Staart van de komeet Kohoutek lil I
zou 23 december fors groeien
jongen Speels
ïï»K5:*«85r
r^ottopieme^n^:
ssskks&sot
C&dtitbcA\tortjde£ifye\!*
I C&A IS MAANDAG 24 DECEMBER AL OM 9 UUR OPEN! I
Brits sterrekundige heeft 'weddenschap' met de natuur ÏÏïSsiO60
ook het onze
rjr
cyWooiuit^
cJMooi thuis
POSTBUS 2475-UTRECHT
Twe«Weuri9 P°W®Jter!me> gesrnocW
topje. 36-42 45.
Midden: m„„wen,itie*'oKvan
TROOT/KWiAiRTET WOENSDAG 19 DECEMBER 1973
Raymond Lyttleton in Cambridge gaat zondag waarschijnlijk tame
lijk vroeg opstaan, als hij in de nacht van zaterdag op zondag ten
minste nog kans heeft gezien, een oog dicht te doen. Lyttleton heeft
namelijk een soort wetenschappelijke weddenschap afgesloten met
de komeet van Kohoutek als inzet. Volgens hem zal de staart van
die komeet op 23 december en geen dag eerder, fors gaan groeien.
Daar zit een heel verhaal achter. Ray
mond Lyttleton is het niet eens met
de ideeën die veel van zijn collega-ster-
rekundigen hebben over de samenstel
ling van een komeet. Die vrij alge
meen aanvaarde ideeën worden wel
aangeduid als het 'vuile sneeuwbal
model'. Een komeet is volgens dat
model een klomp bevroren gassen,
vermengd met steenblokken en gruis.
En naar mate die vuile sneeuwbal
dichter in de buurt van de zon komt,
gaan die bevroren gassen sneller ver
dampen. De komeet laat dus een
spoor van gas na: de staart Zo, met
meer details, heeft onze astronomi
sche medewerker het destijds ook be
schreven in deze krant.
Voor de kcmeet Kohoutek is uitgere
kend dat de doorsnee van de sneeuw
bal in de buurt van dertig kilometer
moet liggen en dat er, bij zijn passage
om de zon, een laag van een meter of
vijf zou verdampen. Dat is allemaal
erg voorzichtig geformuleerd, want ze
ker weten doet niemand het. Wat we
van die komeet zien, afgezien van de
staart, is niet de kern zelf, maar de
gaswolk er omheen, die onder invloed
van straling van de zon licht uitzendt.
Kennis over de kern van de komeet
kunnen we dus alleen op indirecte
manieren opdoen. En dat laat ruimte
voor meer dan een theorie. Raymond
Lyttleton gelooft niet in die vuile
sneeuwbal. Om te beginnen kan hij
zich niet best voorstellen hoe zo'n
bouwsel bij de vorming van ons zon
nestelsel ontstaan zou moeten zijn.
(Maar daar blijven de voorstanders
ook tamelijk vaag over). Hij stelt
daar tegenover een model dat in grote
lijnen neerkomt op die zelfde vuile
sneeuwbal, maar dan zonder sneeuw.
Een verzameling steenbrokken en
gruis dus, die in formatie zijn baan
om de zon beschrijft
Botsingen
Dat laat ons op het eerste gezicht zit
ten met de vraag waar dan het gas
vandaan komt Immers, we zien de
kern van de komeet niet, of dat nu
een vuile sneeuwbal of een (forse)
handvol keien is. We zien oplichtend
gas. Dat gas, met name die staart,
zegt Lyttleton, komt vrij omdat die
keien en dat gruis geregeld onderlin
ge botsingen doormaken. Bij die bot
singen wordt bewegingsenergie omge
zet in warmte. En plaatselijk kan het
materiaal daardoor smelten en vervol
gens verdampen. En daar is dan het
gas.
Opzichzelf zou dat een boeiende alter
natieve theorie kunnen zijn, en niet
meer dan dat, maar Lyttleton heeft
degelijk werk afgeleverd. Hij heeft
op basis van zijn model hard zitten
rekenen, en dat leverde een paar al
even harde voorspellingen op. Dat is
een van de klassieke manieren waarop
de wetenschap verder komt. Want op
zo'n moment ontstaat er een soort
weddenschap tussen de natuur en
in dit geval Raymond Lyttleton.
Een wat eenzijdige weddenschap.
Want als Lyttletons voorspellingen
niet blijken uit te komen, kan zijn
komeetmodel worden ingeschreven in
het lange register van leuke ideeën die
niet bleken te kloppen. En als ze wèl
uitkomen, dan bewijst dat niet dat
Lyttleton gelijk heeft, maar alleen dat
hij gelijk zou künnen hebben.
Toeval
Het is immers best mogelijk dat de
vork toch nog anders in de steel zit,
en dat het stom toeval is of ge
deeltelijk toeval dat er dingen ge
beuren die Lyttleton voorspeld had,
Het enige wat er dan zeker is, is dat
de voorstanders van de 'vuile sneeuw
bal' hun huiswerk moeten overdoen.
En het is ook nog denkbaar dat zij
dan met een gewijzigde sneeuwbal op
de proppen komen, waarmee zij de
nieuwe waarnemingen ook kunnen
verklaren.
Maar in ieder geval zou onze kennis
van kometen dan toch een stukje gro
ter geworden zijn.
De meest tot de verbeelding spreken
de voorspelling waar het in dit geval
om gaat, is die over de groei van de
staart, die zondag in alle ernst zou
moeten beginnen. Lyttleton heeft na
melijk berekeningen uitgevoerd over
het aantal botsingen in zijn vliegende
keienverzameling. En daar kwam uit
dat de zaak op een vrij laag pitje zou
staan tot de verzameling vrij dicht in
de buurt van de zon zou komen. Dan
beginnen banen die de individuele
brokstukken rond de zon beschrijven
elkaar tamelijk abrupt in grote geta-
len te snijden. Met als gevolg gesmol
ten materiaal dat verdampt en een
staart vormt. En voor de komeet Ko
houtek zou dat precies tegen 23 de
cember moeten beginnen.
Er is verder nog een tweede voorspel
ling, van wat meer technische aard
maar voor de astronomen natuurlijk
niet minder interessant, over de hoe
veelheid waterdamp die de komeet
zou produceren. Ook die komt volgens
het model van Lyttleton flink anders
te liggen dan volgens de meer alge
meen aangehangen ideeën.
Lastig
Om te bekijken wie de astronomische
weddenschap gaat winnen, zijn wij en
de modellenbouwer uit Cambridge
overigens niet in de beste positie.
Want dat de komeet al vrij dicht bij
de zon staat, betekent dat hij ook erg
lastig te bekijken is. Tegen de 23ste
mag je eigenlijk hoogstens hopen dat
je nog een stuk van de staart, voor de
opgaande zon uit, 's morgens vroeg
beven de horizon ziet, als de atmos
feer daar toevallig helder zou zijn. De
komeet zelf zal door verstrooid zon
licht gemakkelijk overstraald worden.
Om dat strooilicht uit te schakelen,
moet de hinderlijke invloed van de
atmosfeer worden uitgeschakeld. Maar
vanuit hoogvliegende vliegtuigen, son
deerraketten en ruimtevaartuigen is
dat met een stijgende graad van suc
ces te verwezenlijken. En dat zal dan
ook terdege gebeuren.
Om het hele verhaal nog even op los
se schroeven te zetten: het zou na
tuurlijk ook kunnen wezen, dat er
twee soorten kometen zijn, de keien
verzameling èn de 'vuile sneeuwbal'.
Toch zal Raymond Lyttleton zondag
wel vroeg opstaan. Want het blijft
spannend. Begin januari, als de ko
meet hier 's avonds na zonsondergang
beter zichtbaar zal zijn, weten we mis
schien meer.
Brieven die niet zijn voorzien van
naam en adres kunnen niet in behan
deling worden genomen. Geheimhou
ding is verzekerd. Vragen die niet on
derling met elkaar in verband staan
moeten in afzonderlijke brieven wor
den gesteld. Per brief dient een gul
den aan postzegels te worden ingeslo
ten. Adres: redactie Trouw-Kwartet,
postbus 948, Rotterdam.
Vraag: De haag tussen de tuin van de
buurman (6 m van zijn raam) en die
van ons is ongeveer 4 m hoog. Kan dat
moeilijkheden opleveren van buurmans
kant (de haag staat op mijn terrein)?
Wie zal de takken moeten afkappen?
Antwoord: De erfscheiding wordt
meestal iets boven ooghoogte gehou
den, dus 1.90-2 meter. Het lijkt ons
wenselijk de haag tot die hoogte in
elk geval terug te snoeien, want nu
kunt u er onmogelijk bij om de ligus
ter binnen de perken te houden. Op
die manier worden de takken hele
boomstammen, terwijl de onderkant
van de haag schraler wordt. Het is de
vraag, of zo'n schrale houtige haag
ooit weer behoorlijk wordt). De buur
man heeft het recht wat over zijn ter
rein groeit eraf te snoeien (ook de op
zijn terrein doorgroeiende wortels te
kappen). Is de haag gemeenschappe
lijk eigendom dan ligt het voor de
hand dat ieder zijn eigen kant onder
houdt. Staat de heg helemaal op uw
terrein, dan zou u alles bij moeten
houden. Het is een vrij vervelend
werkje en het is het beste dat u met
uw buurman tot een vergelijk komt
U zegt dan: 'Ik snoei uit eigen bewe
ging de bovenkant zodat u meer licht
hebt in uw kamer. Wat u doet met de
heg aan uw kant moet u zelf weten.
Vindt u die heg ook zo mooi als wij
en geniet u ook zo van de geurende
bloemtrossen en vogeltjes, dan laat u
alles verder maar zitten. Hebt u be
zwaren, dan mag u alles weghalen wat
er in uw tuin steekt, dat is uw recht
trouwens'.
Vraag: Bij welke temperatuur bestaat
gevaar voor bevriezing van een ver
warmingsradiator? Onze garage is ten
gevolge van niet goed sluitende wen
teldeuren op het noorden heel gauw
erg koud.
Antwoord: Als het niet mogelijk is
tochtgaten en kieren te dichten, heeft
het niet veel zin een garage te ver
warmen. Het lijkt ons de aangewezen
weg met de installateur te overleggen
of het mogelijk is zonder bezwaren
deze radiatoren geheel uit te schake
len. Wat uw auto betreft: U moet op
tijd antivries laten toevoegen en het
ruitesproeierreservoir met het goede
middel bijvullen.
Vraag: Overal zoek ik het boek Aqua
rium Encyclopaedic van Hoedeman'
(Bezige Bij 1959). Het is totaal uit
verkocht.
Antwoord: Dikwijls vraagt men ons
een uitverkocht boek via deze rubriek
te traceren. Wij menen dat voor déze
vragen de rubriek kleine advertenties
de aangewezen plaats is. Wij verwij
zen deze en andere vragenstellers in
de eerste plaats naar de grote biblio
theken, vervolgens naar de tweede
hands boekenwinkels en tenslotte
naar de stalletjes op de weekmarkten.
Vraag: Wij willen onze huwelijkse
voorwaarden ongedaan maken. Kun
nen we dat onderling regelen? Wat
zijn de consequenties? Hoe zijn ver
der als er geen testament is, de aan
spraken van de overlevende partner
en de twee kinderen?
Antwoord: Slechts door tussenkomst
van notaris en/of advocaat kunnen de
HV nietig verklaard worden. Zijn er
HV en gaat een van de partners fail
liet, dan kan het gedeelte dat op
naam van de ander staat niet aange
tast worden. Wanneer zonder HV een
van de partners overlijdt, houdt de
ander de helft van de huwelijksge
meenschap en erft een kindsdeel: in
dit geval erven de kinderen elk een
zesde van de nalatenschap en het be
zit is voor twee derden in handen van
de overblijvende partner. Men kan ge
bruik makende van de HV een testa
ment maken waarbij o.a. het vrucht
gebruik zo gunstig mogelijk geregeld
wordt. Dit dient toch te geschieden
ten kantore van de notaris.
Vraag: Is het waar dat een eigen kind
65 procent successierechten moet beta
len van een nalatenschap van onge
veer 40.000?
Antwoord: Niet alles wat men ons
vertelt, hoeven we te geloven: Voor
een eigen kind is ƒ6000 vrijgesj
van successierechten. Van de volg
ƒ25.000 is ƒ1570 verschuldigd, j
de volgende ƒ9000 ƒ810,-. Het
kind zal dan 2380 aan SR moete
talen.
Vraag: Het in de vakantie in Lapi
gekochte rendiervel stinkt en del
ren vallen uit. Kunnen we het f
looien?
Antwoord: Het looien van een i
groter dan die van een konijn!
men moeilijk zelf doen. Aan de al
re kant is de kans heel groot dat
een leerlooier de laatste haren i
verdwijnen. Wij zelf hebben dit
bleem als volgt opgelost: de ac
kant van een dergelijk in de wind
droogd vel, hebben we nog eens j
schoongemaakt van velletjes e.4
vervolgens met chlorophyl beweri e
dit herhaald, zodra we 'ons beest i
roken' Op den duur werd het min fH
al is het nog steeds geen pre
geur. Het uitvallen van de haren
ben we bestreden door de huid t
spuiten met haarlak. Dit hielp ii
daad om de boel bij elkaar te hou kor
Het is niet aan te raden een derj aan
ke huid te gebruiken als haardki
je, want dan blijft er niets van ov t
Vraag: Ik heb tapijttegels op de
geplakt. Nu liggen ze een jaar
de hoeken komen los.
Antwoord: Als de tegels zonder od -
laag zijn geplakt, is het altijd m 00
lijk dat ze door de werking vaup
plankenvloer loskomen. Beter is
een zachtboardonderlaag aan te
gen en daarop de tegels te plali
In elk geval is er voor uw geva
de drogist of leverancier van vlo
dekking een plakmiddel te koop 101
kunt toepassen. Men smeert het o;
te plakken gedeelten en duwt de n
op de juiste plaats met iets zwaai
boven. Het houdt wel een jaar. I
,tflS
AMSTERDAM Directeur F.
scher van Beleggingsfonds voor
derlandse internationale waa
Dutch International Fund (DIF)
de recente koersdaling voor aam
Kon. Olie 'enigermate overdre I
Sinds het begin van het nieuwe 1 Li
jaar 1973-1974 (1 september) 1
DIF het belang in aandelen Kon. ee
uitgebreid van 50.000 aandelen
87.500 aandelen en deze operatie fcm
dit moment nog niet helemaal
tooid, aldus de directie in de jaa
gadering.
OFFICIËLE PUBLIKATIE
Rantsoenering van benzine en vloei
baar gemaakte aardoliegassen
Het Ministerie van Economische Zaken maakt bekend,
dat het met ingang van 7 maart 1974 aan iedereen ver
boden is autobenzine of vloeibaar gemaakte aardolie-
gassen, behalve butaan, te verkopen, af te leveren of te
kopen, zonder een door of namens de Minister van Eco
nomische Zaken verleende vergunning. Bonnen gelden
als bewijs van een vergunning. (Distributiebeschikking
Aardolieprodukten 1973, Staatscourant 7-12-1973).
Het verbod geldt niet voor:
binnengekomen of uitgaande douanegoederen;
propaan, voorzover in flessen afgeleverd;
de leveringen aan de Nederlandse krijgsmacht of
aan die van bondgenoten of aan een hier te lande ge
vestigd geallieerd hoofdkwartier.
Krachtens de Distributiebeschikking worden aan hou
ders van motorrijtuigen bonkaarten uitgereikt Er zul
len, per periode van 4 weken, algemene rantsoenen voor
het wegverkeer worden vastgesteld. De procedure van
de uitreiking en die van het Indienen van een bezwaar
zijn reeds bekend gemaakt.
Voor het verstrekken van (aanvullende) vergunningen
voor het wegverkeer, alsmede voor het gebruik van
benzine aan boord van binnenschapen is de Directeur-
Generaal van het Verkeer aangewezen. Deze schakelt
daarbij om organisatorische redenen de volgende instan
ties in:
a) de Distributiediensten voor het zakenverkeer met
personenauto's (behalve het dienstvervoer voor de
Rijksoverheid);
b) de Kamers van Koophandel en Fabrieken voor vracht
auto's (bestelauto's) met een laadvermogen van ten
hoogste 1.500 kg en met een lichtgrijs kenteken
bewijs;
c) de Rijkshoofdinspecteurs van het Verkeer t.b.v. de
voorziening van de overige vrachtauto's met een laad
vermogen van meer dan 1.500 kg, autobussen, me
chanische trekwagens, rijdende bibliotheken, het
dienstvervoer van de Rijksoverheid, met inbegrip
van de rijkspolitie, buitenlandse vrachtauto's en
autobussen en personenauto's van (tijdelijk) hier te
lande verblijvende buitenlanders en van buitenland
se toeristen.
Voorts zijn aangewezen:
de Directeur-Generaal van Landbouw en Voedselvoor
ziening voor benzine t.b.v. trekers, machines en werk
tuigen in gebruik bij landbouwbedrijven (loonbedrijven
inbegrepen) en bosbouwkundige landschapsverzorging in
de primaire sector, alsmede voor propaan (in bulk)
voor teelt- en fokbedrijven;
de Chef van de Directie Kabinet en Protocol van het
Ministerie van Buitenlandse Zaken, tb.v. de Motorvoer
tuigen in gebruik bij diplomatieke en beroepsconsulaire
buitenlandse vertegenwoordigingen hier te lande;
de Distributiediensten voor propaan (in bulk) tb.v. de
verwarming of horecabedrijven (ook f ritesbakkerijen)
De Directeur van het Rijksbureau voor Aardolieproduk
ten verleent de vergunning in de volgende gevallen:
a) Voor wat betreft benzine en L.P.G.: t.b.v. het interne
vervoer in bedrijven of op fabrieksterreinen, voor
stationaire motoren, de apparatuur in gebruik bij
aannemingsbedrijven of t.b.v. de handelsvoorraad
motorvoertuigen.
b) Voor propaan (in bulk) t.b.v. alle industrieel en am
bachtelijk gebruik.
c) Voor alle andere niet genoemde gevallen.
Voorzover nodig zullen de hiervoor genoemde instanties
bij afzonderlijke publikaties mededelen op welke wijze,
waar en wanneer de aanvragen om een (aanvullende)
toewijzing kunnen worden ingediend. Hierbij zij erop
gewezen, dat in het algemeen de aanvraagformulieren
eerst na 1 januari a.s. beschikbaar kunnen worden ge
steld.
Smeedt het ijzer als het heet is.
Het recht van de werknemers op
medezeggenschap, op mondig
heid wordt door vrijwel niemand
meer ontkend.
De democratie klopt aan de
poorten van het bedrijfsleven.
Werkgevers en werknemers sa
men moeten daar vorm aan
geven.
De christelijke vakbeweging
werkt-daaraan van harte mee,
omdat zij uitgaat van de gelijk
waardigheid van alle mensen
In evangelische geest.
Daarvoor hebben we alle krach
ten nodig, leder, die op deze
manier wil meewerken aan ver
nieuwing van de samenleving,
hoort erbij.
Meldt u daarom ook aan bij:
