bij bestrijden
/an psychische klacht
Kamer kritiseert
benoemingsbeleid
Westfriese knipkunst
in Hoorn te bekijken
Wetenschap
en
tëdmiek
loilangstelling
c^hoolexperiment
y bijzonder groot
voor Mejuffrouw Goudsmit: 'Laat me niet lachen'
[dl
"Istributie
Geen nieuwe
raffinaderij
bij Antwerpen
'Zeeland blijft
niet zitten met
oude centrales'
Prins op kruiser
neergelaten
'Schande als er in 1974 geen
kanker-laboratorium komt'
Inbrekersbende,
die voor 2 ton
stal, opgerold
^UW/KWARTET WOENSDAG 31 OKTOBER 1973
BINNENLAND T11/K13
leschikbare medicijnen nog lang niet 'het' antwoord
et depressie-congres van Organon verdiende eigenlijk wat meer aandacht dan we daar eergisteren
n konden besteden. Dat gaan we dus even inhalen.
pt onderwerp was om meer dan één reden actueel. Medicijnen tegen psychische klachten zijn te-
arnwoordig tophits van de farmaceutische industrie.
de geneesmiddelen die de afgelo- aardig dus, dat uit Oss nu een nieuw
h tien jaar in Amerika en Engeland medicijn tegen depressie onderweg is.
we|uw_op de markt kwamen, had dr. Intussen blijft te hopen dat de dokter
de pil-depressie minder vaak zal 'mis
sen' dan prof. Kielholz vreest.
Terug naar de kern van de zaak. Wat
doet nu eigenlijk een anti-depres&ie-
middel? Daar valt een niet eens zo
vreselijk ingewikkeld antwoord op te
geven. Er bestaat een groep stoffen,
'monoaminen', die in de hersenen ge
bruikt worden om signalen van de
Pink van de staatsuniversiteit
New York uitgerekend, behoorde
_.a een kwart tot de psychotrope
Thjdicijnen, de preparaten die iets aan
geest van de gebruiker veranderen,
daar hebben we meteen een aardi-
[wisselwerking te pakken tussen het
aPjktenpatroon en de stand der weten-
Want weliswaar vertelde de
enfitserse prof. Kielholz later dat het
ital depressies de laatste jaren
rtdurend toenam. Maar hij vertel
er meteen bij, dat dat wel eens
de zou kunnen zijn veroorzaakt
br de beschikbaarheid van werkza-
"eij anti-depressieve medicijnen. De
jPetter die weet dat hij er waarschijn-
'en.t iets aan doen kan, zal depressies
neler makkelijk over het hoofd zien
JoeJ[ze dus vaker vinden. Kortom, cij-
zijn betrekkelijk, en zeker wan-
|r ze door dokters verzameld zijn.
zegt overigens niets ten nadele
dokters, het illustreert alleen dat
look maar mensen zijn, èn hoe
erzichtelijk hun patiënten in el-
zitten.
onoverzichtelijkheid van de pa
tten komt er bij Kielholz ook mooi
wanneer hij 'depressieve toe-
dsbecklen' met bekwame hand in
soorten onderverdeelt, die je
arts wèl 'uit elkaar moet houden
je geen brokken moet maken. En
gaat dan allemaal om dezelfde,
■end neerslachtige tot wanhopige
ming. In verschillende graden
ernst enal dan niet gemaskeerd
lichamelijke klachten, die ten-
ia :e door de buitenwereld veel mak-
worden aanvaard dan echte
od^telijke moeilijkheden. En met.
il verschillende oorzaken.
en
Ie
door drs. RohFoppema
'zomaar' een depressie, zonder na
speurbare oorzaak (dat heet dan endo
geen). Andere mensen raken in de
put omdat ze persoonlijk iets heel
ergs is overkomen (dat is normaal)
en moeten alleen depressief genoemd
worden omdat hun sombere stemming
een blijvend karakter krijgt.
Het ligt voor de hand, de endogene
depressie op te vatten als een chemi
sche storing in de hersenen, die met
anti depressieve middelen valt aan te
pakken. Terwijl de mensen clie alleen
in hun overigens begrijpelijke
verdriet zijn blijven steken, eerder
in aanmerking zouden komen voor
een geestelijk steuntje in de rug, of
meer gerichte psychologische of
psychiatrische hulp.
Maar zo eenvoudig ligt het ook weer
niet, toonde prof. Van Praag op het
Amsterdamse congres aan. Want lang
niet alle patiënten met endogene de
pressie blijken het verwachte soort
chemische storing te hebben. Het zou
ook eigenlijk te mooi geweest zijn,
concludeerde hij gelaten. Tenslotte
wordt bloedarmoede ook door heel ver
schillende factoren veroorzaakt, dus
waarom endogene depressie niet?
ior de pil?
van die mogelijke oorzaken Le-
3dif 'trouwens aanleiding tot een klei-
ene zenuwcel naar de andere door te
geven. Die monoaminen hebben dus
heel direct met de werking van onze
geest te maken. Anti-depressieve mid
delen blijken de hoeveelheid van die
monoaminen, op de plaats waar ze
hun werk doen, te vergroten. En dat
is geen. toevallige bijzonderheid, want
in de hersenen van sommige patiën
ten met ernstige depressies, blijkt de
hoeveelheid mono-aminen verlaagd te
zijn. Ze worden onvoldoende gevormd,
of te snel weer afgebroken, in ieder
geval er is te weinig van
Niet zo eenvoudig
Dat lijkt een mooie overzichtelijke, en
daardoor bevredigende verklaring.
Maar het is mogelijk, die verklaring
Toch hoopvol
r.Jiigedacbte over farmaceutische ge- bij stukjes en beetjes aan te tasten
"ofitigheicl. Het 'ziekteverwekkend tot er alleen hoopvolle vermoedens
rtepunt' van een depressie kan
t andere zijn, zei Kielholz, lang-
'C ige behandeling met de anti-con-
•mfciepil. Dat gebeurt maar in een
njd beperkt aantal gevallen, maar
r j wordt er ook wel vaak overheen
Het is misschien overdreven
del te zeggen dat Organon door de
ho^oop van de pil groot geworden is,
de firma is er in ieder geval
k groter door geworden. Niet on-
overblijven. (Zoals gezegd, patiënten
zitten erg onoverzichtelijk in elkaar
andere mensen trouwens ook.) De
eerste moeilijkheid is, dat lang niet
alle depressieve patiënten te weinig
monoamine hebben. Maar daar is nog
een redelijk verhaal opiheen te bou
wen. Weliswaar kent Kielholz negen
soorten depressies, maar na afkappen
van wat zijlijntjes kim je er twee
overhouden. Sommige mensen krijgen
Toch bleef Van Praag hoopvol. Je
kunt in ieder geval verschillende
soorten depressies bio-chemisch onder
scheiden. En dat zou 'in de niet te
verre toekomst' toch gerichte medici
nale behandeling mogelijk maken.
Zijn Britse collega Iversen stelde zich
in zijn voordracht aanzienlijk voor
zichtiger op. We. hebben het nu wel
over monoaminen in de hersenen, zei
hij, maar- dan praten we alleen over
de drie soorten die we een beetje
kennen. Er is nog een hele rits ande
re, die veel belangrijker kunnen zijn.
Van de drie die we kennen, weten we
onder andere dat ze hier en daar in
de hersenen precies de omgekeerde
werking hebben als zo prettig in ons
eenvoudige verhaaltje zou passen.
En dat de hoeveelheid van die monoa
minen bij depressies vaak verlaagd is.
terwijl anti-depressiemiddelen de hoe-
veeliieid verhogen, kan best een toe
valligheid zijn waar wij ons bij ge
brek aan betere kennis blind op sta
ren. De patiënt, zit inderdaad ingewik
keld in elkaar. We hebben alleen
maar redelijke vermoedens van wat er
aan de hand zou kunnen zijn. En
daarom wordt er verder gezocht.
gg| onze ondenvijsredactie
J^KMAARReeds een paar honderd
hebben zich aangemeld om
jaar mee te doen aan de
samenvoeging van kleu-
en basisschool. Minister Van Ke-
.iade zal dezer dagen een commis-
die dit experiment bege-
ia Deze commissie zal de minister
n dit jaar adviseren, welke 24 scho
ol het meest in aanmerking komen
het officiële experiment.
e 'Irzitter van de commissie wordt de
arM. Baayens, dir. van de afdeling
scl%onderwijs van het Chr. Pedago-
Studiecentrum. Minister Van
wfienade heeft dit gisteren meege-
ld tijdens een persgesprek in Alk-
Tegelijk met de verniewings-
voor kleuter- en basison-
aafyijs zal hij ook een commissie
voor het middenschool expe-
2 ènt. Zoals wij eerder berichten,
et)Idt de heer H. J. Jacobs directeur
e"e het Alg. Pedagogisch Studïeeen-
nak voorzitter van deze commissie,
ger
^'minister van onderwijs zei giste-
I.P; met nadruk dat het niet de
iijkjeling is om de verniewingsdrang
ndiet onderwijs te beperken tot een
jl aantal officiële experimenten,
andere scholen die willen ver
of daarmee al bezig zijn,
zoveel mkgelijk hulp krijgen,
zullen bijvoorbeeld kunne prcfite-
van het werk van de nieuwe
(1;ting voor het maken van leer-
peinen. van de uitbreiding van
lol-adviesdiensten en ook van de
nKliringen van de officiële experi-
Tifen.
ottc
svfeter Van Kemenade wil zo spoe-
c mogelijk duidelijkheid geven over
seiriplannen voor de werkende jonge-
Ondanks het verzet daartegen
de werkgevers houdt hij vast aan
van de tweede dag leer-
voor 15-jarige werkende jonge-
_Binnenkort wil hij angeven hoe
in de eerst volgende jaren het
f- irwijs voor werkende jongeren
er wil uitbreiden. De minister
t besloten om de verhoging van
pursusged van een aantal avondo-
lingen te verxachten of ongedaan
laken.
Van onze parlementsredactie
DEN HAlAiG De benoeming van commissarissen van de Koningin
in Gelderland en Noord-Brabant en een burgemeester te Eindhoven
dezer dagen, beeft gistermiddag bij de behandeling van de begro
ting van binnenlandse zaken in de Tweede Kamer veel kritiek uit
gelokt.
eerder heeft hij de door de
jT3 regering aangekondigde verho
er: van het schoolgeld van avond
en teruggeschroefd. Nu zal hij
®nde prijsverhogingen van de zgn.
^rsussen (opleidingen leraressen
^ïrheidsonderwijs) ongedaan ma-
g?|n de verhoging van de prijs van
,tirsussen verminderen.
Met name mej. Goudsmit (D'66) hekel
de de wijze waarop deze benoemin
gen tot stand waren gekomen. Tegelij
kertijd verscheen van fractievoorzitter
Andriessen (KVP) een verklaring,
waarin hij zei het geheel oneens te
zijn met de benoeming van de heer
Van der Lee tot burgemeester van
Eindhoven.
Mej. Goudsmit vroeg zich af wat nu
eigenlijk altijd de bezwaren van ie
dereen waren geweest in het verleden
tegen een gekozen burgemeester en
commissaris van de Koningin. Naar
haar mening waren diezelfde bezwa
ren ook nu aanwezig in de Noordbra
bantse en Gelderlandse kwestie.
Overal was gesold met namen van
mogelijke kandidaten. Partijpolitieke
motieven hadden een belangrijke rol
gespeeld. Wat nu gebeurd is, gaf mej.
Goudsmit aanleiding tot de opmer
king: 'Laat me niet lachen'!
Zij vroeg zich af waar ineens als een
ster aan een donkere hemel de naam
van prof. Van der Grinten vandaan
was gekomen als commissaris van de
Koningin in Noord-Brabant. Zij achtte
de voordracht van hem bijzonder
vreemd, aangezien niet eens het senio
renconvent van de Brabantse staten
hiervan op de hoogte was geweest.
Hetzi'fde vond zij van de burgemees
tersbenoeming in Eindhoven.
In een communiqué reageerde de
heer Andriessen op dezelfde manier.
Hij noemde de beslissing van het
kabinet om de heer Van der Lee voor
te dragen als burgemeester volstrekt
onjuist. De gevolgde procedure was
bijzonder onbevredigend geweest voor
de plaatselijke gemeenteraad. 'De in
spraak heeft helemaal niets opgele
verd', aldus de heer Andriessen, die
er nog eens op wees dat de aanbeve
lingen van de meerderheid van de
gemeenteraad niet door het kabinet
zijn gevolgd. 'De verdergaande demo
cratisering die het kabinet zegt voor
te staan, heeft in deze kwestie in
geen enkel opzicht tot concrete resul
taten geleid, aldus de heer Anöriesse-
Opheldering
ilof S Van ,)agina 1
1 sheeft van die sympathie betuigd,
pogen nu niet voor die oliechan-
J uit de weg gaan. Ik neem aan
(ons volk bereid is de prijs te
zei mr. Aantjes.
E"ouw Van Someren. de voorzitster
de VVD, zei gisteravond in een
bijeenkomst in Ridderkerk, dat minis-
ter-president-Den Uyl zich in de hele
affaire onbekwaam heeft getoond. De
regering had ook oog moeten hebben
voor de zeer speciale positie van Ne
derland. We staan nu voor een zeer
ernstige crisis. Het eerste wat minis
ter Van der Stoel moet gaan doen is,
onderhandelen met de Arabische we
reld. Zijn voorganger Luns deed dat
ook en was een zeer geziene figuur in
de Arabische wereld, aldus de WD-
voorzitster.
Zijn fractiegenoot Fïevez deed daar
bij de begrotingsbehandeling een
schepje bovenop, door zijn veront
waardiging uit te spreken over de
gang van zaken. Hij eiste in enkele
vragen opheldering van de minister
van binnenlandse zaken over de crite
ria die zijn gehanteerd bij de benoe
ming en in hoeverre de voorgedragen
heer Van der Lee - thans burgemees
ter van Dordrecht - past in het pro
fiel, dat mede door inspraak van de
gemeenteraad was getekend. Ook wil
de de heer Fievez weten welke afwe
ging is toegepast bij de politieke
kleur van de kandidaat, (de heer Van
der Lee behoort tot de PvdA.) en of
bij de inspraakprocedure deze kandi
daat wel ter sprake was gekomen. Tot
slot vroeg hij wat voor commentaar
de minister heeft op de motie van de
gemeenteraad van Eindhoven, waarin
deze protesteert tegen de gang van
zaken.
Een geëmotioneerde discussie ont
stond tussen de heer Fievesz en de
heer Stoffelen (PvdA), toen de heer
Fievez hem vroeg of hij met de gang
van zaken kon instemmen. De heer
Stoffelen wees erop dat enige tijd
geleden door zijn partijgenoten Van
Thijn en Franssen een initiatiefwets
ontwerp was ingediend dat het recht
van aanbeveling bij de benoeming
van een burgemeester of een commis
saris van de Koningin door de ge
meenteraad en provinciale staten
molest regelen. Dit ontwerp was echter
de mist ingegaan. De heer Stoffelen
noemde zich een absoluut tegenstan
der van het huidige systeem, waarbij
bekeken wordt hoe landelijk de poli
tieke verhoudingen zijn, en naar aan
leiding daarvan burgemeesters en
commissarissen van de Koningin wor
den benoemd. Als dit systeem er
echter is, aldus de heer Stoffelen, en
niet een officieel recht van aanbeve'
ling, dan moet dat eerste ook gehan
teerd worden, met alle consequenties.
BRUSSEL De Belgische staatsse
cretaris voor Vlaamse streekeconomie
Luc Dhooré, heeft dinsdag besloten
de aan Belgian Shell toegezegde staats
steun in te trekken. Ook de optie die
Shell had op een terrein ten zuiden
van Antwerpen vervalt. Shell had net
voornemen daar een nieuwe raffinade
rij te bouwen. Shell wilde in die
raffinaderij ruim 600 miljoen inves
teren. De Belgische staat had steun
toegezegd voor een bedrag van maxi
maal 7 miljoen De mededeling van
de staatssecretaris kwam nadat Shell
dinsdag had laten weten dat ze haar
uit 1969 stammende plannen voor ue
bouw van een nieuwe raffinaderij
'verdaagd' had Dat besluit was geno
men gezien de 'huidige toestand voor
wat betreft beschikbaarheid van aard-
olieprodukten en de daarmee ge
paard gaande prijsverhogingen zowel
voor ruwe olie als afgewerkte produk-
ten'. Volgens Shell heeft dat een
herziening nodig gemaakt van zekere
aspecten van vraag en aanbod. Een
andere olie-gigant in Antwerpen, Es-
so, besloot onlangs om de jaarcapaci
teit van zijn raffinaderijen wel aan
zienlijk uit te breiden en wel van 4,5
miljoen ton per jaar tot 13,5 miljoen
ton, met die uitbreiding is men al ia
volle gang. 2500 arbeiders zijn bezig
op een terrein van 10 ha. de nieuwe
installaties te bouwen. Esso investeert
in deze nieuwe raffinaderijen onge
veer 700 miljoen gulden. De Belgische
staat subsidieert dit project met onge
veer ƒ21 miljoen.
De Europese Commissie in Brussel,
het 'dagelijks bestuur' van de EEG
verklaarde zich laatst een tegenstan
der van de voorgenomen Belgische
staatsteun aan de maatschappijen Shell
én Esso in Antwerpen.
Prins Claus, die dezer dagen een bezoek brengt
aan een Nederlands marine-eskader in de Middel
landse Zee, werd per hijslier vanuit een helikop
ter op de kruiser 'De Zeven Provinciën' neer
gelaten. Omdat de foto die tijdens deze 'operatie'
gemaakt werd niet zo erg duidelijk kon worden,
ging de Prins, die voor die gelegenheid een spe
ciaal uniform aangetrokken had, in dat uniform
nog even apart op de foto (rechts). Vandaag
maakt prins Claus een onder-water-tocht op de
onderzeeboot 'Potvis', om een oefening in ouder-
zeeboot-bestrijding mee te maken. Morgen staan
bezoeken aan de onderzeebootjager Groningen
en aan het bevoorradingsschip Poolster op bet
programma.
MIDDELBURG Het is ondenkbaar,
dat Zeeland in de toekomst opge
scheept blijft zitten met verschillende
afgeschreven kerncentrales. Na een af
koelingsperiode van tien a vijftien
jaar kunnen kerncentrales zonder ge
vaar geheel ontmanteld en afgebroken
worden. Een beperkt deel van de
centrale is maar besmet. In Borsele
komt dat neer op een eenheid van
tien bij drie meter. Dit zei directeur
Tiktak van de kerncentrale Borsele
tijdens een werkbezoek aan de centra
le van dr. S. Terlouw, fractievoorzit
ter D'66 in de Tweede Kamer, en zijn
fractiegenoot Wilbers.
'De actiegroepen beschuldigen Ons ten
onrechte van het achterwege laten
van stralingsmetingen buiten de cen
trale', zei ir. Tiktak op een vraag van
de heer Terlouw. Alle maandelijkse
metingen naar radio-actieve straling
in de lucht en het water die door het
bedrijf zelf en de kernfysische dienst
worden genomen, worden gerappor
teerd aan de overheid. Het rijksinsti
tuut voor de volksgezondheid contro
leert de metingen ook nog eens, aldus
de heer Tiktak. Volgens hem is deze
controle op straling zeer effectief.
Beide D'66-kamerleden hadden voor
hun bezoek aan de kerncentrale een
gesprek met vertegenwoordigers van
actiegroepen, waarbij de kerncentrale
Borsele centraal stond. Een van de
groepen was de Vereniging Milieu
hygiëne Zeeland.
Van een verslaggever
AMSTERDAM Het zou een natio
nale schande zijn als volgend jaar
niet met de bouw van het kanker-
research laboratorium bij het nieuwe
Anti van Leeuwenhoekziekenhuis in
Amsterdam begonnen zou kunnen
worden. Dit heeft prof. dr. P. Munten
dam, voorzitter van het Koningin Wil-
helmina Fonds, gisteren gezegd bij de
opening van het nieuwe ziekenhuis
door de Koningin.
Door financieringsproblemen bleek
het niet mogelijk ziekenhuis en labo
ratorium gelijktijdig nieuw te bou
wen. Prof. Muntendam zei dat het
Koningin Wilhelmina Fonds en de
Nederlandse vereniging tot steun aan
dit fonds zich tot taak hebben gesteld
in het kader van het zilveren jubi
leum van het fonds in 1974 het nog
ontbrekende geld bij elkaar te bren
gen. Overigens heeft de vorige rege
ring reeds het principebesluit geno-
men, zei prof. Muntendam, dit nieuwe
laboratorium te financieren. Er blijft
niettemin een financieringstekort en
ook de jaarlijkse exploitatie geeft gro
te financiële zorgen.
Prof. E. H. van der Beugel, voorzitter
van de vereniging 'Het Nederlands
Kankerinstituut', waartoe het zieken
huis en het laboratorium behoren,
merkte nog op dat het 'ondenkbaar'
zou zijn in dit land waarin welzijn van
de mensen een steeds grotere plaats
in het beleid inneemt, dat 'n zo alge
meen, een zo nijpend en een 70
centraal probleem als de kankerbe
strijding door onvoldoende huisves
ting van het laboratorium niet opti
maal zou kunnen worden aangepakt.
'De combinatie van kliniek en re
search wordt door de nu bestaande
scheiding van ziekenhuis en laboratori
um zo ernstig geschaad, dat die situa
tie zo kort mogelijk moet duren',
stelde hij.
Klinisch directeur dr. I. S. Sindram
besteedde aandacht aan het ernstige
tekort aan gediplomeerde verpleeg
kundigen. 'Een voldoende grote ver-
pleegstaf van uitsluitend gediplomeer
de verpleegsters is slechts met moeite
bijeen te krijgen en door de vaak
zware psychische belasting vaak moei
lijk bijeen te houden', zo zei hij.
Van een verslaggever
DIDAM Een rechercheteam, sa
mengesteld uit personeel van rijkspo-
litiegroepen van het district Nijmegen
en de gemeentepolitie van Doetin-
chem heeft in de afgelopen maanden
vanuit Didam een inbrekersbende op
gerold die in totaal uit 27 man be
stond.
De bende heeft van september 1972
tot augustus 1973 voornamelijk geope
reerd in de Gelderse Achterhoek. In
totaal werden tachtig diefstallen en
inbraken opgelost, waarbij voor onge
veer twee ton aan goederen gestolen
en schade aangericht werd. De meesten
van de aangehouden verdachten zijn
afkomstig uit de Achterhoek, er was
één Rotterdammer bij.
Opgelost zijn onder meer twaalf antiek
inbraken, waarbij een in Doetinchem
(buit dertig mille) en van een antieke
klok met een waarde van twintig
mille in Hemmen. Verder werden au
todiefstallen, inbraken in scholen, fa
brieken en bouwketen opgelost. Zes
vuurwapens met bijbehorende muni
tie zijn in beslag genomen. De eersten
van de verdachten zullen op 6 novem
ber voor de officier van justitie in
Arnhem worden geleid.
cm
HOORN 'Knipsels van Jantje III', Westfriese knipkunst van J. de
Jong-Brouwer tot 15 januari in het Westfries Museum in Hoorn. Dit
knippseudoniem heeft mevrouw Brouwer ontleend aan het feit, dat
zij de derde 'Jantje' in opvolging is van twee vermaarde knippers.' Dat
waren de knippende landloper Jantje de Zeeuw, die de vorige eeuw
in Zeeland werkte (knipte) en de Urker visser, Jan Visscher, 'Jantje
de Knipper' (1855-1938) die met zijn suggestieve knipsels veel naam
heeft gemaakt in de kringen van liefhebbers van deze tak van volks
kunst.
Een levensboom door Jantje III, beladen met hoofdzakelijk Westfriese dorpen.
Aan de top Stompetoren en dan, kloksgewijs, St. Maarten, Bergen, Hensbroek,
Hoogwoud, Lutjewinkel en Winkel, Lutjebroek en Grotebroek, Broek op Lan-
gendijk, Driehuizen, Hoorn en Petten.
Een werkstuk van deze 'Jantje II' dat
op de tentoonstelling te zien is, 'De
kerk en het kerkhof van Urk' geeft
een goede indruk van de kniptrant
van deze onvervalste volkskunstenaar
en laat tegelijk de verschillen zien,
die er zijn tussen deze autochtone
volkskunst en het werk van Jantje III.
De knipsels van mevrouw Brouwer
namelijk hebben een volkomen indivi
dueel en persoonlijk karakter. De 'on
bedorven' argeloosheid van de echte
volkskunst tref je er niet meer in
aan, wèl laat zij zich bij haar motief
keuze toch nog vaak inspireren door
de levendige ornamentiek van deze
kunstvorm. Haar knipsels zijn meestal
in kleur uitgevoerd op een witte ach
tergrond, soms ook in goud op een
gekleurd fond.
Naast het gebruik van vrij geïnterpre
teerde volkskunstmotieven kiest zij
ook dikwijls onderwerpen, die ont
leend zijn aan Westfriese gebruiken
waardoor het werk toch een bepaald
regionaal karakter krijgt. De knip
kunst heeft al een lange geschiedenis.
In de 17e eeuw al werkte er in Neder
land een knipster, die door haar on
voorstelbaar verfijnd uitgevoerde
knipkunst Europees vermaard werd:
het 'Wonder van Utrecht', Anna Ma
ria van Schurman. De enige twee be
waard gebleven knipsels van haar hand
bevinden zich in Franeker.
Een andere beroemdheid op dit ge
bied was de Amsterdamse Joanna
Coerten-Block (1650-1717), die met
haar schaar hele gravures, o.a. van
Jacques Callot naknipte en die zelfs
vorsten tot haar klanten kon rekenen.
Ook in de 18e eeuw en 19e eeuw werd
de 'papiere snijconst' nog door velen
beoefend, maar later in de vorige
eeuw gaat liet knippen meer en
meer tot de vrijetijdsbesteding beho
ren, beoefend vooral door boerinnen,
die overigens in hun werk vaak een
verrassend gevoel voor kleuren en or
namentiek aan de dag legden. En in
deze tijd, leeft de belangstelling weer
op: er worden cursussen gegeven in
kunstknippen en daardoor krijgt deze
eeuwenoude traditie weer een nieuwe
impuls.
Suna Korat in Nederland
ROTTERDAM Suna Korat, de colo
ratuur-sopraan uit Turkije, zingt op
31 oktober in De Doelen met het
Rotterdams Opera Koor onder leiding
van P. Struijk, aria's van Mozart,
Bellini, Verdi en Puccini. Vervolgens
komt zij in Den Bosch, Eindhoven,
Breda, Nijmegen en Tilburg met het
Brabants Orkest in het Requiem van
Verdi, en op 7 november zal zij een
lunchconcert in Rotterdams Doelen
verzorgen, vermoedelijk begeleid door
Marinus Flipse.
Suna Korat is in Turkije de nationale
ster, zowel van de Opera van Ankara,
als die van Istanbul, waar zij op het
eerste internationale festival van Is
tanbul Konstanze in Die Entfllhrung
aus dem Serail heeft gezongen, in de
serail van Topkapi, die Mozart als
de plaats voor zijn opera voor ogen
had. Suna Korat die ook meermalen
optrad in de Sowjet-Unie, Bulgarije,
Roemenië, Hongarije, was verleden
jaar, op Kerst en Nieuwjaar, voor
AVRO's televisie, en bij het Haarlems
Jeugd Orkest en Volendams Opera
koor.
Avant-garde-films
AMSTERDAM Amsterdams Stede
lijk Museum heeft in de maand no
vember elke vrijdagavond om 20.30
uur een programma van avantgarde-
films, van Stan Brakhage, Malcolm le
Grice, Dwoskin, Rice, de Hirsch, Paul
Sharits, Jonas Mekas, zeer persoonlij
ke, experimentele werkjes, structu
reel, poëtisch soms, of filmpjes ge
combineerd met life-action, de zoge
naamde Expanded Cinema. Barbara
Meter, van Electric Cinema en
Expimntl Cinema heeft de artistieke
leiding. De programma's worden ook
vertoond in Utrechts 't Hoogt sn
Groningens Oosterpoort en later (ja
nuari) in het Gemeente Museum te
Dep Haag.
