Youth for Christ bezet
zondag vijfhonderd kansels
Oecumenisch doordrammen
heeft veel mensen
van oecumene vervreemd
ihaluM
Kerk met antennes
Vandaag
7 rouw
Kwartet
Onderzoek naar
investeringen
in Zuid-Afrika
Hongerstaking
Zamora geëindigd
Gammel vliegtuig
op Schiphol oost
aan de ketting
Ambtserkenning in Engeland
Nieuwe boeken
iln
Kardinaal opent
heilig jaar
Beroepingswerk\
Van een onzer verslaggevers
DRIEBERGEN Vijfhonderd
jongelui, die vrijwel allemaal
voor het eerst op een preek
stoel zullen staan, lezen ko
mende zondag aan zo'n twee
honderdduizend kerkgangers
in ons land een ongewoon be
richt voor. Zij starten daarmee
een financiële actie van Youth
for Christ.
Het is de eerste keer, dat Youth
for Christ zo'n grote actie voert.
Deze interkerkelijke beweging, die
zich niet van de kerken isoleert,
maar bewust een bruggenhoofd
naar de kerken wil zijn, is de laat
ste vijf jaar enorm gegroeid. Direc
teur dominee George A. Brucks ge
looft, dat de belangrijkste oorzaak
is, dat er een grote openheid voor
het gesprek is ontstaan. Jongeren
willen pralen, ook over het geloof.
Daar haakt Youth for Christ op in.
Daarom heeft Youth for Christ
thans negentien vaste medewer
kers. Zij trainen, motiveren, zoe
ken naar nieuwe mogelijkheden.
Verder zijp er honderden jongelui,
die een groot deel van hun vrije
tijd afstaan. Zij voelen zich verant
woordelijk voor hun leeftijdgeno
ten.
Actiecentrum
Om dit alles verantwoord te kun
nen begeleiden, is kort geleden in
Driebergen een nationaal aktiecen-
trum in gebruik genomen, de Lin-
denhorst. 'Geen prestigezaak',
meent ds. Brucks. 'We zijn een
grote beweging geworden. We heb
ben en dak boven ons hoofd nodig.
Vanuit dit centrum kunnen we
werken. Hier kunnen we trainen
en denken over nieuwe program
ma's. Het centrum is betaald met
enkele grote giften. Maar er moet
verbouwd worden. Ook het cen
trum most bij de tijd zijn'.
Een direct resultaat van de snelle
groei van het werk is ook de aan
stelling van vijf fulltime regiolei
ders. Hun taak is, plaatselijk werk
TROUW/KWARTET VRIJDAG 14 DECEMBER 1973
Prof. Fiolet bij Willibrordvereniging
KERK
Van een verslaggever
DEN BOSCH Prof. dr. H. A. M. Fiolet, de secretaris van de raad van werken in ons land, heeft
woensdag tijdens de leden vergadering van de St-Willibrordverenigiiig in Den Bosch gezegd dat in
het verleden teveel gedaan is alsof het eigen karakter van de geloofsgemeenschappen niet strookte
met het oecumenisch streven.
Prof. Fiolet pleitte voor een kerk met
een pluriforme geloofsbeleving, maar
hij waarschuwde tevens tegen een
apologetische loopgravenoorlog als de
geloofsdialoog in de kerk niet ver
taald wordt naar de grote sociale vra
gen van onze tijd. 'Christenen moeten
niet bevrijd worden uit een binnen
kerkelijk ghetto om terecht te ko
men in een interkerkelijk ghetto', al
dus prof. Fiolet.
Grondvlak
De Rotlei dammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordis Dagblad
Uitga', en van
B V De CntiStelijke Pers
Directie
Ing. O Postma,
F. Diemer
Hoofdredactie:
J. Tammlnga.
H - j, an'oor ri.V. De
Ch .steüjke Pers: N.Z.
Voorburgwal 276 - 280,
Adam. Postbus 859.
Telefoon 020 - 22 03 83.
Postgiro: 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69 73 60 768). Gem.giro
X 500.
Geref. synode (8)
De heer Huizinga, lid van de geref.
synode noemt, voor hem doorslagge
vende bezwaren tegen eerherstel van
de prof. Schilder en Greydanus. Op
heffing van de tuchtmaatregelen
zou z.i. betekenen, dat toen in alle
tuchtgevallen fout is gehandeld. In
derdaad zou dit betekenen, dat het
meningsverschil inzake doop en ver
bond niet tot de bindende leeruitspra-
ken had mogen leiden. Maar is dat zo
erg? Een synode zou toch kunnen uit
spreken dar men gevaren meent te
zien, die er achteraf niet bleken te
zijn? De heer H. schrijft over erken
ning van gemaakte fouten, die her
haaldelijk gebeurd zou zijn. Ik herin
ner me niet meer te hebben gelezen
dan: a. zakelijk had de synode gelijk;
b. ook de synode ging niet in alles
vrijuit en voor dit laatste erkennen
we schuld.
Rotterdam Drs. W. Zeldenrust
Reportage
Wij. de geïnterviewde jongens in de
KRO-documentaire over het protes
tants christelijk jongensinternaat Cu-
lemborg, vinden dat de samensteller
van het lrogramma, de heer Boom-
kens, tijdens de uitzending te weinig
aandacht heeft besteed aan de positie
ve opmerkingen, die wij in de inter
views met hem gemaakt hebben.
Culemborg
Reimer, Otto. Robert, Wim, Richard.
ln de buurt van dit kerkje in het Westduitse plaatsje Raisting staan tivee parabolische antennes, deel
van een satelliet-verbinding van Europa en Noord -Amerika. Via een telelens kwam er dit plaatje uit
dat de fotograaf verkoopt met het grapje: een kerk met directe verbinding naar boven.
JOHANNESBURG De Zuidafri-
kaanse raad van kerken wil twee staf
leden aanstellen om de kerken te
helpen in het bepalen van hun hou
ding tegenover de vragen van werkge
legenheid en investeringen in Zuid-
Afrika.
De twee stafmensen moeten de ethi
sche kant van de vraag bezien zodat
richtlijnen opgesteld kunnen worden
voor de kerken en voor handel en in
dustrie. Zij'zullen ook een onderzoek
instellen naar de investeringen van de
kerken. Verder zullen de twee in hun
analyse de vakbonden, de arbeiders
commissies, de vakopleiding, trekar-
beid en de schijnbare machteloosheid
van de zwarte werknemers. Het is de
bedoeling van de kerken dat een van
de twee medewerkers een zwarte Afri
kaan zal zijn. Het studieproject wordt
gefinancierd door het Engelse wereld-
diakonaat Christian Aid en door de
lutherse kerken in Zuid-Afrika.
LONDEN De rooms-katholieke bis
schoppen in Engeland hebben geen
theologische bezwaren meer tegen er
kenning van anglicaanse priesterwij
dingen. Dit blijkt uit een tekst, die is
opgesteld door een groep anglicaanse
en katholieke bisschoppen.
Kardinaal Willebrands, de voorzitter
MADRID De zes rk priesters die
zestien dagen geleden in de gevange
nis van Zamora in hongerstaking gin
gen, hebben hun actie opgegeven.
De protesterende priesters, onder wie
vijf Basken. wilden met hun honger
staking bereiken dat ze van Zamora,
welke gevangenis speciaal bestemd is
voor geestelijken die wegens een poli
tiek vergrijp veroordeeld zijn, zouden
worden overgebracht naar een gewone
gevangenis. Volgens goedingelichte
kringen in Madrid hebben de zes hun
actie vrijwillig gestaakt. Het is niet
bekend waarom zij dit gedaan hebben
daar zij steeds hebben gezegd met
hun staking tot het uiterste door te
zullen gaan als aan hun eisen geen
gevolg zou worden gegeven.
Maar in Madrid is vernomen hebben
de bisschoppen van Bilbao en San Se
bastian dinsdagmorgen een onderhoud
gehad met het Spaanse staatshoofd,
generaal Franco. Het gesprek zou
hoofdzakelijk over Zamora zijn ge-
van het secretariaat voor de eenheid
in Rome waarschuwt in de Observato-
re Romano evenwel tegen te vroeg op
timisme. Hij geeft toe dat de Engelse
commissie een officieel karakter
droeg, maar wekt tevens op tot gedul
dig wachten, totdat de kerkelijke
overheid zich heeft uitgesproken.
Van een verslaggever
SCHIPHOL Een 25-jaar oude Cón-
stellation, vroeger eigendom van de
KLM, is gistermiddag op Schiphol-
oost aan de ketting gelegd door een
deurwaarder. Dit gebeurde in
opdracht van het Rotterdamse import-
bedrijf Disco Fruit, dat voor een in
beslagneming van het toestel vergun
ning had gekregen van de president
van de Amsterdamse rechtbank.
Disco Fruit had namelijk een vorde
ring op de eigenaar van het toestel
voor een bedrag van 51.000 gulden.
Eigenaar is de 24-jarige piloot Duncan
Baker uit Jersey, die nog vorige week
tijdens een grootse cocktailparty zijn
nieuwe chartermaatschappij, Lanzair
presenteerde.
Disco Fruit had vorige maand op
goed vertrouwen bij vooruitbetaling
51.000 gulden aan Duncan Baker uit
gekeerd voor het maken van vijf
vluchten met Egyptische sperciebo-
nen. Van die vluchten is echter tot
nu toe niets gekomen, omdat Baker
een uitermate gammel toestel bleek te
hebben, dat volgens deskundigen niet
eens meer luchtvaardig gemaakt kan
worden
DE BILT Bij een verkeersongeluk
op de kruising Utrechtseweg-Soest-
dijkseweg in De Bilt is de 22-jarige
mej. E. W. van W. uit Hilversum om
gekomen toen de auto waarin zij zat
tegen een andere auto botste. Vier
mensen werden gewond; twee moesten
opgenomen worden.
P. R. Reld: 'Colditz'. Zuid-Hollandschi
Uitg. Mij. Den Haag. Prijs 19,"
263 blz.
Geslaagde ontsnappingen uit kampi
voor krijgsgevangenen leveren altijc
stof voor goede verhalen. Na de eer- Lt[
ste wereldoorlog is er niets over Col-
ditz geschreven. De reden daarvan r1
ligt zeer voor de hand: hoewel ooi °etj,
toen dit kasteel als gevangenis in g*
bruik was, slaagde niemand er in tl
ontsnappen. De tweede grote oorlof
bracht daar verandering in. Uit het
honderd meter hoog gelegen slot vo»
den driehonderd ontsnappingspogin
gen plaats, hoewel het door een volle
dig bataljon werd bewaakt, over»
prikkeldraadversperringen liepen e"
schijnwerpers constant de duisterntf
doorboorden. Pat Reid was een van
de mannen, voor wie dit alles geen
beletsel vormde. Hij verhaalt uit 4e
eerste hand. hoe het was tot novem
ber 1942. Dank zij de BBC hebben
miljoenen Engelsen inmiddels ook ge
zien met welk vernuft de uitbrekers!
gesteund door een enorm uithouding*-
vermogen, te werk gingen.
In tientallen plaatsen zijn Youth-for-Christ-koffiebars. Praatplaatsen zijn het, waar jonge men
sen elkaar rondom alledaagse thema's en soms ook grote problemen vinden en samen zoeken
naar oplossingen vanuit het evangelie.
te stimuleren en waar mogelijk
nieuwe groepen op te zetten.
Youth for Christ werkt thans in
vijftig plaatsen, de regioleiders
coördineren regionale activiteiten
en geven training en pastorale
hulp aan het kader van jonge vrij
willigers. Natuurlijk heeft ieder
van hen een veel te groot gebied
om werkelijk intensief in iedere
plaats te werken. Het accent blijft
dan ook liggen op de jonge men
sen in de plaatsen zelf: 'Teen-to-
teen', wil dat zeggen, jongelui be
reiken leeftijdgenoten met het
evangelie.
Negentien medewerkers, verbou
wingen, dat kost allemaal veel
geld. Ds. Brucks: 'Door de kansel-
boodschap hopen we adressen te
krijgen van mensen, die geïnte
resseerd zijn in ons werk. Aan hen
sturen we informatie. We hopen
op vijftigduizend adressen. We we
ten dat net duizenden guldens gaat
kosten aan postzegels en dergelij
ke. Maar we geloven dat dit ons
kan helpen het hoofd boven water
te houden* daar bidden we voor.
Daarom komen die vijfhonderd
jongeren zaterdag bij elkaar. Sa
men voelen zij zich verantwoorde
lijk. Samen gaan we daarom bid
den'.
Ds. Brucks tenslotte over het waar
om van dit alles: 'Wij weten, dat
God jonge mensen klaar maakt om
over het geloof te praten. Ik zit nu
zo'n twintig jaar in jeugdwerk. De
eerste vijftien jaar was het vaak zo
ontzettend moeilijk om kontakten
te leggen. Nu lijkt er een réveil te
zijn onder de jeugd. Daar moeten
we antwoord op geven'.
Donderdagavond 20 december
wijdt de NCRV om half elf via Ne
derland 2 een tv-reportage aan
Youth for Christ.
De tegenstellingen tussen de gemeen
schappen werden behandeld als mid
deleeuwse anachronismen. Dit heeft
nogal wat kwaad gedaan, aldus prof.
Fiolet. 'We hebben christenen ener
zijds een kwaad geweten opgedrongen
inzake het eigene van hun kerk. Ze
konden dit geestelijk geweld niet ver
werken en zij hebben zich daardoor
verdedigend opgesteld in hun kerk.
Aan de andere kant zijn door dit af
wijzen van het eigen karakter van ge
loofsgemeenschappen christenen ont
worteld aan hun eigen traditie. Veel
geestelijk erfgoed ligt bevroren in de
kerken en velen zijn buiten de kerk
terechtgekomen en beleven daar hun
geloof op private wijze'.
Prof. Fiolet noemde de cecumenische
haast een oorzaak van polarisatie. Hij
pleitte daarentegen voor een nieuwe
bezinning op de heilsbetekenis van de
verdeeldheid en een tot leven wekken
van de eigenheid van de verschillende
gemeenschappen. 'We zullen diep in
de tradities van de afzonderlijke ker
ken moeten tasten om daar elementen
te vinden voor vernieuwing. 'Prof. Fi
olet kwam er tegen op dat geloofste-
genstellingen gebagatelliseerd worden
en dat er zo een nieuwe kerk wordt
gebouwd, 'alsof wij geen weet hebben
van de trouw van de Heer, die ook
zijn verdeelde kerk eeuwenlang heeft
gebruikt als instrument van zijn
heilshandelen'.
Voorwaarden
Dr. Fiolet wil dat de kerken de ge-
loofstegenstellingen die er zijn opera
tioneel maken. Daarvoor noemde hij
als voorwaarde: een onvoorwaardelij
ke gelocfsovergave aan Jeeus Chris
tus, een bereidheid tot communicatie
en aanvaarding van gemeenschap met
de ander. Prof. Fiolet: 'Excommunica
tie kan alleen vastgesteld en uitge
sproken worden over hem die op
grond van een exclusieve geloofsop
vatting de communicatie met anderen
weigert'.
lost (bv de pharmaceutische indus
trie), dat de welvaart in ons land zal
verdwijnen als de vakbonden steeds
hogere eisen stellen. We leven in een
tijd van de omgekeerde discriminatie
t.o.v. degenen die meer kunnen, ken
nen. bezitten en presteren, uitgezon
derd de voetballers
Utrecht
P. S. Vreugdenhil
Hulp (3)
Wat zullen die Arabieren lachen. Zij
draaien de oliekraan dicht en Ne
derland geeft gauw 1,5 miljoen gul
den voor extra hulp aan de Palestij-
nen, die nota bene pas ons land
nog weer een zware strop hebben be
zorgd met de kaping van het grote
vliegtuig van de K.L.M. Dat zal ook
wel niet zo ver van de 1 Yi miljoen af
zijn. Wat voor regering hebben wij
nu toch? Is er dan niemand bij met
een beetje gezond verstand? In plaats
van de handen in elkaar te slaan en
de sjeiks te laten zien dat wij niet
voor hen zullen kruipen gaat minister
Pronk, als een soort hielenlikker te
werk (althans daar lijkt het wel op).
Je moet je als Nederlander haast
schamen voor zoveel 'gekruip'. Laten
we liever met z'n allen het ongerief
nemen, zoals dat gebeurde in 1940-
1945. Dan zullen de Arabieren gauw
genoeg zien. dat zij ons door de olie
boycot toch niet klein krijgen.
Haarlem
A. G. cn R. N. Busser-Simmelink
Versobering
De kerk heeft zich niet te bemoeien
met economie, ontwikkelingshulp (we-
relddiaconaat) of politiek. De kerk
kan geen ministers van buitenlandse
zaken, economie of ontwikkelingshulp
benoemen noch hebben. De kerk
heeft alleen een apparaat voor de ver
kondiging van de blijde boodschap;
niet minder, maar ook niet meer. 'De
dominee moet zo preken, dat ieder lid
weet hoe ai- christen te handelen'
(Dr. A. Kuyper sr.).
Wolfheze Dr. A. Notoboom
Dr. A. Houtepen. de oecumenisch ge
delegeerde van het bisdom Breda ging
tijdens een kort woord in op de dis
cussie over de bestaansgrond van de
Willibrordvereniging. Hij deed de
suggesties dat de plaatselijke en regio
nale raden van kerken meer een func
tie van centrale kerkeraden moeten
krijgen. De Leidse pastoor A. van Well
richtte enige kritiek aan de Willi
brordvereniging, waarvan hij vond
dat die zich teveel richt op het advies
van de bisschoppen. Hij constateerde
een olieschaarste bij het Nederlandse
episcopaat en in Rome. 'De snelheid
die toch al gering was, wordt nog ver
der beperkt'. Pastoor Van Well vond
dat de Willibrordvereniging meer zou
moeten doen aan begeleiding van het
grondvlak. Nu vindt veel oecumeni
sche ontwikkeling nog plaats eerder
ondanks de Willibrordvereniging dan
dank zij haar.
Tijdens de discussie benadrukte dr.
M. Klompé dat de bisschop veel be
hoefte hebben aan advisering vanuit
de Willibrordvereniging. Zij pleitte
voor contact tussen de Willibrordvere
niging en katholieke leden van raden
van kerken. De voorzitter van de Wil
librordvereniging. prof. dr. J. Groot
riep afsluitend op tot een verbetering
van de communicatie met het grond
vlak.
Dl
wi aat
BEVRIJDING
Het woord, het begrip bevrijding wfaat
niet weg uit onze woorden, uit i
denken uit wat we elkaar te zegge
hebben en wat we van ver en dichtb; thou
horen. Natuurlijk, er zijn er die ht
al genoeg vinden, 'tls nu welletjt
met dat dromen van vrijheid en bi
vrijding. De mensen zijn al vrij gt
noeg. Zij vergeten of willen vergete
dat er miljoenen zijn die helemu e,
niet weten wat vrijheid is. Aan m
de vrijheid moet geleerd worden a',
het licht aan een blinde, de stem ai ?Le
de dove. Zij brengen zich niet binnt:
of willen liever vergeten dat er tó dler
kens opnieuw hele volken achter d ,t{
tralies verdwijnen of bij wie de kelt ^je
nen opnieuw om de voeten en handt
gedaan worden. Nu genoeg, zeggen i ,ert
Laten de dominees ophouden met ht 'd T
spreken van vrijheid en bevrijding i
de bedoeling Gods met het evangelii
Het gaat om andere zaken, om ondt:
danigheid en gehoorzaamheid. Et
loopt uit de hand. En wat hebben wi be
ermee te maken. Met de Bantoes va b
Zuid-Afrika, met de Griekse studei j:ke
ten, met de Portugese deserteurs o i D
dienstweigeraars, met de gevangt j
Spaanse priesters. Ook daar zijn iu lop
mers wijze regeringen en mannen mt d
ervaring die heus wel weten wat d .p
mensen aan vrijheid verdragen km
nen. Laat ons met rust met die b(
vrijding, onze oren tuiten ervan, omr
ogen tranen bij de televisiebeelden ei ni
ons hart slaat onrustig. En dat wille
we niet We willen rust en vrede. \V onc(
willen kerstvrede en stille nacht e
ijle engeltjes die geen kwaad kunne
doen. En toch blijft dat woord, dr
begrip hardnekkig klinken. Toch zij nn
er geen watten genoeg om onze ore 1IU
dicht te stoppen als al die miljoeneT
blijven roepen om vrijheid, om ee
menswaardig bestaan, een bestaa n)E
zonder vrees, zonder angstig omziei |0olj
zonder de voortdurende dreiging var n m
wat 'ze' nu weer hebben uitgedach! Lei
Wij zullen niet moe mogen wordt aai
zolang er nog mensen roepen. Waa mt
hun leed is groter dan het onze, hu ddel
pijn, waarnaar de vrijheid smaak! ibar
overtreft verre onze pijn. Wij zulla i eei
niet mogen inslapen zolang zij op kil uise
le cementen vloeren liggen en de hou hap
ger hen uit de slaap houdt. Vroegeiiovt
zongen we dat: ik hoor de roep vanderv
leed. We zullen het horen en blijva an
horen omdat zij het voelen. er
ur J
UTRECHT Komende zondag opi
kardinaal Alfrink in de kathedri
Catherinakerk in Utrecht het hei
jaar voor Nederland. De dienst beg
om tien uur. De kardinaal prei
over het thema van het heilig jaar,
verzoening. De dienst wordt door
KRO per télevisie uitgezonden.
NED. HERVORMDE KERK bD]
Beroepen te Asperen (toez.): drs A dt
Jonkers, em. pred. (laatstelijk pred
te Otterlo), wonende te Ede.
Aangenomen naar Workum (toez.): P,
Vroegindeweij te Oudega, Idsega ei
Sanfirden. lrL1
Bedankt voor Nunspeet: P. Vroegindt- ntr.
weij te Oudega c.a.: voor Den Haag: (ejj'
C. B. Roos te Gouda.
Overleden te Holysloot: C. J. Meilink <s jr
(64). Stond te Voorthuis, Pancras, jier
Ankeveen, Badhoevedorp en Holy- tpia
sloot-Ransdorp.
Afscheid op 16 december van Alphi
a.d. Rijn: P. A. Lefeber, weg era<
taat op 65-jarige leeft.
Intrede te Scharnegoutum en Loei
en Lutkeweirum: de Bue te Yersel
te Werkendam: G. C Kunz te PolipD
broek en Vlist.
GEREF. KERKEN (VRIJG).
Afscheid van Brunssum-Treebeek:
Verlind, ber. te 's Hertogenbosch voor3nT1
de missionaire arbeid te Surinam^iins
Wordt daar op 20 dec. als zodanig be
vestigd.
CHR. GEREF. KERKEN
Intrede op 21 dec. te Broeksterwoudi
(Fr.): G. J. Buys te Vlaardingen.
ALG. DOOPSGEZ. OSCIETEIT
Intrede te Zwartsluis op 16 de: J. Ro-
waan te Franeker (streekverban4
Friesland-West). Deed op 1 dcc. intre
de te Meppel en op 9 dcc. te Steenwij-
k.
OUD GEREF. GEMEENTEN
Afscheid op 18 dec. van 's Gravenhagf
(Gaslaan): C. P. Groenewegen, ber. te
Rijssen, waar hij op 21 dcc. intrede «re
zal doen als pred. van de geref. kerk-,
Eskerk.
lir
eke: ar
d
ord
Prof. H. A. M. Fiolet
y watt itjx> -v
men schrijft ons
De redacile behmidi zich hei rechl voor baar
ter opname in vieze rubriek toegezonden me-
ningkuitlngi-ii verken «eer te Reven. BI) pu-
blikalie wnrdi mei de naam van de Inzender
ondertekend. Kr.rien kunnen wordpii ge-
Muur-I aan bet oerrr inrlaul hoofdredactie
Trouw/knarlei. |i«Mbu» *v» Amsterdam.
Onwaarachtig
Laat de minister van buitenlandse za
ken de Nederlandse belangen in het
buiten'and behartigen. Dat is zijn
taak. Het is n et zijn taak van achter
de ministerstafel banvloeken te slin
geren naar andere landen. Minister
Den Uyl zei dat hij niet zou rusten
alvorens de Griekse regering was ver
dwenen. Maar hij heeft nooit gezegd
dat hij niet zou rusten voor Rusland
zijn tanks uit Tsjechoslowakije heeft
teruggenomen on in Rusland geloofs-
vrijheid en vrijheid van meningsui
ting weer zi'n hersteld. Dat vind ik
een brok onwaarachtigheid.
Rotterdam
J. Wildschut
NVV
Bij het NVV meent men dat de Big
Business oorzaak kan zijn van veel
menselijk leed. Akkoord. Ik wilde als
tegenhanger zeggen dat de big busi
ness zoveel mogelijk leed heeft opge-
