d)9g,fflssnd9g
'VROEGER
VARKENS
HADDEN
PLEZIER'
Uw probleem
ook het onze
Ds. HANS BOUMA over: sober leven, de bio-industrie,
het lekker-weghappen, vlees eten en dieren:
Allemaal in
zuiver wol
Leen over
schoolgaan
Geen
doorgelopen
oogjes
Willy Stahle
in uniform
Mary Quant
en haar zoon
Vegetarische
kerstschotel
Wie wordt de
nieuwe miss
Heint je is
weer terug
Personalia
EROUW/KWIA1RTET MAJUNiQAfG 24 DECEMBER 1973
BINNENLATTO f(j
door
hette visser
Bij dominee Bouma in Hilversum staat morgen boeren
kool op het menu. Ook al is liet kerstfeest en moet er wel-
vaarts-gewoonte-getrouw kalkoen op tafel komen. Maar
het echtpaar Bouma leidt een sober bestaan. Dat maakt
het leven spannender, meent het tweetal. Een vleesloos
menu is beter voor mens en dier, zegt Hans Bouma, die
enige tijd geleden een fikse discussie op gang bracht in
de christelijke hoek, door het vlees van het dagelijks me
nu te willen weren. Voor allen die reeds een halve super
markt in huis hebben gehaald: sla dit verhaal over, want
u wordt er verdrietig van. Voor degenen die nog geen in
kopen deden: lezen en een nieuw boodschappenlijstje
maken.
Dominee Hans Bouma woont
met zijn vrouw en enkele huis
dieren in een verschrikkelijk
stille wijk van Hilversum. Je
vraagt je af of er nog meer
mensen wonen, maar waarem-
pel, daar rijdt een melkman
met kar en even verderop is
een slagerij waar we zo'n zeven
klanten tellen. Tot voor een
jaar geleden was mevrouw Bou
ma regelmatig in die slagerij te
vinden, tot grote vreugde van
de eigenaar, aangezien meneer
de predikant een gezonde eter
was. Immers: hij wilde best de
tanden zetten in een schnitzel,
rookworst of een runderlapje.
Ook gebraden gevogelte wilde
er best bij hem in.
'Maar op een gegeven moment
ontdek je het,' zegt dominee
Bouma bedachtzaam in het ge
sprek, waarin de meeste tijd
wordt gevuld met een langdurig
zwijgen en/of nadenken van de
predikant. 'Je leest verhalen
over dieren, artikelen over de
bio-industrie en hoort via radio
en televisie mensen praten over
verkeerde voedingsgewoonten.
Dan ga je eens na bij jezelf wat
je allemaal naar binnen krijgt.'
Hij zegt dat er verschillende
motivaties zijn om afstand te
doen van de schouderkarbona
de. 'Allereerst uit oogpunt van
de dierenbescherming. Er wordt
echt geleden in slachthuizen, er
komen martelingen aan te pas
bij vervoer, opslag en het dood
maken. De dierenbescherming
is gelukkig zeer actief wat dat
betreft. Ze zorgen heus niet al
leen meer voor weggelopen
hondjes en poesjes.'
FOKKEN IS MISHANDELEN
'Ik heb ze gezien: de kuiken-
mesterijen, de varkensmesterij-
en, de kalvermesterijen. Het is
vreselijk, vooral die kistkalve
ren, die staan in boxen, waarin
ze zich nauwelijks kunnen be
wegen. Dat mag ook niet, want
beweging betekent energie en
dat betekent weer gewichtsver
lies Ik kan me niet meer herin
neren dat ik de laatste jaren
een varken gezellig in de mod
der heb zien rondploeteren.
Vroeger hadden ze plezier,
maar nu vervelen ze zich suf in
die prachtig schone hokken. Ze
krijgen twee keer tien minuten
eten en hun enige uitje is een
rit naar het slachthuis.'
Dominee Bouma weet. precies
hoe het allemaal komt. Die bio-
industrie, zoals dat fokken van
slachtvee heet, die industrie
hoort bij de consumptiemaat
schappij. De hele overmatige
vleesconsumptie is een wel
vaartsverschijnsel. 'Kijk, dat het
vlees door die fokmethoden niet
van de allerbeste kwaliteit is,
dat weet iedere lekkerbek. Maar
de welvaart schrijft voor dat al
les 'lekker moet weghappen',
ook het vlees. Het moet 'licht
verteerbaar zijn'.
We zijn zo makkelijk geworden,
verzucht dominee Bouma. Wie
neemt er vandaag de dag nog
een dikke pil van een boek?
Nee, we nemen een dunne poc
ket, want dat leest makkelijk.
Vroeger bevochten man en
vrouw elkaar. Tegenwoordig
zeggen ze in een huwelijk als
het niet gaat: nou, als het de
eerste keer mislukt, dan de vol
gende verbintenis beter en men
gaat uit elkaar. En nog even
dat boeken-voorbeeld gekoppeld
aan de versobering die dominee
Bouma voorstaat: 'Als je een
paar boeken hebt dan lees je
die meer dan wanneer je een
boekenkast vol hebt. Wanneer
we versoberen, dan wordt het
leven spannender.'
IN HET LICHT VAN DE BIJ
BEL
Dominee Bouma eet nu sinds
een jaar ofzo geen vlees meer.
Of zijn vrouw het er direct mee
eens was? 'Naar zoiets groei je
samen toe. We zijn er niet van de
ene op de andere dag mee ge
stopt. Er is hier thuis veel over
gesproken, we hebben alles
goed overdacht. Vooral die bio-
industrie is ons gaan tegen
staan. Moet je horen: ik was
eens in zo'n kuikenfokkerij en
de baas die de kleine beestjes
ln recordtijd tot slachtkippen
fokt, die aaide zijn grote Duitse
herder heel lieflijk over de kop.
Zoiets begrijp ik niet.die
Er zijn in ons land zo'n dikke
driemiljoen kinderen in de leef
tijd van twee tot veertien jaar.
Daarvan zijn er iets meer jon
gens dan meisjes en deze kinde
ren vormen samen ongeveer 24
percent van de totale Neder
landse bevolking. Geen iconder
dt de kledingindustrie ernstig
met dit jonge volkje rekening
houdt. Van Gils N.V. maakte de
'j acht jasjes' op deze foto.
Rechts het jongensjasje van fel
blauw, stevig zuiver wollen mei-
ton en een houtje-touwtje slui
ting. Grote zakken en contraste
rende stikselgarneringen. De
jas heeft een capuchon. Links
de meisjesjas van rode melton
waarbij de ceintuur door brede
lussen is gehaald. Een losse pas
in voor- en achterpand Meneer
heeft een caban aan van wollen
melton met grote revers en op
gestikte zakken. (Inlichtingen:
020-237401).
twee zaken kan ik niet los van
elkaar zien.'
In huize Bouma zijn een herder
en een Ierse setter. Voor deze
twee troeteldieren wordt n og
wel eens wat vlees ingekocht.
Dominee Bouma: 'Tja, honden
kun je natuurlijk niet reclasse-
ren.' Even later: 'Ik hou erg
van dieren. Of ze aardiger zijn
dan mensen? Of ik meer van
dieren dan van mensen hou?
Dat kun je zo niet stellen. Ik
vind dieren wel eerlijker dan
mensen. Ze zijn zichzelf. Ze zijn
geschapen naar hun aard.'
Het gesprek komt op de bijbel.
Dominee Bouma meldt dat de
joden heus geen grote vlees
eters waren. Er werd druk geve-
getariseerd in Palestina. 'Vlees
aten ze alleen met feesten. Ver
der werden dieren geofferd.
Sinds de komst van Christus,
iets dat we morgen herdenken,
sinds Zijn komst hoeft er niet
meer te worden geoferd. Hij
was toen het Lam. Bovendien
staat in Jesaja II vers 1-10 dat
Jezus ook de bevrijder der die
ren is. En in de wet staat dat
op zondag ook de os en de ezel
niet moeten werken. Maar dat
laten wij ze wél doen: in die bio-
industrie. Het is toch vrese
lijk gênant dat die industrie zich
een ongeluk werkt om aan de
vraag voor de 'kerstdagen' te
voldoen? Juist wanneer we dan
gedenken dat onze Verlosser op
aarde kwam?'
'VEEL TE VEEL EIWITTEN
Kinderen hebben vaak een uit
gesproken aversie tegen vlees,
zegt Hans Bouma. 'Dat is eigen
lijk een natuurlijke aversie.
Maar het wordt ze gewoon op
gedrongen. Het is zo gezond,
zeggen we. Je wordt er sterk
van. Maar dat is onzin. We krij
gen door veel vlees te eten ge
woon veel te veel eiwitten naar
binnen. En die eiwitten zitten
ook in graanprodukten. Dus
waarom zouden we die dan niet
wat meer eten? Trouwens, de
vlees-industrie voelt zelf wel
dat het vlees-eten steeds minder
wordt. Waarom adverteren ze
anders met de slogan:
'Vlees mevrouw, u weet wel
waarom!' Ook de C.B.T.B. voelt
nattigheid en ze hebben nu al
een commissie in het leven ge
roepen d ie de bio-industrie
moet onderzoeken.' Af en toe
wordt dominee Bouma wanho
pig. Vooral wanneer hij ziet dat
de Rabo-banken zich inzetten
om de vleeswarenfabrieken zo
als Homburg aan geld te helpen
en daarin te participeren. 'Weet
je wat RABO betekent? 'Ruim
Alle Boeren Op.'
Maar wie mocht denken dat do
minee Bouma zo'n enge vegeta
riër is die op geitenwollen sok
ken het gehele jaar door in de
duinen naar w ilde bramen
zoekt, uren op maiskolven zit te
kouwen en brandnetels op zijn
balkon verbouwt, die heeft het
mis. Ondanks alles wordt er
smakelijk getafeld in huize
Bouma, getuige de kooksugges-
ties die de predikant doet: 'Je
kunt zoveel leuke dingen doen
met paprikas', champignons en
al die andere dingen. Een vlees
loos menu hoeft niet te beteke
nen: aardappelen, groente e n
geen vlees. Er zijn kostelijke
kookboekjes met vegetarische
recepten en daar is best een
fijn kerstmenu uit samen te
stellen.'
2 eieren
225 gr. uien
90 gr. vegetarisch bakvet
2 laurierblaadjes
1 theel. gemengde,
gedroogde kruiden.
'Ik ben min of meer te vroeg
naar school gegaan. Ik was er
nog lang niet aan toe', zegt ac
teur Leen Jongewaard. 'Ik was
te speels. Het is eigenlijk een
moord om een kind naar school
te sturen heb ik laatst bedacht.
Je wordt daar klaargestoomd
om later je mannetje te staan
in de maatschappij. Ik was dan
ook de stomste van de klas. Ik
kreeg er een minderwaardig
heidscomplex van. Andere kin
deren vonden me ook stom.
Maar dat trok ik weer recht op
de verjaardag van de meester.
Dan werd er toneelgespeeld en
dan liet ik ze een poepie rui
ken'.
Doorgelopen oogschaduw-
lijntjes op de oogleden be
horen nu tot het verleden
als we Max Factor moeten
geloven. Colour-On is de
eerste volledig waterproof
oogschaduw en er zijn meer
voordelen: het penseeltje
zit bij de vulling, zodat je
er niet eindeloos naar hoeft
te zoeken. Je trekt aanvou-
dig het penseeltje uit de
vulling en er is dan genoeg
voor beide ogen. In de kleu
ren: groen, blauw, turqoise
en diep bruin.
(Prijs: ƒ5,95).
Vrouwen in de sport hoeven er
per definitie niet lelijk uit te
zien, heeft het vrouwenblad Vi
va uitgevonden. Op zoek naar
mooie meisjes die sportief zijn,
stuitte men uiteraard op de we
reldkampioene waterskiën Willy
Stahle uit Bergen. De negen
tienjarige vliegende skister be
kende dat ze een enorme hekel
heeft aan de saaie grijs-blauwe
uniformen die ze aan moet tij
dens officiële gelegenheden. 'Ik
hou er niet van om in hetzelfde
te lopen als Iemand anders. Ook
niet in hetzelfde badpak, zoals
de Amerikaanse meisjes doen.
Tijdens wedstrijden zou ik dol
graag een bikini aan willen.
Maar daar heb ik de grootste
moeite mee. Ik heb een hele
grote maat nodig voor de beha
en een kleine voor het broekie,
en dat is gewoon niet te krij
gen'.
De zoon van zakenvrouw-mode-
ontwerpster Mary Quant uit En
geland is nu drie jaar, zo lezen
we in Vrij Nederland. Mary
vertelt over haar zoon 'Ik heb
nu geen last meer van schuldge
voelens als werkende moedor.
Maar als baby was het zo'n
klein beestje. Die eerste negen
maanden, de tijd dat je het tra
ditioneel zelf voedt, moet je het
bij je houden. Die eerste maan
den was ik krankzinnig jaloers,
ik kon hem geen twee seconden
aan een ander geven, maar nu:
hij gaat naar school en hij
komt terug en vertelt me zo en
thousiast van andere mensen en
van alle avonturen die hij heeft
beleefd. Het is geweldig,
enorm'.
Deze keer in 'Dag Maandag'
geen aflevering van de recep
tenwedstrijd, maar speciaal voor
de aanhangers van de 'Bouma-
leefwijze' een vegetarisch kerst-
menu.
Kerst-ovenschotel
225 gr. linzen
120 gr. vermicelli
225 gr. gesnipperde kaas
teentje knoflook
Hak de uien fijn en fruit
langzaam in het vet lichtbrui
Doe de gewassen linzen (lief
rode) met de laurierblaadjes
ruim een kwart liter water
een steelpan, breng ze aan
kook en laat ze 25 minut
zachtjes koken; af en toe evijnal(
roeren. Verwijder de lauritf
blaadjes. Kook de vermicelli
minuten in ruim 1 liter wat<
Rasp de knoflook. Klop de e
ren. Meng nu alle ingredient
door elkaar en breng
mengsel in een 10 centime!
dikke laag over in een ma|
warme oven 190. graden. G{
bij deze kerstschotel aardap)
len, doperwten en bloemkt
(recept uit 'Vegetarisch ki
boek' door Ivan Baker, Pri:
1216).
n-at
:rie
tien
gezi
tje'
>rer
lami
il ei
koo:
hte
D.
er
Het nieuwe jaar zal nauwelijks
zijn begonnen of er moet een
nieuwe Miss Holland komen.
Stel je voor, je kunt als fat
soenlijke natie toch niet de
maand januari in zonder zo'n
dametje. De TROS heeft zich er
dit jaar weer op geworpen en
dertien meisjes hebben in de
spiegel gekeken en vonden zich
de mooiste van het land. Het
zal allemaal op de televisie te
zien zijn met als presentator
Chiel Montagne. Volgens ex-
miss-world Corrine Spier is een
miss-verkiezing niet mens-on
waardig, maar enkele afdelin
gen van Dolle Mina en de Paar
se September hebben al harde
acties aangekondigd. Op de foto
de achttienjarige Charlette van
der Drift uit Rijnsaterswoude.
De honderdduizenden moedj
die zo graag zo'n keurig zoonl
hadden willen hebben als zaj
wonder Heintje en daart
maar al zijn platen kochten,
moeders kunnen ophouden i
wenen: Heintje is weer terj
Niet dat hij een gezonde
landse jongen van achttien j
is geworden, met lang haar,
we spijkerbroeken en meelo
met iedere protestoptocht
halverwege te merken waai 4
gen hij vandaag is, nee, Hein
zou Hein niet zijn geworden
het geen keurige goed geka
knaap is die nog steeds dri j
bouwt aan het kasteel dat
zijn moeder heeft beloofd, j
21 december is hij in smokf
te zien in het programma f
vensprong'. Met een niei1
stem: een bariton. Dat wc
zijn start naar een nieuwe
met veel platen en veel g |e
Want dat kasteel moet toch nge
eens afkomen.
Brieven die niet *ljn voonlen van
naam en adres kunnen niet ln behan
deling worden genomen. Geheimhou
ding Is verzekerd. Vragen die niet on
derling met elkaar in verband staan
moeten ln afzonderlijke brieven wor
den gesteld. Per brief dient een gul
den aan postzegels te worden ingeslo
ten. Adres: redactie Trouw-Kwartct.
postbus 948. Rotterdam.
Vraag: Mijn lange duster is zo sta
tisch, dat hij aan mijn lichaam plakt.
Ik krijg wel eens een elektrisch
schokje als ik hem draag, en iemand
aanraak of een hand geef. Wat is
hieraan te verhelpen? Ik gebruik al
wasverzachters.
Antwoord: Onze zegsman verklaarde
dat hij, nu men het huis vrij droog
verwarmt, elke dag over zaken als de
ze gebeld wordt: Kleding of vloerbe
dekking die dermate statisch wordt,
dat men de ontlading als een schokje
ervaart. Het kan geen kwaad, het is
alleen vervelend, want er is niets aan
te doen. U hebt een droge huid en
zeer droog haar, dat knettert als het
gekamd wordt (en tot vreugde van
jèugdige bezoekers vonkjes geeft).
Wat uw japon betreft: het gebruik
van bepaalde wasmiddelen heeft geen
effect. Er zijn al vele proeven geno
men, die de bedoeling hebben de stof
hyroscopisch, dus beter geleidend te
maken, maar nog zonder resultaat.
Onze vraag aan onze zegsman of het
dan geen zin zou hebben, wat zout aan
het spoelwater toe te voegen, bleek
wel in de richting van deze proeven
te gaan. Echter waren er technische
bezwaren aan verbonden, die we aldus
vertalen: het houdt niet. Zou u katoe
nen ondergoed dragen onder een der
gelijke japon, dan ontwikkelt zich nog
meer warmte, dus wordt de statische
situatie nog meer bevorderd. U moet
zo weinig mogelijk of geen kunststof
fen, maar natuurprodukten als wol.
katoen en zijde dragen.
Vraag: Is het warmte-besparend, de
spouwmuren te vullen, door er een
isolerend materiaal in te spuiten?
Antwoord: Vulling van de ruimte tus
sen buiten en spouwmuur is mogelijk
als de muren gefundeerd zijn op een
goede tras. Het is echter een kostbare
geschiedenis, waaraan veel brekerij
verbonden is. Een metselaar-aannemer
kan dit verzorgen, maar door een re
latie op dit gebied werd ons deze
maatregel beslist niet aangeraden. Het
verdient aanbeveling ramen en deu
ren te controleren op kieren en tocht
gaten (ook bv de plaats, waar de ka
bel van uw TV het huis binnenkomt).
Een waterdoorlatende muur (maar
o.i. gaat het hier niet om vocht, maar
om koude, hoewel het een het ander
niet hoeft uit te sluiten) kan men la
ten bespuiten met een vochtwerend
middel. Met dubbele beglazing bereikt
u een goede warmtebesparing en na
tuurlijk ook met het zo aangeraden
tijdig sluiten van de gordijnen, waar
bij men zorgen moet dat die gordij
nen komen tussen de ruiten en de
verwarming.
Vraag: Onze haard is hier en daar be
schadigd, doordat het emaille eraf
werd gestoten. We hebben het gepro
beerd met een soort lak en met Re-
maille, maar het blijft niet zitten.
Antwoord: In vroeger tijden kon men
de haard of de delen ervan, die be
schadigd waren, naar de fabriek op
zenden en opnieuw laten behandelen.
Tegenwoordig is dit niet meer te rea
liseren en niet meer te betalen. Het
is jammer dat het Remaille niet
helpt, want dit is een voortreffelijk
middel. Weet u zeker dat u de aanwij
zingen goed heb' opgevolgd? U zou
nog eens kunnen proberen of u ge
bruik kunt maken van de stoffen,
waarmee men sieraden emailleert. Op
het horizontale vlak is dat niet zo
moeilijk, maar op het verticale vlak
moet u met een klein beetje arabische
gom de poeder fixeren. Of het lukt, is
een andere zaak: de temperatuur van
uw brandende haard is niet zo hoog
als die van het emailleerkacheltje.
Mensen die gebruik maakten van Re
maille, herhalen die behandeling nu
en dan, als de kleur minder mooi
wordt.
Vraag: Hoe moet ik een roodkoperen
deurklopper beschermen tegen ver
kleuring en oxydatie?
Antwoord: U kan verschillende me
thoden toepassen: A (bezwaar dat het
koper een bruinige tint krijgt) Een
blanke lak op basis van acrilaathars.
Dit is een soort plexiglas dat een goe
de bescherming vormt en een neutra
le oplossing is. Tengevolge van ultra
violette stralen wordt deze hars op
den duur donkerder. B. Tweecompo-
nentenlak op basis van Isocyanaat.
Deze lak wordt gebracht onder de
naam Duradeltalux door een Duitse
firma. U moet geen blanke cellulose-
lak gebruiken. Daar hebt u niets aan.
Vraag: We weten hoe men een konij
nenhuid looit, maar hoe verwerken
we het velletje verder?
Antwoord: Aan de achterkant met een
klein toegiftje voor de naad volgens
een goed patroon (vergissen en over
passen is er niet bij) snijden met een
scherp mesje (scheermesje). Naaien
met de machine (zigzag) met kleine
steek, dunne naald en draad. Eerst
proberen met een klein stukje en
steeds de haartjes die onder de voet
van de machine dreigen te komen,
naar de bontzijde terugduwen. Na eni
ge pogingen gaat het heus wel. De
huid moet wél spoedig zijn voor bewer
king.
Vraag: Wie van onze lezers herinnert
zich uit de jaren dertig de naam en
de juiste titel van het in De Rotter
dammer geplaatste feuilleton dat de
geschiedenis van Ahasverus behandel
de (wij bedoelen hier niet mee de be
kende roman van August Vermeylen
die de geschiedenis van de wandelen
de jood beschrijft).
'0
°fo(
Onderscheiding Ir. IJ. d<
scheidende president-directe
landbouwtopcooperatie
delsraad is benoemd tot rii
orde van de Nederlandse L
Jrote
Voedselvoorziening De h efoc
J. Luttmer heef. wegens zilzo
werkzaamheden zijn functie >onc
zitter van het algemeen or| mo
selvoorziening neergelegd,
in deze functie opgevolgd
heer G. Lodewijk, die het jje
schap zal waarnemen, tot<nLE
loop van het jaar 1974 hil te
definitieve beslissing zal wo
men.
