er bij haar leden bestaat over de onveiligheid van de winkeliers. Oor zaak hiervan zijn de incidenten die zich de laatste maanden hebben voor gedaan en waarvan de afloop voor de betrokkenen dodelijk is geweest. De winkeliers voelen zich, aldus de brief aan het college, zwaar geïntimideerd en durven van hun alarm (vooral in de sigarenwinkels annex girokanto ren) geen of nauwelijks gebruik te maken. Aangifte geschiedt slechts zel den uit vrees voor represailles. De Middenstandscentrale in de hoofd stad verzoekt b en w alle aandacht aan deze problematiek te willen sohenken en is bereid mee te praten over een mogelijke oplossing. Alfons en Aloys Kontarsky. schijn van waardevastheid door R. N. Degens AMSTERDAM Muzikaal Amsterdam heeft het donderdagavond laten afweten bij het concert van hedendaagse muziek dat in de grote zaal van het Concertgebouw werd gegeven door de slagwerk- groep 'Les percussions de Strasahourg', de pianisten Alfons, Aloys en Bernliard Komtarsky en het Radio Kamerkoor. Voor deze fine-fleur van vertolkers van eigentijdse muziek waren nog geen vierhonderd toehoorders geko men, zodat de grote zaal akelig leeg was. Vol daarentegen was het podium, vanwege de duizend-en-één instrumen ten die de uit zes man bestaande slag- werkgroep bij zo'n concert bespeelt De twee grote concertvleugels konden er ternauwernood nog een plekje tus sen vinden, en voor de pianisten was de gang naar hun instrumenten een acobratische opgave met veel klauter- werk. De gebroeders Kontarsky van wie Bernliard voor het eerst in ons land optrad moesten dat in dit program ma viermaal doen: ALfons en Aloys eerst voor de vertolking van 'Kla- vierstlick 22' van Rolf Gehlhaar, een stuk Totaal-plano' waarbij nauwe lijks nog van de toetsen als aanslag media gebruik gemaakt wordt, maar naar mijn smaak het boeiendste stuk muziek van de hele avond. Daarna Al fons met Bernhard (als celeSta-speler) en Detlef Kieffer op vibrafoon voor 'Refrain' van Stockhausen. Daarna Bernhard als vertolker van de piano partij in 'Archipel HT van Boucou- rechliev voor piano en zes slagwer kers; toen weer de vertrouwde combi natie van Alfons en Aloys in 'Structu res (II)' van Boulez, en tenslotte Bernhard als dirigent in 'Phasen' voor kamerkoor, vier slagwerkgroepen en geluidsband van Roland Kayn. Dat laatste stuk heb ik een jaar of tien geleden in Venetië in een andere ver sie (met een alt inplaats van koor, meen ik) onder de naam 'Obelisk fiir UTRECHT Het NW kondigt in zijn officieel blad 'De Vakbeweging' aan, dat juist de prijsontwikkeling in de eerste weken en maanden van het nieuwe jaar de grootst mogelijke aan dacht van de vakbeweging zal krijgen. 'Elke ondernemer die zich schuldig maakt aan extra-winstneming in de huidige sociaal-economische situatie, zal aan de schandpaal moeten,' vindt het NW. Ook pleit het NW opnieuw voor een structurele verhoging van het mini mumloon. Die verhoging moet er zo gauw mogelijk komen. De vakbeweging had al eerder een structurele verho ging per 1 januari bepleit, los van de wettelijk verplichte halfjaarlijkse aan passing. De extra verhoging vindt volgens het NW zijn grond in een aantal fac toren. waarover in de SER stevig is gebakkeleid. Het advies is in drie standpunten uiteengevallen en minis ter Boersma moet de knoop nog door hakken. De vakbeweging wil 3.5 pet, de kroonleden komen tot 2.5 pet en de werkgevers concluderen tot nul pro cent Auschwitz' gehoord, en het maakt toen door doeltreffender soberheid meer indruk. Première Het dateert uit 1961 en het was don derdagavond een Nederlandse premiè re. Evenals de stukken van Gilbert Amy (Cycle, waarmee de slagwerk groep het programma opende), Gehl haar en Boucourechliev, die van vier tot acht jaar 'oud' zijn en die nogeens duidelijk en pijnlijk de voortgaande inflatie van de muzikale waarden in deze tijd aantoonden. Want ondanks het weergaloos mees terlijke spel van de befaamde slag werkgroep bleek het in hoofdzaak so noor rinkelende muzikale pa&nmunt waarvan er steeds méér in een dozijn gaat. Een soort cultureel noodgeld dat overigens, zodra de gebroeders Kon tarsky met hun correcte bankdirec teurs-voorkomen bij de uitgifte be trokken waren, een schijn van waar devastheid verkreeg. Wat bij 'Structu res' van Boulez wel méér dan schijn is; want dat lijkt een van de weinige stukken (uit de jaren vijftig) die wel overeind zullen blijven staan. Gisteravond werd dit programma nog in Eindhoven uitgevoerd en vanavond kan men het in Rotterdam in het Knaak-nachtconcert horen. Toernee Samy Molcho door Nederland AMSTERDAM De bekende Israëli- sche pantomime-speler Samy Molcho zal van 10 tot en met 22 januari weer een toernee door Nederland maken met een geheel nieuw programma, waarmee hij daarna op wereld-toernee gaat. In ons land zal het te zien zijn in achtereenvolgens Venlo (Concert gebouw), Ede (De Reehorst), Utrecht (Stadsschouwburg), Bussum ('t Spant), Apeldoorn (Orpheus), Doetin- chem (Amphion), Leeuwarden (De Harmonie), Drachten (De Lawei), Rotterdam (Schouwburg). De aan vangstijden zijn 20.00 uur. NIEUWOLDA Het raadslid T. Kra mer (CPN) van Nieuwolda (Gr), heeft zich met getrokken mes tegeno ver wethouder R. Prins van die ge meente in diens woning opgesteld. Hij eiste een verhoging van zijn bij standsuitkering. Wethouder Prins was op de hoogte van de komst van de heer Kramer en stond gereed met een stok. Daarmee sloeg hij het raadslid op het hoofd. Het raadslid liep enkele scheurtjes in de hoofdhuid op, waar aan hij door een plaatselijke arts moest worden behandeld. De rijkspo litie te Scheemda heeft de heer Kra mer daarna verhoord en proces-ver baal opgemaakt. H M&7I». «0 MM, TEMP. wiNoitcwrrM 'HIJ Is een goede smaakmaker. Maar we moeten hem van de babyvoeding af halen.'

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1974 | | pagina 5