OMBERE
ORECA-
1RECTEUR:
'DE LEKKERE
IAP IS ONS
NTNOMEN'
.ang niet alle leraren
chter de 'ene school'
'Zakelijk
gezien
zouden we
de tent
eigenlijk
moeten
sluiten'
I# 'ioSsïAMTS-
Op den duur tonnen
verlies door de
autoloze zondag
X
ijlfe
F/RWiARTET ZA/TERDAiG 17 NOVEMBER 1973
BMNENiLAlNiD
IT17/K17
oor Dick Ringlever
E BILT Tijdens het lunch-tiur op een winderige doordeweek-
dag is in restaurant De Biltse Hoek geen tafel vrij. Heel de ver-
»enwoordigerswereld uit het Utrechtse lijkt er zich te goed te
len; dienstertjes lopen estafette met volle bladen en de kassa bij
bar rinkelt aan één stuk door.
voor restaurateur G. van der
lk kunnen die paar honderd tour-
dos, spiegeleieren en ballen ge
kt, die tussen twaalf en twee als
dering van een vluchtig zakenge-
■ek worden genoten, nauwelijks
ed maken wat hij aan twee autolo-
zondagen verloor,
egendeel: ze vergoeden niets,
nt dat volle huis is het normale
•ld van alledag. En als men de
dedirecteur van het bedrijf, dat
tien restaurants en vier motels in
lande tot nu toe met succes
laiend wist te houden, mag gelo-
i, vermag zelfs dat drukke twaalf-
tje niet de doordeweekse omzet-
ers boven de rode lijn te houden,
zulke dagen draaien we net
quitte. De zondag moet de winst
brengen. Die is voor ons de lekkere
hap, de dag, waaruit voor de vijf
honderd man personeel de dagelijk
se boterham moet komen. En juist
die dag hebben ze ons nu ontno
men.'
Van der Valk heeft het de afgelopen
weken zeer nauwkeurig bijgehouden
en zegt tot geen andere slotsom te
kunnen komen, dan dat de autoloze
zondag het bedrijf op den duur op
een verlies van tonnen zal komen te
staan. Van de ene op de andere zon
dag zag hij de klandizie van een
kleine vijftienhonderd per zaak tot
zo'n driehonderd teruglopen. Op de
laatste zondag, werd dat aantal zelfs
nog eens gehalveerd. 'En dat zijn
dan gemiddelde cijfers. We hebben
ook een motel, dat op de laatste zondag
geen enkele gast op bezoek kreeg.
Daar komt bij. dat ook het zaterdag
avondbezoek is teruggelopen. Dat
dit bij de motels gebeurt is duide
lijk; maar die terugloop bij de res
taurants kan ik niet goed verklaren.'
Die laatste tendens is overigens al
gemeen in de horeca-wereld. Een
onderzoek onder dertienhonderd be
drijven door het bedrijfschap Hore
ca toonde aan, dat op de zaterdaga
vond een omzetdaling van dertien
procent werd genoteerd (op de zon
dag zélf bijna vijftig procent). En
hoewel men in Den Haag verwacht,
dat de zaterdagavond-daling zich op
den duur wel zal corrigeen, zitten
de marginale bedrijven daar nu al
mee in de klem. Waar zaterdag èn
zondag samen gemiddeld zo'n veer
tig procent van de omzet leveren, is
dat een duidelijke zaak.
'Vooral die zondagen zijn déérom zo
belangrijk.' zegt Van der Valk, 'om
dat je dén juist de gezinnen krijgt.
Vaak komen ze met twee families
tegelijk. Dat zijn dan de gezinnen,
die samen hebben afgesproken, dat
moeder de vrouw ook best eens vrij
af mag hebben. Dat gebeurt niet als
je bij elkaar op bezoek gaat, wèl als
je er een etentje buitenshuis van
maakt. Nou, die groep is nu hele
maal weggevallen. Er zijn er wel,
die dat wekelijkse uitje koste wat
kost toch laten doorgaan zoals
dat echtpaar, dat een invalide moe
der kilometers lang tussen zich in
dc rolstoel had voorgeduwd om
hier te komen maar het zijn er
voor ons te weinig.'
In grote-reclame-campagnes met spe
ciale attracties om die klanten te
blijven trekken, ziet de horeca-direc-
teur niet zoveel. 'Voor een van onze
restaurants hebben we de laatste
zondag een paar taxi's laten rijden.
Iedereen, die bij ons wilde kernen
eten, werd voor een gering bedrag
gebracht, gehaald en thuisgebracht
Maar dat is behalve een kostbare
ook een organisatorische moeilijke
zaak. Bovendien heb je er altijd
mensen tussen, die daarvan mis
bruik maken, zich laten halen, al
leen een kopje koffie bestellen en
zich dan weer vorstelijk naar huis
laten rijden.'
Diezelfde reserve neemt hij in acht
ten aanzien van acties van collega's,
die eters bij het station met de huif
kar komen afhalen en weekendgas-
ten gratis logies voor de nacht van
zondag op maandag geven. 'Die grap
van zo'n huifkartocht is er na één
keer af en wat die gratis overnach
ting betreft: ach, de meeste mensen
willen helemaal niet maandagmor
gen heel vroeg opstaan om nog op
tijd op kantoor te zijn. Dat is mis
schien één keer leuk, maar daarna
laten ze het afweten.'
Desondanks is Van der Valk voorlo
pig niet van plan zijn keten van res
taurants en motels op zondag dicht
te houden. 'Zelfs al weten we dat we
verliezen lijden, we vinden het geen
stijl de zakenman, die zondagavond
in een van onze motels wil eten en
slapen om de volgende dag fit op
die vergadering te komen voor ge
sloten deuren te zetten. Als horeca-
man doe je dat nu eenmaal niet zo
gauw. Maar zo'n gebaar kost natuur
lijk wèl geld.'
Ontslagen
Daarover sprekend blijkt hij zich
nogal op tc winden over premier
Den Uyl, die zich 'zo opgewekt liet
fotograferen op een vouwfiets van
een op publiciteit beluste rijwielfa
brikant'. 'Wc hebben er begrip voor,
dat in Den Haag maatregelen moe
ten worden getroffen, maar het gaat
ons te ver om de economische scha
de, die daaruit voortvloeit vrijwel
helemaal op het hoofd van de hore
ca te laten neerkomen.'
'Ik ben ervan overtuigd, dat dit in
veel bedrijven gevolgen voor het
personeel zal hebben. Bij ons vallen
die op het ogenblik nog wel mee.
Van de vijfhonderd werknemers, lo
pen er nu twintig in de W.W. Maar
er zijn andere ondernemingen, waar
de toestand heel wat zorgelijker is.
Zowel voor de mensen met een vast
inkomen als voor het bedienend per
soneel, dat het in veel gevallen van
het tip- en bedieningsgeld moet heb
ben. Voor hen is het misschien be
ter nu al meteen in de W.W. te
gaan. Dan krijgen ze tenminste nog
tachtig procent van hun laatstgeno
ten inkomen.'
Geld terug
De horecaman noemt het niet min
der dan een onrechtvaardige zaak,
dat de overheid wel klappen uit
deelt, maar geen hand uitsteekt om
die voor een zo kwetsbare bedrijf
stak op te vangen. 'Ik weet zeker
dat daar mogelijkheden voor zijn.
Denk alleen maar eens aan de belas
tingen. Juist vóór de afkondiging
van de autovrije zondag hadden de
meeste grote bedrijven hun ambts
halve opgelegde aanslag voor de
laatste drie maanden van het jaar
betaald. Als Den Haag nu eens zou
beginnen met dat geld terug te stor
ten. Dat geld moet immers toch te
rugkomen. want winst maken doet
geen enkel bedrijf in deze tijd.'
Of dat voldoende zal zijn om de
dreigende crisis af te wenden, be
twijfelt hij echter. Zolang de auto
op zondag thuis moet blijven, is er
voor het horeca-bedrijf geen enkel
perspectief. 'Eigenlijk zou het zake
lijk gezien meer verantwoord zijn al
het personeel te ontslaan, de tent
maar te sluiten en te wachten tot
betere tijden. Er is in deze tijd vrij
wel geen bedrijf, dat niet elke week
verlies lijdt Economisch beke
ken is het dus waanzin door te
gaan. Maar sluiten is, althans voor
ons, wel een allerlaatste stap. Als
horecaman doe je dat niet zo gauw.
Je hebt tenslotte ook nog een beetje
je beroepstrots.'
rschillende kijk op de waarde van de intellectuele vorming in het onderwijs
HAAG Het slagen van middenschoolexperinienten is voor
elangrijk deel afhankelijk van de leraren. Zij moeten het doen
ze niet zoveel zien in de middenschool kan de minister van
•wijs wel inpakken. Wat dat betreft ziet het er voor hem maar
uit.
raren bij het HAVO- en VWO-
'ijs, georganiseerd binnen net
lands "Genootschap voor Leraren
i zich vanaf de eerste keer dat
lord middenschool viel, zeer ge-
eerd opgesteld. Waarom moet er
aar na de uitvoering van de
loet, al weer veranderd worden?
im moeten er middenschoolexpe-
len komen om de sociale onge
il op te heffen? Dat kan net
e onderwijs toch ook? Waarom
n de leraren niet eens rust?
over deze groep (zo'n dertigdui-
eraren) staan de MAVO- en be-
eraren. Van hun kant komen
egend positieve geluiden. Ze
kritisch tegenover het huidige
vijs, vinden dat de Mammoet
o erg veel heeft veranderd, ver
en dat onderwijs waar de kinde-
ïgeacht hun capaciteiten in één
geheel bij elkaaj blijven (zoals
let basisonderwijs) zal kunnen
i tct meer mogelijkheden
edereen Die MAVO- en beroeps-
in zijn niet in het NGL verte-
ordigd maar in de NFO (Neder-
Federatie van Onderwijsvakor-
ties)een grote organisatie
00 leden* waarin ook kleuterleid-
en onderwijzers vertegenwoor-
ijn.
tter van het NGL is F. J.
leraar aan een grote MAVO-
'•VWO-scholengemeenschap,
de middenschool discussieerde
et C. Barnhoorn, voorzitter van
'O en ook van de PCBO, de Pro-
ts-Christelijke Bond van Onder-
d personeel.
'Van Kemenade wil de midden
in plaats van het huidige
lezct onderwijs. Alle andere vor-
moeten verdwijnen, terwijl hale
niet vaststaat dat ons huidige
"i fout is, Er zitten wel onvol-
ihedcn in. maar het is nu al
minder intellectualistisch dan
aar geleden. De mammoet heeft
ten niets veranderd. Nog steeds
n kinderen na de basisschool in
Brote happen verdeeld: naar liet
Wonderwijs of naar het AVO
*een voortgezet onderwijs). Nog
worden kinderen op verkeerde
en geselecteerd. Nog steeds :s
J dat milieufactoren meespelen
e schoolkeuze. We hoopten dat
smmoet iets zou kunnen veran-
aan de te vroege beroepskeuze,
len door het brugjaar zou weten
Tkonien dat kinderen in feite al
n twaalfde jaar kiezen voor hun
maatschappelijke loopbaan. Van
Kansen lijken
niet best voor
Van Kemenade
dat brugjaar is niets terechtgekomen'
Roefs: 'Maar er gaan steeds minder
mensen naar het lager beroepsonder
wijs'. Barnhoorn: 'Dat heeft niets te
maken met externe democratisering.
Het gaat erom oi de kinderen die daar
zitten er terecht zitten. Misschien
moet het een hoger percentage zijn
zelfs. Ik heb er bezwaar tegen dat mi
lieufactoren nu zo'n grote rol spelen
En ik constateer ook dat wij kinderen
nog steeds volgens intellectuele capa
citeiten indelen. En op de basisschol
peilen we, toetsen we alleen kennis,
we drillen ze voor die toetsen. We
zijn in wezen nog niet veel verder
dan twintig jaar geleden'.
Méér dan kennis
Omdat Barnhoorn en de zijnen nogal
wat bezwaren hebben tegen de huidi
ge structuur, voelen ze er veel voor
met geïntegreerd onderwijs te begin
nen. Deel kinderen niet in uitsluitend
op grond van hun hersens, maar zet
ze bij elkaar in groepen en leer ze
meer dingen dan kennis alleen. Dat
zou best eens kunnen bijdragen tot
grotere sociale gelijkheid.
Roefs: 'Best eens, misschien... Je
moet geen oude schoenen weggooien
voor je betere hebt'.
De leraren bij het AVO en VWO-on-
derwijs twijfelen er aan of geïnte
greerd onderwijs wel beter is. Wie
zegt dat het beter is om de beroeps
keuze uit te stellen? Weten kinderen
op hun zestiende wel wat ze later
gaan doen? Er zijn toch ook twaalfja
rigen die al vanaf hun vroegste jeugd
worden voorbereid op het vak dat ?e
later gaan uitoefenen. Bovendien ge
ven schoolhoofden adviezen die mees
tal goed zijn. En als ze zich vergissen,
zijn er altijd mogelijkheden om later
alsnóg onderwijs te volgen. En als ze
te hoog zitten, dan kunnen ze altijd
nog naar een lager schooltype.
Barnhoorn: 'Die adviezen na de basis
school zijn zeer betrekkelijk. Als een
hoofd zegt: jij bent geschikt voor de
MAVO. dan wil dat niet zeggen dat
hij gelijk heeft, als dat kind de MA
VO ook goed doet. Misschien kon de
HAVO ook. Kinderen hebben de nei
ging om aan het verwachtingspatroon
dat binnen de groep geldt, te voldoen'
Kiezen
Voor Roefs komt er nog een argu
ment bij. Kinderen op de basisschool
kunnen best bij elkaar in een groep
zitten, maar vanaf het twaalfde jaar
gaan ze kiezen. Ze kiezen hun vrien
den, en willen bij soortgenoten in een
groep zitten. 'Het is nu eenmaal zo:
soort zoekt soort. Mag je ze dwingen
om met heel anderssoortige kinderen
in één groep te zitten?'
Het grootste probleem vormen de he
terogene groepen, groepen waar knap
en minder knap door elkaar heen zit
ten. Voor intellectuele vakken, zegt
Roefs, is het onmogelijk om met zul
ke groepen te werken. Anders doe je
alle kinderen onrecht: de knappen om
dat ze niet hard genoeg kunnen op
schieten en de minder begaafden om
dat ze het niet kunnen bijbenen. Je
zult moeten differentiëren. De moge
lijkheid om binnen zulke heterogene
groepen het onderwijs gedifferenti
eerd aan te bieden, aangepast aan elk
individueel kind is er volgens hem
niet. 'Buitenlandse ervaringen zijn
daar somber over. Het kan niet, kin
deren van beperkte en van vrij hoge
vermogens bij elkaar in een groep'.
Het grote verschilpunt tussen Roefs
en Barnhoorn is de waardering van
de intellectuele vorming. Vind je (zo
als het NGL) dat intellectuele vor
ming op school erg belangrijk is, dan
heb jc uiteraard moeite met de mid
denschool die op meer dingen de na
druk wil leggen: op technische vaar
digheden, op expressie en sociale
vaardigheden.
Roefs: 'Ik vind ook wel dat er teveel
nadruk ligt op de intellectuele vor
ming. Ik ben er ook niet tegen dat
kinderen met intellectuele belangstel
ling een paar jaar bij anderen zitten,
maar ze moeten er niet toe gedwon
gen worden allerlei technische dingen
te doen. Zulke kinderen zouden zich
vervelen met al die handvaardigheid:
Bovendien: er is naast school toch
nog genoeg tijd over om hobbies ie
beoefenen? Je moet een kind zo breed
mogelijk opvoeden, zeker, maar dat
kan toch ook nu? Een leraar Frans
die alleen maar Frans geeft, is geen
goede leraar'.
Barnhoorn: 'Kun je er wel zo gerust
op zijn dat elke leraar van nu vol
doende verschillende vaardigheden
kan bijbrengen? Wij stellen vast, dat
dat niet goed genoeg gebeurt en dat
het daarom heel nuttig is experimen
ten te starten met geïntegreerd onder
wijs.
Manier waarop
Een ander verschilpunt tussen de bei
de groepen leraren is de manier waar
op Van Kemenade de middenschool
wil invoeren. Het NGL wil alleen aan
de middenschool beginnen, als onom
stotelijk vaststaat dat die school beter
is dan de nu bestaande schooltypen.
Hun grote bezwaar is dat de minister
van onderwijs nu al zegt dat geïnte
greerd onderwijs een oplossing kan
bieden voor problemen die het huidi
ge onderwijs oplevert.
Roefs: 'Wij geloven niet dat do mid
denschool de externe democratisering
zal bevorderen. We twijfelen eraan of
uitgestelde beroepskeuze nodig is. We
vragen ons af of je kinderen met uit
eenlopende capaciteiten bij elkaar
moet laten zitten. Wij vinden dat dit
eerst allemaal maar eens uitgezocht
moet worden. Je moet van de midden
school geen dogma maken en dat doet
Van Kemenade. Dat vinden we intole
rant. Wij stellen het axioma ter dis
cussie dat geïntegreerd onderwijs be
ter is dan ons huidige onderwijs. Maar
we zijn bereid om mee te werken aan
experimenten die de juistheid van
die stelling kunnen bewijzen (of niet
natuurlijk). Alleen willen we dat op
voorwaarde dat Van Kemenade zijn
uitgangspunten toetst. Doet hij dat
niet, dan werken we niet mee'.
Bardhoorn: 'Ja, maar die uitgangspun
ten kun je toch niet toetsen? Je kunt
het ermee eens zijn of niet. Die uit-
tf v-iCHftlSTEL'JKE BOM
'Jjjl I OhDCRWUZÊNC
S LiZj personeel
De heren F. J. Roefs (links) en C. Barnhoorn (rechts), die erg verschillend denken over de midden
school en op deze pagina over dat meningsverschil praten.
gangspunten zijn: uitstel van beroeps
keuze, gelijke kansen voor iedereen
op ieder niveau van het onderwijs,
verbreding van het onderwijs- en
vormingsaanbod, meer individuels
ontplooiingsmogelijkheden. Het is vol
komen terecht dat de minister die
uitgangspunten niet ter discussie
stelt, al vindt hij ook dat ze bijge
steld moeten kunnen worden.
Wat hij wel wil, is kijken hoe je die
uitgangspunten in de praktijk kunt
verwezenlijken, hoe dat onderwijskun
dig, financieel, rechtspositioneel moet.
Daar valt natuurlijk wel over tc expe
rimenteren. Het is niet zo dat nu al
vaststaat hoe de middenschool eruit
zal gaan zien. Het is wel zo dat vast
staat dat het huidige onderwijs niet
erg tegemoetkomt aan die uitgangs
punten'.
Barnhoorn is het van harte eens met
de uitgangspunten en begrijpt niet,
waarom het NGL wel wil meewerken
aan de experimenten, als het zijn
twijfels heeft over de uitgangspunten.-
Roefs: 'Ik vind die uitgangspunten ook
voortreffelijk, maar ze moeten bewe
zen worden'. Barnhoorn: 'Kun je uit
gangspunten proefondervindelijk be
wijzen?'
Om de middenschool van de grond te
krijgen, zal het nodig zijn dat alle le
raren de uitgangspunten van Van Ke
menade onderschrijven. Dat zal niet
zo makkelijk gaan: het NGL vindt het
huidige onderwijs niet slecht, bekijkt
de middenschool vooral vanuit de er
varingen die het buitenland ermee op
gedaan heeft, is huiverig voor de sa
menvoeging van intellectuele en ande
re capaciteiten.
De NFO vindt dat het onderwijs kan
meehelpen de sociale ongelijkheid
tussen verschillende groepen mensen
op te heffen, dat het huidige onder
wijs dat niet doet en dat het redelijk
is te experimenteren met een heel an
der soort onderwijs dat naast intellec
tuele vorming ook andere vaardighe
den probeert te ontwikkelen. Slechte
ervaringen in het buitenland zeggen
de NFO niet zo erg veel, omdat in
ons land juist geëxperimenteerd moet
worden om te zoeken naar de beste
vorm waarin dat nieuwe onderwijs ge
goten kan worden. De uitgangspunten
voor dat onderwijs zijn een politieke
keus.
Roefs: 'Je moet van het onderwijs
niet beveel verwachten. Je moet rea
listisch blijven. Het onderwijs kan
heus de ideale maatschappij niet te
weeg brengen. Het is overigens niet
zo dat 'onze' leraren de middenschool
op politieke gronden afwijzen. Ze
doen dat alleen op pedagogisch-didac-
tische gronden. En rechtspositionele
natuurlijk, maar die zijn niet funda
menteel. Het is heus niet zo dat wij
een stelletje wereldvreemde reactio
nairen zijn die elitekindertjes willen
opleiden. Maar wij moeten onder
druk van de examens de kinderen
voor een bepaald niveau opleiden en
dan moeten we 'materiaal' hebben dat
daarvoor geschikt is'.
'Politiek'
Barnhoorn: 'Onderwijs is te allen tij
de een politieke zaak. Natuurlijk kan
het onderwijs op z'n eentje nooit de
ideale maatschappij bereiken. Maar
omdat de maatschappij verandert,
moet het onderwijs voortdurend bij
stellen, veranderen. Vooral het onder
wijs kan bijdragen aan het verminde
ren van de grote sociale verschillen.
En omdat wij ervan overtuigd zijn
dat het daarom beter is kinderen lan
ger bijelkaar te houden, willen we da
middenschool een faire kans geven.
Hoe die school er straks in de prak
tijk dan ook komt uit te zien'.
Dit is het laatste artikel van een serie
over de middenschool, samengesteld
door Aukje Holtrop cn Piet Hagen.
De vorige artikelen stonden in de
krant van 27 en 30 oktober en 2, 8 en
13 november.
