'ERNST VAN DE SITUATIE
DUIDELIJK ONDERSCHAT'
Gas kan tekort aan
olie niet opvullen
Boycot fnuikend
voor Rotterdam
Meeste olie is
voor industrie
3oeo
Olieschaarste jaagt
tuinders op kosten
"Directeur van grote raffinaderijAls de boycot
Irie maanden duurt is de ramp niet te overzien
Spil
Niet lang
Arabisch...
Misschien ook
lichtreclames
uitschakelen
Geen politiek Motor omgebouwd (in 1956)
Oliebedrijven
in Nederland
Ir. J. H. Bakker: misschien energieverbruik
op alle fronten beperken
lileense communiste in
Nederlandse ambassade
Heeft u al
een NS-gezinskaart?
Aderen Moeder
betalen-de kinderen'
gratis mee!
HOUW/'KWAjRfTEfT WOENSDAG 31 OKTOBER 1973
BINNENLAND T9/K9
fan een onzer verslaggevers
iMSfTERlDLAM 'De gezamenlijke oliemaatschappijen hebben de Nederlandse regering al weken ge
iden gewaarschuwd, dat de olieleveranties uit het Midden-Oosten met steeds meer moeilijkheden ge-
laard gingen. De regering heeft de ernst van de situatie duidelijk onderschat. Pas de afgelopen twee
jagen zijn minister-president Den Uyl en minister Lubbers van economische zaken doordrongen van
ie ernst van de situatie, een feit waarmee ik overigens zeer gelukkig ben.' Dit zei de algemeen direc-
de heer E. Brouwer van British Petroleum.
autoloze zondag, maar ook aan het
uitschakelen van lichtreclames en het
terugdraaien van overmatig energie
verbruik.
eur van één van de grote raffinaderijen in Nederland,
jns gisteren.
)e heer Brouwer heeft afgelopen za-
erdag, tijdens het overleg tussen de
liemaatschappijen en de regering, er
!og bij minister Lubbers op aange
drongen maatregelen te nemen. Maar
ok zaterdag nam de regering een
fwachtende houding aan. De dag
aarop veranderde de houding van
et kabinet plotseling. Door het be-
iuit van Saoedi-Arabië de oliekraan
aar Nederland dicht te draaien werd
e toestand voor de regering plotse-
ng urgent. De heer Brouwer spreekt
u dan ook van een 'uitstekend over
ig met de regering'.
e algemeen directeur noemt de hui-
ige situatie 'zeer, zeer ernstig'. Hij is
■van overtuigd, dat het grootste deel
an het Nederlandse volk de toestand
iderschat. Van de autoloze zondag
ordt een lolletje gemaakt. Mocht de
ieboycot echter drie maanden du
in, zoals in 1956, dan zal een 'desa-
reurze situatie ontstaan, waarvan de
nvang nog nauwelijks overzien kan
orden', aldus de heer Brouwer,
et terugdringen van de binnenland-
consumptie van met name de ben-
Ine (autoloze zondag) noemt hij be-
ingrijk, maar wat vaak over het
bofd wordt gezien is het feit, dat
jotterdam 'het draaipunt van de olie-
jdustrie in Europa is'. Bovendien is
e gehele energievoorziening van een
root deel afhankelijk van de olie.
)e mensen denken dat de huidige
risis alleen maar gevolgen heeft voor
én zondag. Zij hebben niet in de
jiten, dat elektriciteit voor een belang-
jk deel van de olie afhankelijk is'.
Iet knelpunt van de huidige crisis zal
an ook voornamelijk in de 'middel
estalaten' gezocht moeten worden.
Dat zijn de oliesoorten, die voor de
verwarming en voor de industriële
motoren van belang zijn. 'Dat is één
facet, maar een heel belangrijk facet',
aldus de heer Brouwer.
Dat de oliecrisis niet van gisteren
dateeert blijkt wel uit het feit, dat de
BP-raffinaderij in de Europoort al
enkele weken op een geringere capaci
teit draait. 'We hebben de produktie
vijftien procent teruggedraaid', aldus
de heer Brouwer. Bovendien voeren
de oliemaatschappijen al sinds een
half jaar geen grote reclame-campag
nes meer.
Hadden de bedrijven wellicht al lang
een olieboycot venvacht? 'Nee', zegt
de heer Brouwer. 'Ik in ieder geval
niet. Maar u moet niet vergeten, dat
BP de olieleveranties uit Libië en
Irak al kwijt was, dat Koeweit een
paar maanden geleden restricties
heeft opgelegd en dat Nigeria veel
minder olie levert dan aanvankelijk
gedacht was. Neem daar de hoge eisen
van de OPEC-landen bij, en hij be
grijpt dat we al vóór de oorlog in het
Midden Oosten in een kritische fase
zaten. Ik deed de afgelopen weken in
ieder geval iedere morgen een schiet
gebedje, dat de komende winter geen
strenge zou zijn. Nu is die boycot
daar nog bij gekomen. Bovendien is
BP bijna helemaal afhankelijk van
leveranties uit het Midden-Oosten'.
BP kocht daarom al enige tijd pro-
dukten op de open markt (dat zijn de
overschotten van de oliemaatschappij
en) 'Voor de crisis zaten we al in de
ellende', aldus de heer Brouwer-
'De Arabieren zijn zich bewust gewor
den van hun macht', voegt hij eraan
toe, en- noemt als voorbeeld, dat in
het verleden de communicatie met de
Arabische landen altijd in het Engels
verliep, maar nu plotseling in het
Arabisch. 'Een paar jaar geleden
kreeg je nog een klap op de schouder
wanneer je meer olie wist te verko
pen. De Arabieren vroegen dat, ster
ker nog, drongen daar sterk op aan.
Nu is dat omgedraaid. Na de dollar-
crises van vorig jaar zijn de Arabie
ren tot de overtuiging gekomen, dat
ze de olie beter in de grond kunnen
laten zitten. Daarom hebben wij ook
de reclame-campagnes teruggedraaid.
Ja, we moeten zelfs een stukje anti
reclame gaan voeren, reclame die er
op aandringt minder olie te verbrui
ken', aldus de heer Brouwer.
De algemeen-directeur van British Pe
troleum Nederland zou het zeer op
prijs stellen, wanneer maatregelen ge
nomen zouden worden die het binnen
lands verbruik zouden verminderen.
Hij denkt daarbij niet alleen aan een
Maar hij vindt het van een even groot
belang, dat de regering alle mogelijke
stappen onderneemt, om de boycot
ongedaan te maken. 'Nederland is een
hoog geïndustrialiseerd land. De olie
vormt een soort spil van deze indus
trie. Wanneer die spil wegvalt zullen
de gevolgen desastreus zijn'. BP voert
bijvoorbeeld in Nederland dertig mil
joen ton ruwe olie per jaar in, waar
van slechts drie miljoen voor binnen
lands gebruik en nog eens drie mil
joen voor de internationale bunkers
bestemd is. Hij hoopt daarom, dat de
Nederlandse regering erin zal slagen
de boycot opgedaan te maken. 'Want',
zegt de heer Brouwer, 'het zijn niet
de olie-industrieën die Nederland in
deze situatie hebben gebracht. Het is
de regering, die zich daar in gema
noeuvreerd heeft'.
Van een onzer verslaggevers
ROTTERDAM Het Euro-
poort-gebied is in grote mate
afhankelijk van de olie-indus
trie. Maar waar bevinden zich
precies de grote olievenverken-
de bedrijven in Nederland?
Hier volgt een beknopt over
zicht: British Petrol heeft een
moderne raffinaderij in het Eu-
ropoortgebied staan. Even ver
der bevindt zich de Gulf-raffina-
derij.
Esso beschikt over een grote
raffinaderij in de Europoort,
daarnaast staat het complex van
Esso Chemie. In het Botlek-
gebied staat de grootste raffina
derij ter weerld, die van Shell
met een totale capaciteit van 25
miljoen ton ruwe olie per jaar.
Ook Chevron heeft een raffina
derij in het Botlek-gebied. In
Amsterdam staat de Mobil-Oil
raffinaderij. Shell heeft in
Moerdijk een grote chemische
fabriek gebouwd, die juist een
week geleden in bedrijf is ge
steld. Total bouwt bij Vlissin-
gen een grote raffinaderij, maar
deze is nog niet ln bedrijf.
Om de Nieuwe Waterweg heen
liggen bovendien grote oliepar
ken bestemd voor de opslag van
ruwe olie. BIJ Vlaardingen
staan de opslagtanks van Shell
en de Nieuwe Matex. Op de
Maasvlakte bevindt zich de
nieuwe tankterminal voor su
pertankers. Mobil, de Rijn-pijp-
leidingmaatschappij en Che
vron beschikken in de Euro
poort eveneens over grote op
slagtanks. Bovendien staan in
het Europoort-gebied grote che
mische industrieën, die produk-
ten van bovengenoemde raffina
derijen betrekken.
Op de vraag of de olie-maatschappijen
de Nederlandse regering verwijten
maken over de pro-Israëlische poli
tiek, antwoordt de algemeen-directeur
van British Petroleum in Nederland,
'Hoe die politiek is geweest, kunnen
wij niet beoordelen. Wij zien alleen
een olie-boycot. En wij hopen, dat de
regering erin zal slagen, deze onge
daan te maken'.
De ernstige toon van het gesprek
maakt wel duidelijk, dat de heer
Brouwer doodsbenauwd is. dat de pu
blieke opinie in Nederland de olieboy
cot vereenzelvigt met een autoloze
zondag en verder niets. Hoewel hij
het woord crisis liever niet in zijn
mond neemt, noemt hij de situatie
wel voortdurend zeer, zeer ernstig,
ernstig voor de hele energie- voorzie
-ning in Nederland, ernstig voor Rot
terdam. ernstig voor de Nederlandse
industrie.
(ADVERTENTIE)
orizontaal: 1. pookijzer, 5. gemalen
raan, 7. steltloper, 9. schaaldier, 10.
reemde munt (afk.)., 12. vrucht, 13.
ihoudsmaat, 14. loot, 15. lokspijs, 16.
jorzetsel, 17. Rijkstelefoon, 18. wier,
bevel, 20. geluk in het spel, 21.
iraalrif, 22. voertuig, 23. gevangenis,
5. verdienste, 27. genoeg gekookt, ,!8.
rinkgerei.
erticaal: 1. rondhout, 2. biet, 3.
roogoven, 4. waterplant, 5. witte sui-
er, 6. voorvoegsel, 8. gezamelijk ver
ier, 9. opgewekt, 10. leidsman, 11.
afferdorp, 12. romeins kezer beroemd
n zijn rechtvaardigheid, 15. alvo-
ïis, 18. wijnmaat, 19. hoofddeksel,
handeling, 24. gebogen been, 25.
milielid, 26. plaats uit de Oudheid.
'Crisis op zeer ongelukkig moment'
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG De olieschaarste die nu dreigt over te gaan in een
tekort, gaat de Nederlandse tuinders nog meer kosten dan tot nu
toe al het geval is geweest. Dat is de overtuiging van drs. R. Zijlstra,
voorzitter van de Christelijke Boeren- en Tuinders Bond (CBTB).
Hij rekent voor dat de Nederlandse
groentetelers tienduizend gulden en
de bloementelers zevenduizend gulden
meer aan stookkosten moeten uitge
ven door de hogere prijzen van lichte
en zware olie (respectievelijk veertig
en zeventien procent). Brandstof
maakt op het ogenblik voor de tuin
ders ongeveer vijftien procent uit van
de totale kosten.
Nog verdere verhogingen van de olie
prijzen door het dreigende tekort zou
•ingrijpende gevolgen kunnen hebben
voor de Nederlandse glastuinbouw.
Prijsverhogingen zijn dan onvermijde
lijk. wat grote consequenties heeft
voor onze uitvoer van tuinbouwpro-
dukten en wat de concurrentiepositie
zeer nadelig beïnvloed', aldus de heer
Zijlstra. Hij denkt dan met name aan
bloemen, tomaten en sla.
De ongeveer tienduizend tuinders in
ons land kunnen het olieverbruik
voor de verwarming van de kassen op
verschillende manieren beperken. Al
lereerst is het volgens de heer Zijlstra
mogelijk 'minder zwaar' te stoken. Er
moet dan ook later worden geplant
zodat de gewassen kunnen profiteren
van de 'natuurlijke' voorjaarswarmte.
in plaats van 'stook'-warmte. Gevolg is
wel dat gedurende een bepaalde tijd
tuinbouwnrodukten schaars en dus
duur zullen worden, terwijl daarna
overschotten kunnen ontstaan waar
door de prijzen inéénzakken en 'door
draaien' wellicht noodzakelijk is. Sla
(ADVERTENTIE)
Een foto uit de autoloze dagen van 1956: een benzinemotor wordt
omgebouwd tot propaangasmotor.
Van een onzer verslaggevers
GRONINGEN Het dreigende tekort aan (stook)olie kan nauwelijks worden opgevuld door grotere
leveranties van aardgas. Dit blijkt uit gesprekken met veregenwoordigers van de Gasunie in Groningen
's Zomers worden vrijwel alle Neder
landse elektriciteitscentrales op gas
gestookt. Als de vorst invalt wordt
echter overgeschakeld op stookolie,
omdat gas nodig is voor (huis)verwar
ming. Volgens de Gasunie is het niet
mogelijk de komende winter èn parti
culieren èn een deel van de elektrici
teitscentrales van gas te voorzien. 'Al
leen bij een zeer zachte winter is dat
misschien op zeer bescheiden schaal
Werkgelegenheid voor 20.000 man in gevaar
Van een onzer verslaggevers
ROTTERDAM Als de olieboycot volledig doorzet zal dit met
name voor Rotterdam aanzienlijke gevolgen hebben. Vooral de
werkgelegenheid in Rotterdam en omgeving komt ernstig in gevaar.
Volgens de wethouder van financiën van Rotterdam, drs. J. Riie-
zenkamp, komt het werk voor ongeveer twintigduizend mensen in
de chemische en petrochemische industrie-op de tocht te staan.
Een andere mogelijkheid is dat wij
allen zeer zuinig worden met elektri
citeit, gas en olie. In dat geval is het
misschien mogelijk ook komende win
ter elektrische centrales deels op gas
te stoken, zodat de vrij komende
stookolie bijvoorbeeld voor de glas
tuinbouw kan worden gebruikt.
De oliereserves voor de centrales lig
gen volgens directeur ir. J. H. Bak
kers van de SEP (een stichting vaji
elektriciteitsproducenten) voor een
deel klaar 'maar zd zijn niet toerei
kend voor een lange winter'. Elektri
citeitscentrales in ons land werken
naar zijn zeggen voor dertig procent
op olie en voor zeventig procent op
aardgas. Het aandeel van kernenergie
is te verwaarlozen, terwijl nog maar
een klein deel van de eenheden op
kolen kan worden gestookt. Ir. Bak
ker zei dat 'indien de olieboycot
voortduurt op alle fronten het ener
gieverbruik zal moeten worden be
perkt.'
De geplande dagcapaciteit van de Gas
unie bedraagt voor de komende win
ter 375 miljoen kubiekd meter, en
volgens een woordvoerder in Gronin
gen kan deze hoeveelheid nauwelijks
worden vergroot. 'Er is slechts een
zeer gering verschil tussen de geplan
de capaciteit en de maximaal haalbare
capaciteit.' Het laatste hangt samen
met de grootte van het buizennet en
de geologische gesteldheid van de
Noord-Nederlandse bodem.
is één van de produklen waarvoor dit
het geval kan zijn. De tuinders moe
ten binnen veertien dagen een beslis
sing nemen over het teeltpatroon
voor de komende maanden. 'Voor hen
is de huidige crisis op een zeer onge
lukkig moment gekomen', aldus drs.
Zijlstra. Andere mogelijkheden zijn
een stuk areaal niet te gebruiken.
(ADVERTENTIE)
lossing van gisteren:
keker, 5. pat, 7. eden, 8. lor,
neg, 11. nor, 12. la, 13. Tl. 14. rot,
mat, 16. lak, 17. soda, 18. raad, 20.
ide, 21. Ilm, 22. mare, 24. n.m., 25.
26. Aa, 27. rune, 28. tra, 29.
d, 30. keet.
't. 1. kentering, 2. edel, 3. keg, 4.
5. por, 6.' ar, 8. lot, 9. rata, 11.
k, 12. lade, 14. rad, 15. mode, 16.
17. sero, 19. alm, 20. made, 22.
nd, 23. maat, 25. sul, 26. are, 27.
28. te.
een verslaggever
iNTIAGO Gladys Marin, voorma-
secretarisgeneraal van de commu-
Jtische jeugd in Chili, heeft haar
gezocht in de Nederlandse
bassade in Santiago. In deze ambas-
le bevonden zich reeds de voormali-
communistische parlementariërs Ju-
ta Campusaro, Mircye Baltra en Or-
tdo Millas.
Tóch dik het overwegen waard.
Zo'n kaart kost maar f 50.-.
Daar krijgt u een héél jaar voordeel
voor. Plus één dag gratis reizen voor
't gezin.
Haal de folder aan 't loket.
dzo.z. alle kinderen i/m 19 jaar.
voordelig uit met NS
In een gesprek met minister Lubbers
heeft een uitgebreide delegatie van
het Rotterdamse gemeentebestuur, de
moeilijke positie van Rotterdam uit
eengezet. De minister heeft toege
zegd, dat Rotterdam op alle mogelijke
manieren betrokken zal worden bij
ht't overleg over de werkgelegenheid.
Naast de werkgelegenheid zi.in ook de
financiële gevolgen voor Rotterdam
niet onaanzienlijk. Verwacht wordt
dat Rotterdam bij een volledige olie
boycot een inkomstenderving zal 'boe
ken' van ongeveer zeventig miljoen
gulden per jaar. Alleen al aan zeeha
vengelden gaat het om een bedrag
i i 57 miljoen gulden. Rotterdam
ontving vorig jaar ongeveer 120 mil
joen gulden aan havengeld (een vol
geladen, mammoettanker brengt onge
veer 120.000 gulden op).
Overigens stelt het Rotterdams ge
meentebestuur de financiële conse
quenties niet primair," Het gemeente-
bestuur v.ndt de werk.9e'egenheid het
meest urgent. Wel zal het Rotterdam
se gemeentebestuur ook bij het over
leg over dé I' nanmële aspecten nauw
worden betrokken.
Verwacht wordt dat Rotterdam op
zeer korte termijn de gevolgen van de
olieboycot zal ondervinden. Bijna
twee-derde van de omgeslagen goede
ren bestaat uit ruwt' olie en ol:eD»-n-
dukten: 190 miljoen. De omslag van
andere goederen bedraagt HU miljoen
Bij de bioscoopbond is nog niet
gepraat over het verdroegen van de
laatste avondvoorstelling, zodat de be
zoekers voor 'spertijd' thuis kunnen
zijn. 'Het ligt voor de hand dat de
verschillende exploitanten hun tijden
zoveel mogelijk zullen aanpassen aan
het plaatselijk vervoer. Voor Amster
dam is dat geen probleem omdat er
ook 's nachts openbaar vervoer is
maar hoe het in andere plaatsen loopt
weten wij nog niet', aldus de woord
voerder.
ton. Een.vierde deel van de totale
olievervoer (twaalf miljoen ton olie
per maand) loopt via Rotterdam, 47
procent van de totale aanvoer gaat
haar het buitenland, terwijl 53 pro
cent in Rotterdam en Amsterdam-
wordt verwerkt.
Wethouder Riezenkamp verwacht
niet, dat er belemmerende maatrege
len genomen zullen worden wat be
treft de doorvoer van de olie. 'Een
exportverbod, dat overigens binnen de
EEG moeilijk verwezenlijkt zou kun
nen worden, zou op lange tt'rmijn
fnuikend zijn voor de reputatie van
de Rotterdamse haven', zei de wethou
der. In de meest extreme vorm zou de
boycot kunnen leiden, dat in de ver
dere toekomst de aanvoer van ruwe
olie met ongeveer acht miljoen ton
per maand zou kunnen verminderen,
haalbaar', aldus een woordvoerder van
de Gasunie.
'Eenzame' positie
Wat betreft het verbruik van aardgas,
vergeleken met de olieconsumptie,
neemt Nederland een eenzame plaats
in de wereld. Dankzij de grote
vondst in Slochteren dekte het aard
gas vorig jaar in ons land 42 procent
van de totale energiebehoefte. Dat is
hoger dan in de Verenigde Staten (30
procent) en Canada (33 procen.t), en
aanmerkelijk meer dan het gasver
bruik in de ons omringende landen.
De voorraden in Nederland zijn ech
ter niet onbeperkt (wat één van de
aanleidingen was voor de recente ver
hoging van de gasprijs) en ook in
wereldverband vormt aardgas nog
nauwelijks een oplossing. Het vervoer
per tanker stuit echter op grote pro
blemen en transport door buizen is
zeer kostbaar. Grote gasvoorraden zijn
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG De meeste olie die in Nederland wordt verbruikt is
bestemd als grondstof voor de industrie.
In totaal voerde ons land vorig jaar 68 miljoen ton ruwe olie in, waarvan
dertien miljoen ton bestemd was voor eigen verbruik. Daarvan liad de
industrie 6.7 miljoen ton nodig als grondstof, 5,3 miljoen was bestemd
voor verwarming in liet algemeen, het wegverkeer verreed in 1972 4,7
miljoen ton, de industrie had 3,5 miljoen nodig om de machines aan het
draaien te houden, centrales verbruikten 2,4 miljoen ton voor de op
wekking van elektriciteit, de tuinders verstookten 1,1 miljoen ton om hun
kassen te verwarmen en de binnenscheepvaart tenslotte had één miljoen
ton nodig. De rest wordt door andere sectoren verbruikt en is (in ver
houding) van weinig belang.
beschikbaar in het Midden-Oosten
maar deze worden vanwege de ver
voersproblemen doorgaans verbrand.
Bij de huidig stand van zaken zou
West-Europa tussen 1985 en 1990 zo'n
veertig miljard kubieke meter aardgas
per jaar uit het Midden-Oosten kun
nen verwachten. De onzekere politie
ke situatie in dit deel van de wereld
maakt de gasleveranties volgens inge
wijden bijzonder riskant, zoals nu met
de olie is bewezen. De voorraddn in
de Noordzee en invoer uit de Sowjet-
Unie zouden soelaas kunnen bieden,
maar zeker niet op korte termijn.
Aardgas kan kortom aan het oliete
kort weinig of niets veranderen.
Horeca: gevolgen
autoloze zondag
ook op zaterdag
DEN HAAG De Horeca zal de
gevolgen van de autoloze zondag ook
op de zaterdagavond al merken. 'Veel
mensen die 's avonds nog even naar
een café of restaurant gaan en dan na
middernacht terugkomen wordt die
gelegenheid nu ontnomen', zegt drs.
A. W. Merk van het Bedrijfschap
Horeca in Den Haag.
Hij schat het verlies van een autoloze
zondag voor de hotels, restaurants en
cafés in ons land op 'zeker vijf mi1
joen gulden. Wat de consequenties
zijn van het gedeeltelijk wegvagen
van het uitgaan op zaterdagavond,
weet ik niet, maar waarschijnlijk is
dat eenzelfde bedrag'. De totaalomzet
van de in totaal 35.000 Nederlandse
Horeca-bedrijven bedroeg vorig jaar
2,8 miljard gulden.
Ongeveer zevenduizend van deze be
drijven bevinden zich buiten de ste
den en dorpen en waarschijnlijk van
gen zij de grootste klap op van de
autoloze zondag. De ondernemingen
in de binnenstad zullen daar weinig
voordeel van hebben. 'Het is niet
waarschijnlijk dat de belangstelling
zich verplaatst naar de stadscentra',
zegt drs. Merk. 'In 1966 hebben wij
gemerkt dat de mensen liever thuis
blijven of gaan wandelen op de auto
vrije wegen...'
Hij bepleit het rijverbod een paar
uur na middernacht te laten ingaan
(bijvoorbeeld zondagsochtend om vier
uur) om de gevolgen voor de zaterdag
avond te beperken, maar nog liever
heeft hij een bonnensysteem in plaats
van een rijverbod. 'Nu worden bepaal
de sectoren extra benadeeld, terwijl
bij een bennensysteem de gevolgen
gelijkelijk verdeeld zijn',
(ADVERTENTIE)
I
