VAN DEMETRIUS NAAR DE DEENSE FILM
Gereformeerde gezindte
ontwijkt de kerkvraag
fliBilidil
gouda
Vandaag
door C. G. van Zweden
Trouw
Kwartet
Verontruste geref.
ouderling geschorst
Onder locomotief geraakt
Nieuwe boeken
TKOIW KW ARTET VRIJDAG 30 NOVEMBER 1973
KERK/BINNENLAND
T2/K2'
TRC
AMSTERDAM De vraag of de Deen Jens Jörgen
Thorsen al of niet een film gaat maken over het
zogenaamde liefdesleven van Jezus, kan ons Sibe
risch laten.
Deze (misschien) onverwachte conclusie is het re
sultaat van een wat koele (siberische) benadering
van de feiten. Bij die benadering gaat het uitslui
tend om argumenten.
Het eerste argument is aan de bijbel
ontleend. In Handelingen 19 staat het
verhaal van Demetrius, een zilversmid
uit Efeze, die een heel typerende fout
maakte. Het is een zeer volkse geschie
denis. die juist in een tijd van de
monstraties en opstootjes, erg indrin
gend overkomt. Demetrius verdiende
oen goed belegde boterham met het
vervaardigen van zilveren tempeltjes
van de godin Artemis. En hij was de
enige niet. Tientallen zilversmeden in
Efeze hadden hun bloeiende negotie
te danken aan de plaatselijke godin,
wier beeld zo geloofden de Efe-
ziërs uit de hemel was gevallen.
Men heeft het vermoeden dat het
beeld van de 'Artemis der Efeziërs' ge
sneden was uit een meteoorsteen.
Vandaar het hardnekkige geloof dat
zij 'uit de hemel was gevallen'.
Demetrius leeft in de tijd dat Paulus
zijn zendingsreizen maakte. In die tijd
wordt het handwerk van Demetrius
en zijn vakgenoten gaandeweg be
dreigd. De vraag naar Artemistem-
peltjes neemt af. Gevolg: minder
werk. Bovendien moeten Demetrius
en zijn collega's hun prijzen
aanpassen.
Treurnis
Deze treurnis is allemaal te wijten
zo menen zc niet ten onrechte aan
de verbreiding van het christelijk ge
loof. Maar Demetrius laat het er niet
bij zitten. Hij belegt een vergadering
met collega's en zet uiteen waarom de
handel stagneert. Hij wijst bovendien
de boosdoeners aan: Paulus en zijn
reisgenoten, die een nieuwe leer ver
breiden. Demetrius, die zijn argu
menten eerst via de portemonnee
speelt, komt daarna met een religieus
sausje: de bekende taktische volgorde.
Het gevaar dreigt, zo zegt hij, dat de
belangstelling voor de tempel van de
grote godin Artemis zal afnemen. Zo
zal Artemis van haar luister worden
beroofd.
Bij het horen van die woorden is de
maat voor de handwerkslieden vol.
Ze worden woedend, en met de kreet
'Groot is de Artemis der Efeziërs'
gaan ze de straat op. De inwoners van
Efeze, tuk op een relletje, drommen
al gauw door de straten want er is
wat te beleven. Ze stormen naar het
theater en sleuren een paar reisgeno
ten van Paulus (Gajus en Aristar-
chus) mee, want het is altijd aardig
een paar zondebokken bij de hand te
hebben om af te tuigen.
Toestanden
In het stadstheater ontstaan tumult-
tueuze toestanden. Aanvankelijk krijgt
niemand vat op de verhitte gemoe
deren. Twee uur lang klinkt als uit
één mond de leuze 'Groot is de Arte
mis der Efeziërs'. Dat zal wel gescan
deerd en met handgeklap gebeurd
zijn. Een soort stadion-effect.
De latere christenheld heeft op deze
geschiedenis meestal met opmerkelijk
vertoon van gezond verstand gerea
geerd. Die christenen zeiden: bij de
heidenen staat de wereld op z'n kop.
In plaats van dat Artemis de Efeziërs
beschermt, beschermen de Efeziërs
Artemis. Die mensen moeten hun ei
gen god verdedigen tegen een paar
vagebonden met een nieuwe leer.
Deze reactie is in de christelijke tra
ditie nooit aangevochten. Tot op de
dag van vandaag zullen dominees die
over Handelingen 19 preken, niet
nalaten te wijzen op deze onbeholpen
en zelfs primitieve houding. In plaats
van hun godin te vertrouwen, doen
de Efeziërs het omgekeerde: ze kon
den met hun opstootje geen beter be
wijs leveren dat ze totaal niets van
hun Artemis verwachtten.
In 1958 schreef Harry Mullsch zijn toneelstuk Tanchelijn, dat al spoe
dig aanleiding gaf tot moeilijkheden, omdat het aanstootgevend zou
zijn. Hier ziet men Jeröme Reehuis in de rol van Tanchelijn.
Soortgelijk
De christenen van nu lijken soortge
lijk te reageren. De naam van Jezus
heeft al tweeduizend jaar de meest fa-
tastische stormen doorstaan, maar nu
een per saldo middelmatige figuur als
Thorsen het voornemen heeft een an
der beeld van Jezus te schilderen dan
het beeld dat ons van Paulus bekend
is, lopen ze te hoop.
Ik kan er inkomen dat christenen
zich gekwetst voelen. Maar hun on
rust en htm emotionele (ook agressie
ve) taal, onthult een grondhouding,
waaruit griezelig weinig vertrouwen
spreekt in de zaak waarvoor ze zeggen
te staan. In het perspectief van de
geschiedenis is de rel te lachwekkend
om te noemen. De Deense predikant
Sandbaeck heeft trouwens geprobeerd
zijn landgenoten tot bedaren te
brengen met de mededeling dat een
protest tegen de film belachelijk is
omdat het beeld van God niet door
mensen overeind wordt gehouden.
Het tweede argument.
Het spreekt vanzelf dat soortgelijke
incidenten als nu met Thorsen, in al
le eeuwen hebben plaatsgehad. Steeds
was het sop de kool niet waard. Dat
is ook nu zo.
In ons recente verleden kan ik in ons
piepkleine culturele wereldje wel een
paar voorbeelden noemen.
Rellen
Denkt u eens aan de rel in de jaren
vijftig rondom het toneelstuk Tanche
lijn van Harry Mulisch. Onlangs heeft
de NOS een herhaling van dit stuk op
het scherm gebracht.
De tweede rel die me voor de geest
staat, betreft het programma 'Zo is
het toevallig ook nog eens een keer'.
Het ging toen (omstreeks '64) om het
gebruik van de vorm van het Onze
Vader.
De derde rel, herinner ik me, moeten
we weer enkele jaren later dateren.
Er is toen (vergeefs) een proces ge
voerd tegen Gerard Komelis van het
Reve, omdat hij in zijn boek 'Nader
tot U' een passage over god, die in de
gedaante van een eenjarige muisgrijze
ezel bij Gerard langskwam.
Als vierde en vijfde rel herinner ik u
aan de musicals 'Jesus Christ Super
star' en 'Godspel', die beide nogal wat
deining veroorzaakten. Er zijn veel
publikaties aan gewijd, onder meer
een brochure van de Marienschwester.
Tenslotte kunnen we nog denken aan-
de emoties die oplaaiden bij de ver
toning van een film van Dennis Pot
ter.
Thorsen
En nu zitten we dan met Thorsen, die
door de fanatieke reacties overal ter
wereld, alleen maar gestijfd, wordt in
zijn vooropgezette mening, namelijk
dat de christenen beslag hebben
gelegd op een beeld van Jezus, en dat
zij dit beeld met zo grote tyrannieke
heftigheid verdedigen, dat buiten
staanders er eenvoudig af moeten
blijven. Thorsen meent dat het beeld
van de christenen eenzijdig is. De vol
komen uit de pan rijzende reacties
van de mensen (er kwamen zelfs ste
nen door zijn ruiten) hebben hem se
dertdien een kick gegeven. Hij weet
nu dat het porselein geraakt is, en hij
is stellig van plan de kassa te laten
rinkelen. Hij ziet die reacties (vanuit
zijn standpunt niet onlogisch) als be
wijzen voor de juistheid van zijn me
ning.
Of de film van Thorsen er nu komt
of niet, dat maakt nauwelijks verschil.
De rel is er, en verdwijnt straks in
het slib van de geschiedenis: een on
interessant geval, hoogstens van be
lang om te bewijzen hoe angstig het
crisisgevoel van de christenen in de
jaren zeventig was.
Derde argument
Een derde argument.
Christenen die zeggen dat ze gekwetst
zijn in hun diepste overtuiging,
veinzen niet, maar toch komt hun ge-
kwetsheid op de buitenwereld niet ge
loofwaardig over, omdat christenen in
hun eigen gelederen altijd veel spot
met andermans geloof hebben toege
staan. Ik zwijg maar over de christe
lijke houding tegenover het moham
medanisme, of tegenover het joden
dom.
Dichter bij huis hoef ik wat de pro
testanten betreft te herinneren aan de
kwalijke straatliedjes over Maria, die
opzettelijk kwetsend waren en in
roomskatholieke oren stuitend moeten
hebben geklonken.
Vierde argument
Een vierde argument.
Christenen die een algemene veront
waardiging zeggen te kanaliseren en
actie voeren voor een zo massaal mo
gelijk protest, kan men in hun bedoe
lingen alleen respecteren. Maar het is
niet overbodig hen te herinneren aan
kwalijke neveneffecten die een geor-
ganiserede verontwaardiging oproept.
De op zichzelf geheel begrijpelijke
verontwaardiging die destijds gericht
was tegen het team van 'Zo is het',
heeft een stroom van drek meege
voerd. Deskundigen hebben zich lange
tijd daarna bezig gehouden met de
onbegrijpelijke verachting en haat die
spraken uit de briefjes die bijvoor
beeld Mies Bouwman (één van de
teamleden van 'Zo is het') in haar
bus kreeg. Er zijn aanwijzingen dat
de protesten tegen Thorsen soortge
lijke neveneffectien oproepen. Men
kan moeilijk volhouden dat de stenen
die door zijn ruiten zijn gesmeten uit
acceptabele motieven werden gegooid.
Wie uit de bovenstaande argumenten
de conclusie trekt dat ik het opneem
voor Thorsen, zit er naast. Ik voel me
niet verwant met de ideeën die Thor-
Het beeld van de Artemis der Efeziërs.
De zilversmid Demetrius en zijn vak
genoten verdienden een goede boter
ham met het vervaardigen en verkopen
van zilveren Artemistempels. Toen het
christendom doordrong in de streek
van Efeze, kwam de klad in hun nego
tie. Dat werd door de handwerkslieden
niet in dank afgenomen.
sen over Jezus heeft. Het gaat mij al
leen om de vraag wat je na een zo
koel mogelijke registratie van de
feiten in de vingers houdt. Per saldo
niet veel.
Formeel kunnen we niet eens volhou
den dat Thorsen opzettelijk heeft wil
len kwetsen. Hij heeft alleen gezegd
dat hij uit is op een schok-effect.
Hij is nu eenmaal gefixeerd op de idee
dat kerk en christendom in de loop
van de eeuwen een te smal en te bloe
deloos beeld van Jezus hebben ge
maakt.
Wat dat betreft is zijn idee niet bijs
ter origineel.
De rcdncllc brhoudl zich hel recht voor haar
ler opname in deze rubriek toegezonden me-
ntngsulUngen verkort weer tc geven. BI) pu-
blikmie wordt niet de nnam van de Inzender
ondertekend. Brieten kunnen worden ge
stuurd aan bel secretariaat hoofdredactie
Trouw/Kwartet, postbus 839. Amsterdam.
Stakingsrecht
Het is gewoon* schandalis Kuypers
energieke poging in 1903 om de
staatsveiligheid en de goede orde in
het binnenland te handhaven een
worgwet te noemen. Dat links zulks
doet is verklaarbaar. Maar dat een AH
Tweede Kamerlid (t.w. mr. G. C. van
Dam) blijkens Tr-Kw van 16 dezer 'de
vruchten van de wetgevende arbeid
van Kuyper beslist niet wilde vast
houden' geeft toch blijk dat men in
AR kring danig aan het verwateren
is. Wie vasthoudt aan de oude be
proefde beginselen kan in dezen veel
meer waardering hebben voor hetgeen
de lieren Abma (SGP) en Jongeling
(GPV) over deze zaak te berde brach
ten.
Islc Ex!oermoud
J. Tipker Kzn
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
B.V. De Christelijke Pers
Directie:
Ing. O. Postma,
F. Diemer.
Hoofdredactie:
J. Tammlnga.
Hoofdkantoor ti.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 276 - 280,
A'dam. Postbus 859.
Telefoon 020-22 03 83.
Postgiro: 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69 73 60 768). Gem.fliro
X 500.
Midden-Oosten (82)
Naar mijn mening heeft in het verle
den n.a.v. de gebeurtenissen in het
Midden-Oosten nog nimmer iemand
zich publiekelijk afgevraagd hoe wij
zouden reageren, als eens twee tot
drie miljoen uit Zuid-Afrika verdre
ven ex-Nederlanders hier hun (ver
meend) heilige, oudvaderlandse grond
desnoods gewelddadig zouden komen
opeisen. Een vroegtijdige uitwerking
van bovenstaande leerzame mogelijk
heid had ons wellicht kunnen ont
nuchteren en veel onheil kunnen be
sparen. Ik weet natuurlijk drommels
goed. dat de vergelijking niet geheel
en al opgaat.
Amstelveen
C. van Altena
Midden-Oosten (83)
De oliecrisis houdt heel de wereld ge
vangen. Maar laat ons de kern der
zaak de vijandschap van de Arabie
ren tegen de Joodse staat niet uit
het oog verliezen. Het gaat sommige
Arabische leiders al niet ver genoeg
meer als Israël de bezette gebieden
prijsgeeft en tot vroegere grenzen te
rugtrekt; ze willen verder gaan. Men
is zich bewust geworden van de ver
strekkende macht van de olieboycot
en wil daaruit munt slaan. Eén van
de oliesjeiks vend, dat de Amerikaan
se gedachten over een vrede in het
Midden-Oosten niet ver genoeg gin
gen, maar dat er een 'absolute oplos
sing moest worden gevonden. Zulke
woorden roepen associaties wakker
met woorden van weleer uit Duit
se mond 'die Endlösung der Ju-
denfrage'. De Endlösung werd vernie
tiging van de Joden, die men grijpen
kon. Zonder nog te willen stellen dat
de Arabieren uit zijn op de vernieti
ging van het volk van de staat Israël,
mag men toch wel zeggen dat het
voortbestaan van de staat op het
scherp van de snede is beland. Wat
tanks en projectielen niet konden be
reiken Israël uit te schakelen
poogt men thans langs deze weg te
bewerkstelligen: Israël te verdrinken
in de olie.
Amsterdam
ds. H. v. d. Linde
Prof. J. Kamphuis tot verontrusten:
ADVERTENTIE
Van een onzer verslaggevers
AMERSFOORT Het grote gevaar voor de 'gereformeerd-gezinden is niet de schriftkritiek of liet
horizontalisme, maar juist die zogenaamde gereformeerde gezindte, die de ogen sluit voor de kerk
vraag. Dit zei de vrijgemaakte prof. J. Kamphuis woensdag op de eerste gezamenlijke vergadering van
verontrust-gereformeerde en vrijgemaakt-gereformeerde predikanten.
DOX E
Prof. Galjaard
Het denkbeeld van prof. Galjaard. dat
ergelijke afwijkingen voor de geboor
te op te sporen zijn. moet als zeer ge
vaarlijk worden beschouwd. Abortus
is op zichzelf nog een fel omstreden
zaak. maar als het ooit tot een legali
sering zou komen, dan dient hierbij
vooropgestel 1 te worden, dat de be
slissing hierover bij de ouders van
het ongeboren kind ligt en in geen
geval bij wat de professor met de ge
meenschap aanduidt, maar wat in de
praktijk neerkomt op de medische
stand. Ik begrp niet waar prof. Gal
jaard het recht vandaan meent te kun
nen halen, te mogen oordelen op
grond van een geconstateerde handi
cap, of iemand zal leven of reeds voor
de geboorte ter dood zal worden ge
bracht. Het economisch argument dat
hij aanvoert, neigt m.i. sterk naar fa
scisme.
M. L. Joeksema
Amsterdam
Het gebeurt niet vaak, dat er zo'n
groot verschil is tussen een openings
woord en het daarop volgende refe
raat als gisteren tijdens deze ontmoe
ting van de beide predikantenvereni
gingen. De voorzitter van de veront
rust-gereformeerde predikantenvereni
ging Calvijn, ds. Schelhaas uit Delft,
zei in zijn openingswoord, dat de ver
ontrusten in de gereformeerde kerken
dan wel niet voor de wereldraad zijn
of 'samen op weg' willen met de her
vormden. maar dat zij wel degelijk
ernst willen maken met de in de bijbel
geboden eenheid. De toestand in de
gereformeerde kerken zag hij snel
slechter worden. Tenzij er radikale
bekering komt, is er geen hoop meer
Maar tegelijk zag ds. Schelhaas een
bijbelse oecumene groeien, waarvan
hij het contactorgaan van de gerefor
meerde gezindte en de evangelische
omroep als symptomen noemde. Hij
sprak van een spontane herverkave
ling.
De ontmoeting met de vrijgemaakte
predikanten is er een uit een reeks.
Eerder sprak prof. dr. C. Graafland
van de gereformeerde bond voor 'Cal
vijn'. Ontmoetingen met de buiten-
verbanders en de christelijke gerefor
meerde predikanten staan nog op het
programma. 'Calvijn' heeft haar lid
maatschap ook opengesteld voor pre
dikanten uit de gehele gereformeerde
gezindte.
Kinderen
Het volgende betoog van prof. Kamp
huis was een aanval op de 'gerefor-
meerde-gezindte'-ideologie. Tot de ge
reformeerde gezindte worden volgens
Prof. J. Kamphuis
het spraakgebruik de mensen gere
kend, die 'gereformeerd gezind' zijn.
Prof. Kamphuis wilde nu niet spreken
over de vraag, of iemand als prof.
Kuitert of dr. Wiersinga daarbi' ho
ren, maar of de kinderen erbij horen.
Het antwoord moet ontkennend lul
den, omdat kinderen nog geen gezind
heid hebben, en daarmee is de term
veroordeeld. Ze is dopers en niet ver-
bondsmatig-gereformeerd. Het subjec
tieve moment, het 'gezind-zijn', de
(ADVERTENTIE)
kaarsen
'n pracht kado
F Vraag uw winkelier de gratis folder met leuke kaarsentlps.
persoonlijke overtuiging is beslissend
voor het erbij horen.
Prof. Kamphuis vond het heel begrij
pelijk, cat zij die in hun eigen kerk
teleurgesteld zijn, nu hun heil zoe
ken in de 'gereformeerde gezindte'.
Maar dit zoeken verdringt de konink
lijke weg van de reformatie van de
kerk. Hij noemde de 'gereformeerde
gezindte' daarom een vluchtheuvel,
een nieuwe vorm van het achttiende-
eeuwse conventikel. Maar evenmin als
het voncentikel weet de 'gereformeer
de gezindte' raad met de kinderen.
Men kan van zijn vijanden leren, zei
prof. Kamphuis, toen hij prof. dr. Ca.
Augustijn citeerde. Deze bond de ver
ontrusten op het hart, kerkelijk te
blijven denken en in de kerk niet aan
groepsvorming te doen. Terecht ziet
prof. Augustijn, dat het niet om de
gezindheid van personen moet gaan,
maar om de vergadering van de kerk,
aldus prof. Kamphuis, die daar wel
meteen aan toevoegde, dat prof. Au
gustijn daarbij de bijbel niet als
norm erkent. Mogen wij, die die
norm wel kennen, haar frustreren
door de gezindheid van personen tot
kriterium te maken? De gezindte
moet dienstbaar zijn aan het doel, de
vergadering van Christus' kerk.
Buiten-verbanders
In de discussie ging het vooral om
het image van de vrijgem aakten en de
breuk met de buiten-verbanders. 'Die
breuk maakt het voor ons onverkoop
baar, om aan te sturen op fusie van
de verontrusten met d vrijgemaak-
ten', zei ds. Schelhaas. Prof. Kamp
huis zei: 'Juist om de band te bewa
ren met de gereformeerde belijders,
hebben wij ons neen geformuleerd te
gen het independentisne, het moder
nisme en het oecumenisme, dat wij
naar voren zagen komen in onze
kring. Het lag al in de open brief, dat
ds. B. J. F. Schoep (een van de op
stellers van deze brief, die later over
ging naar de gereformeerde kerken)
nu een van de promotors is van prof.
Kuitert'.
Prof. Kamphuis duidde het kerkver
band van ds. Schelhaas en zijn colle
ga' s consequent aan als de 'eens-gere
formeerde kerken'. Toen hem daar
naar gevraagd werd. zei hij, dat hij
dat deed in navolging van de even
eens aanwezige ds. W. C. van den
Brink, die immers na de vorige syno
de had geschreven, dat de gerefor
meerde kerken zijn begraven in de
bossen \an Lunteren.
Zwitsers herenhorloge
- automatisch
-datumaanduiding
- stalen band
v.a. 145.-
dj
HEL EN VERDOEMENIS
Het is een wat beschamende ervaring
als je een kerk jaren lang bezig ziet
om het evangelie te verkondigen, om
op een verantwoorde wijze vanuit dat
evangelie, vanuit het geheel van de
Schriften, oriëntatie in dit verwarde
leven aan te reiken en dan ineens be
merkt hoezeer dit alles langs mensen
heen gegaan is. Je ontdekt dat soms
ineens wanneer de noodzakelijke ver
anderingen waarin wij allen betrok- j
ken zijn aan de orde komen. Dan kan
daar ineens iets naar boven komen
waarvoor je je eigenlijk schaamt. Zo
iets moet het geweest zijn toen in de
duitse kerk in de jaren dertig als een
wilde heidense loot de beweging van j
de Deutsche Christen omhoog schoot,
een beweging die zich homogeen ver-
klaarde met het nazibewind tot de jo- -
denvervolging toe. Het schijnt niet j
veel te helpen in sommige gevallen.
Iemand zei in deze dagen het ging
over de toekomst van de kerk 'er
zal weer hel en verdoemenis gepreekt
moeten worden'. Je vraagt je dan af
waar zoiets vandaan komt. We hebben
de laatste jaren nog al eens gedroomd
van een nieuwe kerk, een kerk waar
in, enfin, ieder vulde dan z'n eigen
idealen in. Maar is dit ook een droom
een kerk waarin weer hel en verdoe
menis gepreekt wordt? Gelukkig heb
ik zo'n kerk nooit meegemaakt. Ik be
grijp ook nooit hoe dat zou moeten:
hel en verdoemenis preken. De hel en
de verdoemenis van de mensenzoon
aan het kruis? Bedoelt men dat? Be
doelt men dat zijn kruis te licht
wordt opgenomen of voorbijgegaan?
Bedoelt men dat wij tegenwoordig
nog iets anders willen weten dan Je
zus Christus en die gekruisigd? Als
dat dan tenminste zo was, ja, dan zou
ik het kunnen begrijpen. Maar hoe
kan een kerk hel en verdoemenis pre
ken? Wat kan een kerk anders doen
dan 'dit evangelie verkondigen', zoals
de Heer gezegd heeft. Is dat geen ern
stige zaak? Ja, natuurlijk, maar afge
zien wat dat allemaal precies is, hel
en verdoemenis (gelukkig kan nie
mand zich een voorstelling daarvan
maken, of het moest zijn zoiets als
een stadion vol arrestanten), de ernst
ligt ergens anders. Bij Hem die ons
oproept om achter Hem te komen,
omdat Hij het leven is. Als dat niet
voldoende is dan helpen 'hel en ver
doemenis' ook niet, zoals ze in 't ver
leden ook niet geholpen hebben. Ver
geef me de toer, van dat het helpen
moet. Je doet toch weer gauw mee op
dit niveau.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM 'We zijn een ver
wacht stadium ingegaan', merkt in
Waarheid en Eenheid, het blad van
de gereformeerde verontrusten, ds. J.
B. van Mechelen uit Urk op als kant
tekening bij een bericht uit het kerk
blad van de gereformeerde kerk van
Rotterdam-Papendrecht, waarin mede
deling wordt gedaan van de gedeelte
lijke schorsing van een van de ouder
lingen.
Deze ouderling, W. A. Roskam zou in
voorkomende gevallen gemeenteleden
geadviseerd hebben elders, met name
in vrijgemaakte kring, kerkdiensten
te bezoeken, omdat de eigen kerkdien
sten niet voldoende naar Schrift en
belijdenis zouden zijn. Ook zou hij
hebben geadviseerd om kinderen kate-
chisaties te laten bijwonen van andere
kerken dan de eigen kerk en hebben
gesproken over vermindering van de
kerkelijke bijdragen. Ouderling Ros
kam is in beroep gegaan bij de classis
Rotterdam.
In 'Waarheid en Eenheid' wordt ook
meegedeeld, dat het gesprek tussen
het moderamen van de synode en een
delegatie van de vereniging van ver
ontrusten zal plaats vinden op vrijdag
14 december. Het initiatief tot dit ge
sprek is van de synode uitgegaan.
'Waarheid en Eenheid' zegt er van: "t
Zal van onze kant een getuigenis wor
den. We hebben ons allang genoeg
door gesprekken in laten kapselen.
Die tijd is voorbij'.
TERNEUZEN De 55-jarige gehuw
de arbeider G. M. Biesebroek uit St.
Jansteen is op de cokesfabriek te
Sluiskil onder een locomotief terecht
gekomen. Het slachtoffer was op slag
dood.
NED. HERV. KERK
Aangenomen naar Oudkerk: J. Rien-
stra te huurlo.
Bedankt: voor Monster; H. Jongerden
te Veenendaal.
Afscheid: op 2 dec. van Katwijk aan
Zee: C. v.d. Bergh, ber. te Rotterdam-
Z; van Hoofdplaat: mevr. dr.C.Roze-
mond. ber. te Haarlem (Waalse gem):
(geest. verz. 'Meer en Bos' te Heem
stede: mej. J. H. Bethe, wegens emeri
taat van Hendrik Ido Ambacht: C.
Baas, wegens ben. full-time legerpred.
(wordt in diezelfde dienst bevestigd).
Intrede: te Krimpen a.d. IJssel (b.w.)
P. Kolijn uit Kootwijk; te Heukelum:
kand. W. L. v.d. Geer uit Bilthoven.
Emeritaat verleend aan J. T. Door
nenbal te Oene (wegens gezondheids
redenen).
GEREF. KERKEN
Intrede: te Barendrecht: C. Warner te
Noordwijk en E. P. Bosman, voorheen
docent aan de theol. opleidingsschool
te Soemba; te Delft-Abtswoude: J. W.
Genuit te Vlissingen.
Overleden: H. P. Rutgers (69) em.
pred. te Veenendaal. V/as pred. te
Vinkeveen en te Anna Paulowna.
GEREF. KERKEN (VRIJG)
Beroepen: te IJmuiden: J. Strating te
Bunschoten; te Mussel: J. Hoorn,
kand. te Sappemeer.
CHR. GEREF. KERKEN
Afscheid: van Vlaardingen: G. J.
Buijs, ber. te Broeksterwoude
Beroepen te Driebergen: P. Sneep te
Alphen a.d. Rijn.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen: te Sunnyside (VS): J. van
Haaren te Amersfoort, die bedankte
voor Wageningen.
ALG DOOPSGEZ. SOCIËTEIT
Intrede op 1 dec. te Meppel: J. Ro-
waan te Franeker.
Menselijke gelijkheid onder voorbe
houd, een analytische beschouwing
over sociale gerechtigheid door H. i
Vos. Uitg. Ambo, Bilthoven. 93 blz
(8.90).
De Chinese traditie; redactie: Ray
mond Dawson; uitgeverij Arbeider
spers, ƒ32.50.
De Lange mars 1935, door Dick Wil
son; uitg. Arbeiderspers, prijs 28.50.
Deze boeken zijn verschenen als de
nummers 3 en 4 in de reeks Chinese
Bibliotheek van de Arbeiderspers. De
Chinese traditie is een verzameling
opstellen van deskundigen over de
Chinese beschaving door de eeuwen
heen en de invloed daarvan op het
China van nu en de rest van de we
reld.
Over één zeer bekend onderwerp uit
de lange geschiedenis van China gaat
het tweede boek, De Lange Mars. On
der die naam is bekend geworden de
lange tocht, die Mao Tse Toeng en
zijn volgelingen in 1934 en 1935
maakten. Begonnen als een wanhopige
ontsnappingspoging bleek de lange
mars uiteindelijk beslissend te zijn
voor de verdere ontwikkeling van
China.
