Gereformeerde synode
moet beslissen over
twee-procentsactie
rfniluM
Kerk in de wereld
Vandaag
tini
nd op de tong
Vakjargon
Trouw
Kwartet
Kerkbestuur
ontslagen na
verzet tegen
'Kalkar'
De ARP Iaat zich
niet beledigen
Protest Waddenvereniging
tegen industrieterrein
Rus: wereldraad
steunt kapitalisme
Discussie over geref.
sociale academie
Broer nam voor
dodelijk schot
schuld op zich
VREDESPRIJS
HELDER CAMARA
GIRO 1604400
LEIDERDORP
Duitse kerk
'Schatz' van
grote partijen
Nieuwe boeken
TROUW 'KWARTET DONDERDAG 1 NOVEMBER 1973
KLERK /BINNENLAND
T2/K2
Van een onzer verslaggevers
UTRECHT Wanneer de gereformeerde synodel5 november weer
met een voorstel, om de twee-pr ocentsactie van de wereldraad van
wikkelingslanden alsnog integraal in te voeren.
bijeenkomt, krijgt zij te maken
kerken ten behoeve van de ont-
MINNESOTA (ANP) Op een
muur van het St John's Colle
ge in de Amerikaanse staat
Minnesota hebben studenten de
spot gedreven met het moderne
theologische vakjargon. Op die
muur staat: 'En Jezus zei hun:
en wie zegt gij, dat ik ben? En
zij antwoordden: Gij zijt de
eschatologische manifestatie van
het Kerygma, waarin wij de ui
teindelijke betekenis herkennen
van onze interpersoonlijke rela
tie. En Jezus zei: Wat?'
(ADVERTENTIE)
Het voorstel is afkomstig van het
centraal orgaan van de gereformeerde
zending en de meerderheid van de
commissie voor ontwikkelingssamen
werking. Het 'diakonaat heeft echter
grote bezwaren. Het meent, dat aparte
fondswerving voor dit doel verwar
ring zal stichten.
De wereldraad riep in 1970, op de
consultatie van Montreux, de kerken
op, twee procent van hun totale plaat
selijke inkomsten af te staan voor
ontwikkelingssamenwerking. De her
vormde synode nam deze actie over,
evenals de doopsgezinden, de remon
stranten en de evangelische broeder
gemeente.
De gereformeerde kerken kozen ech
ter voor een andere weg om geld
bijeen te krijgen voor dit doel. In
1970 wekte de synode plaatselijke ker
ken op 'krachtig te streven naar ten
minste een verdubbeling van de hui
dige inkomsten voor het werelddiako
naat*.
Budget
De zending en de meerderheid van de
commissie voor ontwikkelingssamen-
weking stellen de synode nu voor,
alsnog op het twee-procentsmodel
over te gaan. Dat wil dan zeggen, dat
de. synode de kerken zou opwekken,
twee procent van hun kerkelijk bud
get te offeren voor ontwikkelingssa
menwerking boven hetgeen reeds bij
eengebracht wordt voor zending en
werelddiakonaat
Van deze twee procent zou dan vol
gens de aanbevelingen van Montreux
driekwart overgemaakt moeten wor
den aan het oecumenisch ontwikke
lingsfonds van de wereldraad en de
rest moeten worden besteed aan men
taliteitsverandering in eigen land.
Het voornaamste motief voor dit voor
stel is, dat dit systeem in eigen hout
snijdt. De kerken zullen de eigen ker
kelijke huishouding onder de loep
moeten nemen en als kerken 'n duide
lijke uitspraak moeten doen en exem
plarisch in deze wereld bezig kunnen
zijn. Ook trekken de gereformeerden
op deze wijze dan weer één lijn met
de hervormden.
Deputaten voor algemene diakonale
arbeid achten daarentegen aparte
fondswerving verwarrend en funda
menteel onjuist. Zij noemen gerech-
tigheidsbevordering en wat genoemd
wordt mentaliteitsverandering integre
rende delen van het diakonaat. Door
apart geld te gaan werven voor ont
wikkelingssamenwerking is het gevaar
niet denkbeeldig, dat het werelddiako-
De redactie behoudt zich het recht voor hanr
ter opname In deze rubriek toegezonden me-
nlnssuilliiRcn verkort weer te geven. Bt) pu-
bllkatic wordt niet de naam van de Inzender
ondertekend. Brieven kunnen worden ge-
Muurd aan het secretariaat hoofdredactie
Trouw/Kwartet, postbus S59. Arasterdam.
Midden-Oosten (32)
De Wet Gods zegt, je naaste, en dat is
ook je vijand, lief te hebben. Mijns
inziens leven we deze vet niet hele
maal na, als we alleen de joden
steunen. Zijn Arabieren soms minder
dan joden? Zo denken is discrimine
ren. In dc tweede wereldoorlog stier
ven 6.000.000 joden, doordat Hitier
hen discrimineerde. Overigens, gelooft
u dat de oorlog in het Midden-Oosten
alleen veroorzaakt is door Arabiere
en Syriërs? Dan bent u niet goed op
de hoogte! Mijn mening is dus: steun
alle slachtoffors in het Midden-Oos
ten.
Heerenveen
J. Runia
Midden-Oosten (33)
De heer zegt tot zijn volgelingen: Gij
hebt gehoord dat tot de Ouden gezegd
is: oog om oog, tand om tand, maar ik
zeg u: Hebt uwe vijanden lief en doet
wèl aan degenen die u haten. Han
gend aan het kruis heeft Hij nog voor
zijn moordenaars gebeden: Vader ver
geef het hun. zij weten niet wat zij
doen.
Purm erend
M. W. Lobmyère
Midden-Oosten (34)
'Uitgerekend op grote verzoendag'.
Christenen vieren die dag niet om
duidelijke theologische redenen (bv.
Hebr. 5). Zij vieren o.m. Kc'rstmis, en
daarom hebben de kerken destijds zo
luid geprotesteerd tegen de beslissing
van de Nederlandse regering om uit
gerekend op Kerstavond onder de ope
ratie-schuilnaam 'Polititionele Actie'
een oorlog op Java te ontketenen. Of
niet? Er is nog meer dat een vreemde
indruk maakt, juist op het punt van
dc" confessionele christelijke overtui
ging. De kern van de vraag is toch
wel dit: Wat is precies de betekenis
van de geloofsovertuiging die belijdt
dat Israël zal worden verzameld uit
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
B.V. De Christelijke Pers
Directie:
Ing. O. Postma,
F. Diemer.
Hoofdredactie:
J. Tamminga.
Hoofdkantoor ti.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 276-280,
Adam. Postbus 859.
Telefoon 020-22 03 83.
Postgiro: 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69 73 60 768). Gem.giro
X 500.
alle volken door de Messias als Vrede
vorst? Dat is bij mijn weten nooit in
verband gebracht met een Wirt-
schaftswunder, een militair wonder of
zelfs maar met een aards Jeruzalem
waar de weinige dappere 'duiven' da
nig in de verdrukking zijn, en min of
meer als verraders worden beschouwd
(L. Wagenaar en H. Spehl, Briefe
vom Anderen Israël, 1969; L. Grollen-
berg, Voor een Israël zonder grenzen.
Ambo 1970).
Oegstgeest
dr. H. J. Franken
Midden-Oosten (35)
Nu verschillende staten in het Midden-
Oosten minder olie willen leveren,
dreigt er een tekort. Maar er is een
Hemelse Olie die kosteloos vloeit, de
aanvoer is ongelimiteerd het is
nog de tijd der genade maar de
Heilige Geest zoekt gereinigde en ge
heiligde vaten, wedergeboren christe
nen, ondergedompeld in water, om
die te kunnen vullen met de kracht
van God. Het is meer dan ooit nodig
dat wij ernst maken om tot een vol
komen gemeenschap met de Heer te
komen. Mat. 25:1-13. De wijze maag
den hebben olie in hun lamp. Wij
zien de profetieën over Israël in ver
vulling gaan. Tegelijkertijd wordt de
gemeente van Jezus Christus klaarge
maakt om haar Heer tegemoet te gaan
in de lucht. En die gereed waren, gin
gen met Hem de bruiloftszaal binnen
en de deur werd gesloten. Hallelujai
Bussum
mevr. J. M. Elliott-ten Have
Midden-Oosten (36)
De verstrooiing van het Joodsd volk
onder de volken is geen gevolg van
het feit dat het uit Palestina verdre
ven is, maar berust grotendeels op
vrijwillige emigratie. Paulus trof al
op zijn zendingsreizen naar het wes
ten bijna overal Joden aan. Dit was
vóór de verwoesting van Jeruzalem.
Maar ook daarna zijn de Joden niet
uit hun land verdreven, getuige de
bloeiende rabbijnen-school in Tiberi
as. die nog in de zesde eeuw bestond.
Volgens het bijbelverhaal is het 'be
loofde land' beloofd aan het nage
slacht van Abraham (Gen. 12:7), maar
hiertoe behoren niet allebn de Israë
lieten, want ook Ismaël was een zoon
van Abraham (Gen. 21:13) en als we
de namen van zijn zonen in Gen.
25:13 lezen, zouden we hem dan niet
als de stamvader van de huidige Ara
bieren mogen beschouwen9
Deventer
J. v. Rossum
Midden-Oosten (37)
'19 predikanten en gemeenteleden ver
klaren zich solidair met het bedreigde
Israël', lezen wij in Trouw/Kwartet
van 26 oktober. Het binnenvallen van
Arabische legers op grote verzoendag
kreeg daarbij een bijzonder accent.
Waren de Israëliërs op deze voor hen
heilige dag doende zich te verzoenen
met God en hun naasten, het Pales
tijnse volk in de kampen, of zocht
men vrede voor zichzelf met voorbij
gaan van hun naaste. Wie draagt de
schuld voor het uitbreken van deze
oorlog? Hij die het eerst toeslaat? Of
was dit wapengeweld een antwoord op
een ander geweld dat al bestond? Ge
weld lokt geweld, schuld lokt schuld
uit, zonder dat duidelijk is wanneer
en waar het begon. Kan men om
Christuswil hierin partijdig zijn? Zijn
zij die vanuit het evangelie willen le
ven. bereid de door hen ingenomen
standpunten steeds opnieuw ter dis
cussie te stdlen, opdat dan gezocht
kan worden naar een weg ter verzoe-
nin?
Blonay (Zwitserland)
W. L. F. Duymar van Twist
Autoloze zondag
Bedenkelijke zaak, dat er een comple
te. echte oorlog voor nodig is om die
vervloekte auto één dag per week van
de weg te krijgen
Utrecht
J. Kleinjan
Olieboycot
naat de image krijgt van een orgaan
voor filantropie, dat weinig aandacht
schenkt aan de structurele achtergron
den van de nood.
Daarbij tekenen deputaten aan, dat zij
er ook zeer vóór zijn, dat de budget
ten van de interne huishoudingen
van de kerk kritisch bezien worden in
het licht van de mondiale nood. Dat
kritisch bezien moet dan effect heb
ben op de verhouding tussen de bij
dragen, die van de gemeenteleden ge
vraagd worden voor de interne huis
houding van de kerk en de bijdragen,
die gevraagd worden voor werelddia
konaat en zending.
Daarom stellen zij voor, opnieuw de
inkomsten van het werelddiakonaat te
verhogen. Het diakonaat zou dan een
bepaald percentage van zijn inkom
sten (b.v. 25 procent) in overleg met
de zending willen bestemmen voor
ontwikkelingssamenwerking.
Resultaten
Deputaten wijzen daarbij op de feite
lijke resultaten. In de hervormde
kerk is het twee-procentsmodel inge
voerd in 1971. Van de 1600 gemeenten
doen 103 integraal mee.
Tot maart 1973 bedroeg de opbrengst
350.000 gulden.
In de gereformeerde kerken is de
opbrengst van het werelddiakonaat na
de oproep van de synode in 1970 met
55 procent gestegen. Hiervan kwam
ten goede aan extra-gelden voor ont
wikkelingssamenwerking 1.331.000 gul
den.
(ADVERTENTIE)
MUNSTER Het kerkbestuur van
de st. Regenfledis parochie in HönneJ
pel bij Kalkar is ontslagen 'wegens
herhaald plichtsverzuim'. Het vicari
aat generaal ziet dit verzuim hierin
dat het kerkbestuur geen grond wil
verkopen ten behoeve van de kweek
reactor die in Kalkar komt.
Na de eerste weigering van het kerk
bestuur begon een onteigeningsproce
dure, waarop de rechter positief rea
geerde. Het kerkbestuur ging evénwel
in beroep, waarop het rechterlijk be-
sliiit nietig werd verklaard.
Het kerkbestuur stelt de gezondheid
en het leven van de bewoners voorop
bij zijn besluit. Het vicariaat vindt
echter dat een kerkbestuur de compe
tentie niet heeft om te oordelen over
de noodzaak, de doelmatigheid en de
plaats van een kweekreactor.
Het vicatiaat vindt het verzet van het
kerbestuur niet zinvol, omdat het be
stuur de reactor toch niet kan tegen
houden. Het vicariaat herinnert er
aan dat de bisschop van Mlinster des
tijds reeds bij de regering heeft aan
gedrongen te letten op de veiligheid
van de bevolking.
Deze week in Hervormd Neder
land:
Interview met mr. Aantjes.
Partijkiezen in het Midden-
Oosten.
Artsen helpen bij martelen.
Jan Hendriks: Politiek diako
naat maakt mensen bang.
Hervormd „Bedrijfsongeval"
op gereformeerde synode.
Bisschoppen voor het Brazili
aanse Wirtschaftsvvunder.
Ik abonneer
mij op/vraag
een
proefnummer
van
Hervormd
Nederland.
NAAM:
ADRES:
WOONPLAATS:
GIRONUMMER:
Abonnementsprijs 19,per half
jaar; 38,per jaar. Abonne
menten kunnen elk ogenblik in
gaan.
Bon ingevuld in BLOKLET-
TERS in envelop (zonder post
zegel) verzenden aan:
Hervormd Nederland.
Antwoordnummer 1776, Den Haag.
DEN HELDER De Landelijke Ver
eniging tot Behoud van de Waddenzee
heeft bij het gemeentebestuur van
Den Helder geprotesteerd tegen de
voorgenomen inrichting van een in
dustriegebied in de Balgzandpolder.
Deze polder grenst aan het Balgzand
en hier bevinden zich direct achter de
dijk schorren, die een belangrijk
broedgebied vormen voor verschillen
de vogelsoorten. Bovendien verzame
len zich tijdens hoogwater alle wadvo
gels uit een wijde omgeving om eb af
te wachten, aldus de vereniging, die
ook namens de vereniging Milieude
fensie en het Contact Natuurbescher
ming Noord-Holland protest aante
kent.
Volgens de Waddenvereniging wil het
college van b. en w. in de komende
raadsvergadering de nodige kredieten
voor het industrieterrein vragen. 'El
ke industriële aktiviteit ook van
schone industrieën aan de rand
van een dergelijk kwetsbaar en be
langwekkend natuurgebied als het
Balgzand betekent een direkte bedrei
ging', aldus een brief aan het gemeen
tebestuur, waarin gewezen wordt op
het gevaar dat industrie-lozingen ge
makkelijk via de nabijgelegen sp.ui-
sluizen in het Waddengebied terecht
kunnen komen, terwijl langdurige
luchtverontreiniging de natuurlijke
vegetatie van het Balgzand zal aantas
ten. 'De Balgzandpolder vormt een
onmisbare bufferzone voor het aan
grenzende Balgzand. Een industrieter
rein op deze plaats is dan ook een re
gelrechte aantasting van het natuurge
bied', aldus de brief.
MOSKOU (KNA) Volgens de Rus-
sische oecumene-specialist dr. N. S.
Gordijenko bestaat het ideologische
doel van de oecumenische beweging
erin 'de kapitalistische orde te steu
nen en het socialisme en het commu
nisme in de ogen der gelovigen in
diskrediet te brengen.'
De oecumenische beweging dient, vol
gens Gordijenko, de heersende klassen
van de burgerlijke samenleving om te
komen tot een gezamenlijk christelijk
front ter verdediging van de belangen
van het imperialisme. Alle andere
doelstellingen, ook de geloofseenheid
der christenen, zijn daaraan onderge
schikt.
Weliswaar zijn er ook iin de wereld
raad, die de belangen der christen
arbeiders verdedigen, maar zij zijn
niet machtig genoeg om de doelstel
lingen van de oecumenische beweging
om te buigen. Gordijenko schrijft dit
in een brochure, getiteld 'De oecume
ne in deze tijd'.
Van een onzer verslaggevers
HILVERSUM Ir. J. van der Graaf,
de stichtingsvoorzitter van de gerefor
meerde sociale academie welke te Er-
meló gevestigd wordt en binnenkort
al een avondopleiding zal beginnen
(de rechter flank van de gereformeer
de gezindte werkt hierin samen) en
directeur H. Berends van de sociale
academie 'De Horst' te Driebergen
(tegen welker 'kleur' sterke bezwaren
leven binnen de gereformeerde ge
zindte) hebben donderdagavond een
discussie voor de NCRV-microfoon:
Hilversum I, om vijf minuten over
half acht.
Van een verslaggever
EMMELOORD Niet de achttienja
rige Gerrit S. maar diens 22-jarige
broer Hermanus S.' blijkt het kara
bijnschot te hebben gelost waardoor
de 31-jarige Martinus Wolda uit Kam
pen vrijdagnacht dodelijk werd getrof
fen. Om zijn broer die vrouw en kind
heeft, te sparen had de achttienjarige
Gerrit aanvankelijk de schuld op zich
genomen.
Bij zijn aanvankelijke bekentenis wist
hij echter niet dat het schot dodelijk
was geweest. Uit de politieverhoren
en na een reconstructie in de woning
is dit vast komen te staan. De broers
hebben nu een volledige bekentenis
afgelegd.'Gerrit S. blijkt de bewuste
nacht wel geschoten te hebben met
een luchtdrukwapen, maar geen doel
te hebben getroffen.
ADVERTENTIE)
Hopelijk zal iedereen uit do toekom
stige gevolgen van de olieboycot de
lering trekken, dat we minder snel
hJt achterste puntje van onze tong la
ten zien. want dat wij als christelijke
natie met namé tegen de oorlog in
het M.-O. zijn is m.i. na 2000 jaar wel
duidelijk.
Alphen
W. Schipaanboorcl
De Duitse kerken zijn pp het moment
als het ware de 'Schatz' van de grote
partijen. Nu eens noemt een christen
democraat de verhouding tussen kerk
en staat vrijwel ideaal, dan weer
roemt een liberaal de kerk om haar
tolerantie. Het toppunt is tot dusver
een socialist die de kerk prijst om
haar medewerking aan de democrati
sche herverdeling van de macht en
haar maatschappijkritische functie.
Het kan niet op.
En het zijn niet zomaar enkele wille
keurige hoge heren, die de kerk de
stroop om de mond smeren. Wat
vindt u van Herbert Wehner, de
grand old man van de socialisten in
de bondsdag, mevrouw Hildegard
Hamm-Brücher, de plaatsvervangende
voorzitter van de liberalen, Helmut
Kohl, de voorzitter van de christen-de
mocraten en de socialistische minister
van ontwikkelingshulp Erhard Eppler.
die bovendien nog lid van een evange
lische synode is.
Wat is gebeurd? In de liberale partij
is door een zevenhoofdige commissie
onder leiding van Liselotte Funcke
een stuk met veertien thesen opge
steld. die dienen moeten voor een ge
sprek over 'een vrije kerk in een
vrije staat'. Mevrouw Funcke is vice-
voorzitter van de bondsdag en lid van
de synode van de evangelische kerk.
Vrijheid
De commissie-Funcke gaat uit van het
liberale principe van het streven naar
verruiming van de vrijheid. Zij wil
gelijkheid voor de wet van gelovigen
en niet-gelovigen verwerkelijken. De
staat moet religieus neutraal zijn en
mag geen voorrechten geven aan be
paalde groepen. Daarom moeten vol
gens de commissie staat en kerk volle
dig gescheiden worden. Dit beginsel
wórdt in veertien punten uitgewerkt.
De meest ingrijpende wijziging die
het FDP-discussiestuk voorstelt is de
afbouw van de Kirchensteuer, de in
ning van de kerkelijke bijdrage, ge
koppeld aan de inkomsten- of loonbe
lasting door de staat namens de kerk.
Verdere punten in het stuk zijn: ein
de van de staatsinvloed op de bezet
ting van kerkelijke ambten. De staat
mag van de bisschop geen eed van
trouw aan de grondwet eisen. De bur
gerlijke stand mag niet langer vragen
naar iemands godsdienst. Geen gebe
den, crucifixen en eden meer in open
bare gebouwen en rechtzalen. Geen fi
nanciële bevoordeling van kerken
door de staat. De staat zet een eigen
systeem op van ziekenverpleging, on
derwijs, sociale zorg. De kerken ver
zorgen de geestelijke zorg in leger en
gevangenis op eigen verantwoordelijk
heid. Geestelijken hebben dezelfde
rechten en plichten als alle andere
burgers en geen vrijstelling van mili
taire dienst.
GEEN TAAL DIE HEM VERTAALT
Wie met jongeren in de kerkdienst te
maken heeft zal het ongetwijfeld op
vallen hoezeer een bepaalde groep,
onder hen wars is van alle woorden,
in liederen en teksten, die op een al
te hoge en zekere toon spreken. Men
kan de voorkeur die daartegenover
uitgaat naar een tastend en zoekend
spreken over God en de dingen van
het geloof niet afdoen met het etiket:
reaktieverschijnsel Alles zal wel reak-
tieverschijnsel zijn. Dat was Luthers
ontdekking (zie gisteren) tenslotte
ook, en een zeer heilzame. Het gaat
deze jongeren, want niet allen denken
zo, om een zeer speciale skopus van
het geloof, een zeer bepaald gezichts
punt, nl dat van de eerlijkheid. Zij
menen in veel oude zekerheden en
nog meer in veel betuigingen van ze
kerheid uit het verleden iets te ont
dekken van een al te grote vanzelf
sprekendheid. Zij zetten daarbij hun
vragen. Die vragen kunnen wel eens
zo ver gaan dat ouderen de neiging
hebben zich terug te trekken, maar
het is de vraag of dat verstandig is.
Wij verstonden de kunst om met gro
te zekerheid te spreken. Niet alleen
over bet 'midden' van ons geloof
maar ook over heel wat zaken die ver
van dat midden verwijderd lagen. Die
zekerheid was niet altijd weloverwo
gen en even diep doordacht. Het be
hoeft geen schade te betekenen wan
neer wij ons door hen een beetje ach
teruit laten trekken. Geen taal die
hem vertaalt. Die woorden van Huub
Oosterhuis zingen ze graag, om daar
mee hun tasten en zoeken tot uit
drukking te brengen. Dat is een legi
tieme zaak. Het merkwaardige is dat
zij tegelijkertijd een sterke behoefte
hebben om intiem over God te spre
ken. In een ander lied van Oosterhuis
lees ik: Jij die zegt onze god te
zijn.Dat kan even herinneren aan
die Scheveningse ouderling die ik der
tig jaar geleden voor de dienst hoorde
bidden met jij en jou tegen God. Wij
moesten daar toen niet veel van heb
ben, herinner ik me. Nu komt het
weer anders op ons aan. Juist naast
dat tasten en zoeken doet het aan als
een diep verlangen naar werkelijke
gemeenschap. Dat is er blijkbaar
evenzeer en wie zou zich daarover
niet vei'heugen?
door Aldert Schipper
Nederland
In dit document klinkt een zeker anti-
clericalisme door, een verschijnsel dat
het liberalisme vaker begeleidt op
zijn gang door de geschiedenis. Maar
de veertien punten zijn geen van alle
zo verschrikkelijk vreemd. Ook in ons
land heeft de kerk zekere financiële
voordelen en de kerk maakt dankbaar
gebruik van de burgerlijke stand waar
onze godsdienstige relaties enigszins
worden bijgehouden. En ook de Ne-
Herbert Wehner
Herverdeling van de macht
derlandse geestelijken zijn vrij van
dienstplicht. Maar overigens lijken de
zeven liberale opstellers van het Duit
se stuk te willen aankoersen op een
verhouding tussen kerk en staat, die
aardig lijkt op die in ons land en in
zoveel andere democratische moderne
landen. Het papier bepleit bijvoor
beeld niet eens afschaffing van de
christelijke feestdagen, iets dat overi
gens geheel onhaalbaar zou zijn.
Daarom is de heftige reactie tegen
het stuk bij de politici op zijn minst
opmerkelijk. Herbert Wehner waar
schuwt tegen een chirurgische in
greep. 'Wie een andere verhouding
tussen kerk en staat wil, moet niet
als scheiding voorstellen, hetgeen be
doeld is als een beroving van de kerk
van haar privilegiën'. Twee liberalen
van het partijbestuur in Nedersaksen,
Wendig en Ernst, melden dat er al
sinds 1919 scheiding tussen kerk en
staat is en dat er na de tweede wereld
oorlog een vruchtbare samenwerking
ontstaan is. CDU-er Kohl noemt de
veertien punten een 'pakket van mis
verstanden' en het verschijnen van
het papier noemt hij een 'daad van
politieke agitatie', met het doel de
kerken te discrimineren. Het Beierse
CSU-lid Dollinger noemt het stuk een
'vernietiging van de democratie, af
komstig uit neo-marxistisch denken'.
Contrast
De reacties van kerkelijke leiders op
de veertien punten steken kaaltjes af
bij de fiolen van gramschap die de
politici over het stuk uitgieten. Lan-
desbisschof Heidland van Baden zegt
dat de FDP-thesen weliswaar van juis
te principes uitgaan, maar te weinig
rekening houden met de werkelijk
heid. Er bestaat volgens Heidland
geen volledige scheiding van kerk en
staat, wanneer negentig procent van
de mensen kerklid zijn. De bisschop
van Hannover, dr. Lohse, betoont zich
verbaasd over de politieke weerklank
van de veertien punten. Hij vindt de
punten best waard >m er over te
spreken. Als de staat niet langer de
Kirchensteuer zou innen, zou dat voor
de kerk weliswaar een probleem vor
men, maar de Kirchensteuer gaat toch
al in bijna alle delen van Duitsland
omlaag.
Mogelijk sloeg bisschop Kunst, de ker
kelijke vertegenwoordiger in Bonn, de
spijker op zijn kop. Hij vroeg zich af
of de politici de voorstellen van de
FDP niet meer gebruiken als een aan
val op de liberalen dan als een verde
diging van de kerkelijke voorrechten.
NED. HERVORMDE KERK
Beroepen te Bruchem en Kerkwijk:
M. Baan, kand. te Waddinxveen.
Bedankt voor Nieuwe-Tonge en Op-
heusden: Th. de Jong te Nieuw-Lek-
keriand.
VRIJE EV. GEMEENTE
Aangenomen naar Zeist: J. Verboom
te Rotterdam-C.
Over Dylan. Interviews en artikelen
verzameld door Graig McGregor. Van
Gennep, Amsterdam, 1973. Vertaling:
Tineke Donkers. 262 blz. ƒ14,50.
Het was misschien wel zo aardig ge
weest als dc muziekjoumalist McGre
gor zijn oorspronkelijk plan een zorg
vuldige analyse en uitleg van Bob
Dylans werk, had uitgevoerd. Daarbij
zou hij immers gebruik gemaakt kun
nen hebben van het materiaal waaruit
hij hier een keuze aanbiedt, zonder
enig synthetisch commentaar.
'Over Dylan' bevat een keus uit arti
kelen en interviews, chronologisch ge
rangschikt. Ze geven tezamen wel een
redelijk beeld van Dylans ontwikke
ling en van de veranderende visie op
zijn songs. Uit de interviews blijkt hoe
weinig Dylan dikwijls prijs geeft van
wat er werkelijk in zijn hoofd om
gaat. Dikwijls verpakt hij zijn mening
in groteske verhalen, of leidt hij de
vragensteller zonder veel moeite om
de tuin. In een later interview, het
Rolling Stone-interview van 1969, dat
maar liefst vijftig bladzijden beslaat,
komt hij beter uit de verf en is hij
allerminst de weinigzeggende jongen
uit het Playboy-interview van '66, die
zulke wijsheden uitgebracht als: 'als
het gebeurt, dan gebeurt het'.
De opgenomen artikelen hebben soms
een historisch karakter, soms een
meer analytisch-informatief karakter,
maar ze zijn zelden zonder overlappin
gen, en ock zelden erg scherp ge
schreven.
Toch zal de keus bij de vele Dylan-
liefhebbers wel aanslaan. Ze krijgen
erin toch heel wat over hun merk
waardig veelzijdige favoriet te lezen.
Het boek eindigt met een bespreking
van Dylans prozawerk 'Tarantula',
niet bepaald een boek dat ik per sé
zou willen lezen, en van die bespre
king luidt de laatste zin: 'Koop zijn
platen'. Laat daarmee dan deze boek
aankondiging besluiten.
De Nederlander mr. A. R. Zimmer
man als commissaris-generaal van de
Volkenbond in Oostenrijk 1922-1926
door J. L. J. Bosmans, proefschrift
ter verkrijging van de graad van doc
tor in de letteren aan de Katholieke
Universiteit te Nijmegen. Uitg. Jans
sen, Nijmegen 329 blz. - 34,50.
Septuagesimo anno, theologische op
stellen aangeboden aan prof. dr. G. C.
Berkhouwer ter gelegenheid van zijn
afscheid als hoogleraar in de faculteit
der godgeleerdheid van de Vrije Uni
versiteit te Amsterdam (met portret
van prof. Berkouwer). Uitg. Kok,
Kampen, 324 pag., prijs 35,- Bijdra
gen van o.m. Berkouwer's leerlingen
dr. H. M. Kuitert en dr. W. H. Vele-
ma; lijst van dissertaties die o.l.v.
Berkouwer tot stand kwamen, en.re
gister van intekenaren.
I
