Je moedertaal leren met
behulp van 'n poppenkast
De nieuwe Ronsonp
ÜP
jmmentaar
je in EEG (1)
Eindexamenkandidaten een heel jaar onder
druk door schoolonderzoeken?
zie in EEG (2)
^ie in EEG (3)
het weer
Niet winters
-8-
Gouden plaat voor Valkhoff
In Staphorst
opnieuw een
volksgericht
weerrapporten
dolle pret met de lamme vos
correctie
zondig
rw/KWARTET DONDERDAG 20 DECEMBER 1973
R PsTVENLAlVD /CQMAÏEATTAAiR K5
ChlD
wee
jrkei
clag
is weer het oude liedje met de
:se gemeenschap. Opnieuw heeft
conflict tussen wat men de federa-
de pragmatici binnen de
zou kunnen noemen, een uitbrei-
van het gezamenlijke economi-
instrumentarium verijdeld. Alle
ken je woorden van de zeer recente
°n^erenl'e 'n Kopenhagen ten
(]e ja zelfs ondanks een uitdrukkelij-
vc ifspraak van de daar verzamelde
skl ingsleiders. zijn de ministers van
nlandse zaken het luttele dagen
niet eens kunnen worden over de
ning van een speciaal fonds voor
t crgebleven gebieden binnen de ge-
Ml ischap.
van het conflict was niet de in-
g van dit fonds als zodanig.
ZH\4"t°e was al besloten, en wel op
e gronden. We noemen er twee.
eerste plaats is het niet meer
billijk, dat de EEG aan hulpbe-
ende industriegebieden hetzelfde
steun verschaft als, dank zij de
enschappelijke landbouwpolitiek,
et al achtergebleven agrarische streken
Ki |t geboden. Bovendien heeft de
zo*n fonds nodig, als ze een mo
re unie gaat vormen. De afzon-
ke regeringen zullen dan niet
op eigen houtje kunnen devalue-
agei (althans niet in monetaire zin) en
ca daardoor een soms nuttig in-
:nt om de industrie in nationale
imgebieden een injectie te ge-
;r
i hu
alad
enbi
ht
raad
ja
jnt.
rant
no;
de
was
bij
)ek
b, m
a leem
?gru
nu de ministers in Brussel ver
hield, was de omvang van dit
ners Het ligt voor de hand, dat de
iktot m die er het meest van zullen
teren (Engeland, Italië, Ierland),
>ver andere opvattingen huldigen
ded de landen die er veel meer geld
oeten steken dan ze uit het fonds
ii ontvangen (met name West-
land). Maar toch zou het onjuist
,™het conflict in Brussel uitsluitend
t deze tegenstelling te verklaren,
lews ;chte conflictstof zit dieper. Ze
doe ft het algemene beeld dat
bet jverse regeringen zich van het
Europa van de toekomst hebben
larie md. Moet er, zoals West-Duits-
Nederland willen, systema-
worden gewerkt aan de totstand-
ïg van een volwaardige Europese
itie, compleet met een veel
tiger Europees parlement dan het
savoilge praathuis te Straatsburg? Of is
twijk oor de sterkste landen van West
een onzakelijk utopisch stre-
n doen zij er verstandig aan om,
ragmatisch, alleen dan tot ver-
amenwerking met de anderen te
ten, wanneer hun nationale ei-
flanÊ e» prestige er duidelijk mee
toni id zijn, zoals de Franse en he
,ok de Engelse regering schijnen
nen?
is do voor het laatste kiest, hoeft niet
;n schelm te worden afgeschil-
le gi maar hij moet er wél vrede mee
n, dat er dan ook maar een heel
:iden regionaal ontwikkelings-
wo komt. Zijn opvattingen over Eu-
samenwerking verdienen niet
Wil hij toch een omvangrijk
dan zal hij er tevens blijk van
n geven, dat hij welwillend staat
over omvangrijke Europese sa-
'erking in het algeméén, met alle
:n van dien op economisch,
lir en politiek gebied. Aan dit
int, dat op de ministersbijeen-
Brussel met name door
'uitsland is verdedigd, kan een
late van logica en redelijkheid
ir'den ontzegd.
financiële consequenties ervan,
in de tegenwoordige barre soci-
inomische situatie van Brittan-
t de regering in Londen moei-
teerbaar zijn spreekt vanzelf.
Irussels succes zou haar gelegen-
Bebben geboden om haar arg-
de onderdanen eindelijk eens te
en, dat het lidmaatschap van de
bok lonend kan zijn. Dat minis-
ouglas-Home zonder dit bewijs
pssel moest vertrekken, heeft de
regering echter mede aan zïch-
ij wijten. In plaats van te luiste-
lar haar eigen deskundigen, die
jèadviseerd hadden om desnoods
{en te nemen met een beschei-
bnds, als de bijdragen daaraan
op een gunstige manier zouden
[n verdeeld, heeft ze in Brussel
geijverd voor zo hoog mogelij-
Iragen. Om een beeldspraak van
iuardian' te variëren: in plaats
streven naar een baby van tien
had Engeland beter genoegen
nemen met eentje van vijf (in
rwachting dat het eindresultaat,
redelijke periode van groei, er
minder om hoeft te zijn). Nu
het alleen maar meegewerkt aan
liskraam.
erhouding tussen de regeringen
leath en Brandt, die als gevolg
meningsverschillen over de
jding van de energiecrisis toch al
'vervloeide van hartelijkheid, is
g verder door bekoeld. Het zou
ider belang zijn, als ze deson-
spoedig het overleg over het re-
Ie ontwikkelingsfonds hervatten,
zónder ccn voorgesprek op hoog
u tussen deze twee valt van een
e ministersbijeenkomst over deze
e kwestie weinig te verwachten.
Van onze onderwijsredactie
AMSTERDAM Jaarlijks doet
de minister van onderwijs ver
slag 'van de staat van liet onder
wijs'. Artikel 208 van de grond
wet verplicht hem daartoe. De
verleiding is groot om van zulke
verslagen een soort statistisch
handboekje te maken. Zoveel
leerlingen volgden die soort van
onderwijs en zoveel procent van
Taalonderwijs
gaat nog te veel
over spelling
Ook het jaarverslag over 1971 (de ver
slaggeving loopt gewoonlijk twee jaar
achter) ontkomt niet helemaal aan
dat euvel. Het is even bladeren en
zoeken om de krenten en rozijnen te
vinden. Die zijn dan echter ook wel
het proeven waard. Gisteren hebben
we daar al een voorproefje van gege
ven in ons bericht over de toegeno
men belangstelling van ouders voor
het schoolgebeuren. Maar in zo'n kort
nieuwsbericht kun je weinig kwijt
van de meer beschouwende passages
die zo'n verslag interessant maken.
Bijvoorbeeld de opmerking van een
inspecteur van het buitengewoon on
derwijs, die schrijft: 'Praktisch alle
scholen hebben wel een poppenkast.
Deze biedt een mooie gelegenheid tot
het oefenen van de moedertaal. De
leerling voelt zich in deze situatie
vrijer en remmingen in het spreken
worden gemakkelijker overwonnen.
Hoewel de zinsbouw vaak gebrekkig
en verward is, zien we daar, waar de
poppenkast op de goede manier wordt
gebruikt, gedurende de schoolperiode
een rijpingsproces.'
Deze opmerking over de poppenkast
in het buitengewoon onderwijs komt
voor in een beschouwing over het
taalonderwijs op b.l.o.-scholen. Het
onderwijsverslag concludeert dat dit
taalonderwijs nog altijd teveel 'spel
lingsonderwijs' is. Het mondeling
taalgebruik heeft gewoon niet die
plaats die het verdient.
Van het buitengewoon onderwijs naar
de MAVO, waar het verslag nader in
gaat op het psychisch effect van het
schoolonderzoek. Een van de bedoelin
gen van dit schoolonderzoek was het
examen uit te smeren over het hele
laatste schooljaar. Drie maal in het
jaar legt de leerling een proef af in
de examenvakken en aan het eind van
het jaar wordt hij dan nog eens 'cen
traal schriftelijk' getoetst. De druk
die anders in volle zwaarte op het
eind van het jaar ligt is daarmee ver
vallen. Maar, vraagt het onderwijsver
slag terecht, leidt dit er niet toe dat
de leerling nu een heel jaar lang on
der psychische druk van het examen
staat? Een op de vijf mavo-directeu
ren bevestigt dit vermoeden. De meer
derheid ziet hier dus weinig proble
men, al zou je je kunnen afvragen of
de schooldirecteuren wel precies cp
de hoogte zijn van de diepste ziele-
rosrselen van hun leerlingen.
Leraren belast
De leraren blijken vooral bij de in
voering van het schoolonderzoek (dat
in 1970 begon op MAVO's en dit jaar
ook doordringt tot gymnasia en athe
nea) zwaar belast te worden. Het is
allemaal nieuw voor hen, maar de in
spectie van het onderwijs hoopt dat
dat over een paar jaar wel beter
wordt. Wel doen zich problemen voor
die misschien minder makkelijk zijn
op te lossen. Nu de traditionele verta
lingen zijn afgeschaft zitten de lera
ren bijvoorbeeld met de vraag hoe ze
de luister- en spreekvaardigheid moe
ten beoordelen. Opmerkelijk is ook
dat tien procent van de scholen meldt
dat ze 'aanzienlijke moeilijkheden' on
dervonden bij het motiveren van de
klas tijdens de mondelinge tentamens.
Scheikunde
Het onderwijs in natuur- en scheikun
de is op de MAVO nog niet zoals het
wezen moet. Nog te vaak maken de
inspecteurs van het onderwijs mee dat
leraren 'n ouderwetse doceerles geven.
Zij dragen wel kennis over, maar zij
betrekken de klas te weinig in de op
bouw van de les en geven hem onvol
doende kans zelf mee te denken en ei
gen (ook foute) gedachten te uiten.
'Het gevaar is groot dat de les ont
aardt in het memoriseren van formu
les'. De inspectie erkent overigens,
dat dit niet alleen aan de leraar is te
wijten: een derde van de mavoscholen
beschikt niet over een practicumlo
kaal voor natuurkunde, de helft heeft
geen practicumlokaal voor scheikun
de.
Ook in het kleuteronderwijs blijken
de schoolgebouwen niet altijd even
ideaal te zijn. Ongeveer 85 procent
van de kleuters bezoekt een gebouw
dat tenminste als kleuterschool ge
bouwd is (wat niet wil zeggen dat het
nu nog aan alle eisen voldoet), maar
vijftien procent van de kleuters
brengt de schooldag door in vereni
gingsgebouwen, kerklokalen of (afge
dankte) lagere scholen.
Afstand
Met het oog op de door minister Van
Ivemenade gewenste eenwording van
kleuter- en basisschool is het ook in
teressant te weten hoe het op dat
punt met de afstand tussen de school
gebouwen is. Maar één van de vijfen
twintig kleuterscholen zit met de lage
re school onder hetzelfde dak. Daar is
de samensmelting niet zo'n probleem.
Moeilijker is het voor de ongeveer
vijftig procent van de kleuterscholen
die meer dan driehonderd meter van
de lagere school af staan.
Tegenover die ruimtelijke gescheiden
heid staat dan ook weer iets positiefs:
de kleuterleidsters staan te trappelen
van ongeduld om cursussen te volgen,
die hen bekwamen voor het onderwijs
aan leerlingen van zes tot acht jaar.
Dat is namelijk nodig wanneer de
nieuwe basisschool begint met een
leeftijdsgroep van vier tot acht.
Tachtig procent van de kleuterleid
sters wil graag zo'n cursus volgen.
Dat betekent gelukkig niet dat ze alle
maal genoeg hebben van de kleuters:
van de tien leidsters zouden vijf het
kleuteronderwijs trouw blijven, twee
zouden voor de laagste twee jaar van
de huidige basisschool kiezen, en drie
van de tien laat dat nog in het mid
den.
Contact
Het contact tussen kleuter- en basis
school gaat meestal uit van de kleu
terschool. Negen van de tien kleuter
scholen heeft wel contact, maar erg
florissant zijn de onderlinge betrek
kingen niet. Zestig procent van de
scholen heeft maar eenmaal per jaar
contact. Slechts twee van de tien
kleuterscholen krijgen regelmatig ver
zoeken van de lagere school om in
lichtingen over (oud)leerlingen. In
verband met de toekomstige eenwor
ding van kleuter- en basisschool is
het ook een probleem dat meestal
niet één kleuterschool aan één, maar
aan wel drie of meer lagere scholen
leerlingen aflevert. Dat komt volgens
de inspectie omdat de ouders bij de
keus van de kleuterschool vooral let
ten op de afstand school-huis. Bij de
keus van de lagere school spelen de
levensbeschouwing en de werkwijze
van de school veel meer een rol.
Aan het slot van deze bloemle
zing uit het verslag over de staat
van het onderwijs in het jaar 1971
toch nog één getal: aan het eind
van het verslag staan alle com
missies opgesomd die de minister
adviseren over de meest uiteen
lopende onderwerpen. Het zijn er
honderdtwintig. Het gaat dus
goed met het onderwijs.
(ADVERTENTIE)
•trektlicht «rooktkoel «va.f27,25
Dat zit 'm in het ingenieus verlengde rookkanaal en het
vochtopnemend filtertje in de kop. De pijp raakt niet verstopt en
de rook koelt precies genoeg af.
voor doorgewinterde pijprokers
en beginnelingen.
Voor de hrodel: alleen verkoop Leefsma Tels bv. Postbus 9227. Amsterdam (tel 020-176851).
RONSON^—
Van onze weerkundige medewerker
De aanloop naar de kerstdagen zal
niet in het teken staan van de winter.
Aan de oostzijde van een diepe de
pressie ten zuiden van Ierland 965
millibarvoerden zuidelijke, later
zuidwestelijke winden zachtere lucht
aan, tia vandaag ook langs de grond.
Tot in Denemarken zal de tempera
tuur op een niveau van O tot -f5
graden Celsius komen. De gang is een
beetje uit de depressie geraakt en
daardoor neemt het wat meer tijd, al
vorens deze thermische operatie zijn
beslag krijgt.
Bovendien zag een hogedrukgebied
boven de Balkan, met uitloper naar
midden-Europa; kans tijdelijk wat in
betekenis toe te nemen (Roemenië
1025 mb), maar nu verwijdert het zi~h
langzaam in oostelijke richting en
verliest aan invloed. Genoemde de
pressie heeft in het Kanaal de wind
sterk doen toenemen, uit zuidoost tot
zuid: voor Humber geldt een waar
schuwing van windkracht 9, voor
Wight windkracht 10 Beaufort. Ook
de weerschepen J en K, respectieve
lijk ten icesten en zuidwesten van Ier
land, meldden gisteravond om 7 uur
bij stijgende luchtdruk een noorder-
storm van gemiddeld 10 BJ. en golf
hoogten van 12 i 12,5 meter. De golf-
perioden liepen uiteen respectievelijk
van 14 en 6 seconden. De golven kwa
men op weerschip J uit noordoost, op
weerschip K uit westelijke richting.
De depressie geeft ook een verhoogde
regenkans. De mogelijkheid bestaat,
dat door het in contact komen van de
zachtere lucht met koudere boven het
continent, de regenzone zich belang
rijk in omvang uitbreidt. In zuidwest-
Engeland was tot gisteravond 7 uur
overigens al flink wat neerslag geval
len: de Scillyeilanden 18 mm, Ierland
meldde 20 tot 24 mm. Ook de Hebri-
den deden mee met 11 mm, Prestwick
8 mm. Nat weer werd eveneens ge
meld uit zuidoost-Spanje: Malaga 24
mm en van Madeira 27 mm. Door deze
gang van zaken en het niet aanivezig
TUNIS*/
ANP/KNMI 19-12-73 13 uur
zijn van Scandinavische tegendruk,
staan de papieren van de winter er
nog altijd niet gunstig voor.
Een niet zo comfortabel gebied voor
de straal-verkeersvliegtuigen bevindt
zich ten zuidwesten van Ierland op 20
gr. W.L. en tussen 45 en 50 gr. N B.
iets zuidelijker dan gisteren). Daar
komt matige turbulentie voor op circa
9.000 m. hoogte en indat gebied waait
een noord-noordwesten wind ven bij
na 300 km/uur.
HOOG WATER
Vlissinsen 11.43.- Harirrgvlietslutzen
1.00-13.26; Rotterdam 2.13-14.23; Schevemngen
0.34-12.38: IJmuiden 1 16-13.37; Den Helder
4.40-17.14: Harllngen 7.00-19.40; Delfzijl 9.10-
21.53.
Amsterdam
onbewolkt
3
0
De Bilt
onbewolkt
3
0
Deelen
onbewolkt
4
0
Eelde
onbewolkt
2
0
Eindhoven
onbewolkt
4
0
Den Helder
onbewolkt
3
0
Luchth. Rtd.
onbewolkt
4
0
Twente
onbewolkt
4
0
Vlissingen
onbewolkt
5
0
Zd. Limburg
onbewolkt
5
0
Aberdeen
regen
4
18
Barcelona
geheel bew.
15
0
Berlijn
onbewolkt
1
0
Bordeaux
zwaar bew.
12
0
Brussel
onbewolkt
5
0
Genève
onbewolkt
-6
0
Helsinki
sneeuw
4
0.1
Innsbrück
licht bew
1
0
Kopenhagen
half bew
1
0
Lissabon
regnbui
15
10
Locarno
regen
5
2
Londen
zwaar bew
7
0
Luxemburg
onbewolkt
5
0
Madrid
regen
11
14
Malaga
regen
17
24
Mallorca
half bew
17
0
Nice
regen
12
3
Oslo
geheel bew
-5
5
Parijs
half bew
7
0
Rome
licht bew
15
0
Split
half bew
14
0
Stockholm
sneeuw
-1
0.1
Wenen
geheel bew
2
0
ZUrich
licht bew
0
0
Casa Blanca
regen
20
26
Istanboel
mist
11
0
Tunis
inbewolk*
17
0
zonniq «^55 sneeuw
opklarimoen
.-iAVu.. ;,}L v - J
Jaap Valkhoff mocht gisteren zijn eerste gouden plaat in ontvangst nemen, om
dat van 'Remember Holland' 50.000 exemplaren zijn uitgebracht. De plaat, een
initiatief van de gezamenlijke VVV's en de KLM, is vooral bedoeld voor die
Nederlandse emigranten, die graag mooie herinneringen aan Holland willen
bewaren.
Van onze correspondent
STAPHORST Een inwoner van
Staphorst is gisternacht getroffen
door een volksgericht. De man, die
aan de Oude Rijksweg woont, wreef
zich de ogen uit toen hij gistermor
gen wakker werd, want in zijn tuin
heerste een enorme chaos. Er stonden
in de tuin wel dertig wagens, waarvan
sommige beiaden waren met knollen
en mest. De oorzaak van dit nieuwe
volksgericht in Staphorst zou zijn dat
de man, op wie de toorn zich ditmaal
richtte, een verhouding gehad zou
hebben met een inmiddels getrouwd
meisje.
Weerrapporten van gisteravond 19 uur
max. temp. neerslag
mist
«*89k"EQEN
W'.V''V
bewolkind
9 maxtem*.
0 min. te ma.
*- WINORICHT INO
onder redacfie van loessmil
Iedereen gaat in een kring zitten.
Een van de spelers is de aanvoer
der. Om de andere speler zit een
dove, tussen deze doven zitten de
stommen. De doven kunnen spre
ken en vertellen om de beurt aan
de stommen wat ze willen. Spreekt
de stomme, dan moet hij een pand
afgevenals de dove antwoordt op
een gebaar van de stomme, dan
moet ook hij een pand afgeven.
Zo zijn de spelregels van 'doven en
stommen', een echt ouderwets spel
letje om met het hele gezin (dat
dan wel een beetje ouderwets
groot moet zijn natuurlijk) te spe
len. Of op kinderfeestjes, waar ook
'alle vogels vliegen' of 'watten bla
zen' het best zullen doen. Allemaal
van die spannende bezigheden,
ivaar kinderen vroeger uren zoet
mee waren en het nu ook zouden
zijn, als het geen vergeten spelletjes
waren. Want toie kent nu bij
voorbeeld nog de spelregels van
'kruip door, sluip door', dat uitein
delijk op een soort touwtrekken
uitliep? En waar zie je nog kinde
ren echt hoepelen, schijfwerpen of
tollen?
Gelukkig is er iemand op het lumi
neuze idee gekomen om een heel
rijtje van zulke antieke spelletjes
in een boekje te zetten. Dat is
Wim van der Kolk, die zelf meent
dat dit soort spelletjes misschien
wel vergeten is, doordat auto's,
wegen en kantoorgebouwen de
speelruimte op straat hebben opge
slokt. Hij heeft de spelletjes vast
verzameld voor het geval er ooit
meer bomen en minder auto's in de
steden komen, zegt hij in de inlei
ding van 'Vergeten spelletjes voor
binnen en buiten', ivaar uitgever
Bert Bakker een erg mooi beekje
van maakte dat nu voor 12,50 in
de winkel te koop is.
Tel je de raadsels en kunstjes mee,
dan staan er wel honderd spelletjes
in het boek, soms met de gek
ste namen maar dat is de kin
deren die ze geregeld speelden, na
tuurlijk nooit opgevallen: de beer
en zijn begeleider, de lamme vos,
de piepende Blinde Koo, druilen,
ootje knikkeren, de Zwarte Man,
de berg is mijn, boer laat los je
schapen.
Er wordt ook met duidelijke
voorbeelden in verteld hoe je
met je handen schaduwfiguren op
de muur maakt (Chinese schim
men). Er staan trouwens meer din
gen in (een tol bijvoorbeeld en
een vlieger) die je zelf zonder du
re hulpmiddelen kunt maken en
doen, Anclusief goochelkunstjes.
Het boek staat bovendien vol met
haast vergeten plaatjes: kinderen
met oudemannetjes-gezichten, idem
jakjes, petten of wonderlijke bol
hoedjes, vest en een altijd zwierig
geknoopt dasje. Kortom: de verge
ten spelletjes beloven dolle pret.
Om misverstanden te voorkomen: dit zijn echt kinderen, verdiept in een
'vergeten spelletje' (zie ook: dolle pret met de lamme vos).
Voor een publicist is bijna niets
hachelijker dan in zijn kopij eeD
fout signaleren of zelfs - om een
ironisch effect te bereiken - opzet
telijk een fout maken. Er is altijd
kans op een ijverige corrector die
'de fout' weer weet recht te breien.
In de Haagse Post van vorige week
moest redacteur G. Brands een
heel rijtje ingrepen van over-ijve-
rige correctoren publiceren (Brands
had bijvoorbeeld cm iedereen ie
laten lachen, gewaagd van 'het la
ten manicuren' van zijn voeten,
wat prompt bij het afdrukken
werd 'verbeterd' in 'het laten pedi
curen'.
De Groningse hoogleraar R. Batc-
ker is iets dergelijks in onze krant
van gisteren overkomen. Hij wilde
een vertaalfout uit een Frans boek
signaleren, namelijk waar het
Franse woord 'meditation' (bemid
deling) was vertaald met 'medita
tie'. Prompt werd in onze krant
aan de kaak gesteld dat het Franse
woord 'meditation' was vertaald
met 'meditatie'.
Alle Gelderse ambtenaren die al
tijd al graag stiekeme zonden uit
de provincie wilden opsporen, mo
gen dat nu legaal doen. Gedepu
teerde staten hebben hun daartoe
volop kansen in handen gegeven,
nu ze besloten hebben alle provin
ciale ambtenaren die toch al gere
geld de provincie in moeten, er
een werkje bij te geven: goed op
letten of de verordeningen wel
overal in Gelderland worden nage
leefd. Het gaat speciaal om milieu
zonden, zoals het neerzetten van
een caravan zonder vergunning,
bouwen op stille plekjes waar toch
niemand er ooit achter kwam en
illegaal afgraven van de grond. De
speurgrage ambtenaren krijgen
keurige formuliertjes mee voor on
derweg en elke keer als ze iets
zondigs menen te ontwaren, mo
gen ze dat gauw op zo'n officieel
papiertje invullen. Daarna kunnen
dan de echte opsporingsambtena
ren de zaak napluizen.
'Hij is op massaproduktie overgegaan
