Harold en Maude: zwarte
humor in matige film
Lezen?
Ik heb wel wat
beters te doen.
FILMPREMIÈRES VAN DEZE WEEK
Rode Zon over de Bosporus
Het Dwaallicht
ian Cinestud 73 leveren ruim
lertig landen een bijdrage
Het imperium van een playboy
En wat dan wel, meneer?
Achter de feiten aanhollen,
spanningen kweken, geld najagen,
uitgeput thuis komen, je vrouw
in het voorbijgaan kussen,
de krant wegslingeren, voor de tv
in slaap dutten, teveel eten,
maagzuur oprispen, de zenuwen
krijgen. Inderdaad, zo'n man heeft
wel wat beters te doen dan
gewoon lekker wqg te dromen,
dan verder te kijken dan
de neus van zijn glan
zende limousine lang is,
dan zijn opvattingen te
toetsen aan die van
anderen, dan nieuwe
ideeën op te doen, dan
zijn gezichtsveld te ver
breden, dan avonturen
mee te maken.
En dat i^jammer.
Want boeken kunnen
dat allemaal geven.
Arme man, die
geen tijd heeft op een
middag een boekwinkel
binnen te stappen. Om
zo maar eens rond te
neuzen. Op zoek naar
nieuwe dingen, op zoek
naar avontuur en plezier.
Hopelijk hebt u die tijd wel.
Kennis is macht, zeggen ze. En die
macht is sterker dan de 130 pk
van een te forse benzinemotor.
Die kennis is gewoon te koop.
Voor betrekkelijk weinig geld.
Bij de boekhandel.
Een boek maakt je
een stuk rijker.
4 Achtervolging in Los Angeles
VRIJDAG 16 NOVEMBER 1973
FILM K17
zelf vrij eenvoudig verhaal (de voor
bereiding van een massa-moord doir
de Maffia, met behulp van Vietnamvi-
teranen) door te abrupte overgangen
zo ingewikkeld te maken, dat je al
gauw niet meer weet waar je de man
nen moet plaatsen, die steeds ondui
delijker rollen gaan spelen. Het feit
dat er nogal wat losse intrigedraden
blijven hangen, maakt het geheel niet
overzichtelijker. En als je dan ook
nog eens een keer niet houdt van
hoofdrolspeler Charles Bronson blijft
er niet veel te appreciëren over. Stro
men bloed vloeien er in de film en er
vallen stapels doden. Daartussendoor
wordt er met auto's achter elkaar aan
gejaagd, zoals gebruikelijk. Er worden
ook enkele behartigenswaardige woor
den gesproken ('Vietnam heeft geen
helden gekweekt maar een generatie
van psychopaten'), maar wat moet je
daarmee, als de hele film door alleen
maar sadistische toestanden en
psychopatische types worden ver
toond? Niets
IV. W.-B.
Den Haag, Apollo, 18 jr.
De intrige van 'Rode Zon over de
Bosporus' is even onzinnig als de Ne
derlandse titel (in 't origineel heet
hij 'Innocent Bystanders', dat is wel
even iets anders.) Maar goed, 't gaat
over een ouder wordende spion, licha
melijk en geestelijk gehavend dool
zijn gevaarlijke leven, die nog eens
een keer een klusje moet opknappen.
Hij wordt daarbij niet alleen voortdu
rend naar het leven gestaan door an
dere spionnen, maar ook door zijn
baas, en dat laatste nu is volstrekt on
begrijpelijk. Er dient een Russische
geleerde te worden opgespoord, die
een grote steen kan bijdragen aan de
oplossing van het bevloeingsprobleem
in de wereld, maar dieman heeft toen
hij uit het concentratiekamp vluchtte
Het Dwaallicht is het laatste dat uit
kwam van Willem Elsschot. Frans
Buyens, die eerst ook schreef en na
'59 films maakte, voornamelijk doku-
menlaires over 'Frans Masereel,
Henriette Roland Holst. August Ver-
meylen, Vercors heeft het ver
filmd. Zuiver innemend, mooi voor
een deel.
Het is het simpele verhaal van Laar
mans die op een avond in Antwerpen
drie Afghanen, helpt bij het zoeken
naar een zekere Maria. Dat zoeken,
door de donkere straten, op verschil
lende adresjes, op het politiebureau,
in een verlopen hotelletje, en het niet
vinden, heeft Frans Buyens meloncho-
liek gestemd verfilmd. Romain Dec>
nink is een typische, en in zijn bur
gerlijk milieu thuis ook best getypeer
de, Laarmans. De Afghanen zijn aar
dig. Sies Foletta is een prachtige
kroegbaas, Tim Beekman een soute
neur zoals er zijn De Antwerpse wer
kelijkheid bij avond, goed gefotogra-
veerd door Fred Tammes, is het hele
maal en we zwerven met Laarmans
mee. Maar wat Laarmans erbij fanta
seerde was moeilijker weer te geven.
Hij heeft zo zijn romantische, eroti
sche dromen over die Maria van Dam,
zijn vrienden verraden, en de reden
daarvan is ook voor geen zinnig mens
te begrijpen.
Als men zich daar nu geen buil aan
stoot, is het verloop verder redelijk
spannend.
Doch veel moeilijker te verteren is
het feit, dat er walgelijke martelingen
worden gebruikt om het publiek een
kick te geven. Zolang er nog zoveel
echt gemarteld wordt in de wereld
geeft het op zijn zachtst gezegd blijk
van een onaangename mentaliteit, om
daaruit munt te slaan. Peter Collin-
son heeft de film geregisseerd, Stao-
ley Baker, Geraldine Chaplin en Do-
in de wereld, maar die man heeft toen
W.W.-B.
(Amsterdam-Cineac Damrak, 14 Jr.)
die wie weet ook een oosterse Fatma
zou kunnen zijn. En die worden in de
film, hoe mooi Eva Kant als Maria
ook is in allerlei situaties, te coa-
creet, te zichtbaar, te revue-achtig.
Met het tonen van die verbeeldingen
was Frans Buyens niet zo goed als
Willem Elsschot die ze alleen maar
opriep, in de lezer zelf.
B. H.
(Amsterdam-Studio K, 14 jr)
Shaffy Theater moet
misschien sluiten
AMSTERDAM Het Shaffy Theater
in Amsterdam moet misschien per 1
maart 1974 tijdelijk sluiten. De ge
meente Amsterdam kan voor het thans
reeds begonnen seizoen maar
140.000,- subsidiëren. Om het theater
draaiende te houden is een bedrag
van ƒ340.000,- nodig. Het ministerie
van CRM is volgens het bestuur van
Shaffy vooralsnog niet in staat en be
reid subsidiëring te overwegen.
ïoor BER HULSING
Jean-Louis Trintignant gaat naar Los
Angeles en schiet, voor geld. een ben
debaas dood. Meteen krijgt hij een an
dere moordenaar, Roy Scheider, ach
ter hem aan. En die schiet telkens
mis, zodat de achtervolging nog ruitn
een uur kan doorgaan. Jean-Louis
heeft eerst de afgedwongen hulp van
een huisvrouwtje, en later is het een
aardig nachtclubjuffie vriendin
van zijn opdrachtgever in Parijs
die hem telkens bijstaat. Jacques De-
ray, de regisseur, laat dat alles gebeu
ren in de Los Angeles-omgevingen,
die door andere filmers al ontdekt
waren: in de havenbuurt, in een top
less-tent, bij de hoge bruggetjes
waar auto's overheenwippen, in een
motel. En daar spelen zich, met de re
volvers, dan dezelfde taferelen af als
in alle andere films van dit slag. Jean-
Louis doodt zijn rivaal en, samen
met zijn overgekomen Parijse baas,
Michel Constantin, maakt hij van de
begrafenis van zijn eerste slachtoffer
een bloedbad. Waarin iedereen be
zwijkt, Jean-Louis ook. De vrouwen
die er in meedoen zijn Ann-Margret
en Angie Dickinson.
B. H.
.Amsterdam-Rembrandtplein-
theater, 18 jr.)
>r
>b< Het Imperium van de Playboy is de
gi malle Nederlandse titel voor L'Héri-
ite tier, de erfgenaam. Jean Paul Bel-
,31 mondo erft Franse staalfabrieken en
Ji kranten en vijanden. De call-girl waar
e hij even mee aanpapt is er een van.
g De vliegongeluk van zijn vader was
B Seen ongeluk. Als grootindustrieël had
al hij wel medewerking van de regering,
Dvf de politie en dozijnen betaalde speur
ders kunnen krijgen, maar Jean-Paul
i zoekt alles zelf uit. Met de hulp van
»r paar vrienden en een vriendin.
Hij ontkomt aan een paar bomaansla-
gen, hij maakt schietende schurken
onschadelijk met een handgranaat, <r-
nJ Sens in de Parijse nieuwbouw, hij
vindt de bewijzen op een microfilm
onder aan een roos, en moet zijn ei
gen zoontje uit Rome ontvoeren, want
de misdadige fascistische concurrentie
zit in zijn eigen familie. En juist als
zijn binnen een week totaal omgesla
gen, eigen blad het artikel over de
Haaien van Europa gaat drukken,
drukt zijn vriend hem de ogen toe.
Philippe Labro heeft het bedacht en
verfilmd in een wel dynamische, kort
gemonteerde stijl met, in het begin,
alle gegevens en terugblikken nogal
verward door elkaar. Maar ze komen
later tot een duidelijker ontwikkeling.
Jean Paul Belmondo doet zo'n avon
tuurlijke vechter, met veel geld, lef
en sjans, altijd weer met een vlot ge
mak. Carla Gravina en Maureen Ker-
win zijn de bedgenoten, en allerlei
bijrollen worden goed gegdaan.
B. H.
(Amsterdam-Calypso. 18 jr.)
(Publicatie van de Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek)
)e film Harold en Maude begint echt wel aardig, voorzover pikzwarte humor 'aardig kan zijn. Een
togen van twintig (die eruit ziel als vijftien) doet zoveel schijn-zelfmoordpogingen, dat zijn moeder
jiet meer op- of omkijkt als ze hem aan een strop ziet bungelen of met afgesneden keel in liet bad
iet liggen.
pinestud 73, van 15 tot 24 november in Amsterdams Kriterion, is het
mige festival van studentenflims en filmstudenten, dat goed inter
nationaal is. Er werden dan ook zo'n driehonderd films uit meer dan
jlertig landen aangeboden. Daarvan zijn er honderdvijftig gekozen,
foor een deel in de landen zelf al.
je vindt het langzamerhand wel tijd
(orden dat hij aan de vrouw komt.
paar Harold weet zonder veel moeite
ple kandidates af te schrikken. Hij
heeft intussen op een begrafenis, zijn
geliefkoosde uitstapje, kennis gemaakt
met Maude, een vrouw van negenen
zeventig (die eruit ziet als vijfenzes-
pname uit 'Who are you killing?
tig) en warempel, hij wordt echt ver
liefd op haar. Omdat ze zulke gekke
dingen doet: auto's stelen, gemeente
bomen verplanten, hasj roken en ga
zo maar door. En omdat ze hem met
haar levensvreugde van zijn doods
drift weet af te helpen. Hij wil met
haar trouwen, maar op haar tachtigste
verjaardag doet ze, wat ze al (aan
dovemansoren) heeft verkondigd: ze
neemt een overdosis slaaptabletten, ze
stapt eruit. Maar ze heeft Harold ge
leerd het leven aan te kunnen.
Er zitten wel goede fragmenten in de
film (het begin en een deel van de
dolle tocht mat de boom) en hij had
helemaal goed kunnen zijn, als die
Maude echt een leuk, mal, lief, oud
wijffie was geweest. Maar Ruth Gor
don gooit er op haar oude dag zoveel
coquetterie en flirterigheid tegenaan
(terwijl de rol haar al zo'n zware last
van aan het hysterische grenzen Ie
buitenaardsheid op de schouders
legt), dat je er vaak kriebelig van
wordt. En om een jongetje wakker ie
zien worden nadat hij de nacht heeft
doorgebracht met een vrouw die zijn
overgrootmoeder kon zijn nou nee,
dat is het toch ook weer niet. Mis
schien zullen er mensen zijn, die door
Harold en Maude beurtelings dol gea
museerd en hevig ontroerd worden, ik
sluit het niet uit. Maar mijn film is
het niet, daarvoor is hij te krampach
tig. Hal Ashby heeft hem geregis
seerd, Ruth Gordon en Bud Cort spe
len de hoofdrollen. W. Wielek-Berg
Avisterdam-Alhambra 2, 18 ir.
The Stone Killer:
bloed, verwarring
Een 'stone killer' is in de taal van de
Amerikaanse onderwereld een bijzon
der koelbloedig en meedogenloos ie
mand, die zowel een politieman als
een misdadiger kan zijn. Regisseur
Michael Winner heeft zo'n 'stone kil
ler' als hoofdpersoon gekozen. Het is
een politieman, die in het begin van
de film verhuist van New York naar
Los Angeles, omdat hij te snel is met
de revolver, maar halverwege weer op
zijn punt van uitgang terugkeert.
Winner is erin geslaagd, een op zich
ook geheel de oude, socialistisch-rea-
listische voorbeelden, mooi en mense
lijk, maar niet nieuw.
Marta
Marta, van Shriley Laurenson, uit
Engeland, is getrouw naar het Britse
filmnaturalisine, wat de sfeer betreft,
maar Marta de werkster werd opgeslo
ten in de lift en moest daar ellendig
aan haar einde komen. En dat is ver
velend.
In Listopad volgde de Pool Piotr An-
drejew een paar muzikanten op hun
zwerftocht over de velden, met een
matige humor.
In Bad Guy tekende John Spielberg,
USA, een licht satirisch portret van
.een burgermannetje dat bang pn
om flink te zijn gek is op schiet
wapens, zoals zovele van zijn landge
noten en onze Pistolen Paultje. Leve
het Geld, Weg met de Mensen, van
het Sociologisch Instituut Utrecht, is
een van de Nederlandse 'geëngageer
de' films, deze over de afbraak van
woningen terwille van hotels, wegen
en fabrieken, en over de mensen die
daardoor weg moeten en niet weten
waarheen. Een goed aanloopje om dis
cussies los te krijgen, geen film die
geheel op zichzelf kan staan en wer-
ke.n.
We zagen nog wat tekenfilmpjes en
iets over vrouwenbeweging. En er
komt in Kriterion deze week nog veel
meer te zien.
De voorstellingen zijn 'besloten', om
de keuring te ontlopen, maar ieder
kan terstond 'lid' worden. Behalve
films zijn er ook discussies: maandag
morgen over Film en Politiek, inge
leid door Joris Ivens, 's middags over
Film en Derde Wereld met George
Sluizer en de Afrikaan Solomon Beke-
le als inleiders. Dinsdag wordt er
's morgens gediscussieerd over com
merciële en alternatieve filmbedrijvig
heden.
Er hebben zich al honderd buiten
landse gasten gemeld en er worden er
nog meer verwacht. Cinestud 73 zal
weer druk zijn, en het publiek, de cri
tici en Cinestud zelf zullen een prijs
winnaar aanwijzen.
(Amsterdam-Krilerion)
a Amerika en Engeland bijvoorbeeld
■aren selectievoorstellingen en com-
nissies die het geschikste kozen. Van
leine landen met kleine inzendingen
cerd alles genomen. Elk land kreeg
echt op een half uur vertonen.
Criterion heeft, van gister af tot aan
'olgende week donderdag toe, 'smor-
lens, 's middags, 's avonds en 's nachts
irogramma's met films uit Amerika,
Ingeland, Duitsland, Oost-Europa,
)erde Wereld, Canada, Nederland, of
net experimentele films, animatie en
:ontra-cinema. De meeste films zijn
;ort, er gaan soms wel een half do-
^^ijn in een uur. En daar de studenten
lankomende filmers of amateurs zijn
Ks met alles even belangrijk. Wel heb-
Kpen wij een aardige keuze vooraf kun-
j£5ien zien. En daarvan kunnen wij hier
^feen indruk geven.
iheila, van Jeff Schwartz uit Enge-
3 and, is een aandoenlijk portret van
:en Ierse straatmuzikant die vrouw
ïad willen zijn en daarom ook in
vrouwenkleding achter een kinderwa
gen loopt. De film laat hem zien in
zijn dagelijkse, nogal trieste bestaan,
en de man-vrouw zelf weet er berus
tend over te vertellen.
Cotton Eyed Joe, van John McDonald
uit Amerika, is ook een eenzaam
jas. mens, een neger, van de zelfkant. Hij
leeft, dakloos, aan de stadsrand, hij
b zwerft wat rond. verdient wat als do
nor, en is het levende beeld van de
blues-songs op de achtergrond.
Verboden Stappen, van Ridha Behi,
uit Tunesië, toont het eenzame leven
van een straatventertje, dat prent
briefkaarten aan toeristen verkoopt.
De jongen randt een te verleidelijke
rek Duitse aan en krijgt dan, melodrama-
tisch, tien jaar.
Ia Greater Expectations behandelde
David Livingston, uit Amerika, ook
de onvervulde erotiek van een jonge
man, maar die heeft het wel goed op
de university, en zijn verwachtingen
worden met humor behandeld, in/een
filmstijl die geheel is afgekeken van
de typisch Amerikaanse comedies.
Goed afgekeken maar zonder iets oor-
lph spronkelijks. Vicek Karol uit Joego
slavië volgde in Kubikas, over de dag
taak van een stel oude grondwerkers,
