China en VS gaan banden aanhalen Beyers Naudé: orde zonder recht leidt tot chaos 'Ik blijf,' verzekert Nixon aan senatoren jonge jenever M.-Oosten Peking matigt standpunt inzake Taiwan anagoulis mag iet naar VS 'ortugal wil meer iulp van de VS Amnesty vraagt Marokko vrijlating van 70 gevangenen Zweed landt met gestolen vliegtuig in Sow jet-Unie Hogeschool in Athene bezet Hoe kunt u de deurwaarder van uw deurafhouden? Laat de AmrcrBank het maaropknappen! Franse marine zoekt in Middellandse Zee naar onderzeeboot jlOrW'KWARITET DONDERDAG 15 NOVEMBER 1973 TOKIO (AP, DPA, Reuter, UPI) China en de VS hebben een nieuwe stap ;ezet in de richting van een normalisering van de betrekkingen. Beide landen, lie vele jaren lang geen officiële diplomatieke banden hebben gehad, zullen iun bestaande 'verbindingsbureau' in Washington en Peking uitbreiden. BUITENLAND T7/K13 ijplomatieke betrekkingen zullen Dorlopig nog niet worden aange- noopt. Eén en ander is bekendge- laakt in een gemeenschappelijk com- mniqué dat is uitgegeven na het be- iek van de Amerikaanse minister an buitenlandse zaken Henry Kissin- er aan China. Kissinger is gisteren i de Japanse hoofdstad Tokio aange- omen en zal later ook Zuid-Korea be- leken. en der belangrijkste vraagstukken, ie lange tijd de Amerikaans-Chinese etrekkingen hebben belemmerd en e deze week in Peking aan de orde i gekomen is de kwestie Taiwan. De •gering van Taiwan, waar de bejaar- e Tsjang Kai-Sjek de teugels voert, •schouwt zich nog steeds als de eni- s wettige vertegenwoordiger van ge- eel China, wat door Washington vele iren is onderschreven. het gezamenlijk comiflUnuqué is erklaard dat 'alle Chinezen aan beide jden van de Straat van Taiwan van pvatting blijven dat er slechts één hina is en dat Taiwan een deel van hina is'. 'aiwan lit deze opmerking, die zowel Peking Is Taiwan kan bevredigen, wordt af- sleid dat tijdens Kissingers bezoek an China nog geen definitieve oplos- ng voor de kwestie Taiwan is gevon- en. Wel hebben Amerikaanse functi- narissen verklaard dat China zijn andpunt inzake Taiwan duidelijk eeft gematigd, waardoor vorderingen Linnen worden gemaakt in de rich- WASHINGTON (UPI) China en dc VS hebben een belangrijke stap gezet op dc weg naar normale betrek kingen. China heeft een aantal van zijn vroegere eisen ingetrokken en de VS zijn akkoord gegaan met een be langrijke vermindering van het aantal Amerikaanse strijdkrachten op Tai wan. Dit is dc conclusie die experts op het gebied van Amerikaans-Chi nese zaken hebben getrokken uit het gisteren gepubliceerde communiqué, na een vergelijking van dit document met het communiqué van Sjanghai dat in 1972 na president Nixons be zoek aan China is uitgegeven. ting van volledige diplomatieke be trekkingen tussen China en de VS. Vorig jaar werd door China nog verklaard dat Taiwan een provincie van China was en dat de bevrijding van het eiland een zaak was waarin geen ander land zich mocht mengen. Eveneens werd toen de aftocht van Amerikaanse troepen van Taiwan ge- eist. Een hoge Amerikaanse regeringsfunc tionaris heeft verklaard dat het begin sel van het 'ene China' in de komen de maanden via diplomatieke kanalen verder zal worden uitgewerkt. Intus sen zullen culturele en zakelijke uit wisselingen worden opgevoerd en zal de status van de 'verbindings-bureaus' in Washington en Peking geleidelijk worden verhoogd. Kissinger heeft in totaal zestien uur gesproken met voorzitter Mao Tse- toeng en premier Tsjoe En-Iai. Ge spreksonderwerpen waren onder meer geweest: het bestand in Vietnam, de ongunstige situatie in Cambodja, de vredesinitiatieven in het Midden-Oos ten en de betrekkingen tussen China en de VS. In het communiqué hebben China en de VS voorts nog verklaard dat geen van de beide landen zullen trachten de wereld te overheersen. Nadruk wordt gelegd op het belang van regel matig contact op hoog niveau tussen beide landen en overleg over zaken die beide partijen raken. Japan Minister Kissinger is gisteren bespre kingen begonnen met de Japanse mi nister van buitenlandse zaken Masay- osji Chira. Een van de voornaamste gespreksonderwerpen, aldus Chira, zou de situatie in het Midden-Oosten zijn en de gevolgen ervan voor de Ja panse olievoorziening. Japan betrekt 85 procent van zijn aardolie uit het Midden-Oosten. Kissinger gaat vrijdag naar Seoel om besprekingen te voeren met de Zuid- koreaanse regering. Hij zal onder meer president Park Tsjoeng-hee ont moeten. Kissinger blijft vier of vijf uur in Zuid-Korea en keert" daarna te rug naar de VS. Tijdens zijn wereldreis heeft Kissin ger in de afgelopen weken eerst een reeks Arabische landen bezocht: hij ging daarna naar Perzië. Pakistan en China en tenslotte naar Japan en Zuid-Korea. PRETORIA Vandaag wordt de uitslag verwacht van het proces dat in Pretoria gevoerd wordt tegen de apartheidstegenstander dr. C. F. Beyers Naudé, om zijn weigering, te getuigen voor de regeringscom missie Schlebusch. Het proces is dinsdag begonnen met de pleitrede van de advokaten van Beyers Naudé, mr. J. C. Kriegler en mr. J. Jobert. 10ME (AP) Alexander Pana- mlis, de man die heeft geprobeerd e Griekse leider George Papadopou- is te vermoorden, heeft op grond an 'morele verdorvenheid' geen vi- um gekregen voor de Verenigde Sta in. Ie Amerikaanse consul heeft hem la- en weten dat deze beslissing was ge- omen door het ministerie van bui- inlandse zaken in Washington, anagoulis, die vijf jaar in de gevan- enis heeft gezeten en in augustus, >en in Griekenland massaal amnestie 'erd verleend, vrij kwam, is afgelo- en maand naar Italië gekomen, oen hij naar het Amerikaanse consu lt in Italië ging, kreeg hij aanvan- elijk een visum. Naderhand vertelde ice-consul Karl McCollum hem dat lij dit visum per abuis had gekregen. )p 8 november kreeg hij een brief an de consul-generaal, waarin hem 'erd meegedeeld dat hij niet naar de 'S kon vanwege zijn strafblad. Eén n ander zou in overeenstemming zijn iet artikel 212 van de immigratiewet 'aarin st3at dat lieden die ooit een oging tot moord hebben gedaan op Jnctionarissen van een regering of ie zich te buiten zijn gegaan aan ubversieve aktiviteiten geen visum linnen krijgen. 'e 34-jarige Panagoulis was van plan en week in New York door te bren- :en als toerist. Zij lichtten de geschiedenis toe van het Christelijk Instituut, waarvan dr. Beyers Naudé directeur is. Gisteren vond het kruisverhoor van de rechter, mr. Kotze en van de aan klager plaats. Vandaag houdt mr. Kriegler zijn pleidooi, waarna direct de uitspraak wordt verwacht, Dr. Beyers Naudé zei ons gisteravond dat hij het verloop van het proces bevre digend vindt. Er wordt veel tijd uit getrokken voor de pleidooien. Tijdens het kruisverhoor kreeg dr. Beyers Naudé gisteren uitgebreid ge legenheid in te gaan op de beweegre denen van het Christelijk Instituut en op de financiële bronnen van de in- fADVERTENTIE) WASHINGTON (Reuter) Portugal [«wacht grotere steun van de VS bij ijn strijd tegen de onafhankelijk- leidsbewegingen in de Portugese ko- onieën in Afrika. Dit, in ruil voor de eer belangrijke rol, die de Ameri kaanse luchtmachtbases in de Azoren lebben gespeeld, toen de Amerikanen ijdens de Israëlisch-Arabische oorlog sen wapen-luchtbrug naar Israël in stelden. De Washington Post, die bericht dit *an diplomatieke bronnen te hebben hernomen, zegt dat de Portugese rege- r'ng ook al heeft aangeduid dat zij 'erwacht dat de VS meer voor de ba ses gaan betalen. "at betreft de bestrijding van de on afhankelijkheidsbewegingen. met na- ®e in Guinee-Bissau dat zich onlangs onafhankelijk verklaarde, wil Portu gal van de VS moderne wapens ter bestrijding van de luchtafweer-raket- «n van Russische makelij, waarvan oe guerrillabewegingen zich sinds eni- 8e tijd bedienen. De Amerikaanse minister van buitenlandse zaken, Henry Kissinger, is gisteren besprekingen begonnen met de Japanse regering. Kissinger (links) heeft onder meer gesproken met zijn Japanse collega Masayosji Ohira (rechts). >oornaamste gesprekspunt was de situatie in het Midden-Oosten en de gevolgen voor Japan van de oliecrisis. In het midden de tolk. stelling. De rechter vroeg Beyers Nau dé naar zijn opvatting ten aanzien van het gezag van de staat tegenover de burger. Hij antwoordde dat zijn houding door anderen mogelijk opge vat kan worden als een uitdaging van het staatsgezag, maar hij stelde dat hij nog nooit opzettelijk geprobeerd heeft het staatsgezag te provoceren. Indien dat ooit zo heeft geleken, dan komt dat door de houding van de staat zelf, aldus dr. Beyers Naudé. 'Orde en wet moeten natuurlijk ge handhaafd worden, maar als de orde niet op gerechtigheid berust, dan leidt dat altijd tot chaos.' Breuk Over zijn breuk met de Nederduits-ge- reformeerde kerk zei Beyers Naulé dat deze veroorzaakt is doordat de kerk zwijgt over apartheid, waar een duidelijk profetisch getuigenis noodza kelijk is. 'Mijn liefde voor de kerk als zodanig wordt er niet door aangetast. Met die liefde ga ik door zo lang ik kan.' De rechter vroeg Beyers Naudé naar wat hij als andere mogelijkheid ziet voor het apartheidsstelsel. Hij ver wees daarop de rechter naar de publi- katies van het Sprochas, het onder zoekproject naar de houding van christenen in de apartheidssamenle ving. Beyers Naudé vond de vragen die de rechter hem stelde, goed en terzake, maar hij houdt nog steeds zijn on schuld vol. Dinsdag zette hij voor de rechtbank uiteen waarom hij weigert te getuigen voor de commissie-Schlebusch, die een onderzoek instelt naar de activiteit van een aantal organisaties in Zuid- Afrika die kritisch staan tegenover de rcgcring-Vorster. De commissie is niet objectief en werkt niet volgens de wet. aldus Beyers Naudé. De commis sie is in feite verplicht om iets te on dernemen tegen het Christelijk Insti- tuut, want anders zou premier Vor- ster, die om het onderzoek vroeg, n diskrediet worden gebracht. Bezwaar Beyers Naudé maakte bezwaar tegen het feit. dat de commissie achter ge sloten deuren werkt en dat getuigen zich onder ede tot geheimhouding moeten verplichten. Dat heeft tot ge volg dat de opgeroepen getuige moet blijven zwijgen, als in de bevindingen van de commissie verdraaiingen, on waarheden of onjuiste conclusies voorkomen, aldus Beyers Naudé. Hier door wijkt de commissie af van de normale wettelijke procedures in een democratie. Eerdere rapporten van de commissie- Schlebusch hebben geleid tot het od- leggen van beperkte bewegingsvrij heid (banning) aan bestuursleden van blanke cn zwarte studentenorganisa ties, zonder dat de betrokkenen door een rechtbank schuldig waren bevon den aan wetsovertreding. Ook Beyers Naudé rekent met de mogelijkheid dat hem een 'banning' wacht. Hij is in elk geval van plan in hoger beroep te gaan. Na de zitting van de rechtbank van gisteren heeft de Nederlandse consul blijk gegeven van zijn belangstelling. DEN HAAG )ANP) Amnesty In ternational heeft koning Hassan van Marokko gevraagd de meer dan 70 personen vrij te laten, die op 30 au gustus van dit jaar óf werden vrijge sproken óf voorwaardelijk werden veroordeeld door een militair tribu naal. Zij behoorden volgens Amnesty tot een groep van 150 mensen, onder wie politici, advocaten en leden van de oppositiepartij, die beschuldigd waren van een samenzwering om de regering van koning Hassan omver te werpen. Het proces duurde ruim twee maan den en resulteerde in 16 doodstraffen (15 zijn al voltrokken), 15 veroorde lingen tot levenslange gevangenis straffen en 57 gevangenisstraffen. 71 werden vrijgesproken. De rechter be sliste, dat deze laatste groep meteen zou worden vrijgelaten. Zij werden echter opnieuw gearre steerd i.v.m. een onderzoek naar in verband met een 'onderzoek naar andere misdaden', aldus werd van of- ficële zijde verklaard. De secretaris-generaal van Amnesty. Martin Ennals, heeft koning Hassan in een brief laten weten, dat de langdu rige gevangenschap van deze mensen, die al zes maanden of langer in voor arrest zaten voor hun vrijspraak 'zeer ernstige twijfels oproept omtrent de handhaving van de rechten van de mens en de meest elementaire per soonlijke vrijheden'. WASHINGTON (AP, Reuter, UPI) President Nixon heeft op nieuw verzekerd dat hij niet van plan ia in verband met de Water- gate-affaire af te treden. STOCKHOLM (UPI)' Een woord voerder van het Zweedse ministerie van buitenlandse zaken heeft meege deeld, dat een 18-jarige jongeman met een gestolen particulier vliegtuigje over de Oostzee is gevlogen en in Ventspils in Letland (Sowjet-Unie) is geland. Het vliegtuigje is bij de lan ding beschadigd maar de jongeman is ongedeerd gebleven. Het toestel, een vierzits Piper Cherokee, landde woensdagochtend half acht onze tijd te Ventspils. Over de identiteit van de jongeman is nog niets bekend. Ook is niet bekend of het gestolen toestel buiten Ventspils een noodlanding ge maakt heeft of op het vliegveld van deze plaats. Dit hebben enkele leden van een groep van 15 senatoren gezegd na af loop van een gesprek van ruim twee uur met de Amerikaanse president. Het was de derde ontmoeting in een serie van zes, die Nixcn deze week houdt met Republikeinse Congresle den en een aantal Democraten. De Congresleden hebben Nixon recht streeks vragen gesteld over zijn even tuele rol in het Watergate-schandaal. Volgens enkele senatoren heeft Nixon hen niet verzekerd dat hij tegenover een aantal leden van de Watergate- commissie (Sam Ervin) verklaringen zal afleggen. Dinsdag heeft de Republikeinse sena tor Edward Brooke Nixon tijdens een ontmoeting onomwonden aangeraden om in het nationale belang af te tre den. Brooke deelde na afloop van de besprekingen mee dat Nixon zijn ad vies 'zeer minzaam' heeft afgewezen. De juridische commissie van het Amerikaanse Huis van Afgevaardig den heeft de wens geuit dat de open bare aanklager voor de Watergate- zaak, die de ontslagen Archibald Cox moet opvolgen, wordt benoemd door drie rechters. Alleen deze rechters zouden bevoegd moeten zijn de Wa- tergate-aanklager te ontslaan. De com missie heeft een wetsontwerp van de ze strekking aangenomen ondanks waarschuwingen dat Nixon hierover waarschijnlijk zijn veto zal uitspre ken. De commissie zegt in de benoe ming door rechters de beste garantie te zien voor de grootst mogelijke on afhankelijkheid van de Watergate-aan- klager. De juridische commissie van de Se naat zal volgende week over een soortgelijk voorstel stemmen. Een functionaris van een scheeps bouwbedrijf in Cleveland heeft dins dag voor de Watergate-commissie Er- vin verklaard dat hij vorig jaar op last van zijn superieuren van zijn tan tième van 5000 dollar 3100 dollar had moeten afstaan voor het fonds voor de herverkiezing van Nixon. De man, Matthew Clark, hoofd van de afdeling inkoop, vertelde dat hem was gezegd dat hij aan het fonds moest bijdragen vanwege Nixons belangstel ling in de toekomst van de Ameri kaanse scheepsbouw. De FBI had hij moeten vertellen dat hij zijn bijdrage vrijwillig had gestort. De oliemaatschappij Gulf-Oil en een van haar vice-presidenten, Claude Wild, zijn door een federale recht bank in Washington tot boetes ver oordeeld wegens illegale bijdragen aan Nixons verkiezingscampagne van 1972. In totaal was een bedrag van 100.000 dollar in Nixons verkiezings- kas gestort. Democratische Congresle den hadden in totaal 25.000 dollar il legaal van Gulf-Oil ontvangen. Het Russische partijdagblad de Praw- da heeft gisteren zonder verder com mentaar bekendgemaakt dat president Nixon heeft aangekondigd. 'Alle band opnamen van alle gesprekken' die iets met de Watergate-zaak te maken hebben te zullen afgeven. Volgens het blad had de president de hoop geuit dat het afgeven van de banden 'voor eens en voor altijd duidelijkheid zal brengen in dit aspect van de Waterga- tezaak'. ATHENE (AFP, UPI) De poly technische hogeschool van Athene is gisteren bezet door ongeveer duizend studenten. Rond het gebouw is in de middag een grote politiemacht samen getrokken, maar 's avonds werd de politie teruggetrokken. De bezetting nam de vorm aan van een groot scheeps protest tegen de regeringspo- litiek toen naar schatting 4.000 beto gers zich opstelden aan weerszijden van de straat en leuzen riepen en pas serende auto's met sinaasappels beko gelden. Studenten deelden pamfletten uit, on dertekend door de 'antidictatoriale Griekse studentenunie', waarin ze ei sen dat begroting voor onderwijs met 20 procent wordt verhoogd, dat er eerlijke verkiezingen worden gehou den, en dat de academische vrijheden gehandhaafd blijven. Vervolg van pagina 1 naren zeggen dat zij 45 gewonde I* raëlische gevangenen hebben. Verharding De doorbraak werd bereikt nadat de laatste dagen een duidelijke verhar ding in de standpunten van Israël en Egypte was opgetreden. Zo zei pre mier Golda Meir dinsdag nog voor het parlement dat Israël 'geen gram voed sel of water nog zal doorlaten voor Suez of voor het derde leger, als Is raël zijn krijgsgevangenen niet terug krijgt'. Ze zei dat Israël niet zou wij ken van de weg Cairo-Suez en dat een terugkeer naar de volgens haar fictie ve bestandslijnen van 22 oktober uit gesloten was. Het Egyptische dagblad Al Ahram kondigde van zijn kant aan dat Egypte de oorlog zou hervatten als Israël niet zou inbinden. En een paar uur voor de bekendmaking van het nieuwe akkoord beschuldigde de Egyptische woordvoerder Ahmed An is Israël er nog van dat het zijn ver plichtingen inzake de bestandsover eenkomst niet nakwam. Volgens het nu overeengekomen ak koord zullen Israëlische militairen bij kilometerpaal 101 gestationeerd blijven en ook deel blijven nemen aan de controle van de niet-militaire bevoorrading van het Egyptische derde leger. De nu overwonnen impasse was ont staan door interpretatieverschillen van het zondag gesloten bestandsak koord en door onenigheid over de volg orde van de uitvoering van de ver schillende punten. Egypte wilde dat de corridor eerst onder volledig VN-toe- zich zou komen en Israël wilde de militaire controle ervan niet opgeven en stond tevens op het recht de voor raden voor Suez en het derde leger mede te inspecteren Bovendien eiste Israël eerst uitwisseling van de krijgs gevangenen, voordat de controlepos ten op de weg aan de VN werden overgedragen. De moeilijkheden lie pen zo hoog dat het tot een vechtpar tij kwam tussen Israëlische en VN-sol- daten, die op eigen houtje een VN controlepost hadden ingericht, die vervolgens weer door de Israëli's werd afgebroken. ADVERTENTIE Hij zal u we! nooit met een bezoek vereren. Maar het kan natuurlijk wel voorkomen, als u eens door omstandig heden door bijv. ziekte of vakantie hardnekkig vergeet de huur over te maken. Wat u moet doen om dat nooit te vergeten: de bank opdracht geven eens per maand de huur van uw Amro Privérekening over te schrijven op de rekening van de huisbaas. Zo wordt uw huur prompt elke maand (of elke week of elk kwartaal) betaald. U hebt er geen omkijken meer naar. En op uw dagafschriften ziet u steeds hoe u er financieel voorstaat. Bent u de gelukkige bezitter van een eigen huis? Dan is zo'n betalingsopdracht natuurlijk ook prachtig voorvaste periodieke i aflossingen en/of rentebetalingen. Periodieke betalingsopdrachten één van de voordelen van een Arnro Privérekening. Als cliënt van de Amro Bank kunt u daar gebruik van maken. ri Laat die bank wat harder LU I voor u werken: LCJ Opluchting Overigens zijn nog lang niet alle moeilijkheden over de bestandsover eenkomst opgelost Omstreden punten blijven de terugkeer naar de linies van 22 oktober en de opheffing van de Egyptische blokkade van de zee straat Bab el Mandeb. Dat laatste is niet formeel vastgelegd, maar 'stil zwijgend' door Egypte aan de VN toe gezegd. Israël zou van plan zijn bin nen enkele dagen schepen door de Straat te sturen om na te gaan of de blokkade inderdaad is opgeheven. Het akkoord heeft grote opluchting in Israël gegeven. De Israëlische radio onderbrak zijn programma om het nieuws over de uitwisseling van de krijgsgevangenen mee te delen en generaal Yariv omhelsde onmiddellijk na het bereiken van het akkoord zijn mede-officieren. Hij nam een teug whiskey uit een fles, toen hij breed lachend uit de VN-tent stapte en zei: 'Ik denk dat ze (de Israëlische rege ring) niet teleurgesteld zullen zijn*. Opgetogen Israëlische soldaten vielen hem om de hals. De Egyptenaren toonden geen emoties. De bijeenkomst tussen de twee partijen verliep gis teren in een veel betere atmosfeer dan voorhen. Er werden zelfs han den gedrukt tussen Egyptenaren en Israëli's. Er zijn gisteren nog wel enkele inci denten geweest aan de bestandslijnen. Volgens Israël hebben Egyptische mi litairen geschoten op Israëlische trac toren, die met de aanleg van militaire versterkingen bezig waren, terwijl ook langs de bestandslijn met Syrië nog wat werd geschoten. De VN deelden mee dat zondag een VN-patrouille door Egyptische soldaten op de weste lijke kanaaloever was beschoten. Geen verdrag Israël zal vrijwel zeker een Ameri kaans aanbod van de hand wijzen om een verdrag van bijstand en interna tionale garanties te geven in ruil voor de terugtrekking uit alle Arabische gebieden, zo is door regeringskringen in Jeruzalem bekend gemaakt. De Amerikaanse minister van buitenland se zaken Kissinger had zoiets in Pe king gehint Maar in Israël stelt men zich op het standpunt, dat daaruit al blijkt dat ook Washington van me ning is dat terugtrekking Israël geen veilige grenzen biedt, één van de voorwaarden die Israël altijd heeft ge steld voor een vredesregeling. In het Israëlische parlement riep Beigin, de leider van de oppositionele Likoed, al de nazi-bezettingen van Rijnland en Sudetenland in de jaren dertig in her innering, de 'uitverkoop' in MUnchen in 1938 van Tsjechoslowakije, de ga ranties van de grote drie (Engeland, Frankrijk en de VS) aan Israël in de jaren vijftig en de garanties van wij len John Foster Dulles, de Ameri kaanse minister van buitenlandse za ken, aan Israël, die allemaal niet na gekomen werden. Golda Meir ant woordde hem, dat zij absoluut niet verheugd is met de voorstellen van Kissinger en dat zij in Washington zal vragen, wat hij precies bedoelde. PORTSMOUTH (AFP) Franse ma rine-eenheden zijn in de Middellandse Zee op zoek naar een onderzeeëer die daar in moeilijkheden zou zijn. Dit heeft de Britse marine in Portsmouth meegedeeld. Een Frans marinevaartuig had gister ochtend eeu nauwelijks hoorbaar noodsignaal ontvangen dat van een Britse onderzeeër afkomstig scheen te zijn. De woordvoerder zei dat het geen schip van de Britse marine kan zijn omdat het enige dat zich in die om geving bevindt, de 'Sea Lion' is, waar mee niets aan de hand is. In het betrokken gebied worden mo menteel vlootoefeningen gehouden waaraan Britse, Amerikaanse, Italiaan se en Nederlandse marineschepen deelnemen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1973 | | pagina 13