De slotzin van Den Uyl
Gerefdeputaten zeggen
nee tegen Wurmbrand
AhiIuIiI
(haring?
tips
Uit de kerkbladen
Vandaag
Trouw
Kwartet
jy
Des investering
houdt
hervormde
kerk verdeeld
Beroepingswerk
Nieuwe boeken
Resten eeuwenoude
kapel gevonden
rKOliW/KWiViRTCT DESSÖAjG 4 DECEMBER 1973
KERK/BEVNENLAIND T2/K2
door A. J. Klei
Drs. Joop den Uyl zou een
uiterst bekwaam dagsluiter
zijn, zo hebben we zaterdag
avond vastegesteld toen hij
vanaf het scherm ons alle
maal ernstig toesprak. Hij
begon met uit te leggen
waarom er narigheden op
komst waren en hij gebruik
te sobere zinnen die een
tonig genoeg waren om ons
een gevoel van neerslachtig
heid te bezorgen.
Vervolgens moest hij meedelen
wat voor soort narigheden ons
wachtten en op dat moment werd
duidelijk welk een fijn afgestemd
gevoel de heer Den Uyl heeft voor
wat een mens verdragen kan. Hij
gooide namelijk niet meteen alle
aanstaande ellende op tafel, maar
volstond in eerste instantie met
een bescheiden greep: we zouden 't
wat minder luxe krijgen.
Zie, dat was te verwerken. Geen
blikjes met uitheemse spullen
meer op de etenswarenafdeling van
De Bijenkorf en minder keus in
exclusieve borrelhapjes. Het zal
wennen zijn, maar even de tanden
op elkaar en we lachen wat dit
betreft de oliesjeiks uit.
Hierna opende de heer Den Uyl
een aanzienlijk triester vergezicht,
zó triest dat hij er ook niks meer
bovenop deed. Met schijnbare
kalmte bracht hij ons op de
hoogte: weldra zouden we in
massa's bij tochtige bushaltes of
op winderige perrons kleumend
lopen te wachten op mudvolle
bussen en propvolle treinen.
De klap kwam behoorlijk hard
aan. Op zichzelf ben je wel
vertrouwd met het beeld van
hópen wachtende mensen, je komt
ze in ieder journaal tegen, ze zijn
te vinden in Vietnam, in Afrika,
noem maar op, en ze wachten: op
eten, op weer een bombardement,
op de politie.... Niet leuk
natuurlijk, maar voorzover je 't
bekijken kunt, gebeurt dèt
wachten onder een warm zonnetje,
terwijl hier...
Maar drs. Den Uyl ging alweer
verder. Hij ging nu, dat kon je
horen, een snèèr aanroeren, en
jawel hoor, daar kwam het: we
moesten maar goed bedenken, hoe
mooi het eigenlijk was als je van
elkaar wist, dat je er sèmen
doorheen moest.
Dèt was het! Zo tilde Den Uyl ons
uit boven ons eigen, miezerige ik.
Zo kon voor ons geestesoog
opdoemen een file van vrolijk
koutende mensen, vrij van alle
pijn en smarte, en ze keken elkaar
blij aan: sèmen wachten we hier
op die rotbus, want ze zullen het
niet hebben, ons ouwe Nederland!
Dapper hieven we het hoofd
opnieuw op, naar het beeldscherm,
waar drs. Joop den Uyl juist met
een gebaar, dat geen
kanselredenaar hem verbeteren
zou, z'n bril afzette en ons recht
in de ogen keek. Toen sprak hij
het verlossende woord: zo kan een
koude winter toch warm zijn!
Koud en toch warm. Hoe komt
iemand er op! Hoe komt drs. Den
Uyl er op? Ik denk dat het zo
gegaan is. Een van zijn adviseurs
heeft gezegd: hoor es hier. Joop,
jij gaat zaterdagavond het
Nederlandse volk toespreken en
dat is best, maar denk er aan dat
je een behoorlijk slot aan je
verhaal breit. Je hebt al genoeg
gezanik gehad met het slot van de
troonrede, we moeten niet nóg
eens zoiets krijgen. Ik begrijp wel
dat jij als ex-gereformeerde geen
stichtelijke slotzinnen weg kunt
geven, maar maak er alsjeblieft
ook niet zoiets van als: kop op,
jongens, het valt wel mee. Je weet
dat ze het tot vandaag toe Colijn
kwalijk nemen dat-ie eens
geruststellend deed.
Wat had je dan gedacht?, vroeg
Den Uyl zijn kwieke adviseur.
Maar die meende dat Joop dat zelf
moest bedenken. En 's avonds in
bed dacht Joop na om iets te
bedenken. Hij woelde en Liesbeth
vroeg: wat hèb je toch? Maar hij
had juist niks.
Tot op die éne nacht, toen hij
helemaal teruggedacht had aan
zijn zondagsschooljaren, aan dat
boekje dat 'Arm en toch rijk'
heette. Zo'n werkje, waarin de
armen wordt voorgehouden dat het
gaat om innerlijke rijkdom en dat
je welbeschcuwd niets hebt aan
een portemonnaie vol met van die
misselijke guldens. Joop glipte z'n
bed uit en bibberend op het koude
zeil schreef hij 't gauw op: arm en
toch rijk, want hij was bang dat-ie
het de volgende morgen vergeten
zou zijn.
De rest was een koud kunstje, van
arm en toch rijk naar: koud en
toch warm, was maar één stap. De
adviseur was ook dik tevreden.
Wel waarschuwde hij Joop dat hij
niet moest vervallen in de fout
van dominees, die dan zo'n
zinnetje tien keer herhalen en er
dan nog iets achteraan prevelen
van: nu mag u alles vergeten wat
ik vanavond gezegd heb. als u dit
éne maar meeneemt.... en dan
zeggen ze 't voor de elfde keer. Op
die manier verpest je 't alleen
maar, wist de adviseur.
Joop knikte, hij begreep het. En
zo gebeurde het dat hij
zaterdagavond dat koud, en toch
warm, de huiskamers ingooide en
daarna meteen punt, uit. Het was
geweldig, en opgeruimd zetten wij
ons aan de zaterdagavcndse
televisielol.
Drs. J. M. den Uyl. Foto overgenomen uitJaar te kijk', uitg.
Gooise uitgeverij te Bussum; prijs f 9,90.
Dc rrdactle behoudt zich tin recht voor hnm
ter opname In deze rubriek lueeezondeu me
ningsuitingen verkort weer le geven. Bil pu-
bllkatle wordt mei de nnam van de inzender
ondertekend. Brieven kunnen worden ge-
xiuurd aan het secretariaat hnnfdrednetie
Trouw/Kwartet, postbus xs*. Amsterdam.
Investeringen (1)
Investeringen (2)
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
B.V. De Christelijke Pers
Directie:
Ing. O. Postma,
F. Diemer.
Hoofdredactie:
J. Tammlnga.
Hoofdkantoor B.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 276 - 280,
A'dam. Postbus 859.
Telefoon 020 - 22 03 83.
Postgiro: 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69 73 60 768). Gem.giro
X 500.
ook niet en gaf eerlijk de mening
van het Nederlandse volk weer.
Hiermee is Nederland een van de eer
ste landen (m.i. na Zweden) van de
wereld die een politiek voert, die niet
op eigenbelang gericht is en daar ben
ik erg trots op!
Cothen
Ko van Dijk
Schoelje (6)
De wereldraad van kerken heeft be
sloten om de investeringen in Zuid
Afrika terug te nemen. Ik geloof dat
de bijbel wel dicht gebleven is bij dat
besluit 'Niet door kracht of geweld'
kun je ergens lezen en als de kerk
zich nu tracht waar te maken om als
economisch machtsblok te fungeren,
dan is er wel iets grondig mis.
Andijk
J. Bakker
President Nixon heeft onder de meest
moeilijke omstandigheden de Vietnam-
oorlog weten t e beëindigen. Hij
heeft goede betrekkingen aangeknoopt
met China en Rusland, heeft in het
Midden-Oosten vastberaden de juiste
koers gevolgd en steeds gestreden
voor militaire steun aan Europa.
Geen Watergate of wat dan ook kan
teniet doen wat Nixon voor de we
reldvrede heeft gedaan en nog doet.
Zelfs afzetting zou de verdiensten van
deze staatsman niet kunnen uitwissen.
God behoede president Nixon en zijn
gezin.
Den Haag
D. C. Bogers
Homofilie (3)
Dc kerken mogen geen politiek voe
ren. God wil ons door Zijn woord en
geest regeren. Met haar aktie tegen
Zuid Afrika is de wereldraad op het
verkeerde spoor. Onze tijd wil demo
cratie en wereldvrede. Niet alleen
maatschappelijk, maar ook kerkelijk.
Democratie wil zeggen dat de leden
op alle kerkelijke vergaderingen met
een gelijk aantal zijn vertegenwoor
digd en stemrecht hebben. Alleen de
mocratie kan de kerk haar plaats in
de samenleving weer doen innemen.
Wereldvrede dienen de kerken door
een gemeenschappelijke reformatie
van de godsdiensten. Al met al ge
noeg thuiswerk voor de wereldraad
van kerken.
Rotterdam
P. C. van Wijk
Kabinet Den Uyl (2)
Geirriteerd las ik het stukje over het
kabinet Den Uyl van dhr. Esveldt uit
Ter Aar in Tr-Kw van 22-11. Iedereen,
die de krant maar een beetje leest,
weet echt wel dat het kabinet wél pro
gressief handelt. Men hoeft het Ne
derlandse protest tegen de Chileense
junta, tegen de behandeling van de
Russische dissidenten, tegen schen
ding van de Rechten van de Mens in
Griekenland, verder de verbeterde
ontwikkelingssamenwerking en de
hulp aan de Zuidafrikaanse bevrij
dingsorganisatie maar te noemen, om
deze bewering te weerleggen. Ik kan
dhr. Esveldt vertellen dat een opinie
peiling uitwees dat 65 pet. van het
Nederlandse volk pro-lsraël is. Zou het
dan niet huichelachtig en verraad aan
Israël zijn, om toch maar in het straat
je van de Arabieren te praten? De
Nederlandse regering deed dat dan
Uit Tw-Kw van 22 november blijkt
dat ook de KRO-uitzending de proble
men rond de homofiele mens niet
heeft opgelost Vooral christen-homo
fielen blijken het zwaar te verduren
te hebben. Mij lijkt de aangewezen
weg om deze problematiek uit het
menselijke vlak over te brengen naar
het zakelijke. De verslaggeving geeft
het idee dat het kernprobleem van de
theologen is, dat niet ieder onder
scheid maakt tussen waar de bijbel
spreekt over voortplanting en waar
over sexualiteit. En toch zit hierin
een wezenlijk verschil. Laat men
trachten gezamenlijk hierover tot een
eenstemmig zakelijk inzicht te komen.
Bij de zakelijke discussie hierover
brengt men geen mensen in grote
nood. Wanneer men het hierover eens
is, kan men zinvol gaan werken aar
verwachto hulp voor de homofiele
naaste.
Stiens
H. Veens tra
Hongerakties
Dr. de Jong (11)
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM 'Het bestaan van een ondergrondse kerk in de zin
van Wurmbrands omschrijving, wordt niet door de feiten onder
steund'. Tot deze conclusie komen de deputaten voor algemeen dia-
konale arbeid van de gereformeerde kerken. Zij hebben dit feit en
een keur van andere informatie over de christenen in de socialis
tische landen van Oost-Europa neergelegd in een geschriftje 'Kerken
onderweg in een marxistische samenleving'.
De laatste jaren worden wij regelma
tig opgeroepen, om elders onze mede
mens in dikwijls zeer ernstige nood te
helpen: op zichzelf een goede zaak en
christenplicht. Directe hulp is nu no
dig, maar toch zal onze regering via
ontwikkelingshulp sterk moeten aan
dringen op een heel andere aanpak,
die gericht moet zijn op het voorko
men van al deze hongersnoden, vooral
in Midden-Afrika. Het onoordeelkun
dig gebruik, de ontbossing, gewoonte
rechten, gebrek aan begeleiding van
deze volken en stammen enz. is een
samenbundeling van oorzaken. Het zal
niet probleemloos gaan: structuurver
anderingen, hun fatalistische volks
aard, hun vrijheden, levensgewoontes,
en vele jonge staten zullen ons be
schuldigen van inmenging in hun pro
blemen enz. maar er is geen andere
weg. Directe hulp als nu brengt ook
etm gevaar mee. Men gaat zich instel
len op westerse hulp, leert er mee le
ven. maar het ontneemt hen de vecht
lust om in hun harde bestaan te vech
ten tegen allerlei natuurelementen.
Steun in natura zonder meer maakt
ons indirect medeschuldig aan verde
re verwaarlozing van vele goede
bouwgronden.
Maasland
A. Noorden
Rode school (7)
De eigenlijke vraag is: Heeft het
christelijk onderwijs zich waar weten
te maken of is het een voze vorm ge
bleken? Als lid van de zwarte kou-
senkerk had ik het (on)-geluk een ge
reformeerde mulo te bezoeken. De
treiterijen die ik vanwege mijn afwij
kende kleding zowel van leraren als
leerlingen had te ondergaan, gaven
mij toen reeds te denken. Evenals een
'goedkoop geloof (Bonhoeffer) be
staat, bestaat er ook een goedkoop
christelijk onderwijs. De rode school
heeft dan het voordeel van de eerlijk
heid.
Amsterdam
R. Lindhout
Als bijlage zijn aan het boekje de be
faamde kerstboodschap 1971 van patri
arch Pimen van de Russisch-ortho-
doxe kerk en de hierdoor uitgelokte
correspondentie van de schrijver Sols-
jenitsin en anderen toegevoegd. Het
boekje besluit met een beknopte lite
ratuurlijst
In de ruim honderd pagina's van het
werkje wordt de lezer een zorgvuldig
uitgewogen beeld geschetst van de
toestand van de kerk en de verhou
ding van de kerk tot de marxistische
overheid. Die verschillen van lam" tot
land en van kerk tot kerk. De kerken
in de Sowjet-Unie hebben het het
moeilijkst. In dit land bevinden zich
dan ook grote aantallen christenen in
gevangenissen en gevangenkampen.
Maar hun totale aantal is lang niet zo
groot als Richard Wurmbrand voor
geeft. De verhouding tussen kerk en
staat is volgens het boekje ook aller
minst zo zwart/wit als dc Roemeense
predikant suggereert. Met name in
Roemenië zelf bestaat een orthodoxe
kerk, welke weinig door de staat in
de weg wordt gelegd. In Albanië
wordt daarentegen in het geheel geen
kerk getolereerd en bestaan alleen
huisgemeenten. De situatie in de
overige oost-europese landen bevindt
zich ergens tussen deze twee uiter
sten. Overal wordt de kerk evenwel in
zekere mate in haar ontplooiing be
lemmerd.
Initiatiwniki
Alleen in de Sowjet-Unie bestaat een
'ondergrondse', da. wil zeggen niet-ge-
registreerde kerk, de zg. inibiatiwmiki.
Hun aantal is ongeveer 50.000 (niet,
zoals Wurmbrand zegt, drie miljoen).
Verder worden in een aantal landen
sektes en extreme pinkstergroepen
vervolgd, bijvoorbeeld op beschuldi
ging van dienstweigering.
Er is evenwel geen sprake van een ge
organiseerde of ongeorganiseerde on
dergrondse kerk, die losstaat van de
officieel getolereerde kerkelijke orga
nisaties.
Het boekje van dc gereformeerde de
putaten stelt dat Wurmbrand in de
stalinistische periode verschrikkelijk
geleden heeft in de gevangenis. Hij
schijnt hierdoor geneigd te zijn alles
in de landen van Oost-Europa te per
sen in een zwart/wit-schema, waarin
aan de ene kant de leiding en de offi
ciële kerkleiding zich bevinden en
waarin aan de andere zijde een gro
tendeels fictieve ondergrondse organi
satie staat. Dit doet evenwel groot on
recht aan de vele christsnen, die in
de Oosteuropese landen trachten ge
meente van Christus te zijn, ondanks
de offers die dat kost.
Gevaar
De deputaten concluderen dat finan
ciële steun aan de organisatie van Ri
chard Wurmbrand geen aanbeveling
verdient, omdat zijn groep aan de
communistische regimes propaganda
in handen speelt tegenover de officië
le kerken en omdat Wurmbrand deze
christenen in gevaar brengt. De depu
taten merken op dat de Nederlandse
afdeling van Wurmbrands organisatie,
de 'stichting de ondergrondse kerk'
geen rechtspersoonlijkheid heeft. De
giften aan deze 'stichting' worden ge
stort op de girorekening van de ICCC,
de Internationale raad van christelij
ke kerken, de door de Amerikaanse
predikant Mclntire geleide tegenhan
ger van de Wereldraad van Kerken.
Tegen deze wereldraad richt zich veel
kritiek uit de koker van Richard
Wurmbrand. De deputaten melden
dat Wurmbrand zich na zijn vertrek
Richard Wurmbrand
uit Roemenië bij deze wereldraru als
'communistisch expert' heeft aange
meld. De raad accepteerde hem even
wel niet als zodanig en sindsdien be
hoort de wereldraad tot Wurmbrands
tegenstanders, die hij te vuur en te
zwaard bestrijdt.
Eigen weg
In hun boekje citeren de deputaten
enkele uitspraken van Wurmbrand
over de wereldraad en over een aantal
kerkelijke leiders in Oost-Europa. De
deputaten vragen zich af 'of het een
christen past om zich zo, als Wurm
brand doet, uit te laten over zijn me
de-christenen'. De deputaten wijzen
het 'model-Wurmbrand als benade
ring van de kerk in Oost-Europa af.
Voor financiële en andere steun wij
zen zij op de eigen weg van de diako-
nale organen van de Nederlandse ker
ken. De deputaten pleiten daarnaast
voor versterking van de contacten,
bijvoorbeeld tussen de gereformeerde
kerk van Hongarije en de Nederland
se calvinisten. De relaties zijn reeds
eeuwenoud en zouden heel wel inni
ger kunnen worden, 'waarbij echter
wederzijds er voor gewaakt moet wor
den dat deze contacten niet in de
'toppen', i.e. de synodes blijven han
gen. Juist de gemeenten hebben zo'n
behoefte er aan adt iets blijkt van onze
solidariteit met hen'.
(ADVERTENTIE)
«4
1) Hartig hapje:
Toastje met stukje
gemarineerde haring
of rolmops. Garneren
met tomaat,
f 2) Kippers:
Zó op 't brood óf
even bakken met mes-
puntje boter óf kort koken j
in bodempje water.
3) Bokking:
Gefileerd of gesneden.
Garneren met dun
schijfje augurk.
4) Maatjesharing:
In mootjes op toast
(met stukje tomaat).
Cocktail: 1 dl. room,
2 dl. tomatenketchup,
4 dl. mayonaise en naar
ksmaak sherry of cognac^
Aan politiek doe ik niet en de Arabie
ren haat ik niet, maar het Arabische
standpunt is Israël te vernietigen. Is
raël vecht en vocht voor zijn leven? En
nu zouden wij het in de kou laten
staan, uit angst voor de kou? Nee toch!
Ik heb dr. De Jong een berichtje van
adhesie gestuurd en doe het ook via
dit blad.
Oegstgeest
Mcj. C. A. Koen
De commentaren op de synodediscus
sie over Zuid-Afrika lopen sterk uit
een. Hervormd Nederland schrijft:
'Dat de desinvesteringsresolutie van
de Wereldraad van Kerken vorige
week in de hervormde synode nog
geen schijn van kans maakte, is tot
daaraan toe, maar dat het gematigde,
evenwichtige advies van de raad voor
de zaken van overheid en samenleving
van de tafel werd geveegd, is niet
goed te praten
Met deze papieren in de hand zal
men bij de investeerders zeker vrien
delijk ontvangen worden, maar op
hetzelfde ogenblik worden ingepakt
waar men bij staat. Niet voor niets is
de open brief van Feddema c.s. in die
kring met opluchting begroet. Een en
ander geeft blijk van een betreurens
waardige ervaringsachterstand.'
beurd is. De emotionele verontwaardi-
ging bij de pleitbezorgers van de we
reldraad-koers maakte duidelijk dat
hier wel iets wezenlijks gebeurde. Het
was voor het eerst dat de linkse poli
tieke vleugel een nederlaag leed. Me
dunkt dat veler ogen opengaan ook al
betekent dit niet dat nu de hervorm
de kerk positie gekozen heeft tegen
de wereldraad als zodanig. Maar wel
tegen de huidige koers ervan. Er is
gelukkig een stukje bewustheid geko
men. De vraag is hoe het verder zal
worden uitgewerkt.'
En dan deze in het maandblad Ten
minste:
'Hoe komen die kerken toch aan zo
veel geld, dat zij dit kunnen beleggen
in Zuid-Afrikaanse ondernemingen in
de hoogte van zulk een groot bedrag,
dat door terugtrekking der aandelen
de economie en daardoor de discrimi
natie getroffen worden?'
hele kerk voor deze sektoren al op 25
komen, maar zo groot is het aantal
synodale landelijke sekretarissen niet,
zelfs niet als we de diakonale en fi
nanciële sektor er bij tellen en die
voor de katechese en de vorming.'
Lege maag
Vrijgestelden
Ogen open
In de Waarheidsvriend, orgaan van de
gereformeerde bond, schrijft ir. J. van
der Graaf:
'Ik ben dankbaar om wat hier ge-
Ds. G. Spilt, de gereformeerde-bonder
in het moderamen van de hervormde
synode, werd geïnterviewd door Op
Weg. Op een vraag over het gevaar
van al die raden met vrijgestelde se
cretarissen in de kerk, antwoordt hij:
'Dat gevaar is er en de ontsporingen
zijn er ook. Maar de synode probeert
het te beteugelen allereerst door een
gevarieerde samenstelling van de ra
den. Helaas laten hier mensen uit de
rechtervleugel van de kerk het nogal
eens afweten bij een benoeming. Peri
odiek is er kontakt tussen de sekreta
rissen van de synode en de sekretaris-
Dr. A. H. van den Heuvel
sen van de raden, de informatie door
de notulen en de jaarverslagen. Ook
zijn er periodieke ontmoetingen van
de organen van bijstand met het
breed moderamen van de synode of
met de synode zelf. Overigens, men
heeft wel eens wat overdreven ge
dachten over een leger van sekretaris
sen. Als we nagaan dat de gerefor
meerde zendingsbond. de bond voor
Inwendige zending plus de HGJB sa
men vijf landelijke vrijgestelde sekre
tarissen hebben, geruggesteund door,
laat ik zeggen, een zesde van het aan
tal predikantsplaatsen in onze kerk,
dan zou een evenredig aantal in de
Lege pijp
Ds. A. Faber schrijft in Kerk en We
reld het blad van de vrijzinnige her
vormden:
'Er zijn Christenen die de kwes
tie van de kerkdienst niet hoogst
belangrijk vinden maar integendeel:
zeer onbelangrijk. Zij zijn Christen
om praktische redenen. Voor hen is
het geloof op Maandag. De Zondag is
een dag van ontspanning. De ernst
begint op Maandagmorgen. Persoon
lijk respecteer ik zulke Christenen
wel, maar ze overtuigen mij niet. Het
is zo iets van werken met een lege
maag.'
En we blijven nu maar in de her
vormde kerk tot slot een opmer
king van ds. C. Jongeboer in het Her
vormd Weekblad van de confessionele
vereniging over het tv-optreden van
dr. A. H. van den Heuvel:
'Wanneer houdt hij eens op in het
beeld te komen als een vlotte jongen
met de uitgebrande pijp tegen de lin
kerwang gedrukt? Hij verschijnt daar
voor miljoenen mensen op de buis.
En een uitgebrande pijp als symbool
voor de image van onze secretaris (of
van de kerk) is een irritant gegeven.'
ZONDAG MIDDAG
Het uitzicht op de stad in de sneeuw
is van een bijna serene stilte. Hier,
vlakbij het grote hotel rijdt nog af en
toe een auto zeker gasten die van
Schiphol zijn afgehaald maar ver
der liggen de wegen verlaten. Het
wordt al donker zodat ook de groepen
wandelaars die de grote brede weg
langs het park vandaag hebben be
volkt naar huis zijn gegaan. De onder
gaande zon heeft een onaards gloeien
voltrokken tussen twee flats in, zodat
achter weer andere woonkolossen die
tegen de horizon vervaagden het wel
leek of daar de hemel begon. De lich
ten worden nu hier en daar één voor
één ontstoken. En straks zal de stad
daar liggen, verlaten in een vroeg-
winterse koude. Bevangen door een
vreemdheid die verre in woestijnpa
leizen wonende sheiks haar hebben
aangedaan. Een kleine man loept
dwars het sneeuwveld over en heel
ver weg een jongen met een hond.
Een zondagmiddag in december. De
winter moet nog beginnen. De pre
mier heeft gezegd dat het nog wel
warm kan worden als we straks sa
men opeengepakt in tram en bus naar
ons werk of naar huis gaan. Dat kan
natuurlijk wel en de hele teneur van
zijn spreken volgend is het niet moei
lijk te begrijpen dat hij wilde zeggen
hoezeer we elkaar nodig hebben bij
onze veranderende maatschappij. We
gaan een ander leven tegemoet. Een
bestaan waarin we het ons minder
zullen kunnen veroorloven om langs
elkaar heen te leven. Om te leven bij
onze allereigenste systemen en stand
punten. We zullen het leven moeten
gaan delen zoals de benzine en de
warmte-energie, anders zal het inder
daad bijzonder koud worden. En er is
nog veel meer nodig. Want waar ha
len we de geestelijke energie vandaan
•om hier iets van terecht te bréngen?
Hoe durven we één stap in die veran
derende, nu wel bijzonder snel veran
derende samenleving te zetten zonder
bezinning, zonder inkeer, zonder luis
teren naar die ene Stem die alles van
ons afweet en die nog nocit mensen
alleen gelaten heeft in parken en
woestijnen?
NED. HERVORMDE KERK
Beroepen te Woudenberg: A. Vroegtn-
deweij, te Veenendaal; te Zuidlaren
(toez.R. van het Lindenhout ta Be
verwijk, buitengew. wijkgem.; te
Reeuwijk; E. F. Vergunst te Capelle
a.d. IJssel; te Goedereede, Gouderak,
Streefkerk, Bleskensgraaf, Bruchem-
Kerkwijk en Goudswaard: R. van
Kooten, kand. te Delft.
Bedankt voor Eist (bij Amerongen):
H. van Amstel te Ernst: voor Blijham-
Bellingwolde: K. J. Inberg te Brits-
werd.
Benoemd tot geest, verzorger van de
rust- en verpleegtehuizen te 's Graven-
hage: H. L. Goudt, em. pred. te Sant
poort, die deze benoeming heeft aan
genomen.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Kommerzijl: J. Houwe-
ling, kand. te Giessenburg.
Bedankt voor Leeuwarden-West en
Assen: F. de Jong te Veendam (neemt
geen verdere beroepen in overwe
ging).
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen te Bennekom: G. Bilkes te
Westzaan; te Middelbands: G. Bouw
te Scheveningen.
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt voor Apeldoorn: J. W. Ver-
wey te Hendrik Ido Ambacht; voor
Zwijndrecht: J. Karens te Opheusden.
GEREF. KERKEN
Aangenomen: naar Santpoort: J. Tiers-
ma te Sexbierum (Fr.).
Robert Ludlum: 'De Scarlatti erfenis'.
Uitgave van L. J. Veen, Wageningen.
Prijs 19,50, 352 blz.
De uitgeverij in Wageningen heeft de
uitstekende kans deze in ons land nog
weinig bekende schrijver te introduce
ren, niet onbenut gelaten. Ludlum
heeft vele jaren als acteur in Broad-
way-st ukken geschitterd. Als auteur
vervult hij, zoals we in 'De Scarlatti
erfenis' konden waarnemen, eveneens
een glansrol. De bikkelharde zaken
vrouw Elisabeth, enorme kapitalen
beherend, zoekt haar zoon die miljoe
nen bij honderden achterover drukte
en die onder een valse naam door
dringt in de Nazi-top. De macht van
het geld speelt haar verdoemlijke rol
in deze door en door spannende ro
man, die terecht aan Ludlum wereld
naam bezorgde. Nieuwe inspiratie
deed hem inmiddels al weer twee boe
ken vervaardigen, die ook op hun
beurt reeds zeer hoog op de bestsel
lerlijsten staan genoteerd.
G.L.
VARSSEVELD Bij bodemonder
zoek tijdens restauratiewerkzaamhe
den van de hervormde kerk te Varsse-
veld in de Gelderse Achterhoek, zijn
enkele ontdekkingen gedaan. Binnen
het kerkgebouw werden de bouwkui-
len aangetroffen van een ongeveer uit
het jaar 1050 gebouwde houten kapel.
Voorts wezen resten van vele eeuwen
oude oerstenen en funderingen aan
dat nadien het kerkje enige malen r.s
vergroot en verbouwd.
Omstreeks het einde van de vijftiende
eeuw kreeg de kerk ha2r huidige
vorm, In het jaar 1723, toen het gehe
le dorp door brand was verwoest,
ging ook de kerk verloren. Deze werd
na herbouw in 1728 weer in gebruik
genomen. Van deze brand werden nu
nog asresten aangetroffen. Het huidi
ge restauratiewerk aan kerk en toren
zal zeker nog vier jaar duren.
