VLIEG ER EENS UIT MET JE BAAS MET MAX VAN DEN BERG S NIET TE WERKEN' Ook import gaat Fries praten OLLEN IN GRONINGEN ZIJN NU OMGEKEERD Niet PvdA maar confessionelen eisen openheid Vee afgetreden wethouders laken streven naar macht Boek over een tweetalige provincie 'Prikkelreisjes': nieuw ontdekt gat in de reismarkt lUiW/KWARTEfT ZATERDAG 24 NOVEMBER 1973 BINNENIiAND T11/K13 tuurders zijn regenten die zich laten kiezen en vier jaar ln liet verborgene besturen, zei de nlngse wethouder drs. Max van den Berg nog zo lang geleden. Hij en de meerderheid van PvdA-fractie eisten openheid. Nu zit Max zelf een links college te besturen, precies even borgen en in het kader van net zo'n regent- ap als hij de vorige bestuurders verweet, rollen zijn omgekeerd. Het is niet meer de IA die om openheid- vraagt. Dan doen tegen- jrdig de confessionele fracties. De vorig jaar etreden wethouder drs. F. H. von Meijenfeldt wijt het college de democratie om hals te bren- Hij vindt dat op zijn minst de agenda van de gaderingen van B. en \V. openbaar zou moeten i. B. en W. doen wel net alsof ze openlijk laten (ben wat ze aan het doen zijn, maar in werke- theid geven ze slechts een uiterst klein deel de onderwerpen die ze bespreken. In het vori- eollege van B. en W. keken de wethouders van verschillende partijen elkaar nog onderling op vingers. Een wrange vorm van democratie mis- len, maar er was tenminste controle. Nu be- kokstooft het linkse meerderheidscollege allerlei dingen en alleen wat men daarvan kwijt wil wordt aan de openbaarheid prijs gegeven. De PvdA heeft de mogelijkheid om de eigen doel stellingen erdoor te krijgen niet groter gemaakt door in een links college te gaan zitten. Vroeger kon Max van den Berg althans nog met zijn porte feuille rammelen, als Iets hem niet naar de zin ging. Nu houdt hij noodgedwongen zijn mond, omdat hij de vriendschap van de CPN die ln het college een sleutelpositie Inneemt niet kan verspelen. Bovendien is de verkering tussen PvdA en CPN toch al niet zo sterk. De CPN heeft de PvdA bij voortduring laten vallen als het op stemmen over controversiële kwesties aankwam. Een andere ex-wethouder, de heer P. G. van Del den, meent dat er zo niet te besturen valt Hij pleit ervoor niet weer een meerderheidscollege te laten terugkeren na de gemeenteraadsverkiezingen van volgend jaar. Volgens Van Delden is de beste vorm een program-college of zoals hij het noemt: een afspiegeling-progTamcollege te laten optreden. Daarbij baseert hij zich op een uit spraak van het Christen-Democratisch-Appel (CDA) voor vorming van programcolleges na de verkiezingen. Partijen moeten het dan eens wor den over het realiseren van prioriteiten. Noch Von Meijenfeldt noch Van Delden zijn van plan in de gemeenteraad terug te keren. Onder staand hun visie op het ontstaan van de huidige situatie. In een volgend artikel hopen we de belde andere afgetreden wethouders, W. Hendriks (PvdA) en mej. A. C. C. Nijhoff, die wèl in dc politiek blijven aan het woord te laten. ior Jan Sloothaak ax van den Berg IONINGEN 'Wij zouden zeg- n: Ik heb dét idee; kan dat? ax van den Berg zou zeggen: Ik b dat idee; zo moet het. Dat is ongeveer de kern van het con- ct dat heeft geleid tot ons af- aden'. Dit zegt de heer P. G. n Delden (CHU), één van de ■wethouders, die herfst vorig jar aftraden uit ongenoegen met it optreden van wethouder drs. fax van den Berg. e man die in feite de kat de bel inbond was wethouder drs. F. H. in Meijenfeldt (AR). Hij legde een Jrklaring af waarin hij zijn aftreden pkondigde na het verwerpen door i raad van een motie van wantrou- bn tegen wethouder Van den Berg. I mag van mij wel weten dat ik de volgen niet voorzien heb', zegt Von pijenfeldt thans. Hij wist van tevo- b niet dat zijn collega's Van Del- In, mej. A. C. Nijhoff (VVD) en flfs Van den Bergs partijgenoot W. fendriks hem zouden volgen. De soli diteit binnen het college van b. en I tegenover Van den Berg leek aan- [nkelijk overigens groter dan ze la- p bleek te zijn. e CPN deelde het gevoelen tegeno- Ir de PvdA-wethouder, die door de fmmunistische wethouder H. Nie- leyer als 'niet optimaal eerlijk' werd bwaardeerd en deze wethouder heeft ilfs eens gezegd dat hij Van den erg niet voor zijn auto moest krij- fe kern van het conflict is dat Van n Berg wel deelnam in een zoge- amd afspiegelingscollege, dat alleen werken als er compromissen ge iten worden, terwijl hij volgens afgetreden wethouders in feite et bereid was tot compromissen, at Van den Berg wilde moest ge- luren. De andere wethouders vonden ideeën vaak best de moeite aard, maar de manier waarop hij ze door wilde drijven wees men af. an den Berg wilde zijn zin doordrij- P. G. van Delden ven en in voorbereidingsstadia verke rende B. en W.-stukken bracht hij voortijdig naar buiten om pressie uit te oefenen, aldus de afgetreden wet houders. Niet alleen Niemeyer vond Van den Berg niet optimaal eerlijk, ook de an dere wethouders verweten hem ge brek aan integriteit Hetzelfde geldt voor ex-burgemeester J. J. A. Beïger, die in feite al eerder het schip verliet (om naar DS70 over te stappen), dan de vier wethouders. Voorbeelden van die oneerlijkheid heeft geen van hen echter ooit publiekelijk willen geven. Wel herinnert bijvoorbeeld het KVP- raadslid A. J. Berger zich dat op een commissievergadering eens bleek dat de PvdA-raadsleden beter gedocumen teerd waren dan de andere fracties. Het bleek dat Van den Berg zijn ei gen fractie had voorzien van uitge breider materiaal dan de andere frac ties, aldus Berger. De wethouder bood daar toen zijn verontschuldigingen voor aan. Verder is er meermalen sprake ge weest van geheime stukken, onder meer over bijvoorbeeld een veel irri tatie verwekkende nota waarin Van den Berg onder meer de veemarkt wilde opheffen en waarover hij al had gesproken met zijn fractie. In een an dere geheime notitie stond dat alleen ambtenaren die zijn (Van den Bergs) maatschappij-visie onderschreven, mochten worden toegelaten in de teams voor de binnenstadsplannen. De roerselen die uiteindelijk tot het conflict leidden begonnen zich al af te tekenenen nog voordat bijna vier jaar geleden het college van B. en W. begon te werken. 'Toen al heb ik bij het aanvaarden van het wethouder schap gezegd: Zo lang het mogelijk is', aldus Von Meijenfeldt. 'Maar ik vond dat ik dat eerst aan de realiteit moest toetsen'. Zijn bezorgdheid gold enkele publika- ties, waaruit bleek dat Van den Berg zich liet leiden door een machtsstre ven. Volgens Van Delden heeft nie mand minder dan premier Den Uyl hetzelfde aspect onlangs nog eens aan gesneden op een bijeenkomst in Drach- Drs. F. H. von Meijenfeldt ten. Deze zei toen dat Van den Berg een 'bijzondere opvatting over gezag' had en een 'regentenmentaliteit'. Het kwam opnieuw tot uiting toen Von Meijenfeldt bij zijn aftreden Van den Berg weer een machtsstreven verweet. Met de in bijgaand verhaal ge bruikte term 'afspiegelingscol lege' wordt bedoeld een college van burgemeesters en wethou ders, globaal gebaseerd op de po litieke verhoudingen ln de ge meenteraad. Van een 'program college' is sprake als een paar partijen uit de gemeenteraad zich in een college van B. en W. vinden op basis van een politiek program. In Groningen is op het ogenblik nóch een afspiegelings- noch een programcollege doch een meerderheidscollege: na de politieke ruzie hebben zich PvdA, CPN, D'66 en PSP (sa men een meerderheid in de raad) aaneengesloten. Beleidsplan Directe aanleiding voor dat aftreden was toen de weigering van Van den Berg en zijn fractie om nog langer te werken als er niet eerst een beleids plan op tafel kwam. Eerder had de PvdA al genoegen genomen met een toezegging dat zo'n plan er zij het niet één-twee-drie zou komen. On dertussen had Van den Berg zelf ech ter voor zijn eigen portefeuille al een beleidsplan ontwikkeld. 'Daaraan heeft hij volgens eigen zeggen twee jaar gewerkt en met medewerking van mensen van de universiteit. Van ons eiste hij toen dat we ook onmid dellijk een beleidsplan op tafel zou den leggen. Dat konden wij niet ver antwoord doen', aldus Von Meijen feldt. Was het niet verstandiger geweest om Van den Berg dan maar niet te laten meewerken en zelf rustig door te gaan? 'Dat zou betekend hebben dat er een begroting op tafel kwam, waar aan Van den Berg niet had meege daan en die bij voorbaat door de PvdA was afgewezen. Wat voor een rare situatie had je dan gehad. Hoe het ook zij, de vier traden af. Hun achterban vroeg zich af of het nu wel nodig was geweest dat vier man werken voor één. Daar is nadien veel over gesproken en beide confessi onele wethouders menen dat achteraf begrip is gebleken, hoewel misschien niet van iedereen. In ieder geval zouden beiden in zo'n geval wéér aftreden. 'Er was niet met Van den Berg te werken'. Dat komt mede doordat Van den Berg zo zeggen ze direct al met een grote' afweerhouding bij B. en W. binnen kwam en zich later bij gelegenheid al eens verbaasd uitsprak over de 'coöpe ratieve houding' van een collega die Van onze Friese correspondent LEEUWARDEN De Frysk-Nasjonale Partij lieeft dezer dagen in een brief aan de regering over de gewestvorming ook even de plannen van de minister van binnenlandse zaken met betrekking tot de provinciale indeling aangehaald. Er werd gesteld dat de minister wel niet van plan zou zijn Friesland als provincie te la ten opnemen in een groter geheel, want dat zouden de Friezen niet slikken en het zou tot Ierse toestanden kunnen leiden. maken hebben en we hopen dat ons boek er toe zal bijdragen dat meer mensen een beter en breder inzicht in de taalsituatie krijgen,' aldus drs. R. Straatsma in de inleiding. Unieke positie Dat is een nog al krasse opmerking, maar dat de Friezen er inderdaad op zullen staan binnen een eigen pro vinciaal verband te blijven is duide lijk voor ieder die de situatie daar kent De provinciale grens betekent,daar meer dan een ambtelijke afbake ning; binnen de grenzen leeft een bevolking met een eigen taal en een eigen cultuur, die overigens niet al leen door de eigen provinciale en gemeentelijke overheden wordt ge steund en bevorderd, maar die sinds enkele jaren ook erkenning geniet van de Rijksoverheid en door het ministerie van CRM op zij het tot nu toe zeer bescheiden wijze wordt gesubsidieerd. Omdat er buiten Friesland en zelfs ook bij sommigen in de provin cie zeer grote misverstanden over deze situatie bestaan is het goed dat er thans een boek over de verschil lende aspecten van de tweetaligheid is verschenen. Het is in opdracht van het pedagogisch werkverband van de Fryske Akademy geschreven door K. Boelens, drs. A. Feitsma, drs. L. Pietersen, drs. R. Straatsma, G. H. Vledder en K. Zondag. Er was aan dit boek vooral behoefte bij de pedagogische academies, die tot nu toe een duidelijke eerste oriëntatie over dit onderwerp misten. Het kan overigens ook bij andere vormen van onderwijs worden gebruikt. In het voorwoord staat terecht, dat het boek voor de oriëntatie van de be langstellende leek zijn waarde kan hebben. Dit is een probleem waar we in Friesland alle dagen mee te Toen enige tijd geleden het eerste exemplaar van het boek aan de co- missies der Koningin, mr. H. Rijp- stra, werd aangeboden bleek wel dat leze de betekenis ervan ook niet al leen als leerstof ziet. Hij zei onder meer: 'We moeten onze taal veel meer spreken waar het pas geeft. Mocht dit boek daartoe stimuleren dan ben ik ervan verzekerd dat het daarin gestelde velen als muziek in de oren zal klinken en dat het een wezenlijke bijdrage zal geven tot de goede ontwikkeling en de juiste be leving van de tweetaligheid van on ze provincie, we'ke daardoor een unieke positie in ons land kan inne men in het respect dat voor ieders moedertaal moet worden opge bracht.' In het boek over de tweetaligheid in Friesland wordt eerst een oriëntatie gegeven over tweetaligheid in het algemeen, de sociale positie van de taal in meertalige gebieden en dan over de Friese taal in het bijzonder (afkomst, dialecten en andere Fries talige gebieden: het in Duitsland ge legen Oost-Friesland en Noord-Fries land.) Daarna komt de taalsituatie in Friesland aan de orde. Van alle Friezen van twaalf jaar en ouder, blijkt uit het hoofdstuk van Pietersen, is de spreektaal in huis bij 13 procent Nederlands, bij acht pre cent stads-Fries, bij acht procent dialect en bij 71 procent Fries. Van de autochtonen spreekt (dialect en stad-Fries even buiten beschouwing gelaten) 78 procent Fries en zes pro cent Nederlands, van de allochtonen 62 procent Nederlands en zestien procent Fries. Opvallend is hier dus wel, dat zestien procent van niet- Friezen die in Friesland zijn gaan wonen thuis Fries is gaan spreken. Veel Friezen die in huis wel Fries spreken gaan daar buiten soms in een andere taal over. In huis spreekt dus 71 procent Fries, maar aan de deur daalt het percentage al tot 68. In winkels wordt het nog door 62 procent gesproken en bij de dokter, de predikant, de notaris en zovoorts door 42 procent door Dick Ringlever hem, op zijn verzoek, bij een bepaalde kwestie hulp bood. De wethouders menen ook dat de ver schillen over de ideeën en plannen met betrekking tot bijvoorbeeld de binnenstad in feite niet zo groot wa ren. Als de and.ere wethouders zich echter afvroegen of iets kon, zei Van den Berg dat het. moest 'Maar als je plannen en maatregelen wilt uitvoe ren moet je de effecten die ze hebben toch weten. Je moet toch zo goed mo gelijk weten wat de gevolgen zijn van wat je doet', aldus Von Meijenfeldt. Volgens beide wethouders heeft het mes al veel vaker op tafel gelegen. Dat bleek Groningen onder meer toen het college in 1972 al eens besloot om niet meer over de begroting te verga deringen voordat de nieuwe burge meester H. G. Buiter zou zijn gearri veerd. De komst van de heer Buiter heeft echter geen oplossing van het conflict gebracht. De burgemeester was van te voren op de hoogte ge bracht, net als de overige wethouders, over de verklaring om af te treden van de heer Von Meyenfeldt. 'Hij heeft ook niet geprobeerd me er van af te houden', aldus de ex-wethouder. Na die tijd is het blijven rommelen. Niet alleen de raadsleden klagen over gebrek aan openheid. Ook in het amb telijke apparaat heerst onbehagen. Ambtenaren en hele diensten voelen zich gepasseerd of zelfs helemaal bui ten gesloten in zaken die variëren van herstructurering van hun eigen secre tarie tot en met stedelijke plannen en maatregelen. De leiding van de ver keerspolitie en van de dienst Stads ontwikkeling en Volkshuisvesting hebben daarover zelfs publiekelijk aan de bel getrokken. De Kamer van Koophandel heeft zich erover beklaagd al sinds anderhalf jaar geen antwoord te krijgen op brie ven over zaken die in ontwikkeling zijn. In minstens één geval zijn er door b. en w. beslissingen genomen met negatie van voorstellen in die on- beantwoordde brieven. Tenslotte heb ben ook een aantal jongeren groepen zich teleurgesteld getoond over 'dit soort progressiviteit'. Keurig in het pak samen met de baas op stap. AMSTERDAM Even na het middernachtelijk uur zag het er in de exclusieve nachtclub Kervan- seray in Istanhoel een ogenblik naar uit, dat de zaal zou worden afgebroken. De verrassing onder de paar honderd Nederlanders, toen na bet laatste optreden van de buikdanseres, ineens Wim Sonneveld in de schijnwerpers stond, was zó compleet, dat bet toch al in extase geraakte publiek bijna niet meer te houden was. Tot het laatste moment was zijn optreden door de directie van het bedrijf dat had besloten zijn jubileum samen met het personeel te vieren met een driedaags uitje aan de Bosporus, geheim gehouden. Via de kelder was hij naar de kleedkamer gevoerd om de suprise overeind te laten. In zijn flat aan de Amsterdamse Anton Waldorpstraat zegt directeur Dick Maurits van het Reis Organisatie Bureau ROB: 'Het is allemaal goed gelukt, maar we hebben 'em wel even zitten knijpen. Na al het werk, dat we er aan hadden gehad, zou het natuurlijk wel jammer zijn geweest als de plannen voortijdig waren uitgelekt'. De ervaring in Istanboel is maar één van de vele happenings, die Maurits als specialist in 'prikkelreisjes' laat noteren. 'Eigenlijk gebeurt er op elke reis wel iets bijzonders, waarop de mensen niet verdacht zijn. Dat is nu eenmaal de aard van deze trips. De verrassing speelt dikwijls een grote rol'. Over dat speciale karakter wil hij overigens direct al geen misverstand laten bestaan Die prikkels blijken minder op hellend dan wel op zakelijk vlak te liggen. 'Het is gewoon een letterlijke vertaling van wat de Amerikanen al sinds jaar en dag incentive-tours plegen te noemen'. 1 Beloningsreizen, die het 'hard selling' bedrijfsleven uitlooft voor personeel, dat met prestaties hoger scoort dan het gemiddelde. Gewoon een middel dus om de omzet te stimuleren*. Andere vorm Een paar jaar terug is dat begrip ook naar Nederland overgewaaid, zij het in een wat andere vorm. Dick Maurits daarover: 'Natuurlijk, ze zijn er wel, de bedrijven, die op deze manier topprestaties willen forceren, maar zij vormen maar een bescheiden deel in deze nieuwe markt Dat keihard verkopen ligt de Nederlander niet zo; hij laat zich ook niet zo gemakkelijk opjagen. Dat is gewoon een kwestie van mentaliteitsverschil. Bij ons ligt het accent van de incentive-tour- markt meer op om maar een paar voorbeelden te noemen oriënteringsreizen van autodealers, naar het buitenlands moederbedrijf en op trips van ondernemingen, die de jaarlijkse bustocht voor het personeel met diner en bal-na eens willen vervangen door een vliegreis over de grens. In die categorie wordt de laatste jaren een enorm snel groeiende markt gevonden'. Groei Martinair Heiland, de luchtvaartmaatschappij, die het gat in de reisraarkt als eerste in Nederland ontdekte, onderstreept die groei met cijfers: met 170 vluchten (bestemmingen variërend van Mallorca tot Tokio) en bijna 15000 passagiers werd in de eerste tien maanden van dit jaar al een stijgging van bijna twintig procent genoteerd in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar. Dat verdere ontginning van deze markt krachtig wordt gestimuleerd, is begrijpelijk omdat het grootste deel van deze vluchten buiten het hoogseizoen wordt uitgevoerd: voor de charterluchtvaart juist de moeilijkste periode om de vliegtuigen in de lucht te houden. Voor de maatschappijen zijn het leuke 'meenemertjes'. Maatwerk Dat ze dat niet blijken voor de grote reisbureaus, is opvallend. Er zijn er maar enkele, die er zich incidenteel mee bezighouden. Verreweg de meeste prikkelreisjes worden georganiseerd door kleine bureautjes, die veelal maar met een paar man werken. 'Dat ligt ook wel voor de hand', zegt Maurits, 'omdat de grote broers zich helemaal richten op standaardrelzen. En zulke reizen wil een bedrijf, dat een personeelsuitje brengt, niet Zo'n bedrijf vraagt geen confectie- maar maatwerk. Een reis, die is aangepast aan de wensen van het personeel. Zo zal een atelier zijn modinettes met hij voorkeur deXondense national gallery laten zien. Daar moet wat anders voor worden gezocht Een winkeltrip door de stad bijvoorbeeld, een gezellig dineetje met een feestje na'. Voorbereiding Soms komen de bedrijven met heel speciale verzoeken. 'In de meeste gevallen kunnen die allemaal ingewilligd worden. Wij gaan ervan uit dat alles kan, als er maar geld is. Voor die trip naar Istanboel wilde het bedrijf bijvoorbeeld de hele Kervanseray laten afhuren. Nou. dat kon, al moest ik er wel eerst voor onderhandelen met de eigenaar. Nog meer voorbereiding eist het natuurlijk als ook nog om het optreden van een bekende Nederlandse artiest wordt gevraagd. In het geval van Sonneveld viel dat nogal mee omdat hij er zelf direct geweldig enthousiast voor was. Maar hij stelde wel als voorwaarde dat zijn eigen Amsterdamse combo meeging. Zie dat dan allemaal maar eens waterdicht te regelen. Een ticket Nice-Istanboei voor Sonneveld, het combo op de lijndienst van de KLM. de instrumenten mee met een kist van Martinair, hotels reserveren en dan ook nog uitkijken, dat er niets van uitlekt' Eisen Nog meer organisatorische handstandjes vroeg een Alkmaars bedrijf, dat zelfs het doel van de reis een dagje Londen geheim wilde houden. 'Bij vertrek wisten de mensen nog niet eens, dat ze naar het buitenland gingen. We hadden ze ook niet gevraagd een paspoort mee te nemen. Met de Britse en Nederlandse autoriteiten kon dank zij een aanbevelingsbrief van de Alkmaarse burgemeester worden geregeld, dat het gezelschap voor deze ene keer op een collectief paspoort mocht reizen. Dat ze naar Engeland gingen hoorden de mensen pas boven zee. Zelfs op de tickets was de bestemming niet aangegeven en nog op Schiphol dachten ze, dat het een rondvlucht zou worden. Kijk, dat zijn van die dingen, waar een reusbureau gewoon de tijd niet voor heeft Elke reis moet weer anders zijn. Het gezelschap pluimveehouders, dat een aangeklede reis naar Hongarije wil om daar een staatsfokbedrijf te bezichtigen, stelt weer andere eisen dan een groep bouwers, die in Wenen nieuwbouwprojecten gaat bestuderen. En als je van de Tros de opdracht krijgt een serie Strauss-tours naar Wenen te organiseren, kom jo wéér op een ander terrein. Dan moet je de hele Rosencavalierzaal zien af te huren en het Strauss-ensemble van de Wiener Symphoniker exclusief voor je deelnemers op de planken krijgen. Aftrekken Voor de bedrijven hoeven zulke reizen geen al te grote aanslag op de kas te betekenen. Niet alleen omdat ze veelal goedkoper zijn dan de standaardreizen van de reisbureaus (als althans in aanmerking wordt genomen dat ze completer zijn), ook omdat ze meestal fiscaal aftrekbaar zijn. Met een dertiende maand salari* of een gratificatie is men vaak duurder uit. Voor de ondernemingen, die zulke uitstapjes zien als stimulering van dq prestaties, spreekt dan bovendien nog het voordeel van een mogelijke omzetverhoging, al heeft de praktijk 1 wel geleerd, dat het effect in veel gevallen maar gering is. Tijdens zo'n verkoopactie worden dan wel leuke omzetten bereikt, maar het is een bekend verschijnsel, dat veel verkopers gemakkelijk geneigd zijn eerder te verkrijgen orders uit te stellen tot de wedstrijdperiode, zodat vóór die periode vaak een 'gat' valt Verder Bovendien blijkt de Nederlandse verkoper niet zo gauw warm te lopen voor dit soort prikkelingen. In Amerika gaat het veel harder toe. Daar wordt zelfs de vrouw betrokken in acties, die de man tot grotere prestatie moeten brengen. Een autofabrikant heeft het eens gepresteerd de vrouwen van de verkopers één oorbel toe te sturen met de belofte erbij, dat de tweede zou komen als haar man zo- en zoveel auto's had verkocht. 'Zulk soort acties', zegt Maurits. slaan hier nauwelijks aan. Nederlandse prikkelreisjes liggen op een heel ander niveau. Wat niet wil zeggen, dat er ook op dat vlak geen enorme markt ligt. Straks zeker ook voor verre reizen. Indonesië. Hawaii en noem maar op worden ook voor bedrijfsuitstapjes straks populaire bestemmingen. We krijgen er nu al aanvragen voor.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1973 | | pagina 13