KENNEDY:
DE HOOP
DAT HET
ANDERS KON
t
Geheim bezoek aan Feisal werd beslissend
door Michael Stein
door Jelte Rep
H W'/K\V \RTIiT ZATERDAG 24 NOVEMBER 1973
BUITENLAND T13/K15
iADATS MEESTERSPEL TEGEN ISRAEL
e denkt dat deze oorlog ons geleerd heeft datruimte en verdedigbare
;nzen in een moderne oorlogvoering geen zin meer hebben, die vergist zich.
hebben veel geleerd. Maar dat we naar de grenzen van 1967 terug zouden
eten, grenzen die toen al onze buren tot agressie verleidden, dat hebben
niet geleerd.
HMPI PT
het woord is de 75-jarige Israëli-
premier Golda Meir. Tijdens de
le parlementszitting voor de alge
verkiezingen van 31 december
zij het woord, verdedigt zij het
d van haar regering, herhaalt de
nenten die ze al honderden ma-
en beste heeft gegeven voor poli
diplomaten en journalisten. De
al lang versleten zinnen komen
zaam uit haar mond. Want zij
zoals een ieder in de zaal, dat
ze zegt, in feite een lijkrede is
een plotseling cm het leven ge
in politiek.
is in Israël verbitterd, gedepri-
d, bang voor de toekomst. De ou-
herinneren zich de jaren vlak
het uitbreken van de tweede we-
lorlog, toen de Britse mandaatmo-
heid de poorten van Palestina
terwijl in Europa miljoenen Jo-
ii doodsnood waren en niemand
egen protesteerde, omdat ook
al olie en de strategische ligging
de Arabische landen van over-
end belang werden geacht. En
rngeren verwijten de leiders, die
tientallen jaren in hun posities
vastgeroest, dat de toekomst op-
v voor jaren levensgevaarlijk en
;er is geworden, door de onjuiste
';ortzichtige beslissingen van bo-
krant drukt de gevoelens van de
len uit in een cartoon, waarin
de nog voor kort zo bewonderde
evvierookte bondskanselier Willy
dt ziet knielen ditmaal niet
een herdenkingsmonument voor
oorde Joden maar voor een
ische oliebron. Er worden geen
>en gemaakt, zelfs niet over de
raak van de Westduitse minister
buitenlandse zaken, die opmerkte
de Bondsrepubliek bijzondere be-
ingen onderhoudt met de staat
1, maar even bijzondere betrek-
in met de Arabische staten.' Men
lieert haast berustend de nu vol-
in isclatie van de staat Israël, die
-oor kort zo sterk, zo zelfverze-
leek. Zoals een regeringsambte-
een paar dagen geleden doodse-
tegen mij zei: 'We moeten er
rekening mee houden dat heel
pa, Nederland incluis, de betrek-
in met ons verbreekt. Olie is dik-
ian bloed.'
anders is de stemming in Cairo,
het gevoel overheerst dat de on-
ilijke situatie van geen-vrede-en-
-oorlog nu eindelijk op zijn einde
t, dat Israël binnen niet al te lan-
jjd alle bezette gebieden zal moe-
opgeven, dat daarmee de over-
sende positie van de gehate staat
goed verleden tijd is en de einde-
herhaalde uitspraak bewaarheid
!t, dat de tijd in het voordeel van
rabieren werkt. Egypte heeft im-
na een zegenrijke slag die zes
duurde, een gelijkspel met de Is-
's dat een week lang duurde, en
militaire nederlaag die elf dagen
de, toch de oorlog gewonnen.
Grappenmakers in Cairo mogen dan
wel opmerken dat het president Sadat
twintigduizend doden en gewonden
kostte (onder wie zijn halfbroer, die
als MIG-piloot boven de Sinai sneuvel
de), de helft van zijn artillerie, een
derde van zijn tanks, eenkwart van
zijn SAM-raketten en ongeveer 1500
vierkante kilometer van de vrucht
baarste grond van Egypte, de zgn.
Zwarte Aarde op de westelijke oever
van het Suezkanaal om de thee te mo
gen gebruiken met een haastig aange
vlogen Nobelprijs-winnaar. Maar hoe
ze ook spotten en er zijn weinig
spotters op het ogenblik in Egypte
feit is, dat president Sadat dankzij
een briljant uitgevoerde politiek, zijn
reeds verjaard geachte beloften heeft
ingelost om aan de Israëlische bezet
ting een einde te maken door middel
van een combinatie van militaire en
politieke stappen. Niemand twijfelt er
meer aan dat aan die bezetting bin
nen een jaar een eind zal komen. De
man, die tot vcor kort door zijn eigen
volk niet au serieux genomen werd,
heeft zich in één klap binnen Egypte
volkomen gerehabiliteerd^. 'Onder Nas
ser was hij de ezel van zijn baas, toen
werd hij benoemd tot. baas van alle
ezels, maar nu is de ezel een hengst
geworden', zei een Egyptenaar vol
trots tegen mij.
Hoe komt het dat de situatie in het
Midden-Oosten politiek zo drastisch is
veranderd, terwijl de militaire ver
houdingen tussen de Arabische lan
den en Israël tóch eigenlijk nog
steeds niet ingrijpend zijn gewijzigd?
De belangrijkste oorzaak is dat presi
dent Sadat voor de eerste maal in de
geschiedenis van het Arabische natio
nalisme erin is geslaagd een bondge
nootschap te verwezenlijken tussen
het doodarme, maar bevolkingsrijke
en potentieel machtige Egypte
enerzijds en de schatrijke, maar be-
volkingsarme Arabische olie-produce
rende landen anderzijds. Juist omdat
Sadat zich willens en wetens niet op
wierp als de Arabische leider bij uit
stek, zoals Nasser altijd had gedaan,
was hij in staat het door Nasser tever
geefs nagejaagde doel te bereiken: dat
Egypte op grote schaal gebruik kon
maken van de Arabische olieschatten.
Wat Nasser niet had kunnen doen,
vanwege de mythe, die hem en het
nasserisme omgaf, kon Sadat wél doen
in een langzaam en geduldig proces:
de banden tussen Egypte en Saoudi-
Arabië versterken en daarmee de ban
den tussen Egypte en het gehele Ara
bische schiereiland, dat onder de in
vloed van Saoudi-Arabië staat
Feisals angsten
Koning Feisal van Saoudi-Arabië, die
zich altijd afzijdig had gehouden van
het politieke gewoel buiten het Arabi
sche schiereiland (voorzover dat ten
minste niet zijn eigen positie bedreig
de), besefte namelijk dat de toestand
van geen-oorlog-en-geen-vrede waarin
Egypte verkeerde, zijn uitwerking
niet zou missen in Saoudi-Arabië.
Want in Saoudi-Arabië levens min
stens 20.000 Palestijnen en 100.000
Egyptenaren, die voor het allergroot
ste deel de intellectuelen en de tech
nici van het land zijn. De steeds ster
ker wordende aandrang van Egypte
en de Palestijnen op meer Arabische
solidariteit en vooral op het gebruik
van de olie als wapen in de strijd te
gen Israël, had Feisal tot dusver afge
daan met de opmerking dat hij niet
de enige levensbron van zijn land kon
dempen. Maar naarmate het duidelij
ker werd dat Saoudi-Arabië het ook
in de toekomst niet zonder Palestij
nen en Egyptenaren kon stellen vóór
zijn binnenlandse ontwikkeling en
naarmate het inzicht groeide dat een
verdergaande opvoering van de olie-
produktie (zoals de Amerikaanse
bondgenoten eisten) Saoudi-Arabië al
leen maar kon benadelen, vanwege de
vloed van in waarde dalende dollars,
die men toch niet kon besteden, werd
koning Feisal steeds bereidwilliger
om met Sadat in zee te gaan. Eens te
meer, omdat Sadat getoond had Egyp
te weer tot een vroom, conservatief,
Islamitisch land te willen maken en
op de dwalingen van Nasser terug te
willen komen. Bovendien werd een
nauwere band met Egypte voor Feisal
des te noodzakelijker, cmdat Sadat
dreigde een unie aan te gaan met Li
bië. En de Libische president Khad-
daffi werd met zijn roep naar revolu
tie binnen de Arabische wereld op
grond van de religie en het Arabisch
nationale gevoel een steeds gevaarlij
ker concurrent voor Feisal, die tot
dusver altijd de personificatie geweest
was van de Arabische nationalist op
basis van de islam.
Sadat maakte op het beslissende ogen
blik vlak voordat de unie met Li
bië afgekondigd zou worden ge
bruik van Feisals angsten. Hij bezocht
hem eind augustus in het diepste ge
heim en legde hem de voordelen uit,
die een Egyptisch-Saoudische samen
werking zou hebben. Ten eerste zou
de gevaarlijk-revolutionaire Khaddaffi
uitgeschakeld worden, omdat Egypte
de unie met Libië zou kunnen uitstel
len en Khaddaffi dat het Egyptisché
platform zou missen, vanwaar hij met
groter effect zijn strijd om het leider
schap in de Arabische wereld kon
voeren. Als Feisal de broodnodige fi
nanciering verzorgde van de stagne
rende Egyptische industrialisatie en
vooral van de Egyptische strijdkrach
ten. zou Egypte in staat zijn aanvul
lende wapens in West-Europa te ko
pen (in Engeland en Frankrijk),
waardoor de Russische invloed in het
Midden Oosten teruggedrongen zou
worden. En als Egypte en Saoudi-Ara
bië wapens in het Westen zouden ko
pen, zouden de strijdkrachten van bei
de landen elkaar gemakkelijker kun
nen bijstaan en tegelijkertijd de Rus
sen tot grotere wapenleveranties ver
leiden, omdat de Sowjet-Unie niet
Sadat, hand in hand met zijn formidabele nieuwe bondgenootkoning Feisal.
graag haar wapen-markt en daarmee
haar invloed zou willen verliezen.
Tenslotte zou de inkrimping van de
Arabische olieproduktie ongetwijfeld
leiden tot verwijdering tussen Europa
en de VS en de druk op Amerika ver
groten om Jeruzalem te ontrukken
aan de joden.
Het is niet bekend of Sadat in augus
tus al afspraken met Feisal maakte
over een oorlog, die door Saoudi-Ara
bië gebruikt zou worden als reden om
het oliewapen te hanteren. Het is wel
zeker dat Feisal wenste dat Egypte
zou laten zien dat het inderdaad be
reid was voor zijn rechten te vechten.
De Sowjet-Unie
Intussen had Sadat de Sowjet-Unie la
ten weten dat hij nauwere samenwer
king met het anti-communistische Li
bië zou zoeken, nadat de topconferen
tie tussen Nixon en Brezjnew van be
gin juni het voor Egypte zeer onbe
vredigende resultaat had opgeleverd
dat de grote mogendheden aan het
Midden Oosten niets zouden doen. En
in nauwe samenwerking met presi
dent Assad van Syrië werd nu ook
door Syrië steeds nadrukkelijker be
toogd dat de vriendschap met de Sow-
jet-Unie kennelijk zinloos was. De
Russen, die al een jaar tevoren voor
een groot deel uit Egypte waren ge
zet, maakten zich grote zorgen. En ze
gaven toe. Na de topconferentie met
Nixon namen de wapenleveranties aan
Egypte en Syrië massale vorm aan.
Bovendien werden nu wapens gele
verd, die eerst door Moskou gewei
gerd waren, zoals de FROG-2-grondra-
ketten, die vanaf de grond gelanceerd
worden en een reikwijdte hebben van
ongeveer 100 km, de Skud-raketten,
die eveneens vanaf de grond gelan
ceerd kunnen worden en tot op 350
km nauwkeurig kunnen richten, zodat
Tel Aviv vanaf Egyptisch gebied on
der schot gehouden kon worden, en
de Soechoi-20-gevechtsbommenwer-
pers, één van de laatste snufjes uit de
Russische bewapeningsindustrie.
De oorlog, die Sadat al zo lang had
gepland, maar nooit had durven of
kunnen voeren, heeft het door hem
beoogde effekt gesorteerd. De Egypti
sche soldaten vochten moedig, waar
mee het Egyptische leger zich einde
lijk bevrijdde van de smet, dat het
sinds zijn oprichting in de jaren der
tig bijna altijd was weggelopen of was
verslagen. West-Europa en Japan kwa
men in totale paniek omdat het olie
wapen hun economieën bedreigt. 'De
Europeanen lopen als gekken rond
om \an ons certificaten van goed ge
drag te krijgen', vertelde een naaste
medewerker van Sadat. Japan zal zeer
waarschijnlijk zijn betrekkingen met
Israël verbreken om van Arabische
olie voorzien te blijven worden. En
de Russen zullen alles doen om de
Arabieren verder bij te staan, tenein
de te verhinderen dat de Amerikanen
hun banden aanhalen met Sadat, die
niets lievér wil.
Amerika
De grote vraag is, wat de Amerikanen
gaan doen. Zij kunnen voorlopig Is
raël niet opofferen, niet alleen vanwe
ge de binnenlandse publieke opinie,
maar vooral omdat de grote mogend
heid Amerika niet kan toestaan dat
zijn geloofwaardigheid in de internati
onale betrekkingen al te zeer wordt
aangetast. Of zoals Kissinger het tegen
over Hassanan Heikal uitdrukte: 'De
VS kunnen niet nu, of in de toe
komst of onder welke omstandigheden
dan ook toestaan, dat Russische
wapens een grote overwinning beha
len zelfs als dat geen beslissende
overwinning is.U en Israël hebben
daar niets mee te maken. Het is een
zaak, die direct te maken heeft met
de machtsbalans tussen de twee super-
mogendheden.'
Maar anderzijds dwingt de door de
Arabieren ingestelde olieverkrapping
de VS ertoe om gedeeltelijk althans
aan de Arabische wensen tegemoet te
komen. Die zijn in eerste instantie
ontruiming van alle door Israël bezet
te gebieden en in tweede instantie
herstel van de legitieme rechten van
de Palestijnen. De eerste eis lijdt er
onherroepelijk toe dat de grenzen van
Israël niet veilig zullen zijn, zoals ie
dere eerstejaars van een militaire aca
demie al op zijn vingers kan natellen.
De tweede eis, die met name door de
Sowjet-Unie hartstochtelijk gesteund
wordt, zal waarschijnlijk leiden tot
een Palestijnse staat op de westelijke
Jordaan-oever en Gaza. Deze Palestijn
se staat zal zonder enige twijfel met
enorme interne spanningen te maken
krijgen, omdat de Palestijnen, die het
daar voor het zeggen krijgen de
commando-organisaties verdeeld
zijn en e'kaar vrijwel zeker met be
hulp van de andere Arabische staten,
de grote mogendheden en West-Euro
pa te vuur en te zwaard zullen be
strijden. Waarmee een nieuwe on-
rusthaard in het Midden Oosten zal
ontstaan.
Het grote dilemma voor de VS is dus,
in hoeverre zij tegemoet zullen ko
men aan alle Arabische eisen. Europa
en Japan kunnen dan wel buigen
voor de Arabische oliedruk, omdat
hun politieke betekenis in de wereld
te gering is. De Amerikanen echter,
wier Zevende Vloot nu al voor 50 pro
cent de oefeningen heeft moeten be
perken vanwege de oliecrisis, precies
op het ogenblik dat de oorlog in Viet
nam ieder ogenblik opnieuw kan uit
barsten, en die hun olie voor hun
Middellandse Zee-vloot voor het groot
ste deel uit Italië betrekken en daar
mee indirect van de Arabieren, zien
hun positie als wereldmacht nu recht
streeks bedreigd.
Waarschuwing-
Vandaar, dat de Washington Post vo
rige week dreigend opmerkte, dat als
de Arabieren chaos gaan veroorzaken
in Europa en Japan door het verder
terugschakelen van de olieproduktie,
'de Arabische naties de vraag gesteld
moet worden, die tot dusver beleefd
werd vermeden: dient chaos in de
geïndustrialiseerde wereld werkelijk
de beste belangen van een half dozijn
landen, die klein zijn, zeer rijk, on
voldoende bevolkt, onverdedigd en
vlakbij de Sowjet-Unie?' Vandaar, dat
er zelfs bij de Arabische olielanden
een lichte ongerustheid heerst en het
gevoel dat men niet al te ver moet
gaan. Vandaar, dat president Sadat
zijn politieke eisen voorlopig niet al
te zeer opschroeft. Vandaar, dat men
in Israël weliswaar somber en gede
primeerd is omdat men beseft grote
concessies te zullen moeten doen zon
der daarvoor echte veiligheid terug te
krijgen, maar nog niet wanhopig is
over een uitzichtloze toekomst.
loewel ik niet van begraaf
plaatsen hou, heb ik er meer
glan eens gestaan. Bij liet sobere
raf van John F. Kennedy op
le groene helling van de be-
raafplaats Arlington. Je kunt
r bij helder weer alles zien
at de trotse geschiedenis van
ashington uit maakt.
et Lincoln Memorial, waar Martin
ither King zijn droom droomde,
i de andere monumenten en ge-
inktekens voor grote presidenten.
de verte de ronde koepel van het
apitool, het domein van ambitieuze
i cynische parlementariërs. Links
i half verscholen achter het groen
it Witte Huis, de woning van één
ir machligsten ter wereld. Rechts
it mysterieuze labyrint van het
intagon, hel hoofdkwartier van 's
erelds sterkste leger. Om je heen
eenvoudige grafstenen van jonge
nierikanon die sinds de stichting
n de Amerikaanse,republiek be
id waren te st.erven voor hun va-
irland.
aar het meest indrukwekkende is
ch steeds het graf van president
ennedy, opgebouwd van blanke ste
in, met daarin uitgehouwen onder
eer zijn woorden: 'Vraag niet wat
w land voor u kan doen, vraag wat
kunt doen voor uw land'. Het zijn
oorden uit een jong, maar abso-
ut verleden. Woorden, die reeds
ing vergeten schijnen te zijn, hoe-
el ze dagelijks worden opgelezen
ior de trossen toeristen en vereeu-
gd worden met hun Kodaks,
raag niet wat uw land voor u kan
ten. vraag wat u kunt doen voor
land'. Het zijn fossiele woorden
dit tegenwoordige corrupte Wa-
rgatc-Washington.
tch is het nog maar net tien jaar
Heden, dat een redeloze en zinloze
oord een einde maakte aan het
lelbelovende leven van John Fitz-
irald Kennedy. 22 november 1963.
iemand zal vergeten waar hij die
jond was, toen hij voor het eerst
verbijsterende nieuws hoorde,
veral ter wereld werd getreurd,
(aarom was dit gevoel, dit ver
riet, tegelijk zo universeel en zo
ersoonlijk', vroeg de Britse pre-
ïier Macmillan zich later af. 'Kwam
et niet omdat hij, in zijn eigen
ersoon, alle hoop en aspiraties beli-
haamde van de nieuwe wereld, die
rorstclt om te voorschijn te komen,
m als een Phoenix te verrijzen uit
e as van de oude?'
John on Robert Kennedy
John Kennedy gaf het startschot
voor een roerig decennium, toen hij
op die koude januari-dag in 1960 als
jongste Amerikaanse president de
ambtseed al'egde en voor het Capi-
tooi de wereld toesprak. Bij het aan
breken van die dageraad heerste er
een uitbundige, bijna overmoedige
stemming, omdat alles mogelijk
leek. 'We gedenken vandaag niet de
overwinning van een partij, maar de
viering van de vrijheid, die zowel
een einde als een begin symboli
seert', sprak Kennedy. Hij kondigde
twee dingen aan: dat er een jongere
generatie aan de macht gekomen
was ('De toorts is overgedragen aan
een nieuwe generatie Amerikanen'
die wars is van conventies en tradi
ties, en dat persoonlijke betrokken
heid bij de maatschappij een bewon-
deringswaardige eigenschap was
('Vraag m?' wat uw land voor u
kan doen, maar vraag wat....') Deze
twee thema's zouden gedurende zijn
ambtsperiode- en nog lang daarna
vnorcechoën.
Nieuwe grens
In één van die redevoeringen had
John Kennedy aangekondigd: 'Wij
staan aan de rand van een New
Frontier, een Nieuwe Grens, de
grens van de jaren zestig, een grens
van onbekende mogelijkheden en ge
varen, een grens van onvervulde
hoop en bedreigingen. Maar de New
Frontier waarover ik spreek is geen
stel beloften, het is een stel uitda
gingen. .Het vat niet datgene samen
wat ik van plan ben het merikaan-
se volk aan te bieden, maar dat wat
ik het wil vragen. Het doet een be
roep op zijn trots, niet op zijn por
tefeuille, het houdt de belofte in
van grotere offers in plaats van gro
tere zekerheid'.
Maar een groot deel van Amerika
was helemaal niet bereid zijn zeker
heid op te offeren aan Kennedy's
pseudo-socia'.isme. Kennedy besefte
echter dat het een dwingendé nood
zakelijkheid was, toen hij in West
Virginia, onder de lage daken van
een vergeter. Amerika, met eigen
ogen het lot had gezien van de trot
se, maar wanhopige mijnwerkers, de
werklozen en hun gezinnen, die
wegkwijnden op de afgeschraapte
heuvels van de Appalachen. Ken
nedy besefte dat hij het er niet bij
kon laten zitten, dat de zwarte Ame
rikanen geterroriseerd werden door
racisme, uitbuiting, vernedering en
intimidatie.
Maar alles wat naar socialisme riekt,
roept in Amerika grote weerstanden
op. Miljoenen Amerikanen kennen
slechts twee angsten: failliet gaan en
ingehaald te worden door hen die
vlak achter hen staan. Zonder vol
doende geestelijke uitrusting zijn
deze Amerikanen opgeklommen naar
de middenstand. Zij beweren af te
stammen van de Pilgrim Fathers,
maar hun oorsprong lijkt vaak meer
te liggen in het tijdperk van de tv
en wasmachine.
Van Eisenhower hadden zij acht
jaar tevreden in een leunstoel mo
gen doorbrengen. Maar Kennedy be
gon hen onmiddellijk een gevoel
van persoonlijke verantwoordelijk
heid te geven en hen op te roepen
tot actie. 'Onze natie kan zich niet
veroorloven economisch rijk en
geestelijk arm te zijn', zei hij. Een
deel van de Amerikanen voelde zich
instinctief bedreigd. Hij wilde de ge
vestigde orde veranderen en zweepte
daartoe op in zijn redevoeringen.
Met een weerspannig Congres en
een weerspannig volk kon Kennedy
niets anders doen dan te vertrouwen
op de kracht van zijn woorden. Dit
vertrouwen was niet geheel realis
tisch. Amerikanen wantrouwen in
tellectuelen en filosofische ideeën.
Ruim duizend dagen mocht het du
ren. Toen John Kennedy werd ver
moord in Dallas, het bolwerk van de
rechtse reactie, had hij veel gezegd,
maar nog weinig kunnen doen. Zijn
wetgevend programma, de burger-
rechtenwetten, de sociale maatrege
len en dc armoedebestrijding lagen
te verschimmelen in het Congres.
Pas onder het presidentschap van de
Texaanse herenboer Johnson werden
-o voor het grootste deel werkelijk
heid. Maar belangrijker dan Ken
nedy's daden waren zijn woorden.
Zijn woorden hadden Amerika hoop
gegeven dat het beter kon. Zij had
den het gevoel gegeven dat idealen
mooier kunnen zijn dan een kleu
rentelevisie of een volautomatische
vaatmachine
De jeugd
Kennedy's woorden waren vooral bij
de jeugd aangeslagen. Tijdens de
duizend dagen van Kennedy waren
de universiteiten wakker geschud
uit hun gezapige tevredenheid en
waren ze bevolkt door politiek be
wuste jongeren. 'Vraag niet wat uw
land voor u kan doen, maar vraag
wat u kunt doen voor uw land'. On
der Kennedy waren reeds de eerste
'freedom-riders' naar het diepe zui
den van Amerika getrokken om de
rassendiscriminatie te bestrijden,
meer dan e<-ns met hun eigen leven.
Maar in de zomer na Kennedy's
dood kwam deze stroom pas goed op
gang.
'Vraag niet.maar vraag Plot
seling werd op bijna elk front de
gevestigde orde uitgedaagd door de
jeugd. Universiteitsbestuurders, ge
neraals, presidenten, de paus, de po
litie en ouders kregen een moeilijke
tijd. Soms werden in het geheel
geen vragen gesteld. Het werd .vaak
als vaststaand aangenomen, dat alles
wat oud stoffig en waarschijnlijk
ook corrppt was.
Maar met John Kennedy verdwenen
de idealen uit de politiek. Mannen
als Robert Kennedy en Martin Lu
ther King, die de gevallen toorts
wilden oprapen, werden eveneens
vermoord. Lyndon Johnson ontwierp
zijn Great Society, waarin begrippen
als opoffering, erbarmen en redelijk
heid plaats maakten voor consump
tie en produktie. Amerika's jeugd
pikte deze schijn-idealen niet. En
toen ook nog eens het Vietnamese
debAcle zich in al zijn leugenachtig
heid ontvouwde, was een totale ver
vreemding van Amerika's jeugd het
gevolg.
Zwaar bJwapende Zwarte Panters
drongen zich naar voren. Wheater-
men vervaardigden bommen. Op het
kruispunt van de straten Haight en
Ashbury in San Francisco werd een
eigen bloemenparadijs geticht. De
massale marsen, die onder Kennedy
dienden om de president te sterken,
richtten zich nu tegen het Witte
Huis. Er ontwikkelde zich een eigen
jeugdcultuur met zijn eigen vocabu-
lair, zijn eigen pers. zijn eigen waar
den en zijn eigen 'vibraties'.
Vervreemd
Maar toen de 'vibraties' slecht be
gonnen te worden, viel de jeugd uit
een. De hippies gingen de boer op,
de zwarten bleven binnen hun 'ge
meenschap', militante jongeren gin
gen ondergronds. Toch was er nog
één keer hoop, dat Amerika's jeugd
betrokken kon worden bij het be
stuur van de maatschappij. Senator
McCarthy begon, gedragen door het
idealisme van jong Amerika, een
kruistocht binnen de Democratische
partij. Maar ook deze hoop werd de
bodem ingeslagen, toen de partijma
chine over McCarthy heenwalste en
de politie van Chicago met zijn vol
gelingen afrekende. Toen vier jaar
later senator McGovern nogmaals
een beroep deed op de jeugd, was
deze reeds zo vervreemd van het po
litieke bestel, dat zij nog wel de
partij kon overmeesteren, maar het
land niet meer kon overtuigen van
haar idool. De steun van de jeugd
bleek uiteindelijk anti-reclame te
zijn voor McGovern.
Tien jaar na de dood van Kennedy
heerst >n Amerika een zwijgende
meerderheid, die niet gestoord
wenst te worden in zijn gezapigheid.
Amerika's gedesillusioneerde jeugd
heeft zich teruggetrokken en leeft
verder zonder een reëel ideaal. Er is
niet veel meer over van John Ken
nedy dan zijn graf op de heuvel van
Arlington en de in steen uitgehou
wen boodschap: 'Vraag niet wat uw
land voor u kan doen, maar vraag
wat u kunt doen voor uw land'. Wie
die boodschap leest voelt medelijden
met Amerika, dat deze woorden
slechts zo kort heeft gekoesterd.
