Erfelijke afwijking vóór
de geboorte op te sporen
KLEURENTELEVISIE
m-
^de Radiobeurs
25%
KORTING
Honderdduizendste Pompeiiaan
Kamerlid ziet af
van huisuitzetting
Friese Zuidwesthoek
niet voor lieden
met rinkelende kassa
Junta trekt tanks
uit Athene terug
Vakbondsdelegatie
terug uit Moskou
Japans kabinet
buigt onder
Arabische druk
AVRO heeft
geen woord van
Van der Stoel
Wegvervoerders
vrezen lege tank
in buitenland
Vier organisaties
verpleegkundigen
willen samengaan
Zangavond
Zang en
Vriendschap
Nieuwe Leidse Courant;
PHILIPS
GRUNDIG
BLAUPUNKT
SIEMENS
ZANUSSI
HITACHI
SONY
ZWART/WIT TELEVISIE
TROUW/KWARTET VRIJDAG 23 NOVEMBER 1973
1
Ethische problematiek bij voorgaand ztvangersschapsonderzoek
Van een onzer verslaggevers
ROTTERDAM Volgend jaar zal liet academisch ziekenhuis Dijkzigt in Rotterdam de eerste poli
kliniek openen, waarin erfelijk bepaalde afwijkingen bij het ongeboren kind zullen worden opge
spoord.
Prof. dr. K. Galjaard, hoogleraar aan
de genetische faculteit van de Eras-
musuniversiteit, zei gisteren (het on
derzoek naar genetische afwijkingen
bij zwangere vrouwen is dit jaar be
gonnen) in totaal 150 zogenaamde
puncties van het vruchtwater te
hebben verricht. Hieronder bevonden
zich twintig gevallen van een abnor
male ongeboren vrucht, waarbij een
geestelijk gehandicapt kind moest
worden verwacht. In deze gevallen
werd dan ook abortus toegepast.
In Dijkzigt wordt reeds drie jaar deze
vorm genetisch onderzoek verricht,
waarbij gebruik wordt gemaakt van
twee onderzoekmethoden: het verrich
ten van puncties een een zogenaamde
geluidsdiagnostiek, waarbij appara
tuur met hoogfrequente geluidsgolven
erfelijke afwijkingen in de ongeboren
vrucht tracht op te sporen.
De gevallen die tot nu toe in Dijkzigt
werden behandeld betroffen voor vijf
tig procent zwangere vrouwen, die al
eerder een geestelijk gehandicapt
kind ter wereld hadden gebracht en
voor de andere vijftig procent vrou
wen boven de veertig jaar. Vrouwen
boven de veetig jaar hebben kans van
één op veertig, dat zij een geestelijk
gehandicapt kind ter wereld brengen,
vrouwen boven de 35 jaar een kans
van een op de 280 en vrouwen bene
den de 29 jaar een kans van een op
drieduizend.
Bij het onderzoek van zwangere vrou
wen die al een geestelijk gehandicapt
kind ter wereld hebben gebracht moet
het zogenaamde celmateriaal van dit
kind worden onderzocht. Daarom be
pleitte prof. Galjaard het vormen van
een celbank, opdat bij een zwanger
schap van de betreffende vrouwen het
celmateriaal van het eerste al aanwezig
is. ook al zou dit kind gestorven zijn.
'Wanneer alle zwangere vrouwen van
boven de veertig in Nederland zouden
worden onderzocht, zouden we de ge
boorte van geestelijk gehandicapten
met eenderde kunnen verminderen',
aldus de hoogleraar die zei dat het
bijzonder moeilijk is bij de overheid
steun hiervoor te vinden.
Wie beslist?
Prof. Galjaard vroeg zich af: 'Op wel
ke schaal moet dit onderzoek worden
toegepast en moet dan worden geabor
teerd en wie beslist dat?' aldus de
hoogleraar die meende dat het met-
zijn-allen beslissen wellicht de beste
maatstaf zou zijn.
Prof. H .K. A. Visser, kinderarts aan
het Rotterdamse Sophiaziekenhuis,
zag er iets griezeligs in om een moe
der van boven de veertig op te leggen
dat in het geval van een te verwach-
ATHENE (UPI) De tanks, waar
mee het leger de driedaagse studenten
opstand in Athene heeft onderdrukt,
zijn gisteren uit het stadsbeeld ver
dwenen. Wel is nog een tankeenheid
achtergebleven op het terrein van de
militaire academie, die in de buurt
van de technische hogeschool ligt.
Geüniformeerde officieren deden gis
teren hun intrede als censors voor de
pers. Tot dat tijdstip werd de censuur
uitgeoefend door ambtenaren van het
ministerie van voorlichting.
De preventieve censuur werd opgehe
ven in 1970, maar er kwamen toen
strenge perswetten voor in de plaats.
Krachtens de staat van beleg, die za
terdag werd ingevoerd, is er nu ook
weer preventieve censuui.
ten mongooltje moet worden geabor
teerd'. Er zijn moeders wie een mon
gooltje even lief Is', aldus prof. Vis
ser.
Beide hoogleraren onderstreepten de
ethische problematiek, die bij voort
gang van deze vorm van zwanger-
schapsonderzoek en onderbreking zal
ontstaan. Prof. Galjaard lichtte nog
toe dat eerst het doel van dit gene
tisch onderzoek voor de geboorte is
onnodig leed te voorkomen.
Ook het economische motief speelt
een rol: een gehandicapt kind kost de
gemeenschap een half miljoen per
jaar. 'Een kliniek voor deze vorm van
onderzoek met ?.en capaciteit van 600
te onderzoeken gevallen per jaar kost
jaarlijks 500.000 gulden. Bij dertig tot
zestig gevallen van het voorkomen
van de geboorte van geestelijk gehan-
SCHIPHOL Op Schiphol is giste
ren een delegatie van de drie vakcen
trales van een reis van elf dagen door
de Sowjet-Unie in Nederland terugge
keerd. De delegatie bestond uit de he
ren A. de Boon, vice-voorzitter van
het NW, P. J. J. van Hout, algemeen
secretaris van het NKV, S. Hordijk,
algemeen secretaris van het CNV en
H. Amerika, woordvoerder van het
overlegorgaan van de drie vakcentra
les.
'De vakbeweging beheerst in Rusland
het hele economische klimaat,' aldus
de heer De Boon. 'Het is een verleng
stuk van de partij. De vakcentrale be
hoeft geen verantwoording af te leg
gen aan de partij, maar de partijlijn
wordt doorgetrokken omdat veel par
tijleden in de vakcentrale zitten.'
De delegatie heeft diverse fabrieken
in Moskou, Leningrad en Armenië be
zocht. Ook zijn scholen en een zieken
huis bekeken.
TOKIO (AP, Reuter, UPI) De Ja
panse regering heeft gisteren Israël
opgeroepen 'terstond' alle in 1967 be
zette gebieden aan de Arabieren terug
te geven. Wordt dit niet gedaan dan
zal Japan de betrekkingen met Israël
opnieuw onder de loep nemen. Dit
heeft de Japanse kabinetssecretaris
Soesoemo Nikaido meegedeeld na een
zitting van het kabinet onder leiding
van premier Kakoeei Tanaka.
Met deze verklaring heeft Japan, dat
tot dusver een neutraal standpunt
had, zich nu achter de Arabieren
geschaard. De Arabische landen had
den Japan onder zware druk gezet
met de olieboycot en zelfs verbreking
van de banden met Israël geëist. Ja
pan is uiterst afhankelijk van de olie
uit het Midden-Oosten. 77 procent van
de Japanse energie wordt door middel
van olie opgewekt.
Een woordvoerder van de Israëlische
ambassade in Tokio heeft gisteren
zijn spijt betuigd over de nieuwe Mid-
den-Oostenkoers van Japan 'op een
tijdstip waarop de oppositie tegen de
Arabische oliechantage toeneemt en
er een redelijke kans bestaat op vrede
in het Midden-Oosten.'
Knappe streekbeschrijving
'Rust en ruimte zijn kostbare za
ken tegenwoordig en ook in de
Zuidwesthoek van friesland zijn
er tekenen, dat personen en instel
lingen ze graag lot eigen voordeel
zouden willen exploiteren. Kort
zichtig dorpisme en al even weinig
vooruitziend gemeente-isme dreigen
het hun die alleen op eigen baat
uit zijn en in wier overwegingen
de wezenlijke waarden van een ge
bied als dit geen enkele rol spelen,
mogelijk te maken even opzienba
rende als rampzalige projecten te
verwezenlijken. Voor een streek
die aan stagnatie lijdt is het na
tuurlijk verleidelijk in te gaan op
het zoet gefluit van de veelbelo
vende vogelaar. Toch zal met name
de overheid er op moeten toezien
dat vooral de recreatieve ontwik
keling niet wordt overgelaten aan
lieden, die ulleen maar aan een
rinkelende kassa denken'.
Dit schrijft S. J. van der Molen,
een bekend en vroductief Friese
auteur op het gebied van volks
kunde en streekgeschiedenis, aan
het eind tan zijn zojuist in de Tri-
angereeks van uitgeverij Knoop
en Niemeijer te Haren (Gr.) ver
schenen boekje 'De Friese Zuid
westhoek ruimte en rust'. Dat
de ontwikkeling van dit deel van
Friesland Van der Molen ter harte
gaat wordt begrijpelijk voor iedei
die dit uerkje leest. Het is met
veel kennis van zaken en vooral
met grote liefde voor deze mooie
streek tcuarin uitgestrekte me
ren, de bossen van Gaasterland en
schilderachtige oude stadjes liggen
geschreven.
De auteur behandelt de geschiede
nis van dit gebied, hij laat colle
ga, schrijvers uit vorige eeuwen,
die er niet alleen in een heel an
dere tijd maar ook onder heel an
dere omstandigheden naar toe
trokken, aan het woord en hij
geeft duidelijk en bepaald niet op
pervlakkige karakteristieken van
dorp en stad. Zonder dat het boek
je een toeristische gids wil zijn
worden bezienswaardigheden ge
noemd en er wordt beschreven wat
er in museum en oudheidkamer te
vinden is. De in dit gebied zo boei
ende llora en fauna krijgen ook de
nodige aandacht.
De Friese Zuidwesthoek komt in
het boekje naar voren als een in
vele opzichten boeiend gebied.
Maar het heeft zijn problemen. Er
moet een economische stagnatie ge
constateerd worden en er zijn er
die de oplossing daarvan zoeken in
een bevordering van recreatie en
toerisme op grote schaal Afgezien
van het feit dat deze maar een be
perkte werkgelegenheid met zich
meebrengen waarschuwt Van der
Molen daar ernstig tegen. Hij wijst
o.a. op Hindeloopen waar een
groot dee'< ven het oude woningbe
stand al als weekend-vakantiehuis
dient. Het is fijn, dat dit boekje
zoveel vertelt over een mooi deel
van Friesland. Fijner is nog dat
het zo duidelijk en geargumen
teerd een belangrijke waarschu
wing meegeeft. P.T.
dicapten, levert dit een rendement op
van twintig tot dertig miljoen gulden
per jaar', besloot de hoogleraar.
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG De AVRO heeft
geen bandopname van de uitla
tingen van minister Van der Stoel
over de oorlog in het Midden-
Oosten, die hij in AVRO's Tele-
vizier Magazine op 15 oktober
heeft gedaan.
Over deze uitlatingen ontstond woens
dag in de Eerste Kamer een discussie
tussen premier Den Uyl en het Eerste
Kamerlid Van Wijk (PSP). Volgens
het Kamerlid Van Wijk zou de minis
ter de Arabieren in dat programma
'agressor' hebben genoemd. Premier
Den Uyl ontkende dat echter tot drie
maal toe. Op voorstel van de PvdA-
fractievoorzitter in de Eerste Kamer,
de heer Nederhorst werd toen beslo
ten bij de AVRO te informeren wat
er precies gezegd was. De AVRO
blijkt echter geen uitsluitsel te kun
nen geven omdat, aldus een woord
voerder, 'er van direct uitgezonden fo
rumdiscussies geen bandopnamen wor
den gemaakt. Deze bandopnamen wer
den wel door het commerciële bureau
'Reporting service' in Haarlem ge
maakt. Maar die zijn, omdat niemand
belangstelling toonde gewist.
Het is niet bekend of het gerezen me
ningsverschil gisterochtend nog aan
de orde is gesteld in het overleg tus
sen minister Van der Stoel en de vas
te Tweede Kamercommissie voor bui
tenlandse zaken. Wel is daar gespro
ken over de situatie in het Midden-
Oosten en de olieboycot. Minister Van
der Stoel deed verslag van het Euro
pees overleg in Kopenhagen over de
olie, wat hij al eerder constructief
had genoemd. Ook tegenover de Ka
mercommissie was de minister terug
houdend met zijn informatie over de
feitelijke toestand.
DEN HAAG Het Nederlandse in
ternationale wegvervoer dreigt in
moeilijkheden te komen, als de olie-
schaarste zich in de ons omringende
landen meer laat gevoelen. De NOB-
Wegtransport en de Eigen Vervoers
Organisatie (EVO) vrezen tenminste
dat Nederlandse vrachtwagenchauf
feurs nul op het rekest zullen krijgen,
als zij in het buitenland benzine of
dieselolie willen tanken.
In Duitsland, Joegoslavië en Oosten
rijk is dit al een paar keer gebeurd,
aldus de woordvoerders van deze or
ganisaties. Er bestaat bij hen de be
zorgdheid dat dit vaker zal gebeuren,
als de olie schaarser wordt. Het hemd
is nu eenmaal nader dan de rok, al
dus één van hen.
Een woordvoerder van de stichting
'Nederlandse Internationale Wegver-
voers Organisatie' (NIWO) zei dat de
situatie op dit moment neg wel mee
valt en waarschijnlijk ook in de toe
komst wel mee zal vallen. Het weg
vervoer is van vitaal belang voor de
economie. Wanneer Nederlandse
vrachtwagens in het buitenland zou
den stranden, zou dat ook voor het
betrokken land nadelig zijn, omdat
goederen dan niet te bestemder plaat
se kunnen worden gebracht, zo zei
hij. Overigens kon hij zich de zorg
van de wegvervoersorganisaties wel
voorstellen.
Het meenemen van brandstof is op
dit moment een kostbare en gevaarlij
ke oplossing. Nederlandse vrachtwa
gens mogen niet meer dan vijftig li
ter brandstof invoeren. Nemen zij
meer mee, dan moeten zij daarvoor
een forse tol betalen.
UTRECHT Vier organisaties heb
ben in Utrecht besloten samen te
gaan werker aan de totstandkoming
van één vereniging voor verpleegkun
digen en verzorgenden. Die organisa
ties zijn: de Nederlandse vereniging
van verpleegkundigen en ziekenver
zorgenden (vijfduizend leden), de Ne
derlandse bond van wijkverpleegsters
(vijftienhonderd), de Nederlandse
bond van Kraamverzorgsters (1500)
en de initiatiefgroep 12 april (1500
adhesiebetuigingen), die inmiddels
een 'Vereniging in oprichting' is.
De pogingen om het samenwerkings
verband met de katholieke Unie
(UW) en de Nederlandse christelijke
vereniging van verplegenden en ver
zorgenden (NCW) om te zetten in
een nieuwe structuur zijn mislukt. De
KUVV en de NCW hebben gekozen
voor een binding met respectievelijk
de katholieke en de christelijke vakor
ganisatie (KABO cn NCOOP).
De deelnemers aan de vereniging in
oprichting vinden het noodzakelijk
dat er juist nu een organisatie komt
die zich inzet voor de belangenbehar
tiging van de verplegende en verzor
gende beroepen. De versnippering in
de gezondheidssector staat volgens
hen een goede ontwikkeling in de
weg. De nieuw te stichten vereniging
wil de materiële en immateriële be
langen van haar leden behartigen.
DEN HAAG De expositie over Pompeii in het Gemeentemuseum heeft gisteren de honderduizendste
bezoeker binnen de poorhen gehad. De gelukkige was mevrouw M. C. Mettau uit Amsterdam, die met
haar zus en een vriendin de tentoonstelling kwam bekijken. Dat gebeurde donderdagmiddag om tien mi
nuten over drie. Zij werd feestelijk ontvangen door de directeur van het Gemeentemuseum, de heer L.
Wijsenbeek. Deze overhandigde haar als welkomstcadeau een prachtig boekwerk over Pompeii, 'Steden
onder lava, van de schrijver Michael Grant. Na deze ontvangst maakte mevrouw Mettau met directeur
Wijsenbeek nog een rondgang over deze expositie, de drukst bezochte tentoonstellingen in het Gemeente
museum van de laatste tijd.
DEN HAAG Het met uitzetting bedreigde gezin Wandosa uit de
M. H. Trompstraat in Utrecht kan voorlopig blijven zitten. Dit heeft
huiseigenaar mr. W. Scholten (CHU-Tweede Kamerlid) uit Leidschen-
dam gisteren aan het actiecomité 'Witte Vrouwen' meegedeeld.
Nadat twee eerdere voorgenomen be
zettingen steeds op het laatste mo
ment konden worden verijdeld, zou
vandaag onherroepelijk tot het op
straat zetten van het gezin man,
vrouw en drie kinderen worden
overgegaan.
Dinsdag trokken buurtbewoners naar
het Binnenhof in Den Haag en protes
teerden met spandoeken tegen het
dakloos maken van het gezin, waarvan
de man onlangs een niertransplantatie
had ondergaan. Het Kamerlid Schol
ten, die overigens formeel volledig in
zijn recht stond (tot twee keer toe
kreeg hij eerst voor de rechtbank
en later in hoger beroep voor het ge
rechtshof het gelijk aan zijn kant,
heeft nu besloten de uitzetting voorlo
pig niet te laten doorgaan. Hij heeft
dit besluit genomen in overleg met de
gemeente Utrecht Geprobeerd zal nu
worden geschikte huisvesting voor het
gezin Wandosa te vinden.
Het pand, waarom het gaat, is de heer
Scholten via een erfenis ten deel ge
vallen, zij het als zogenaamd bloot ei
gendom, want het vruchtgebruik (de
huur) was toegewezèn aan een ander.
Toen het pand in 1969 leegkwam,
wendde de heer Scholten zich tot de
gemeente met de vraag een gezien te
noemen, dat in urge te woningnood
verkeerde. Hierop werd het gezin
Wandosa huurder van het pand. Er
werd een mondelinge huurovereen
komst aangegaan. Een schriftelijke,
aldus het Kamerlid, werd door de
huurder niet getekend.
Van het begin af, aldus de heer
Scholten, ontstonden er moeilijkheden
aangaande het betalen van de huur.
Het Kamerlid stelde daarom voor deze
huurachterstand een bedrag van
2000 gulden te besteden aan het
opknappen van de woning. Kosten,
die dit bedrag te boven zouden gaan,
zouden voor rekening komen van de
huurder. De heer Scholten verzocht
daarbij een bepaalde aannemer in de
arm te nemen. Enkele maanden later.
toen er opnieuw een huurachterstand
was, vroeg het Kamerlid per brief de
ze te voldoen en tevens de rekeningen
voor de woningverbetering op te stu
ren. Op deze brief kreeg hij geen ant
woord en op een herhaald verzoek
evenmin. Een jaar later, aldus de
heer Scholten, kwam er een 'klusjes
man' aan de deur, die om betaling
vroeg voor het opknappen van het be
wuste pand.
Enige tijd later werd de elektrische
bedrading in de woning afgekeurd.
Met instemming van het Kamerlid
werd het herstel hiervan op zijn kos
ten uitgevoerd. De reparatie op
nieuw verricht door een 'klusjesman',
aldus het Kamerlid werd door het
GEB afgekeurd. Inmiddels was de
huurachterstand, in mei 1971. opgelo
pen tot vijf maanden. Op zijn waar-
schuwing te zullen procederen, als de
huur niet zou worden betaald, kreeg
mr. Scholten geen reactie. Hij zag
zich hiertoe gedwongen, omdat hij ju
ridisch verplicht is op gezette tijden
dit geld af te dragen aan de vruchtge
bruiker.
Voor de rechtbank werd het gezin
Wandosa bij verstek veroordeeld. De
veroordeling hield een ontbinding van
de huurovereenkomst in. Het Kamer
lid verzocht zijn advocaat het vonnis
niet te laten executeren, voordat er
vervangende woonruimte zou zijn
voor het gezin. Het gezin kreeg twee
keer een flat toegewezen, maar beide
aanbiedingen werden afgewezen in
verband met de ligging van de flatwo
ning op respectievelijk een zesde en
een negende verdieping. Dit was voor
HAZERSWOUDE Het christe!
gemengd koor Zang en Vriendscl
met meisjeskoor onder leiding i
Peter Bontje gaf gisteren in de ge
formeerde kerk een zangavond wa
aan meegewerkt werd door de za
groep Kamelon te Hazerswoude-R
dijk onder leiding van Hans Peil.
feite kwam het er op neer dat Kaï
leon het leeuwenaandeel had in
veel te uitgebreide programma,
staande uit vierenveertig onderdelf™
Het werd dan ook zeer laat. Zang AJ
Vriendschap is een groot koor dat
op een kleine honderd medewerk
den schat. Kan men uit grote gefee
reeds een plaatselijk enthousiasme
leiden, ook de prestaties gaven er ^n<
duidelijk bewijs van. Het conc
werd geopend met de overbekein
hymne van Th. Arne en een fragm
uit de Messias van HUndel, waarn
men blijk gaf van een frisse ins
ling. Voor mij gaf het koor ech
met de Nederlandse volksliederen
de bewerking van Felix de Nobel,
deeltelijk a capella gezongen, zijn
sitekaartje af. Er zat vaart in de vo>,
dracht van deze geestige bewerking vc
Ook Kato'tje van Herman de W ej
werd vlot gebracht, terwijl de zuh r<
heid viel te loven. Voorts zong
mannenensemble uit dit koor Sc
berts Zum Sanctus met goede nuansii
ring en verdienstelijke klank, ijju
plezierige indruk maakte ook di
meisjeskoor met Hebreeuwse volks ii<
deren en een tweetal negro-spiritu n.
alle bewerkt door Peter Bontje.
jeugdige zangmateriaal gaf blijk vr"
gevoel voor de harmonisatie en ooj
te terecht een hartelijk applaus.
zanggroep Kameleon begon zijn optF':
den met zeven spirituals, wel iets vP
van het goede. Hans Peil wist n'
zijn voortvarende leiding blijvend aa
boeien, temeer daar er bebruik
maakt werd van karakteristieke be;
leidende instrumenten. Deze kle
groep bezit kwaliteiten die vooral
uiting komen in de souplesse van
klank die een ongeforceerde indi
maakt De groep zong voorts nog
lecties uit operettes waarvan er d^J
op het programma stonden; van
natzky, Lehar en Paul Lincke, en e
staande uit eenentwintig onderdel
In dit luchtige genre zoekt dit k<'f
zijn kracht en met succes. Het geh
programma had eigenlijk een popul
karakter. Het mannenkoor zong
Russische volksliederen en het
mengde koor fragmenten uit Ger
wins Porgy and Bess. De goedbeze
kerk heeft van dit alles zeer genot
Elk nummer afzonderlijk viel e
dankbaar applaus ten deel. Toch ze.
ik matiging in de omvang van lgl]
programma willen adviseren.
Henri Welboot1®
91
t(
IE
Het eigen ochtendblad
voor èlk protestants Christelijk gezin
in Leiden en omgeving
OP DE BRES VOOR EEN Lj
STERKE CHRISTELIJKE PER*
ng
aai
het gezin, gezien de imoobiliteit
de heer Wandosa, onaanvaardbaar. i
Toen tot executie werd overgegafet
begon het gezin een kort geding, (fel
door het Kamerlid tot in hoger l|ac
roep werd gewonnen. »g
-7-
em
Nieuwste model
PHILIPS KLEUREN T.V. 1973 - 1974
uit voorraad leverbaar.
100% service en garantie
SONY
1728,-
nu 1229,-
ZANUSSI
66 cm 2695,
nu 1798,-
SIEMENS
56 cm 2348,—
nu 1995,-
PHILIPS
66 cm 2595,
All transistor
nu 2099,-
GRUNDIG
66 cm 2995,
afstandsbediening
nu 2545,-
Panorama 2000
Consumarkt Levendaal 150-152
Leiden, tel. 44541
Indesit Luxe 61 cm 698,- NU 498,—
Siemens 61 cm 795,NU 639,
Philips 61 cm 739,— NU 629,—
de Radiobeurs de Radiobeurs
Heereweg 158 Hogewoerd 23-27
Lisse, tel. (02521) 12176 Leiden, tel. 49241
de Radiobeurs
Hogewoerd 23-27
Leiden, tel. 49241
Panorama 2000
Consumarkt Levendaal 150-152
Leiden, lel. 44541
de Radiobeurs
Heereweg 158
Lisse, tel. (02521) 12176
