ijf man schuldig
eacht aan weren
an kleurlingen
Zeehonden in kustgebied
door kwik vergiftigd?
'Smartlappen over dierenleed
met volle maag gezongen
Avond der violen van
Krebbers, Olof, Verhey
fï
Ei
rrote meerderheid voor 'Niet juichen'
ret op de investeringen
Extra treinen en bussen
voor Holland-België op
derde 'autoloze zondag'
oreca-mensen staan als eersten terecht
i grond van discriminatie-artikel
Eigenaar van
nachtclub
vrijgesproken
Waarschuwing voor gevaar
van elektrische apparaten
CBTB'er verdedigt veredelingslandbouw
Regeling voor
vluchtelingen
wordt soepeler
Hoogleraar zet vraagtekens bij eigen veronderstelling
Wetenschap
'en
techniek
IftUW/KWARTET WOENSDAG 14 NOVEMBER 1973
BINNENLAND/KUNST
T9/K.11
t een onzer verslaggevers
[STERDAM 'Wij hebben niet gediscrüimneerd, maar alleen 6electie toegepast' Zo luidde de
sn van het verweer van de zes verdachten die gisteren terecht stonden voor de kantonrechter in
sterdam, omdat ze kleurlingen uit lioreca-gelegenheden in de hoodstad geweerd zouden hebben,
hij q
was als eersten in Nederland overtreding van artikel 429 quater van het wetboek van strafrecht
laste gelegd. Dit zogenaamde discriminatie-artikel is in 1971 in het wetboek opgenomen.
atia snel de kantonrechter, rar. H. C.
)eta^ Eek, zei ervan overtuigd te zijn
raakt, dat geen van de verdachten
willen discrimineren, achtte hij
van hen schuldig aan het ten las-
legde. De 49-jarige nachtclubeige-
E. H. T. afkomstig uit Suriname,
d als enige vrijgesproken. De 45-
;e hoteleigenaar J. W. de W en de
•ige eigenaar van een discotheek
I. werden veroordeeld tot een boe
honderd gulden of vier dagen
ihtenis. De portier van de nacht-
fa, de 29-jarige J. C. K. kreeg de-
straf opgelegd. Twee andere
tiers, de 45-jarige A. S. en de 46-
jge W. C. J. S. werden schuldig
klaard zonder dat een straf werd
elegd.
rant officier van justitie, mr. F. H. von
e b penfeldt, had tegen de drie eigena-
laat|een boete van honderd gulden of
dagen hechtenis geëist en tegen
drie portiers schuldigverklaring
jfler strafoplegging. Hij achtte de
«paren schuldig aan mededader-
c.q. uitlokking. De kantonrech-
u Tf-sprak de twee veroordeelde eige-
vrij van het mededaderschap;
achtte ze slechts schuldig aan uit-
stol dng. Naar zijn mening had T. zich
aan dat laatste niet schuldig ge
kt
veroordeling van hoteleigenaar De
en zijn portier A.S. volgde op een
it die een Amerikaanse neger bij
j Nederlandse ambassadeur in Was-
f [ton had ingediend. Tijdens een
°*door Europa had de Amerikaan
zijn blanke vrouw op 9 juli 1972
en overnachten ln het hotel van
W. op de Nieuwendijk ln Amster-
d. Terwijl de man zijn auto par-
frde, had de vrouw bij de portier
kamer gereserveerd. Toen even
r ook de man zich bij de portier
legde kreeg het echtpaar te ho-
dat de kamer al bezet was.
[hotelier en zijn portier voerden
tot hun verdediging aan dat het hotel
voornamelijk onderdak biedt aan jon
ge Amerikaanse militairen, die op de
aanwezigheid van negers geen prijs
zouden stellen. 'Die zien ze', aldus de
portier* op hun basis in Duitsland al
genoeg.' Kleurlingen, merkte eigenaar
De W. op, werden uitsluitend ge
weerd met het oog op de mentaliteit
van de Amerikaanse militairen.
Hij voegde eraan toe dat ook oudere
mensen ontraden werd in het hotel te
logeren, in verband met de herrie die
de Amerikanen 's nachts plegen te
maken. De kantonrechter trachtte er
tevergeefs achter te komen waarom
de ene groep geweerd en de andere
slechts logies ontraden werd.
De portier merkte op dat hij opdracht
had ervoor te zorgen dat het hotel
door een zo homogeen mogelijke
groep werd bevolkt. Hij zei persoon
lijk niets tegen kleurlingen te heb
ben, maar met de Amerikaan, verge
zeld van een blonde vrouw, zag hij de
'moeilijkheden binnenstappen'. Naar
zijn zeggen hebben in het hotel trou
wens ook Amsterdammers, Fransen
('omdat ik ze niet kan verstaan') en
mensen met rugzakken geen toegang.
De hotelier overhandigde de rechter
drie brieven van kleurlingen waarin
zij schrijven dat hun de toegang nooit
is geweigerd. Hij wilde daarmee aan
tonen dat van discriminatie geen spra
ke was.
De 49-Jarige T. eigenaar van een
nachtclub in dé Kerkstraat in Amster
dam, en zijn gewezen portier K. was
ten laste gelegd dat zij tot tweemaal
toe het discriminatieartikel hadden
overtreden. Op 29 augustus 1972 had
K. de toegang geweigerd aan een
Amerikaanse neger, die daarop in een
brief aan de minister van justitie zijn
beklag had gedaan.
Volgens twee Nederlandse getuigen,
die overigens niet op de zitting waren
verschenen; zou K de neger hebben
gezegd, dat de nachtclub besloten was.
K. ontkende dat en beweerde dat hij
ledereen toeliet, mits de bezoeker zich
netjes gedroeg en goed gekleed was.
Tegenover de politie had K. verklaard
dat de neger hem wel niet zou heb
ben aangestaan, maar dat hij wellicht
een verkeerd oordeel had geveld, toen
hij de toegang weigerde.
T. zei de portier nooit opdracht te
hebben gegeven de bezoekers op ras
of huidskleur te selecteren; de politie
en de rechter-commissaris had hij er
daarbij op gewezen zelf een 'zwarte
man' te zijn. Zijn eigen gekleurde
vrienden, zei hij, kwamen tenslotte
ook in zijn nachtclub.
TV-reportage
N HAAiG Met grote meerderheid van stemmen (de WD,
tü, CPN, SGP, de Boerenpartij en de RKPN stemden tegen)
eft de Tweede Kamer gisteren de wet goedgekeurd, waardoor de
Sering de bevoegdheid krijgt de investeringen aan banden te leg-
Londen zijn gisteren de laatste voorbereidingen getroffen voor het 'huwelljk-
■het-jaar* van prinses Anne en kapitein Mark Phillips. Tientallen verlichte
nen zullen de route markeren die de koninklijke familie vanmiddag naar
Westminster Abbey volgt Miljoenen tv-kijkers over de hele wereld zullen
huwelijkssluiting rond half een Nederlandse tijd kunnen volgen.
deze belangrijke eindstemming
en de christen-democratische par-
n weer uiteen. Drs. Ad. Schouten
de ARP die een felle oppositie te-
de voorstellen van minister Dub
's had gevoerd, zei dat zijn fractie
ti vóór zou stemmen. De congestie-
schijnselen in het westen van het
i zijn allerbelabberdst. Dat is ook
geval met de middelen om deze
schijnsel en te bestrijden, zo legde
heer Schouten uit Kiezend tussen
wbelabberdste dingen stemt de
P voor de belabberde wet
i KVP stemde voor. Uit de
iiverklaring van de heer Peijnen-
t bleek, dat het aannemen van het
endement-Verbrugh (GPV) de kri-
voor het verkrijgen van een ver-
uilng ln een algemene maatregel
i bestuur te vermelden, en het par-
lent de kriteria goed te laten keu-
t de KVP geheel over de streep
getrokken.
CHU daarentegen bleek onoverko-
Ujke bezwaren te hebben tegen het
^gestelde vergunningenstelsel. Drs.
o der Mei had geen goede woorden
ei" de voorstellen, temeer omdat in
troonrede staat vermeld dat de wet
aanzet is van het toetsen door de
Theid van de investeringen.
VVD had dezelfde bezwaren. Ver
noemde de heer Van Ardenne het
fctig, dat de wet zou worden inge-
*d aan de vooravond van wat hij
önde een 'ernstige sociaal-economi-
he negatieve ontwikkeling.'
Aarden van wasmachines erg belangrijk
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG Uit onderzoeken is de arbeidsinspectie gebleken
dat de oorzaak van ongevallen vaak met dodelijke afloop
met huishoudelijke elektrische apparaten gezocht moet worden
in slechte of foutief gebruikte stroomverbindingen. De arbeids
inspectie registreerde in 1972 125 van dergelijke ongevallen,
waarvan 19 met dodelijke afloop. Twee van deze laatste onge
vallen gebeurden met een wasmachine/automaat.
De arbeidsinspectie noemt als
oorzaken van dergelijke ongeluk
ken:
Het zich onvoldoende bewust
zijn van het gevaar dat men loopt
bij het gebruik maken van ma
chines zonder deugdelijke aardver-
bindingen.
Onachtzaamheid bij het aan el
kaar koppelen van snoeren waarbij
de aarding wordt verbroken of ver
keerd aangesloten.
Het niet tijdig door een des
kundige doen herstellen van
defecte verbindingen.
Onvoldoende controle op deze
aansluitingen en de algehele toe
stand van de machine.
Het gebruiken van niet-geaarde
stopcontacten voor machines die
ter beveiliging geaard moeten zijn.
Nadrukkelijk wijst de arbeidsin
spectie erop, dat aarding van ma
chines die in vochtige ruimten
staan, zoals douches, schuurtjes en
keuken, bijzondere aandacht ver
eist
Van ©en onzer verslaggever»
LUNTEREN Wie de edele produkten van de intensieve veehouderij begeert moet ook de ver
edeling accepteren, zei drs. E. Broekhuis, secretaris van de Gelderse CBTB, op de gisteren in 'De
Blije Werelt' te Lunteren gehouden voorlichtingsdag voor pluimveehouders.
Drs. Broekhuis vroeg zich af of de
'smartlappen over het dierenleed in
de veredelingslandbouw niet teveel
met een volle maag worden gezon
gen'. Hij zei dat men van mening
kan verschillen over de vraag of de
mens over het dier mag heersen, zo
als sinds de Batavieren en al eerder
wordt gedaan. De landbouw mag een
discussie op dit punt zeker niet ont
lopen.
•Vlees van dieren die van ouderdom
zijn gestorven wordt niet gevraagd.
Voor een goede biefstuk moet een
dier in de kracht van zijn leven
worden gedood. Voor een karbo-
naadje wordt een levenslustig var
ken de eventuele ontwikkeling tot
het moederschap wreed ontnomen.
Voor een mals kippetje wordt een
kuiken de nek omgedraaid. Wij
doen dit sinds jaar en dag*, aldus de
heer Broekhuis, die ook zei: 'Na de
modernisering van de keuken is nu
het kippenhok gemoderniseerd. Dat
maakt mijns inziens in principe geen
verschil. Ik betwijfel overigens of
het levensgeluk van de zeven kippen
en een haan van de boer uit het ou
de schoollied zoveel groter was da»
dat van hun nazaten'
Welvaart
Drs. Broekhuls stelde in zijn betoog
de vraag aan de orde of de welvaart
mogelijk aan de pluimveehouderij
voorbijgaat Hij bleef het merkwaar
dig vinden dat de prijzen van eieren
de laatste vijftien jaar gemiddeld
niet zijn gestegen terwijl de kosten
van het levensonderhoud met een
procent of vijf per Jaar omhooggaan
en de loonkosten met zo'n tien pro
cent
Endg optimisme voor de toekomst
zag hij echter wel. De schaalvergro
ting heeft een gunstige invloed: on
geveer tien procent van de Neder
landse pluimveehouders heeft meer
dan duizend leghennen: die tien pro
cent heeft bijna negentig procent
van de leghennenstapel. Pessimis
tisch was de heer Broekhuis onder
meer vanwege het door 'Brussel'
buiten elke subsidieregeling houden
van deze sector, de milieuwetgeving
en de bemoedilngen van de dierenbe
scherming met de veredelingsland
bouw. Daarbij maakte hij de hier
voor weergegeven opmerkingen-
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG De regeling voor
vluchtelingen die in Nederland poli
tiek asiel zoeken, zal per 1 januari
1974 worden versoepeld. Staatssecreta
ris Glastra van Loon (justitie! heeft
dit gisteren in de tweede kamer mee
gedeeld bij de behandeling van de be
groting van justitie.
De asielzoekers zal dan al direct na
hun toelating voor een half jaar een
verblijfsvergunning worden gegeven,
waardoor hun positie in Nederland
veel zekerder wordt Thans moeten zij
veelal enige tijd op een verblijfsver
gunning wachten waardoor zij niet di
rect voor hulp in aanmerking komen
en ook geen werk kunnen zoeken.
De staatssecretaris zal de positie van
de zigeuners binnenkort weer in in
ternationaal verband aan de orde stel
len. Bij dit overleg zal ook worden
gesproken over een experiment dat
justitie momenteel neemt met de toe
lating van de groep van rond 30 zi
geuners uit Joegoslavië die vorig jaar
het land uit werd gezet, maar nu
weer terug is. Hij noemde deze men
sen 'zielige stakkers'.
De staatssecretarid is voorts van plan
het vreemdelingenbeleid zo in te rich
ten dat de beslissingen dan door amb
tenaren worden genomen die dichter
bij de vluchteling zelf staan.
T. en K. moesten zich ook verant
woorden voor een gebeurtenis die
zich op zaterdag 6 januari van dit
jaar heeft afgespeeld. K. weigerde
toen de toegang aan drie Surinamers,
die zich in gezelschap van een Neder
lands meisje bij het etablissement
vervoegden. Op maandag 8 januari
bleek dit bezoek deel te hebben uitge
maakt van een televisie-reportage die
AVRO's Televizier aan de rassendis
criminatie in Amsterdam had gewijd.
De drie Surinamers en het meisje be
zochten in opdracht van de AVRO
een aantal hoofdstedelijke bars, waar
onder de nachtclub van T. Een van
de Surinamers, de 21-jarige student C.
O. N. Rozenblad, die als getuige op
trad, zei dat het meisje wel naar bin
nen had gemogen, maar dat de Suri
namers de toegang was geweigerd.
Een verslaggever van Televizier on
dervond even later geen enkele moei
lijkheid bij het betreden van de club.
K. schreef zijn optreden in dit geval
toe aan een misverstand. Een avond,
of een paar avonden, eerder had hij
moeilijkheden gehad met een groepje
Surinamers. Hij had gemeend op 6 ja
nuari met hetzelfde groepje van doen
te hebben. De portier zei niet van dis
criminatie beschuldigd te kunnen
worden, omdat hij verscheidene Suri
naamse vrienden zou hebben. Als oud-
bokster merkte hij op, was ook hij
veel met kleurlingen opgetrokken.
Het Televizier-équipe was op dezelfde
avond ook voor een dichte deur geko
men bij de discotheek van H. in het
Leidsepleinkwartier. H. zei het zich
niet te kunnen veroorloven onbeperkt
kleurlingen toe te laten, omdat er dan
spoedig geen blanke meer zou komen.
Andere horecabedrijven, voerde hij
aan, waren door een al te soepel toe
latingsbeleid over de kop gegaan. Hij
had zijn portier W. C. J. S. opdracht
gegeven voor een gemengd publiek
(voor ten hoogste vijftig procent uit
kleurlingen bestaande) te zorgen.
Juist omdat hij niet elke kleurling
weert, vond hij het onbegrijpelijk dat
juist zijn discotheek door de AVRO
was 'uitgezocht.'
Vóór de tvedstrijd rijden vierhonderd taxi's
AMSTERDAM Het gemeentelijk vervoerbedrijf van de hoofd
stad heeft voor de komende HollandBelgië-zondag zestig parti
culiere autobussen gehuurd, die non-stop zullen pendelen
tussen liet Centraal Station en het Olympisch Stadion. De NS zul
len acht extra treinen naar Amsterdam inleggen en tussen elf en
een uur alle treinen van de normale dienstregeling in de richting
Amsterdam uitbreiden.
Herman Krebbers
Theo Olof
De officier van Justitie, die enkele
malen van een 'zeer gevoelige zaak'
sprak, zei niet blij te zijn met het
door de AVRO geleverde bewijsmate
riaal. 'Ik kan', merkte hij in zijn re
quisitoir op, 'niet juichen over een
reportage over dit onderwerp, die be
paalde relevante feiten verzwijgt en
de indruk wekt of Amsterdam alleen
maar negers weigerende dancings
heeft. Dit is nu juist de manier waar
op dit onderwerp niet moet worden
behandeld.'
door Adr. Hager
DEN HAAG Het puik van de Ne
derlandse violisten stond maandaga
vond in het Congresgebouw in het
licht der belangstelling en in het felle
schijnsel van t.v.-lampen. Emmy Ver
hey, Herman Krebbers en Theo Olof
samengebracht in één concert, een
'vond der violen' voor de liefhebbers
van dit viersnarige instrument. Die
liefhebbers treft men niet alleen in
Den Haag, men presenteert dit pro
gramma in vele plaatsen, o.a. op 16
november ln Rotterdam.
Emmy Verhey vroeg aandacht voor
het concert van een dertienjarige
Mendelssohn, de leeftijd waarop hij
reeds een aantal symfonieën gecompo
neerd had. Vioolconcert en symfonie-
en krijgen de laatste tijd terecht meer
aandacht; zij zijn 't ten volle waard.
Met het vanzelfsprekende gemak
waarmee het Vioolconcert geschreven
is speelde Emmy Verhey het. Haar
nuchterheid lijkt niet te passen bij de
romantiek van de jonge Felix, en
haar technische beheersing dwong
dan ook meer respect af dan haar
lyrische ontboezemingen.
Haar plaats werd op het podium en
voor de camera's ingenomen door
leermeester Herman Krebbers, die !n
zijn jubileumjaar vrijwel avond aan
avond concerteert. Frapperend bij
Krebbers is altijd weer zijn volledige
inzet en zijn intense concentratie. De
weergave van het Concert no. 1 van
Bruch werd het onbetwiste hoogte
punt van deze violen-avond. Zijn mu
zikaal zo zeer doorleefde spel, de ui
terlijk volmaakte rust, zijn superieure
toonvorming, in dit alles herkent men
het ware meesterschap.
Zijn kunstbroeder, Theo Olof. inter
preteerde het concert van Tsjai-
kowsky met hartstocht en geladen
heid, vooral technisch spel van grote
allure. Aan de virtuoze eisen die dit
concert stelt weet Olof met zijn
prachtig ontwikkelde violistiek magni
fiek te voldoen.
LUCAS VIS
De componist Lucas Vis stelde het vi-
olistisch trio in staat gezamenlijk te
concerteren ln een werk dat dit jaar
werd voltooid; de 'Serenade voor drie
violen en kamerorkest'. Deze, aan zijn
leermeester Bruno Maderna opgedra
gen compositie is samengesteld uit zes
korte fragmenten, waarin Vis uitzon
derlijk knap de drie vioolpartijen tot
een eenheid weet te formeren. Verfij
ning in solistische en orkestrale aan
pak is het kenmerk, elk onderdeel
klinkt transparant, ook ln deel 4 waar
de componist zich aan een composito
risch wat fellere taal waagt. Tussen
Mendelssohn, Bruch en Tsjaikowsky
was deze Serenade zeker niet mis
plaatst, omdat Vis onderstreept dat
ook een werk uit 1973 een lyrische en
bewogen ondertoon kan bezitten.
Voor Libor Pesek en het Frysk Or
kest was het deze avond een ondank
bare taak, men bleef op de achter
grond. Niettemin een waardevolle
taak, omdat de drie violisten ten volle
de gelegenheid kregen zich te ont
plooien en dat is voor een begelei
dend apparaat geen geringe verdien
ste.
Er zullen in de uren voor het begin
van de interland vierhonderd taxi's
rijden, na afloop honderd méér. Op
de tramlijnen 16 en 24 vanaf het cen
traal station naar het Stadionplein
zullen zeventig wagenstellen worden
Ingelegd, die evenals al het andere
openbaar vervoer bussen non-stop
naar de voetbal-arena zullen rijden.
De busdiensten van de N.Z.H. en
'Centraal Nederland' zullen hun lij
nen versterken. Alle extra bussen,
ook die van de Enhabo, en uit Am
sterdam en de Vechtstreek, zullen
doorrijden naar het stadion.
Zo ziet ln grote lijnen het plan-
de-campagne eruit dat alle openbare
vervoersdiensten, voor de komende
derde autloze zondag de éérste
voor België hebben opgesteld. De
grote krachttoer zal gevormd worden
door de afvoer van de ongeveer 65.000
bezoekers, van wie er naar schatting
55.000 van buiten Amsterdam zullen
komen. Vanuit België worden een
kleine tienduizend belangstellenden
verwacht, die met een extra trein en
met bussen worden aangevoerd.
Bussen
De organisatoren hebben gevraagd
voor het vervoer van groepen zoveel
mogelijk gebruik te maken van toer-
bussen. Aan tweehonderd toerwagen-
bedrijven in Nederland zijn de par
keerplaatsen ln totaal voor acht-
thenderd bussen aangegeven. Het
ernstige beroep op het openbaar bus
vervoer wordt gedaan om grote ver
stoppingen bij de Amsterdamse NS-
statlons (CS., Amstel en Sloterdijk)
zoveel mogelijk te voorkomen. Zowel
van het Amstelstation als van het sta
tion Sloterdijk zal buslijn 15 worden
versterkt met 23 extra bussen ln de
richting Olympisch stadion.
Kaartjes
Het gemeentelijk vervoerbedrijf zal
op het Centraal Station een carré in
richten voor de verkoop van retours
naar het stadion (een gulden). Deze
maatregelen moesten worden geno
men, omdat de KNVB afwijzend heeft
beschikt inzake een toeslag op de
voetbalkaartjes, zoals die wel geldt
voor de thuiswedstrijden van Ajax en
de dan recht geven op gratis open
baar vervoer. De NS rekent erop, dat
zondag tussen elf en een uur twin
tigduizend voetbalenthousiasten naar
de hoofdstad moeten worden ver
voerd. Alle trams en bussen van het
gemeentelijk vervoerbedrijf en ook de
particuliere bussen zullen voorzien
zijn van gele stickers op voor- en ach
terruit. Voor fietsers en bromfietsers
worden in de naaste omgeving van
het stadion honderd rekken neergezet
Alle bezoekers van de wedstrijd wordt
geadviseerd tijdig naar het stadion te
vertrekken. Zij dienen er rekening
mee te houden, dat veel voetbaltrams
al bij het centraal station tjokvol lo
pen. Het gemeentelijk vervoerbedrijf
zal ongeveer 100 man extra personeel
inschakelen. Op tram- en buslijnen,
die niet naar het stadion rijden, zal
minder personeel en materieel be
schikbaar zijn dan op belde vorige au
toloze zondagen, daar zal men met
vertraging rekening moeten houden.
De verkeerspolitie schakelt honderd
man extra in.
door drs. RobJoppema
Emmy Verhey
Worden zeehonden in ons kustgebied nu door kwik vergiftigd, ja of
nee? Profé dr. J. H. Koeman van de landbouwhogeschool Wagenin-
gen zaait in het eerbiedwaardige tijdschrift Nature twijfel aan de ver
onderstelling die hij een paar jaar geleden zelf publiceerde. Meer
dan twijfel is het trouwens niet, dus we mogen over de lozing van
kwikresten in binnen- en buitenlands (Rijn) water nog best erg be
zorgd blijven.
Maar het verhaal is een aardig voor
beeld van noest doorzoeken. Want de
oorspronkelijke bevindingen zagen er
op het eerste gezicht degelijk uit.
In het kader van een door TNO ge
coördineerd onderzoek naar de kwik-
verontreiniging en haar gevolgen in
en om Nederland, hadden Koeman en
medewerkers onder andere dood aan
getroffen zeehonden onderzocht. In
hun lever en hersenen werden zulke
hoeveelheden kwik aangetroffen, dat
van een aantal met enige stelligheid
kon worden gezegd dat het de doods
oorzaak was geweest, rapporteerden
zij twee jaar geleden.
In de hersenen van mensen en vogel
tjes die (bij ongelukken respectievelijk
voor wetenschappelijk onderzoek) wa
ren gestorven aan vergiftiging met de
levensgevaarlijke verbinding methyl-
kwik, waren gehalten van tien tot
twintig milligram per kilo gevonden.
De hoeveelheden kwik ln de hersenen
van dood gevonden zeehonden liepen
op tot meer dan dertig.
Het leek een duidelijke zaak, maar er
zat een onzekere factor ln. Want het
stond op dat moment niet vast dat
het gemeten kwik daar inderdaad in
de vorm an zijn giftige verbinding
methylkwik aanwezig was. Het lag
wel voor de hand, want de vis waar
mee de zeehonden zich voedden bevat
te vrij veel van die verbinding, en bo
vendien is methylkwik een van de
weinig bekende stoffen die door de
moeilijk te passeren grens tussen de
rest van het lichaam en de hersenen
kan heen dringen. Bovendien had de
Zweedse onderzoeker G. Westöö in
een beperkt aantal Westduitse zeehon
den gevonden, dat van de totale hoe
veelheid kwik maar een klein deel in
de metyl-vorm aanwezig was.
Dat was een afwijking van het gebrui
kelijke beeld van de vergiftiging, en
daarom al een reden voor nader on
derzoek. Bovendien riep het de vraag
op, wat er dan chemisch met de rest
van het kwik was gebeurd.
Verrassend antwoord
Op die laatste vraag hebben Koeman
en twee medewerksters nu in Nature
(vol 245, pag. 385) een verrassend
antwoord gepubliceerd. Steunend op
gevoelig chemisch onderzoek van hun
monsters in het Interuniversitair re
actorinstituut in Delft, vonden zij dat
het kwikgehalte nauwkeurig gelijke
tred hield met de hoeveelheid van
een ander materiaal, seleen. Omdat de
verhouding bovendien zo bleek te lig
gen dat er voor elk atoom kwik juist
één atoom seleen was, zou het wel
heel toevallig zijn, wanneer hier niet
een chemische verbinding zou zijn op
getreden. Strikt logisch bewezen is
dat intussen niet, want dc verbinding
is niet als zodanig waargenomen. Koe
man en de zijnen schrijven het dan
ook nergens. Maar er zijn wel omstan
digheden die het een heel aantrekke
lijk Idee maken. Uit dierproeven is
bekend, dat seleen een beschermende
werking heeft tegen het giftige effect
van kwikverbindingen (bij ratten en
bij Japanse kwartels).
Dat was chemisch ook een beetje te
verwachten, omdat de verbinding,
kwikselenide, bijzonder slecht oplost
in water en dus een degelijke moge
lijkheid lijkt om het gevaarlijke kwik
aan de circulatie te onttrekken. Tsje-
choslowaakse onderzoekers hadden al
geopperd dat er een kwik-seleenver-
binding zou bestaan die stevig gebon
den is aan de dierlijke lichaamseiwit
ten.
Slim
Het lijkt er dus op, dat de zeehonden
onze industriële vervuiling te slim af
zijn, dat ze over een chemische me
thode beschikten om kwik vast te
leggen.
Maar het ls de vraag of ze 'slim' ge
noeg waren en er is bepaald geen re
den tot Juichen. Want het staat hele
maal nog niet vast, waarschuwde prof.
Koeman teen we hier onlangs over
praatten, dat het bestaan van dat
kwik-seleen-eiwitcomplex niet schade
lijk is voor die zeehond. Tenslotte zit
ten we nog steeds met het probleem
dat er zeehonden dood langs de kust
worden gevonden op leeftijden dat ze
daar niet aan toe zouden zijn.
Kwik blijft verdacht. Gezond kan het
in ieder geval niet zijn.
