dichtbij
Nieuw schooltype
ontwikkelt zich
in Engeland snel
Kamer wil
nu actie
Commentaar
Teleurstellend
Gezwicht
Rommelige
experimenten
'comprehen
sive school'
Sint zoekt
zak met 101 stuiters*
.het weer
November-hutspot
Sint zoekt
wok*
Sint zoekt
rugzak om babies
te vervoeren*
Op de bres voor de kroeg
Groot welzijns-waterhoofd
Sint zoekt
stokbroodsnijder*
Sint zoekt
wandelende draak*
UROUW/-KiWAiRiTET DONDERDAG 8 NOVEMBER 1973
BLNNEiNLAJND
Ï5/K7
Dat de inflatie volgend jaar doeltref
fend zou kunnen worden bestreden.
alj we maar een centraal akkoord
hadden, is lang niet zeker. Al was het
alleen maar omdat niemand weet, hoe
2Waar ons sociaal-economisch bestel
zal worden getroffen door de olieboy
cot en wat daaruit voortvloeit. Maar
zeker is wel, dat we zelfs de hóóp op
een behoorlijke inflatiebestrijding kun
nen laten varen, als het volgend jaar,
bij ontstentenis van een centraal ak
koord, tot zg. vrije c.a.o.-onderhande-
lingen zou komen, met alle arbeidson
rust van dien.
De achterban van de werkgeversvoor
zitters moet daarom wel heel zwaar
wegende redenen hebben gehad om,
tegen de wens van de eigen voorman
nen in, het zeer teleurstellende besluit
te nemen om conceptcentraal akkoord
af te wijzen. In de na-oorlogse sociaal-
economische geschiedenis was dit
nog niet vertoond. De werkgevers zeg
gen, dat met name de prijscompensa
tie-regeling voor hen onaanvaardbaar
was. Een naar verhouding geringere
prijscompensatie voor de hogere inko
mens vinden ze best, zeggen ze
mits eerst een studie heeft uitgewe
zen, dat deze groep anders een over
compensatie krijgt. Zolang dat niet is
aangetoond, mag de prijscompensatie
niet worden gebruikt als een instru
ment om enige inkomensnivellering te
bewerkstelligen, d.w.z. om de afstand
tussen de lagere- en de hogere-inko-
jmenstrekkers een beetje te verkleinen.
In mindere mate had de achterban
van de onderhandelende werkgevers
ook bezwaar tegen het minimum in de
prijscompensatie en de hoogte van de
loonstijging.
Welbeschouwd is het dus, blijkens de
openbare uitlatingen van de werkge
vers, een principe-kwestie geweest, die
hen de doorslag heeft gegeven.
Maar waarom daarvan juist nu een
breekpunt gemaakt? Men kan zich
moeilijk aan de indruk onttrekken, dat
de werkgevers, met het oog op de
oliecrisis, de inflatiebestrijding voor
1974 al hebben afgeschreven. En als
er inkomens herverdeeld moeten wor
den. in hoe bescheiden mate ook. dan
moet zo menen ze kennelijk de re
gering daar de verantwoordelijkheid
maar voor dragen.
Misschien hebben sommige werkge
vers overwogen, dat. als de regering
niet ingrijpt, het ergste wat hen kan
overkomen, is dat de vakbeweging te
rugvalt op haar oorspronkelijke eisen
pakket. Wab de loonstijging betreft,
scheelt dat nog geen 0,3 procent met
jwat de werkgevers bereid waren toe te
staan. Dat zou echter wel een heel
naïeve redenering zijn, alleen al omdat
ze volledig voorbijgaat aan de conse
quenties van de arbeidsonrust die het
nu onopgeloste geschil over de prijs
compensatie zonder twijfel zou uit
lokken.
Zou uitlokken, want het zou ons be
vreemden, als de regering het nu op
een vrij gevecht over de loonontwikke
ling in 1974 liet aankomen. Nu onze
sociaal-economische situatie meer dan
ooit is blootgesteld aan kwalijke in
vloeden van buitenaf, is het van kapi
taal belang, dat Nederland dc factoren
die het wél zelf kan beheersen, ook
volledig in de hand houdt Als het ge
organiseerde bedrijfsleven daartoe niet
bij machte is, zal de overheid moeten
bij machte is, zal dc overheid moeten
ingrijpen.
Het is en het blijft een onsmakelijke
vertoning als de verenigde negen Eu
ropese minister met een oliecrisis in
het vooruitzicht ineens de rechten van
de Palestijnen ontdekken. De geza
menlijke verklaring inzake het Midden-
Oosten, in Brussel aangenomen en
door Parijs gepresenteerd als de eerste
gezamenlijke politieke stap van de Ge
meenschap, zal nooit meer losgemaakt
kunnen worden van zijn historische
achtergrond. Het is een burgerlijk
bangelijk wegschuilen achter de (o-
liejhaard met maar één verlangen: er
warmpjes bij te blijven zitten. De fer
me voornemens van Nederland, Dene
marken en Wcst-Duitsland om de Ge
meenschap in ieder geval tot solidari
teit aan te zetten en zich haar beleid
niet door de Arabische landen te laten
dicteren zijn op niets uitgelopen.
In hoeverre moeten wij dit minister
Van der Stoel verwijten? Waarschijn
lijk heeft in dc laatste tien jaar geen
Nederlands minister van buitenlandse
zaken zozeer onder Internationale
druk gestaan. En natuurlijk kan men
zich afvragen wat het perspectief zou
zijn geweest van een Nederlands veto
tegen de gemeenschappelijke verkla
ring. Diegenen die de minister nu ver
wijten maken moeten ook goed weten
dat zij hem over een paar maanden,
wanneer de volle consequenties van
zijn 'neen' voor de Nederlande eco
nomie zouden worden gevoeld, wel
licht een naïeve moralist zouden heb
ben genoemd.
Kleine, schijnbaar futiele nieuwighe
den in de verklaring van de negen
zoals die gisteren al in ons blad uit
eengezet zijn zijn inmiddels door
dc Arabische landen als grote triom
fen verwelkomd. Zij hebben nu nog
sterker troeven in handen om Kissin
ger met de boodschap op te zadelen
dat de ontruiming der bezette gebie
den totaal moet zijn. Wat minister
AMSTERDAM De middenschool is een wefeldverechijnsel.
Amerika en Rusland kennen geïntegreerd voortgezet onder
wijs, onderwijs dat niet uitgaat van een indeling in domme en
intelligente kinderen, maar dat alle kinderen in een bepaalde
levensfase in één geheel wil opvangen. Nieuw-Zeeland, Zwe
den, de Oosteuropese landen en Japan kennen de midden
school ook. En om wat dichter bij huis te komén: Italië, West-
Duitsland en Engeland zijn ook al een tij dj f bezig met ge-
integreerde vormen van onderwijs, soms naast de traditionele
gescheiden schooltypen.
Engeland, Zweden en West-Duits-
land zijn een wat nadere beschou
wing waard, hun schoolsysteem
verschilt niet fundamenteel van
het onze (zoals het Russische en
Amerikaanse), de problemen die
daar rezen en nog steeds rijzen
zijn voor ons herkenbaar. Neder
land loopt niet direct voorop met
m i ddens ch ooil exp e rimentenmaar
dank zij de onderzoeksgegevens uit
het buitenland kunnen we mis
schien uit die achterstand een
voorsprong maken.
In Enigeland gaan de kinderen op
hun vijfde jaar naar school. Op
hun elfde, het eind van het basis
onderwijs wordt via strenge tests
uitgemaakt welke middelbare
school ze zullen bezoeken: een
grammarschool (ons vwo), een (se-
cunidary) modern school (onze ma
vo en havo) of een technical
school (beroepsonderwijs). Er be
staan ook nog exclusieve particu
liere 'public schools' maar daar
voor is niet zozeer een test als wel
een goede familie belangrijk.
Daarnaast ontwikkelt zich snel een
nieuw type: de comprehensive
school, een soort middenschool. Er
bestaat niet één type comprehensi
ve school, maar vele variaties op
het thema van geïntegreerd voort
gezet onderwijs. Er zijtn scholen
waar alle elf- tot achttien-jarigen
terecht kunnen; scholen waar de
leerlingen op hun dertiende of
veertiende mogen kiezen of gese
lecteerd worden voor een vervolg
opleiding; scholen voor elf- tot zes
tienjarigen waarna een soort oplei
dingscursus voor verschillende vor
men van vervolgonderwijs (bij
voorbeeld de universiteit) wordt
gegeven; tussenvormen voor kinde
ren van acht tot twaalf jaar of
voor negen- tot dertienjarigen
waarna ds leerlingen door kunnen
gaan naar één van de hierboven
genoemde middenschooltypen.
Voor en tegen
Dit zijn nog lang niet alle moge-
t'k 1
treert zich rond drie hoofdpunten:
de financiën, het probleem van de
grammar school naast de compre
hensive school en het systeem van
geïntegreerd onderwijs op zichzelf:
de te grote scholen waardoor de
ware schoolgeest verdween, de ni
vellering die vooral nadelig was
voor de beste en de zwakste leer
lingen en de foute doelstelling van
dit nieuwe onderwijs. Sociale inte
gratie mocht geen doelstelling zijn.
Tegen dit laatste argument hebben
de voorstanders zich altijd sterk
verzet. Het ging niet om een soci
aal experiment, maar om een on
derwijskundige hervorming. En de
grote groep voorstanders van de
comprehensive school lijkt hen te
steunen: er zijn zo'n twintig pro
cent tegenstanders, precies het per
centage van de bevolking dat de
grammar school volgt of volgde.
Het aantal comprehensive schools
is de laatste tijd snel gestegen, al
is maar een klein percentage van
al die nieuwe scholen (of oude
scholen met een nieuw program
ma) werkelijk geïntegreerd voor
alle elf- tot achttienjarigen.
Groeperen
Beeld van een Britse 'comprehensive school'.
lijkheden die een Engels kind
heeft om zijn middelbare school
tijd in te delen. Al die variëteiten
hebben hun voor en tegen. Soms
waren het vooral financiële over
wegingen die een plaatselijke over
heid (die in Engelind een belang
rijke stem heeft in het bepalen
van het onderwijs, voor een be
paald type deed kn?en. Voor com
prehensive school woor elf- tot
achttienjarigen zijn grote schoolge
bouwen nodig en dat kost veel.
Soms ook hadden 'le plaatselijke
overheden onderwijikundiige over
wegingen om voor etn speciale va
riant te kiezen.
Het ouderwijs in Engeland is sterk
gedecentraliseerd, wordt vanuit de
centrale overheid niet erg vastge
legd, geïnformeerd en begeleid, zo
dat de experimenten met de com
prehensive school tot een behoor
lijke versnippering en chaos lei
den. Wat het allemaal nog romme
liger maakt is het feit dat de 'ou
de' schooltypen nog steeds bestaan
en daardoor een echt helemaal
geïntegreerd voortgezet onderwijs
onmogelijk maken. De grammar-
schools romen immers dc beste
leerlingen af van de grote groep
die voortgezet onderwijs volgt.
De discussie in Engeland concen-
TensI'Otte nog iets over het groepe
ren van leerlingen: in Engeland
begon men met 'streaming' het in
delen van kinderen naar prestatie
en intelligentie. Via allerlei tus
senvormen verandert de situatie
nu juist in omgekeerde richting:
de kinderen worden binnen een
jaar- of groepsverband bijeenge
houden en er wordt via bepaalde
werkmethoden en interne organisa
tie binnen zo'n groep geprobeerd
de langzamen en de vluggen bei
den aan hun trekken te laten ko
men.
Wat voor ons land ongetwijfeld in
teressant is, is het verschijnsel van
twee onderwijssystemen naast el
kaar. Ér zijn argumenten voor en
tegen dit tweeledige systeem. Ar
gumenten voor: voor begaafden
moet een aparte school blijven. Ar
gumenten tégen: de concurrentie
positie dwingt de comprehensive
school in een tweederangspositie,
verlies aan moreel, minder geld.
minder gekwalificeerde leraren,
minder doelmatigheid omdat in
zo'n streel: of stad met twee
schooltypen alles dubbel moet wor
den opgezet.
Dit is het vierde artikel van een
door Aukje Holtrop en Piet Hagen
geschreven serie, waarvan de vori
ge artikelen geplaatst werden op
27 en 30 oktober en 1 november.
(ADVERTENTIE)
ADVERTENTIE
Kijk es in de Bijenkorf
Vervalg van pagina 1
Ook minister Boersma deelt die me
ning. 'De vakbeweging is bereid die
160 gulden per bedrijfstak te bekij
ken, maar de werkgevers hebben daar
geen enkel vertrouwen in', aldus de
heer Roolvink. Ingrijpen van de rege
ring is mogelijk op grond van de
loonwet, maar gezien de technische en
juridische bezwaren is het wellicht be
ter een noodwetje in te dienen, meen
de hij.
Poging
ln de fracties van de KVP en de CHU
wordt deze opvatting in grote lijnen
onderstreept. De KVP-woordvoerder
Van der Gun meende gisteravond ech
ter, dat de regering eerst nog een po
ging zal moeten ondernemen, de par
tijen weer bij elkaar te krijgen. Dit
Van der Stoel ter toelichting op de
verklaring ook allemaal zegt, dit ef
fect kan zijn beleid nooit hebben be
oogd. Daarom was het ons liever ge
weest als hij dc kop in de wind had
gegooid met dc berusting die is neer
gelegd in de bekende zegswijze: vrie
zen we dood dan vriezen wc dood.
Het zou een onnoemelijk spektakel
hebben gegeven, veel meer nog dan
alle andere veto's waarmee wc de
Fransen in het verleden hebben dwars
gezeten. Het zou zware offers gekost
hebben die overigens volgens een
recent artikel van prof. Pen in dc
Haagse Post ook weer niet overdreven
moeten worden ja misschien zelfs
verwelkomd moeten worden als ge
wenning aan een onontkoombaar tijd
perk van grocibeperking.
Hoezeer Israël door zijn politiek van
de laatste jaren zijn isolement ook in
de hand heeft gewerkt daar is bier
al eerder op gewezen déze Euro
pese verklaring èn de manier waarop
zij tot stand is gekomen kunpen
slechts leiden tot de verzuchting: laten
we in West-Europa politiek dan maar
liever verdeeld blijven.
zou dan moeten gebeurei op basis
van het standpunt dat dé regering
zich over deze kwestie zal hebben ge
vormd.
De heer Wieldraayer (PvcA) zei, dat
de werkgevers een zeer zware verant
woordelijkheid dragen voir het mis
lukken van het centraal aikoord. Hij
noemde hun houding 'verwerpelijk'.
'Het waren de werkgevers die met ie
mond beleden, dat zij de inflatiebe
strijding zo belangrijk vinien. Besef
fen zij dan niet, dat één vai de voor
waarden daartoe het 'Ceitraal Ak
koord is', aldus het PvdA-Kimerlid.
Hij zei ook, dat de werkgevtrs de ver
denking op zich laden, he: centraal
akkoord te hebben verworpen omdat
er inkomens-nivellerende elementen
in voorkomen. Daarmee zoucen zij po
litiek stelling nemen tegen dit kabi
net.
Het PPR-Kamerlid van Gorkum zei
dat het te voorzien was, dat de werk
gevers zouden willen profiteren van
de omstandigheden. 'Elke we»k dat de
olieboycot langer duurt word hun on
derhandelingspositie alleen naar ster
ker. Met het Arabische mes n de rug
kunnen zij de bonden nog tot veel
verdergaande concessies dwiigen', al
dus het PPR-Kamerlid.
Hij drong er daarom bij de regering
op aan, zich zo spoedig mogtlijk van
een wettelijk kader te voorden, om
een loonmaatregel af te kunien,kon
digen, wanneer zich in de becrijfstak-
ken moeilijkheden zouden vlordoen.
De loonmaatregel zou dan het ak
koord moeten omvatten waanver de
voorzitters het afgelopen naandag
eens waren geworden.
Een woordvoerder van het ministerie
van sociale zaken deelde giste:en nog
mee. dat er vooralsnog geen aanlei
ding is in de loonpolitieke sector
maatregelen te nemen.
Van onze weerkundige medewerker
Het weer in november is vaak veran
derlijk en in veel gevallen ook storm
achtig, althans in de eerste helft
van de maand. Het weer in de derde
week is meestal wat standvastiger. Dit
rustige weer gaat gepaard met lagere
temperaturen waarbij mist schering
en inslag is. In midden en zuid-Enge-
land is dit de mistigste fase van het
jaar. Voor ons liggen een paar cijfers
geregistreerd in Groot-Brittannië, hel
land dat nu eenmaal gedoemd is de
eèrste depressiestoten op te vangen.
Gedurende de uitgebreide stormen
van 26 tot 30 november 1954 in de
Ierse Zee, Het Kanaal en de Golf van
Biskaje, toen in Brawdy Pembrokeshi
reeen windstoot van 180 km 'per uur
ADVERTENTIE
Kijkes indeBijenkorf
werd waargenomen, leden ettelijke bo
ten schipbreuk: de tanker World Con
cord verging in de Ierse Zee, een an
dere tanker zonk zonder een spoor
achter te laten en het lichtschip
South Goodwin bij Zuidwest-Engeland
kapseisde. Slechts één van de acht be
manningsleden overleefde het.
De absoluut sterkste ivindstoot die ge
registreerd is, icas 184 km per uur op
1 november 1965 in Lowther Hill la-
narkshire). Op het eiland Man werd
toen met een niet-registrerend instru
ment een stoot van 234 km per uur
waargenomen.
Meestal duurt een periode met vorst
en sneeuw maar kort, ze kunnen ech
ter^wel ingrijpend zijn. Van 27 tot 30
november 1952 viel er van Zuid-Walrs
tot Oost-Engeland plaatselijk 20 tot 25
cm. sneeuw. Ook in ons land winterde
het toen met op 29 november de eer
ste schaatsivedstrijd in het noorden.
Ten zuiden van de lijn Alkmaar-Lem
mer-Ter Apel lag vrijwel geen
sneeuw, ten noorden daarvan kon de
jeugd sneeuwballen.
Ook op dit ogenblik zijn de oceaande
pressies in het Noordzeegebied in de
aanval. Een minimum bij IJsland
(laagste druk 981 millibar tegenover
Maastricht 1031 millibar en de Scilly-
eilanden 1034 millibar) gisteravond
om 7 uur nabij Stykkishölmur aan de
noordwestkust draagt nieuwe regen
aan en veroorzaakt aan de kust harde
zuidioest- tot westen winden. Het
weer zal de komende dagen wat zach
ter worden met maxima van 10 11
graden Celsius (Ierland gistermiddag
11-13 gr. C.). ln de hogere niveaus
ten ivesten van Schotland staat een
zeer stevige orkaan uit west tot
noordwest. Een verkeersvliegtuig nam
gistermiddag een windsnelheid van
230 km per uur waar.
Kijk es in de Bijenkorf,
onder redactie van loessmil
Zeven befaamde Groninger kroeg
lopers gaan het 'bruine café? weer
leven inblazen. De gezellige dorps
kroegen van weleer verdwijnen
hoe .langer hoe meer. De zeven
Groningers hebben daarom 'Com
pagnie tot instandhouding van
bruine café's en tapperijen in de
provincie Groningen' opgericht. De
oprichters zijn mensen die door
hun beroep nogal eens een café
bezoeken, dan wel van mening zijn
dat dorpskroegen evenveel recht
hebben op behoud als allerlei an
dere monumenten. De oprichters
zijn Addie Boerma, provinciaal
voorlichter van Groningen, P. L.
Knol van de stichting Noord-Gro-
ningen, burgemeester P. E. Brons
van Bierum en 't Zandt, P. R. ad
viseur L. Groenendijk, de heer
Hoepman van het ministerie van
CRM, S. Broekema, directeur van
de Groninger Culturele Gemeen
schap, en de dokter-dichter Jan
Niehoff.
Op het ogenblik wordt er druk
aan gewerkt om het aantal bruine
café's te inventariseren. Voorlich
ter Addie Boerma vindt dat -1e
dorpskroeg en al het sentiment dat
erbij hoort van cultuur-historische
waarde is. De kroeg wordt be
dreigd. Niet alleen kunnen ze soms
niet uit en worden ze gesloten,
maar ook verbouwing en moderni
sering plegen een aanslag op de
oude vertrouwde sfeer. De dorps
kroeg moet volgens het zevental
blijven zoals hij is. Als verbouwin
gen nodig zijn, zal daarmee reke
ning moeten worden gehouden en
de 'compagnie' wil proberen de
kroeghouders daarvan te overtui
gen. De inventaris met zijn karak-
teristieke sfeer, de potkachel, de
bruine houten stoelen, de houten
vloer en de idem specifieke stoe
len, de befaamde tapkast, behoren
behoed te worden.
Als de inventarisatie achter de rug
is kan worden begonnen met de
voorbereiding van activiteiten. De
'compagnie' denkt onder meer aan
dingen als het uitzetten van toeris
tische kroegen-routes.
Het ACB-front, een actiegroep van
welzijnswerkers, bespeurt in de be
groting van het ministerie van cul
tuur, recreatie en maatschappelijk
werk voor 1974 een neiging tot
'verdergaande burokratisering van
het welzijnswerk'. Voor welzijns
werk wordt in een brochure van
de actiegroep opgemerkt, is welis
waar meer geld beschikbaar ge
steld dan onder minister Engels,
maar een groot deel van de extra
uitgaven wordt niet gebruikt voor
directe dienstverlening en voorzie
ningen. 'Het welzijnswerk', aldus
het ACB-front, 'krijgt steeds min
der handen en voeten maar wel
een gigantisch waterhoofd'.
Het ACB-front (Anti-CRM-Bezuini-
gingsfront) is indertijd opgericht
om, zoals het heette, het afbraak
beleid van de vorige minister van
CRM, Engels, tot staan te brengen.
Dit doel is bereikt, nu de begro
ting voor 1974 38 procent hoger is
dan de vorige. Desondanks willen
de welzijnswerkers hun acties
voortzetten, onder meer omdat zij
inzake (her) structureringsmaatre
gelen nog steeds geen zeggenschap
hebben.
Over de 'waterhoofd'-vorming
schrijven rij in de brochure: 'Aan
het respectabele aantal raden dat
we 'rijk' zijn wordt een nieuwe
toegevoegd: de bibliotheekraad.
Nieuw is ook het Sociaal Cultureel
Planbureau dat een belangrijke
bijdrage moet leveren aan de cen
tralisering van het welzijnswerk en
daarvoor 1.1 miljoen gaat opslok
ken. De uitgaven voor de verschil
lende raden stijgen bijna allemari
meer dan voor kostenstijging nood
zakelijk is. Terwijl zij niet of nau
welijks onder de bezuinigingen ge
leden hebben'.
Ook van andere zijde, de Stichting
raad voor gereformeerde sociale ar
beid in Utrecht, komen soortgelij
ke geluiden. Stafmedewerker L.
van Eijsden schrijft (in een artikel
dat volgende maand in het blad
Konvooi zal worden gepubliceerd)
over het 'indrukwekkend apparaat'
dat de overheid bij de behartiging
van het welzijn ten dienste staat:
'Zonder apparatuur gaat het na
tuurlijk niet, maar anderzijds ga
randeert een indrukwekkende ap
paratuur nog geen wezenlijk wel
zijnsbeleid, laat staan echt welzijn.
(-). Zal straks terwille van de
schone visie het dienstbaar ma
ken van allerlei werksoorten en
werkvormen aan de ene totaalvisie
op de ideale samenleving het cr
niet toe leiden dat het gewone,
praktische werk in de verdrukking
komt?'
(ADVERTENTIE)
Kijk es in de Bijenkorf
'HIJ vraagt of dit het huis is, waar die ontploffing was
(ADVERTENTIE)
Kijk es in de Bijenkort^rjp
