Kerk op televisie aait
niet en schopt ook
niet, maar wat dan wel?
fllsillalll
harde
tocht fa
verwachtf
t;
esa
Vandaag
Prof. dr.
G. N. Lammens
over
liturgie
en
massamedia
Trouw
K wartet
Jeugdwerkster
mag Z.-Afrika
niet verlaten
Nieuwe boeken
Raad van kerken wil
een actie voor
politieke gevangenen
Mi
Su
Ws
en
Sh
in
TROUW/KWARTET VRIJDAG 7 DECEMBER 1973
KERK/B [NNENL AiX>D
T2/K2
rso
door A. J. Klei
Er zijn kerkmensen die op woensdagavond prompt de t.v. uitschakelen als
'Kenmerk' van IKOR/CVK wordt aangekondigd :dat gaat toch maar over
verkeerde strukturen hier en ellendige toestanden daar. Maar als de avond
daarop een veelkoppig koor op het scherm bekende gezangen staat weg te
geven, neuriën ze genietend mee. Je vraagt je dan af, wat de kerk eigenlijk
moet op de t.v., de mensen over de bol aaien of ze tegen de schenen schoppen?
Of proberen zo'n beetje 't midden te houden?
Deze vragen kwamen in minder huise
lijke bewoordingen aan de orde in de
rede die prof. dr. G. N. Lammens
buitengewoon hoogleraar aan de theo
logische hogeschool van de gerefor
meerde kerken in Kampen (zijn vak
Is liturgie-wetenschap) gisteren hield
op de jaardag van de hogeschool. Om
dat prof. Lammens (ook) directeur is
van het CVK, het convent van ker
ken, hoeft het geen opperste verba
zing te wekken dat zijn verhaal ge
wijd was aan het onderwerp: liturgie
en massamedia.
Een paar dagen vóór de Kampense
plechtigheid zit ik met prof. Lam
mens over zijn oratie te praten. Hij
vertelt om te beginnen hoe argeloos
de kerk indertijd de pas uitgevonden
radio als massamedium tegemoet trad.
Paus Pius XII was van mening dat de
Voorzienigheid deze uitvinging speci
aal voor de christenen had bestemd,
want via de radiogolven kon de pries-
Dc redactie behoudt zlcb bet recht voor haar
ter opname In deze rubriek toegezonden me
ningsuitingen verkort weer te geven. BIJ pu-
bllkatlc wordt mei de nnam van de Inzender
ondertekend. Brieven kunnen worden ge
stuurd aan het secretariaat hoofd redactie
Trouw/Kwartet, poslbus xsq. Amsterdam.
Links-rechts (4)
Even inhaken op het stukje van de
heer Scholtz jr.: links-rechts. Als Pre
diker in deze tijd zou leven moest hij
wel goed recht voor zich uitkijken,
want rechts zou ook fascisme beteke
nen! En dat zou hij toch zeker ook
niet verkozen hebben. Wat een uit
komst dat wij de bijbel zo voor ons
eigen karretje kunnen spannen, en
dan al die teksten boven de bedden!
Amsterdam
mevr. J. W. Olthuis-Bon
Kleuterleidster
Ik heb geen cent medelijden met de
kleuterleidster. Waarom moet een
kleuterleidster zo nodig in een auto
rijden? Heeft zij die werkelijk nodig
voor haar werk? Waarom moet zij al
léén een gehele eengezinswoning be
wonen? enz. enz. Een 'meisje alléén'
met een bruto-salaris van zo'n
1.720,- (éénduizend zevenhonderd
dn twintig gulden) per maand vind ik
rijkelijk hoog betaald. Wat denkt u
van een salaris van een administratief
rijksambtenaar, die gehuwd is en b.v.-
2 kinderen heeft, van pakweg zo'n
1.451,- (éénduizendvierhonderdéén-
envijftig gulden) bruto (eventuele
toelagen buiten beschouwing gela
ten)? Laat de regering eerst eens wat
doen aan de salarissen van de zg. la
gere ambtenaren, zodat die een flink
stuk naar boven gaan en de zg. hoge
re ambtenaren in geen geval veel ho
ger komen te zitten. Als dit is gereali
seerd, mag de zg. onderbetaalde kleu
terleidster eens terug komen met
haar 'klacht'.
Harderwijk
E. Dlrksen
Geref. synode (3)
De synode kwam weer niet uit de
'kwestie-'44' en zal er op deze manier
ook nooit uitkomen, omdat de kern
van het probleem tot op heden altijd
buiten beschouwing is gebleven, na
melijk het profetische woord Gods
over deze scheuring.In 1948 open
baarde de Heer aan ds. A. A. Leen-
houts, toendertijd gereformeerd predi
kant te Enschede, o.a. de volgende
profetische boodschap voor de gere
formeerde kerken, waaruit ik ci
teer:'. Er moet tucht zijn, maar ni'dt
zo. Daarom heb Ik een man tegenover
uw muur gesteld, met het breekijzer
in de hand en een ongeneeslijke grim
migheid in hem uitgegoten, die niet
wijken zal, totdat gij u bekeert. Be
keert u, dan zal ook hij genezen.
Maar er is meer! Wie geeft u het
recht de kinderdoop te maken tot een
stalen wet in 'Israël'? Waar heb Ik
dat gezegd? Dan zal Ik zwichten. Ook
hierom heb Ik u geslagen. Gij hebt al
tijd nog de polsstok van uw nadenken
nodig om over te springen van de
verbondsbelofte naar het kerkelijk ge
bod van de kinderdoop. Ik heb u ook-
niet bevol'dn de kinderen niet te do
pen, maar gij had door uw uit de
Geest geboren liefde elkander hierin
moeten verdragen. Gij zult verstande
lijke verlegenheden niet hanteren als
een bijl om daarmee Mijn tafel stuk
te slaan.
Kollum
drs. R. Ferwerda
Geref. synode (4)
Tegen uw mening, dat de geref. syno
de nu eindelijk toch maar aan het
verzoek tot eerherstel van de profes
soren Schilder en Greydanus en tot
opheffing van de toen genomen tucht
maatregelen had moeten voldoen, zou
ik twee, m.i. doorslaggevende bezwa
ren willen aanvoeren: 1. Van eerher
stel kan geen sprake zijn omdat tucht
maatregelen geen aantasting van ie
mands eer betekenen. Anders zou
geen kerk ooit tuchtmaatregelen mo
gen nemen. 2. Opheffing thans van de
toenmalige tuchtmaatregelen zou bete
kenen, dat toen in alle tuchtgevallen
fout is gehandeld. Dit uit te spreken
zou echter een verdraaiing van histo
rische feiten en dus een ééraantasting
zijn van de toenmalige synode (Ber-
kouwer c.s.). Erkenning van gemaakte
fouten is herhaaldelijk gebeurd en er
is vergeving voor gevraagd. Daarmee
moet de zaak nu eindelijk eens af
zijn.
Woldendorp R. Huizinga
lid geref synode Haarlem-Nfd.
Spaargeld
Ik dank staatssecretaris Meyer harte
lijk om zijn plan toch bijstand te ge
ven aan mensen met een klein spaar
geld. Mijn man heeft veertig jaar het
onderwijs gediend en we hebben zui
nig geleefd. Nu .ik naar een bejaar
denhuis ga moet ik eerst maar ons
spaargeld opmaken eer ik bijstand
krijg.
Epe W. E. van Dalen-Scheffer
Homofilie (4)
In de televisie-discussie over homofi
lie werd gezegd dat wij wel meer wis
ten dan Paulus. Maar wat Paulus
schreef werd hem ingegeven door de
Heilige Geest. Gods Woord is be
trouwbaar.
Dubbeldam
J. Niehof
Meer brieven
op pag. T13/K11
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
B.V. De Christelijke Pers
Directie:
Ing. O. Postma,
F. Diemer.
Hoofdredactie:
J. Tammlnga.
Hoofdkantoor B.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 276-280,
A'dam. Postbus 859.
Telefoon 020-22 03 83.
Postgiro: 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69 73 60 768). Gem.giro
X 500.
Van een verslaggever
KAAPSTAD De autoriteiten in
Zuid-Afrika hebben het paspoort afge
nomen van mejuffrouw Nikki West-
cott, een twintigjarige jeugdwerkster
die verbonden is aan het christelijk
instituut voor Zuidelijk Afrika. Zij is
de achtste persoon uit de kringen
rond het christelijk instituut wie het
reizen naar het buitenland onmogelijk
wordt gemaakt.
Nikki Westcott zou naar Engeland
gaan. voor een bezoek aan haar vader.
Zij hoopte ook volgend jaar in Enge
land haar studie te kunnen voortzet
ten. Ook hiervan zal nu niets kómen,
zo vreest zij.
Nikky Westcott is bestuurslid gewee6t
van de nationale unie van Zuidafri-
kaanse studenten. Zij behoorde tot
een groep studenten, die gezamenlijk
in het openbaar gezegd hebben geen
getuigenis voor de Schlebusch-com-
missie te zullen geven. Deze commis
sie van parlementsleden, dié een on
derzoek instelt bij instellingen die te
gen de apartheid zijn, heeft Nikky
Westcott echter niet opgeroepen. Des
ondanks schijnt zij te zijn gestraft.
Mejuffrouw Westcott is een van de
inmiddels meer dan honderd Zuidafri
kanen die een verbod gekregen heb
ben het land te verlaten.
\\M|li//y//
ter nu ook daar doordringen, waar hij
anders misschien van z'n leven niet
gekomen zou zijn. De paus, en hij
niet alleen, vergat dat het omgekeer
de ook waar was: dat nu ook anderen
daar toegang kregen, waar vroeger de
dominee of de priester het cp z'n
eentje voor het zeggen had.
Na het eerste enthousiasme keken de
kerken wat rustiger naar de radio.
Een mooi middel, vonden ze, om zie
ken en aan huis gebondenden niet
verstoken te doen zijn van de zondag
se kerkdienst Maar de techniek ging
verder, je kreeg de zogenaamde zie-
kentelefoon en later band-recorders
en straks video-recorders. Allemaal
dingen die voor de plaatselijke ge
meente te verkizen zijn boven radio
of t.v., want de zieke of bejaarde
hoort hiermee in de huiskamer het
zelfde als de anderen die naar de
kerk konden gaan, en op die manier
heb je betere aanknopingspunten voor
het pastoraat, vindt prof. Lammens.
Sinds het begin van de jaren zestig is
de kerk meer, wat je noemt, medium-
bewust geworden. Om nu niet in 't
wilde weg te praten, formuleer ik met
goedvinden van prof. Lammens ons
onderwerp zo: kerk en telerisie. Ik
verneem dat in de literatuur vrijwel
over de hele linie de uitzending van
een gangbare kerkdienst afgewezen
wordt. Mijn vraag:
Wat voor bezwaren zijn daar tegen?
Prof. Lammens: Ik geef eerst de be
zwaren aan de liturgie ontleend. Het
zijn er drie. De kerkdienst is niet
comunicabel, komt niet óver, want er
wordt een speciale binnenkerkelijke
taal gesproken. Tweede bezwaar: es-
sèfttlèel vóór de kerkdienst is dat je
er aan méédoet, en dat doet de kijker
niet. Tenslotte is de kerkdienst niet
missionair.
Is ledereen het daarmee eens?
Ik niet, Dat wil zeggen, ik heb daar
wel 't een en ander tegenover te stel
len. Wat dat niet-communicabel zijn
van de kerkdienst aangaat, als je een
taal gebruikt waar geen hond wat van
snapt, moet je de kerk kritiseren en
niet de uitzending. Ja maar, hoor je
dan, het evangelie is toch een dwaas
heid en een ergenis. Maar dan verge
ten we dat dit het oordeel was van
mensen die er niet van wilden weten.
Ook communicatie met het evangelie
heeft evenals trooiwens alle echte
communicatie conflictaspecten. Maar
voor wie het evangelie verkondigt is
het uitgangspunt dat het een kracht
Gods is. Dan krijg je dat punt van
het meedoen aan de kerkdienst. Ze
zeggên: het eigenlijke geheim, dat is
de aanwezigheid van Christus, kun je
niet overdragen. Akkoord. Maar dan
kun je ook niet in de kerkdienst zelf.
je kunt alleen pre beren het doorzich
tig te maken en waarom zou de
vrouw of de man in de huiskamer die
poging niet kunnen meemaken? En
als ze beweren dat de kijker er niet
helemaal bij hoort, antwoord ik: mis
schien krijgt hij daardoor zin er wél
compleet bij te horen. Nu nog over
dat missionaire. De t.v. is niet het
meest aangewezen middel om iemand
te winnen voor Christus. Maar aan
het missionaire is ook de kant van
het tegenwoordig-zijn, van het ge
sprek.
Maar komen we nu niet buiten de
kerkdienst terecht?
Goed, ik zit nu meer aan onze rubriek
'Kenmerk' te denken: informatie ge
ven, laten zien dat de kerk betrokken
is om de problemen in de wereld,
waar de media over berichten en mee
bezig zijn. Ook moet duidelijk worden
dat je daarin geen bijbedoelingen
hebt.
Hoe wordt de zaak van de kant van
de media bekeken?
Ook in die hoek leven bezwaren. Ik
heb weer drie punten. Ten eerste zeg
gen ze dat de media een eigen identi
teit hebben en geen verlengstuk zijn
van preekstoel of kerkbede. Ten twee
de willen de media zoveel mogelijk
beantwoorden aan de behoeften van 't
publiek, terwijl de kerk vervreem
dend moet werken. Ten derde is uit
onderzoekingen gebleken dat de mas
samedia bestaande zekerheden verhar
den, terwijl de kerk bekering preekt.
En wat kun Je hierop zeggen?
Om te beginnen kan ik met die eigen
identiteit van de media niet uit de
voeten. Wat is hun eigen aard? Hier
dienen ze tot informatie en waar
schijnlijk nog meer tot ontspanning,
maar in ontwikkelingslanden helpen
ze bij het proces van bewustwording,
zijn ze opvoeders, ik noem maar wat.
Je kunt met televisie eigenlijk Alles
doen. Wat dat tweede punt aangaat,
maatschappij-critici hebben gelijk als
ze zeggen dat de media valse, gemani
puleerde behoeften scheppen, waar
door echte zelfontplooiing geblok
keerd wordt.
Alle vanzelfsprekendheden van de mo
derne maatschappij worden je met de
paplepel ingegoten in de amusements
programma's. De dieper liggende men
selijke behoeften aan vrijheid en ver
antwoordelijkheid slibben dicht. Ik
zou zeggen: daar moet de kerk juist
inspringen. Als je nu praat ever het
verwachtingspatroon, de mensen ver
wachten van de kerk veiligheid, ge
borgenheid. Ze vinden dat de kerk
moet staan voor de erkende institu
ten. Moet je daartegenover nu alléén
de vervreemding in de hand werken?
Een gevoel van geborgenheid (willen)
hebben hoort bij het menselijke. De
Uit 'Roomse, moppen van Fred Marcus uitg. Gollmer)
bijbel zegt: God is een toevlucht.
Maar alsjeblieft!, dat betekent niet
een ghetto, dat is niet veilig wegkrui
pen. God is een toevlucht voor hen
die de maatschappelijke consequenties
van de bijbelse boodschap niet uit de
weg gaan. Als je zegt: God is mijn
toevlucht, zeg je tegelijk: de bestaan
de maatschappij is dat niet. Derde
punt. De t.v. stijft de mens in zijn
vanzelfsprekendheden. Zeg maar rus
tig dat de polarisatie er door is ver
sterkt. Je kunt hier een verhaal hou
den, maar ik vraag nu alleen maar:
zou je de veel aangevochten zekerheid
dat Christus de Heer is, niet mogen
bevestigen via de t.v.?
Wat voor conclusies zijn er tc trek
ken?
Kant en klare uitspraken liggen niet
voor 't grijpen, er moet nog heel wat
onderzocht worden. Maar ik kan wel
zeggen dat als een kerkdienst niet uit-
zendbaar is, dit eerder aan de gangba
re kerkdienst ligt dan aan de media.
Geen doorsnee-kerkdienst dus, wat
dan wel?
We moeten werken met kleine groe
pen, die niet bekeken worden, maar
die zich rechtstreeks tot de kijker
richten, zingend, biddend... twijfelend
ook. Ik denk aan een morgen- of
avondgebed, dan hoef je niet steeds
een dominee als voorganger te heb
ben, maar kun je mensen nemen die
mediumgetraind zijn.
En verder?
De kerk moet in volle kwetsbaarheid
aanwezig zijn in de wereld waar de
media bezig zijn. En: in volle betrok
kenheid op het evangelie. Het typisch
eigene zal niet overkomen, als je niet
laat zien waar en op Wie alles rust.
Anders krijg je een onvolkomen beeld
van het evangelie èn van de mens.
Tegen die achtergrond moet je ons
'Kenmerk'-werk zien. Het is afschuw-
lijk dat tegenwoordig overal een eti
ket opgeplakt wordt.
Laatst zei ik dat je bij het bidden in
de kerk voor Grieken en Chilenen
niet de mensen in je eigen omgeving
mag vergeten, en direct vroeg iemand:
hé, ben jij rechts geworden?
Snoecks '74. Uitgeverij Nijgh Van
Ditmar. ƒ6,90. Inhoud: Auteurs in de
kijker (over Van Osiaijen in Londen,
Reve, Kafka en Böll); werk van Bern-
lef, Van Maele, Geeraerts, Mensje van
Keulen, Jan van Riet en J. M. A.
Biesheuvel: in Plastische kunst over:.
Peter van Straaten, Pol Mara, Guido
Crepax en de Van Meegeren-affaire.
Verder: Muziek én dans; Film, toneel
foto; Leef- en woon- cultuur; Sociaal-
kritische enquêtes en Literaire kro
nieken.
Daür was 't, een biografie van Kees
Pellenaars door P. Huyskens. Uitg.
Duwaer, Amsterdam. 128 blz.
12,90.
Het geld. in de wereld, door W. M.
Clarke en G. Pulay. Uitg. Geeing, Am
sterdam. 183 blz 18,75.
Begraaf mijn hart bij de bocht van de
rivier, de ondergang van de Indianen
in Noord-Amerika door Dee Brown.
Vertaling J. Knipscheer 7e druk, 392
blz met 49 illustraties, Prijs 15,
Willekeer was eens, door M. Bou-
huys. Vijf verhalen in dit boek van
Unieboek te Bussum. 'De varkenshoe
der', 'Blauwbaard', 'Vrouw Holle', 'De
Sneeuwkoningin', 'Het meisje met de
zwavelstokjes'. 121 blz. 9,90.
Uitgeverij Spectrum te Utrecht zond
ons de volgende prisma-pockets: Ope
ratie Koekoek, science fiction verhaal
door John Wyndham (190 blz
ƒ3,50); Petersburgse vertellingen door
N. Gogolj (198 blz ƒ3,50); Sprook
jes van IJauff (223 blz 3.50)De
muis die brulde roman van L. Wib-
berley (187 blz ƒ3,50): de Kelti
sche legende Tristan en Isolde door J.
Bédier (154 blz. ƒ3,50): De speler
van F. M. Dostojewski (203 blz
ƒ3,50); Sprookjes van Grimm (deel 1
en 2) (resp. 256 en 272 blz; prijs per
deel ƒ3,50); Sprookjes van Andersen
(deel 1 en 2) (resn. 191 en 188 blz;
prijs per deel ƒ3,50).
(ADVERTENTIE)
Haal tesa moil
zelfklevende tochtstrip.
Snel en gemakkelijk aan te brenger
moll
Mensen winnen door dr. Anne van
der Meiden. Uitg. Ten Have, Baarn,
172 pag., prijs 12,90. Vereenvoudigde
handelseditie van het proefschrift van
dr. v. d. Meiden, dat aandacht trok
vanwege het onderwerp, nl. de com
merciële, politieke en godsdienstige
propaganda. De auteur is hoofd van
de voorlichtingsdienst van de rijksu
niversiteit te Utrecht, waar hij tevens
publiciteitsleer doceert.
Uitgeverij Bruna te Utrecht is uitge
komen met een serie 'Bruna' Sprook
jes, myfhen en legenden, nr. 1:
Noordamerikaanse Indianensprookjes,
bijeengebracht door G. A. Konitzky
(224 blz ƒ5,—); nr. 2: Zweedse
volkssprookjesi bijeengebracht door K.
Schier, (224 blz 5,—)nr. 3: Chi
nese sprookjes, bijeengebracht door F.
von der Leyen (222 blz ƒ5,
Sprookjes uit Tibet, bijeengebracht
door H. Hoffmann (227 blz ƒ5,
In de 'Gasa-reeks' van Kluwers Alge
mene Boeken, Wageningen zijn ver
schenen, in samenwerking met Bouw
centrum, Rotterdam, Spelen met
woonruimtekijk-leesboek voor 'het
interieur, door K. Muilwijk en M.
Bastin (110 blz ƒ11,90) en Kijken
en kopen van bestaande huizen, door
G. Gort-de Vries. (100 blz 11,90).
Angst, door A. Heiliger. Oorzaken en
gevolgen van angstgevoelens bij kin
deren. Uitg. Callenbach, Nijkerk. 140
blz 14,50.
Het grote oosterse kookboek, door
Pearl S. Buck, met illustraties door J.
Song. Vertaling M. Smit-Jiskoot. Het
boek bevat een verzameling recepten
uit het Verre Oosten. Uitg. Hollandia,
Baarn. 259 blz ƒ24,50.
Van Abe tot Zoetemelk, 25 jaar sport-
caricaturen door Dick Bruynestein.
Uitg. Luitingh, Laren. (81 blz
9,90).
H. G. Konsalik schreef 'Wankele
roem' en 'Zolang je bij me blijft'. De
esp. 5e en 4e druk van deze boeken
zijn nu in één omnibus uitgegeven
door uitgeverij De Boekerij te Baarn.
261 blz ƒ24,50.
Kerstverhalen van Mies Bouhuys,
Werner Daniels, Gertie Evenhuis, W.
G. van de Hulst, Anthony van Kam
pen, Aart Romijn, Ruth Sawyer, D.
van der Stoep en J. M. Vreugdenhil,
uitgegeven door bureau Zespeka, Joh.
v. Oldenbarneveltlaan 44, Amersfoort.
Bureau Zespeka verzorgt de voorlich
ting, fondswerving en coördinatie van
zes protestantse kinderbeschermings-
instellingen. Het boek (160 blz
7,90) kan besteld worden door over
schrijving van het bedrag op giro
nummer 418100 t.n.v. Zespeka te
Amersfoort.
Opstand der matrozen, door N. van
Michalewsky.- Verhaal van een misluk
te opstand, Kroonstad 1921. Uitg. We-
reldbibiotheek, Amsterdam-Antwer-
pen. 175 blz 15,90
Griekse heldensagen, door prof. dr. K.
Kerenyi. Uitg. Unieboek, Bussum. 2e
druk. 245 blz. 14,90.
Meer dan één leven, psychische pro
blemen verklaard door vorige incarna
ties, door J. Grant cn D. Kelsey. Uitg.
Ankh-Hermes, Deventer. 230 blz
19,50.
Nu kan ik je voelen, door R. B. Lêvy.
Intenser ervaren van het hier en nu
leidt tot groeiende bewustwording
van zichzelf en van anderen. Uitg. De
Toorts, Haarlem. 167 blz ƒ17,50.
DE DEUR
Van de mij verder helaas onbekende;
Amerikaanse schilder Attilio Salem-
me, gestorven in 1955, zijn mij slechts
een paar woorden bekend. Hij schijnt
een figuratief kunstenaar geweest te
zijn, die eigenlijk pas op zijn 32ste
jaar begon. Daarvoor was hij van al
les tot portier bij het Guggenheim
Museum toe. Hij schreef: 'Het leven
heeft een oneindig aantal deuren, ie
dere dag doen rich nieuwe deuren
voor, de mensen gaan verder met
door die nieuwe deuren te gaan, wij
leven in een tijd dat de mensen
niet langer tevreden zijn met liet ont
dekken van nieuwe deuren, maar ze
zijn begonnen ze te sluiten en om
zich heen op te richten. Maar er is
geen ontkomen aan de deur waarheen
alle deuren leiden. Hier eindigt mijn
fragment. Voortspinnend aan deze ge
dachten kan men zich de vraag stellen
hoe Salemme verder gegaan zou zijn.
Die laatste deur, wat bedoelt hij daar
mee? Het ligt voor de hand aan de.'
dood te denken. In de oudheid sprak
men over de dood als een deur. Tot
mensen in wanhoop zei iemand: de
deur staat open? Dit fragment zet ons
aan 't denken over die laatste deur.
We kunnen de deuren wel dichtspij
keren en ons terugtrekken achter on
ze eigen deuren, maar niemand ont
komt aan die laatste beslissende deur.
Zal het een deur zijn? Reeds die ge
dachte is problematisch voor veel
mensen. Is dood dood? Is daarachter
het niets, het werkelijke niets? Het
ligt in de buurt van de christelijke
belijdenis om de gedachte aan dat
niets te verwerpen. Is daarmee al niet
afgerekend aan het begin? Is dat niet
de zin van de schepping, dat het niets
overwonnen is? De laatste deur open
de Salemme's ogen voor de werkelijk
heid die hij omschreef met de woor
den 'de mensen zijn begonnen de deu
ren te sluiten en om zich heen op te
richten'. Hij kwalificeerde dat als een
ijdele zaak. Geen mens kan z'n be
staan op die manier inkapselen en tot
een burcht maken. Het is zinloos,
want de laatste deur, de laatste kon-
frontatie blijft. Niet als een drei
ging, want onze wereld is een ad-
ventswereld. Iemand komt op ons toe.
Iemand die onze zucht tot inkapselen
kent en die ook ons verlangen naar
ruimte en vrijheid kent. Het is Hem,
door wie hier alle dieuren in hét slot
gegooid werden, toevertrouwd onze
toekomst te zijn.
NED. HERV. KERK
Aangenomen: naar Vroomshoop: J. G,
v.d. Vlist te Zevenhuizen (ZH), diê
bedankte voor Marken.
Intrede op 9 december: te Rotterdam-
Zuid: C. v.d. Bergh te Katwijk aan
Zee: te Berlicum (NB) (bijst. past.):
H. S. Wassink, em. pred. van Geer
vliet.
BBevestiging. als pred. voor buitengew.
werkzaamheden (luchtmachtpred.): A.
de Keizer uit Genderen.
Overleden: te Ommen (86): P. van
der Sluijs, em. pred. van Dedems-
vaart. Stond daarvoor te Haulerwijk.
BGEREF. KERK
Afscheid: van 't Harde: G. Brinkman,
wegens emeritaat na 40 volbrachte
dienstjaren.
Bintrede: te Wagenborgen: A. J. L.
Hoogkamer te Bolnes: te Vianen: J.
A. van Hooij donk te Ternaard en
Hantum.
BBeroepen: te Hoevelaken: D. Soete-
man, band. te Amsterdam die dit be
roep heeft aangenomen; te Schiplui
den: drs. J. Renkema, kand. te Kam
pen, die dit beroep heeft aangenomen.
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Aangenomen: naar Niezijl-Grijpskerk:
H. Folkers, kand. te Ommen, die be
dankte voor Almkerk, Breda, Bruns-
sum, Ferwerd-Hallum, Gees, Souburg-
Vlissingen, Vroomshoop en Waardhui
zen.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen: te Eindhoven: B. Witzier te
's-Gravendeel.
ALG. DOOPSGEZ. SOCIËTEIT
Intrede: te Steenwijk: J. Rowaan te
Franeker (streekverband Friesland-
West) die op 1 dec. intrede gedaan
heeft te Meppel.
WAALSE GEMEENTEN
Intrede: te Haarlem: mej. dr. C. Roze-
mond te Hoofdplaat.
DEN HAAG De raad van kerken
gaat actie voeren om het lot te verbe
teren van de politieke gevangenen in
Zuid Vietnam. Mej. dr. M. A. M.
Klompé, voorzitter van de sectie in
ternationale zaken van de raad, heeft
de pauselijke commissie Justitia et
Pax te Rome gevraagd druk uit te oe
fenen op de regering en de r.k. bis
schoppenconferentie in de Verenigde
Staten om een eind te maken aan wat
genoemd wordt de flagrante schen
ding van de mensenrechten in zuid-
Vietnam. Tegelijk heeft de vice-voor-
zitter van de sectie, prof. dr. C. L. Pa-
tijn, de commissie voor internationale
zaken van de wereldraad van kerken
een initiatief voorgesteld in het be
lang van de gevangenen.
Onlangs drongen twee hervormde the
ologen, dr. J. C. van Dongen en prof.
dr. K. Strijd, er bij de raad van ker
ken op aan, te bevorderen dat het
stilzwijgen rondom de meer dan
200.000 politieke gevangenen in Zuid-
Vietnam wordt doorbroken. Naast in
ternationale initiatieven blijft een
mentaliteitsbeinvloeding van ons ei
gen volk, alleereerst van de christe
nen, om kennis te nemen van wat er
aan de hand is en daaraan politieke
uitdrukking te geven, van grote bete
kenis, aldus dr. Van Dongen en prof.
Strijd.
Van
LEI
toes
en c
er o
mar
Dat
in d
zal
kree;
maar
den.
de v
dams
ven.
het
hij i
dam
Rui
Leid"
gang
LEII
laura
Bree
de to
gotei
genu
meej
Waa
meei
W. s
cent
kunc
sicch
dcr
zaani
Het
de p
Ook
koste
kerk
derij
betr<
storr
aan
in di
30 v
63
Tens
subsi
van
hoge
HIL1
W. e
fins
vest»
besti
term
nieu
ruim
voor
ting
van
Woe
bij et
men.
dag
wort
geze-
WAS
vraa;
de i:
wege
gen
allee
zigin
wijzi
steil)
wore
Ch
Ca
LEII
20.0C
lijk
taal
ven.
Care
med
uit
tate
Ie b*
Kap;
de J
onde
Het
men
ruin
wore
het
men;
erva
te h
