GENERAAL MET KARAKTER
KWAM IN VERGETELHEID
Prisma
1 Husavarna
assres
AVONTUUR
IN KARINTHIË
zilver-mode
Winkelman krijgt nogal laat eerbetoon
naaimachinesmeffimottoniitZweden.
Ip
Mary Stewart
TKO ü\V/KWARTET MAANDAG 29 OKTOBER 1973
RENNWLATO/EiAiDIO en TV
T4/I
Dinsdag onthult prins Bernhard een borstbeeld van generaal H. G.
Winkelman in de kazerne van de legerplaats Nunspeet. Henri
Gerard Winkelman, die als opperbevelhebber in de meidagen van
1940 de bij voorbaat hopeloze strijd tegen de Duitsers moedig
leidde, was voor zi jn karaktervastheid, vooral als gezagsdrager in
de eerste maanden van de bezetting, een rots in de branding.
Toch werd aan de generaal nooit een biografie gewijd en werd zijn
naam slechts terloops genoemd in literatuur over de meidagen van
'40. Kritiek van enkele officieren leidde er zelfs toe, dat de regering
in Londen hem na zijn bevrijding uit de krijgsgevangenschap,
niet wilde ontvangen. Uit de verhoren van de parlementaire
enquêtecommissie bleek fin 1949) deze kritiek volslagen ongemoti
veerd te zijn. Werd de naam Winkelman wellicht onbewust
geïdentificeerd met de capitulatie? De feiten zijn dat het plaatsen
van het borstbeeld in Nunspeet het eerste ter ere van Winkelman
en de lovende woorden vön dr. L. de Jong in zijn de laatste jaren
verschenen delen van 'Het Koninkrijk der Nederlanden in de
Tweede Wereldoorlog", als een nogal laat eerbetoon kunnen worden
gezien. De beschrijving, die dr. De Jong van Winkelman geeft,
bracht de Koninklijke Nederlandse Vereniging 'Ons Leger' ertoe
de beeldhouwster Marian Gobius uit Voorburg een borstbeeld van
de generaal te laten maken. De legerplaats Nunspeet heet met
ingang van dinsdag tevens de 'Generaal Winkelmankazerne'.
LOWIETJE
door Huib Goudriaan
AMSTERDAM Hermann Goering, opperbevelhebber van de Duitse
luchtmacht, sloeg met de vuist op tafel en riep opgewonden uit, dat
de oorlog uit was en dat generaal Winkelman niet het recht had
'Hembrug' te verbieden voor de Duitsers te werken. Bovendien, aldus
Goering in een gesprek met de Nederlandse opperbevelhebber op
8 juni 1940 in Den Haag, toonden de Nederlanders onvoldoende
eerbied voor het Duitse leger en hadden enkele Nederlandse soldaten
zelfs niet gesalueerd voor hèm, 'Oberbefehlshaber der Luftwaffe'.
Winkelman antwoordde kalm dat de oorlog niet uit was, dat koningin
en regering vanuit Engeland de strijd voortzetten en dat het ook vaak
voorkwam dat Nederlandse officieren niet gegroet werden door
Duitse onderofficieren en minderen.
Dit incident door Winkelman, opper
bevelhebber van de Nederlandse
strijdkrachten in de meidagen van
1940, na de oorlog meegedeeld aan de
parlementaire enquêtecommissie, te
kent de houding van deze generaal,
wiens verdiensten nog onvoldoende
worden erkend. Dr. L. de Jong
schrijft in 'Het Koninkrijk der Neder
landen in de Tweede Wereldoorlog':
.'door een veelheid van factoren
'de schokken van de bezettingstijd, de
concentratie op de naoorlogse weder
opbouw, de geringe omvang van de
pers in de eerste naoorlogse jaren) is
hij nimmer een figuur geworden, die
tot de verbeelding van het Nederland
se volk gesproken heeft. Te weinigen
hebben zijn kracht van karakter on
derkend; de houding die Henri Ge
rard Winkelman tijdens de Duitse in
val aan de dag legde, had niet alleen
de door hem gecommandeerde strijd
macht, maar het gehele volk ten voor
beeld kunnen strekken'.
De Koninklijke Nederlandse Vereni
ging 'Ons Leger', die het idee heeft
gelanceerd de legerplaats Nunspeet
naar Winkelman te noemen en er een
borstbeeld te plaatsen, antwoordt op
de vraag naar het motief: 'In de jaren
veertig was hij een lichtend voor
beeld, maar pas door de boeken van
dr. De Jong is zijn grote betekenis
vooral na de capitulatie duidelijk
geworden. Daarom lag het voor de
hand om, zoals er een kazerne naar
generaal Spoor is genoemd, ook de
naam van generaal Winkelman aan
een kazerne te geven'.
Winkelman, geboren in 1876 en drie
ënzestig jaar, toen hij op 6 febru
ari 1940 opperbevelhebber werd, in de
rang van generaal, leidde de verdedi
ging van 10 tot 14 mei 1940 en teken
de in Rijsoord de capitulatie. Hij was
in 1934 gepensioneerd en werd voor
jaar 1940 door het kabinet-De Geer
verzocht de toenmalige opperbevel
hebber generaal Reijnders, die naar
huis was gestuurd, te vervangen. Voor
Winkelman, onverwachts geroepen tot
de hoogste functie in ons zwakke le
ger, kwam de aanval dn mei '40 niet
onverwacht. In tegenstelling tot de la
ter geuite beschuldiging van een van
zijn officieren dat Winkelman niet
op een Duitse inval rekende beval
hij in de avond van 9 mei in het oos
ten versperringen aan te brengen en
vernielingen uit te voeren.
Dr. De Jong wijst er overigens op, dat
niet alle reacties van de generaal als
opperbevelhebber in de meidagen
even gelukkig zijn geweest, maar hij
stond met de rug tegen de muur, had
'de militaire krachten, de geografische
ruimte en de tijd niet, om zich een
kundig veldheer te tonen'. 'Eén ding'.,
aldus dr. De Jong, 'kon hij wel: de
hem opgedragen taak met wilskracht
en volharding uitvoeren, tegenslagen
manmoedig opvangen, rustig en nuch
ter overleg plegen, zijn verantwoorde
lijkheid scherp in het oog houden,
staf en ondercommandanten inspire
ren tot voortzetting van de ongelijke
strijd zolang die voortzetting binnen
de concepties die toen golden, zinvol
was. In al die opzichten heeft Winkel
man in tegenstelling tot andere hoog-
geplaatsten, niet alleen niet gefaald
hij heeft er in uitgeblonken'.
Colijn
Generaal Winkelman is vooral onder
gewaardeerd in zijn optreden als
hoogste gezagsdrager na het uitwijken
van de regering naar Londen. Dr. de
Jong vertelt we citeren dit als een
van de voorbeelden van Winkelmans
evenwichtige houding in een crisissi
tuatie dat dr. Colijn (toen in veler
ogen de meest gezaghebbende staats
man) meende het Nederlandse volk te
moeten opvangen, na het vertrek van
de koningin en het nogal nerveuze ka-
Generaal H. G. Winkelman
binet. Colijn dacht dat niemand béter
dan hij het Nederlandse volk, van alle
leiding verstoken, kon begeleiden. Hij
zei tegen Winkelman een radiotóe-
spraak te willen houden.
'Het was geen gemakkelijk moment
voor de opperbevelhebber', aldus dr.
De Jong. 'De man die hem dat ver
zoek deed, was zevenentwintig jaar te
voren minister van oorlog geweest en
vijfmaal minister-president'. De gene
raal was zich echter van zijn verant
woordelijkheid bewust en wilde de
tekst zien. Colijn: 'Dat kan niet, want
hij moet over enkele minuten uitge
sproken worden'. Winkelman, zonder
aarzelen: 'Dan gaat uw toespraak niet
door'. Colijn liep kwaad weg-
'Houding'
Tijdens de besprekingen over de capi-
(ADVERTENT1E)
"5"
Weinig levendig
Na de eerste uitzending van zondag
avond zal aan het nieuwe NOS-pro-
gramma Bellevue waarschijnlijk een
beetje gesleuteld moeten worden. Po
gingen om een vraaggesprek te ver
levendigen via telefonische discussies
hadden voor mijn gevoel niet het be
oogde effect. Het contact tussen inter
viewer W. L. Brugsma en NVV-bestuur-
der Adri de Boon als eerste slacht
offer, leek mij ook teveel geprepareerd
om werkelijk verrassend en levendig
te kunnen worden. De scheidende vice-
voorzitter van het NVV kwam welis
waar naar voren als een achtenswaar
dig man die zich door zelfontwikkeling
heeft opgewerkt naar een sleutelpositie
in de samenleving, maar hij is er niet
de persoon naar om er voor de tele
visiecamera de vonken te laten afvlie
gen.
Misschien voelt de heer De Boon zich
teveel geremd door al die voorzienin
gen en studiotoestanden en zou het
gesprek een heel andere wending heb
ben gekregen als men hem fris van de
lever had laten praten. Tien tegen één
zou er dan ook meer toekomstvisie uit
de bus zijn gekomen.
Duidelijk aan hun papieren vast zaten
eveneens presentator dokter Aart. Gie-
sol en zijn 'aangever', de journalist A.
J. BoerEr is bovendien de laatste tijd
op de televisie nogal wat aandacht be
steed aan de slechte toestand van
Nederlandse gebitten, zodat in dit dok
tersprogramma weinig nieuwe gezichts
punten aan bod kwamen.
Veel kijkers zullen ongetwijfeld geko
zen hebben voor de NCRV die de tra
gedie van De Man met de Witte Bloem
uitzond. Over deze televisiebewerking
van Willy van Hemert naar het boek
Jeruzalem van het Westen heb ik in de
krant van zaterdag mijn indrukken
gegeven. Een aangrijpend verhaal met
een aantal gave creaties.
Tien jaar geleden maakte de NCRV
hier de televisieserie Beverly Hillbil
lies geweldig populair. De helden van
weleer komen terug in een stel niet
eerder uitgezonden afleveringen. Om
het publiek lekker te maken xoerd zon
dag de allereerste film uit de reeks
vertoond. De kolderieke toestanden
met de plotseling schatrijk geworden
buitenmensen behelsen een humor die
het nog best schijnt te doen. Mijn fa
voriete blijft Irene Ryan in haar hart-
veroverende typering van de eigen
zinnige en schietgrage Granny.
Kunstminnaars met interesse voor de
fascinerende wereld van Jeroen Bosch
zullen het deze zondag dubbel be
treurd hebben dat Openbaar Kunstbe
zit er bij de NOS zo bekaaid van af
kwam. Het is eigenlijk een aanfluiting
dat men slechts vijf minuten besteed
aan een van de meest ondoorgronde
lijke verschijnselen in de Europese
cultuur. Het staat in geen verhouding
tot de tijd die men aan vele onbete
kenende zaken geeft. Een minderheids-
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
tulatie in Rijsoord stelde de Duitse
generaal von Ktichler als voorwaarde,
dat Winkelman ervoor moest zorgen
dat personeel van de Militaire Lucht
vaart en van de Marineluchtvaart
dienst, naar België, Frankrijk of En
geland ontkomen, niet meer aan de
oorlog zou deelnemen. Had generaal
Winkelman de Duitse voorwaarde ge
accepteerd, dan zouden deze militai
ren, ingeval van krijgsgevangenschap,
als 'franc-tireurs' zijn behandeld en
dus worden gefusilleerd. Winkelman
maakte de Duitser duidelijk, dat hij
alleen maar capituleerde voor de troe
pen in Nederland zélf. Dankzij het
voet bij stuk houden van de generaal
genoten Nederlands krijgsgevangenen,
in de vijf nog volgende oorlogsjaren
gevangen genomen,de bescherming
van het oorlogsrecht.
Wie Winkelmans optreden als plaats
vervanger van de regering overziet,
valt in de eerte plaats op zijn integri
teit, die als burgerlijke moed, als 'ci
vil courage' kan worden gekenschetst
(dr. De Jong noemt het simpelweg
'houding'). Daarnaast kon Winkelman
zich baseren op zijn kennis van het
volkenrecht met name van het
Landoorlogreglement
Op grond hiervan kon hij richtlijnen
aan het bedrijfsleven verstrekken
over het werken voor de bezetter
(volgens de Haagse Conventie mag
een bezettende macht geen dwang op
de bevolking uitoefenen om voor die
macht oorlogsmaterieel te maken). In
twee brieven, die op 27 mei 1940 uit
gingen, en in een persconferentie op
18 mei, maakte hij het secretariaat-ge
neraal van defensie en het bedrijfsle
ven duidelijk dat het vervaardigen
van oorlogsmaterieel voor de bezetter
ongeoorloofd was. Toen industriëlen
hem trachtten te bepraten als hij
zo strak bleef zou hij spoedig terzijde
worden geschoven antwoordde de
generaal dat hij dat helemaal niet be
langrijk vond: hij bleef bij zijn stand
punt.
Anjerdag
Radio vandaag
HILVERSUM I
VARA: 7.00 Nws. 7.11 Ochtendgyran. 7.20
(S) Spitsuur. (7.25-7.30 V.d. voorpag.).
VPRO: 7.54 Deze dag. VARA: 8.00 Nws. 8.11
Dingen v.d. dag. 8.23 (S) Spitsuur - verv.
9.15 (S) Strijkork. 9.35 Waterst. 9.40 School
radio. 9.50 (S) Muz. voor luisteraars. 11.00
Nws. 11.03 (S) Mod. en seml-klass. kamer-
muz. en liederen, NOS: 12.00 Den Haag deze
week. VPRO: 12.15 VPRO-Maandag - luchtig
tussen-de-middag-magazine. 13 00 Nws. 13.11
Vandaag dit. morgen dat. 13.20 (S) VPRO-
Maandag-muz. AVRO: 14.45 Reg. zaken. 15.10
(S) Kerkorgelconc.: klass. en mod. muz.
15.35 (S) Voordracht. 16.00 Nws. 16.03 Radio
journaal. 16.05 Poplepel- kinderen draaien
hun eigen platen. 16.30 (S) Mikadoo-toernee:
kindermagazine. Overheidsvoorl.17.40 Den
Haag aan de liin. AVRO: 17.55 Med.
AVRO: 18.00 Nws. 18.11 Radiojournaal.
18.21 De gesproken brief. 18.25 (S> Jazz
Spectrum. NOS: 19.00 (S) Harm, en Fanf. in
Nederl. en Eur. 19.30 Muzibas - progr. over
het muz.onderw. aan de basis. 20.00 (S)
Vrijspraak: interv. 21.50 Uilgebr. rep. 22.15
Voor blinden en slechtzienden. 22.25 Rond
zonder Naam. NOS: 22.30 Nws. AVRO: 22.40
Radiojournaal. NOS: 22.50 (S) Hobbyscoop -
popul. progr. over electronica. 23.20 (S)
NOS-Jazz. Jazz in aktie. 23.55-24.00 Nws.
HILVERSUM II
NCRV: 7.00 Nws. 7.02 Het levende woord.
7 08 (S) Preludium: klass. muz. 7.40 Nws.
7.41 (S) Hier en nu. 7.55 Aangestipt: pro
gr.overz. 8.00 Te Deum laudamus: gewijde
inuz. 8.24 Op de man af: evangel, comm. bij
de tijd. 8.30 Nws. 8.36 Gymn. v.d. huisvr.
8.45 (S) Plein publ.: maandagmorgen met
mensen en muz., met 10.30 Nws. 11.00 (S)
V.d. kleuters. 11.15 (S) Zilverpraat. 11.55
Med. 12.00 (S> Do Kilima Hawailans Show.
12.21 Voor boer en tuinder. 12.20 Med. t.b.v.
land- en tulnb. 12.30 Nws. 12.41 (S) Hier en
nu. 12.50 Makro: soc. econ. rubr. 13.00 <S)
Bandstand. 13.15 (S) Koning Lokietek, poolse
opera van Jozef Eisner. 14.05 Schoolradio.
14.30 (S) Mod. Nederl. kamermuz. 15.00 Pro
test. kerkdst. 15.30 Nws. 15.33 (S) Studio 6:
maandagmiddagmagazine met 16.30 (S) Hier
en nu. 16.50 Pleisterplaats: toerisme en re
creatie. 17.20 Overheidsvoorl.: Sur. Journaal.
Spreker: Dr. E.Th. Waaldijk. 17.30 Nws.
17.32 (S) Hier en nu.
NCRV: 18.00 (S) NCRV Combo Corner.
18.19 Uitz. v.d. P.S.P. 18.30 Nws. 18.41 Toe
licht. bij het nws. 18.48 (S) Met uw instem
ming: geestelijke liederen met toelicht. 19.00
Filter: jongerenprogr. 19.-30 (S) Literama:
kron. over boeken, schrijvers en toneel.
20 00 Nws. 20.05 God als vraag: overdenk,
tussen theologie en poezle. 20.20 NOS: (S>
NOS-muz.: muzikale instuif. NCRV: 23.00
Theologische etherleerg. 23.35 (S) Eigentijd
se kamermuz. voor basklarinet en piano.
23.55-24.00 Nws.
HILVERSUM III
KRO 7.00 Nws. 7.02 (S) Vroeg op met
Henk Bouwman. (8.00 Nws.) 9.00 Nws. 9.03
Uit de lucht gegrepen. (10.00 Nws.) 11.00
Nws. 11.03 Verzoekpl. 12.00 Nws. 12.03 (S)
Van twaalf tot twee: pauzeprogr. met 13.00
Nws tn 13.03 Raden maar. TROS: 14.00 Nws.
14.03 Van twee tot drie op III. 15.00
15.03 Hugo van Gelderen Show, incl. c
nale tip-twintig. (16.00 en 17.00 Nws.
en 17.30 Damtweekamp Sijbrands-And)
(NOS).)
NOS: 18.00 Nws. 18.02 Joost mag niet
(18.30 NOS: Damtweekamp Sijbrands-Ai
ko.) AVRO: 19.00 Nws. 19.02 Damtwee
(NOS). 19.03 (S) Nederl. non-stop: lich
tenprogr. (19.30 Damtweekamp.) 20.00
20.02 Damtweekamp. 20.00 Nws. 20.02
weekamp. 20.03 Radijournaal. 20.06 Tak
8-traln. 21.00 Nws. 21.03 Negen-uur-
22.00 Nws. 22.02 (S) Superclean Drea
chine. 22.55 Med. 23 00 Nws. 23.02 (S)
vond laat. 24.00 Nws. 0.02 Radiojoui1
0 05 Droom-top-tien. 1.00 Muz. met
2.00 Continu de nacht door. 5.00-7.00
dag en dauw de mist in.
BELGIE 324 m NED.
12.00 Nws. med. en SOS-ber. 12.08 Li«
kron. 12.15 Lichte muz. (12,50 Buitenl.
verz. 13.00 Nws, act., weerber. en t
genda.) 14,00 Nws. 14.03 Schoolradio.
Nws.) 16.00 Nws en beursber. 16.10
muz. 17.00 Nws en med. 17.10 .Lichte
muz. 17.55 Weegschaal.
18.00 Nws. 18.05 V.d. soldaten. 18.43
desportber. 18.45 Sport. 18.55 Taalwe
18.57 Lichte muz. 19.00 Nws, act. en
19.30 Lichte muz. 19.40 Keurig Engels.
Openb. Kunstbezit. 20.00 Licht progr.
Liter, kron.) 21.00 Splinternws. 21.05
?rogr. 22.00 Nws. 22.05 Licht platenp
3.00 Nws. 23.05 Licht platenprogr.
23.45 Nws.
Een botsing met de Duitsers kon na
tuurlijk niet uitblijven. De houding
van ge'neraal Winkelman, op 29 juni
1940, de verjaardag van prins Bern
hard, gaf dë doorslag. Op die dag, An
jerdag genoemd, droegen grote aantal
len Nederlanders demonstratief een
witte anjer of oranje strikken en
bloemen. Bij sommige paleizen en
standbeelden van Oranjes werden
massaal bloemen gelegd en hofmaar
schalk jhr. A. D. Laman Trip gaf ge
legenheid felicitatieregisters in de hal
van paleis Noordeinde te tekenen. Ge
neraal Winkelman verscheen om zijn
handtekening te plaatsen, werd toege
juicht en even later werd het Wilhel
mus gezongen. In de nacht van 1 op 2
juli werd de generaal van zijn bed ge
licht en in Duitse krijgsgevangen
schap gevoerd.
De Jong: 'Voor een man als Winkel
man was de oorlog in mei '40 niet ten
einde: hij zette die oorlog voort, zij
het met andere middelen'. De gene
raal was een van de weinigen, die be
seften dat de oorlog niet definitief ver
loren was. Ongeneeslijk ziek, maar
naar de geest ongebroken, keerde hij
in 1945 in het vaderland terug. Na
nog een deel van de wederopbouw te
hebben gezien, overleed hij 27 decem
ber 1952 in Soesterberg.
TV vandaag
NEDERLAND I
NOS NOT
10.45-11.35 Schooltelevisie
TELEAC
12.30 Landbouw - les 1
NOS
18.45 Ti-ta-tovenaar
18.55 Journaal
AVRO
19.05 Toppop
19.30 Het ziekenhuis
NOS
20.00 Journaal
AVRO
20.21 AVRO's Sportquiz,
22.00 Televizier Magazine
NOS
22.50 Journaal
NEDERLAND II
NOS
18.45 Ti-ta-tovenaar
18.55 Journaal
NCRV
19.05 In de soete suikt'r-
bol
19.10 Beverly Hillbillies
19.30 Tweekamp - kwis
voor middelbare
scholieren
NOS
20.00 Journaal
NCRV
20.21 Tussen salon en sou
terrain
21.10 Hier en Nu
21.50 Muziek in uw straatje
22.40 Ander nieuws - extra
NOS
22.50 Journaal
TELEAC
22.55 Dammen
DUITSLAND I
10.00 Journaal. 10.05 Journaal van gistera
vond. 10.20 Akt. en muz. 10.45 Doe. progr.
11.30 Modejournaal. 12.15 Akt. magazine.
12.40 Persoverz. 12.50-13.20 Rep. van buitoni.
correspond. 16.15 Journaal. 16.20 Geheimnis-
se des Meeres. 17.05 V.d. kinderen. 17.55-
18.00 Journaal.
(Reg. progr.: NDR: 9.30-10.00 Sesamstrasse.
18.00 Fuehs und Fuchs und Co. 18.30 Akt.
18.45 Zandmann. 18.55 Sportjournaal. 19.26
Lerchenpark. 19.59 Progr.overz. WDR: 8.55
Schooltelevisie. 9.30 Sesamstrasse. 10.30,
11.00 en 11.45 Schooltelevisie. 18.00 Nws uit
Noordr.-Westf. 18.05 V.d. kleuters. 18.15 Juli-
a. 18.40 Journaal. 19.20 Vd. Eifel tot het
20.15 Panorama: Rep. - analyses - meningen.
21.00 Marty Feldman Comedy Machine. 21.45
Der schone Schein der Ware. 22.30 Journaal,
comm. en weerber. 22.50-Vincent der Hollan
der. 23.50 Journaal.
DUITSLAND II
17.00 Heute. 17.10 Kara Ben Nemsi Effendi.
Aansl.: Verhalen uit de geschied. J7.45 Akt.
ib.zd uer rosarote faniner. ïs.uo
19.30 Doe. progr. 20.15 Gezondh.mag,'
21.00 Heute. 21.15 Sieben Tage. 23.00lt
Cl
18.00 Sesamstrasse. 18.30 Talking of Bjo
(13). 19.00 Zandmann. 19.05 Progr. voo£
liaanse werkn. 19.15 Prisma v.h. Wfl
19.45 Nws uit Noordr.-Westf. 19.55 CB,
20.00 Journaal en weerber. 20.15 EinL
und elne Seele. 21.00 Die Dame. 22.00 L
zine v.d. dag. 22.20-22.55 Schaltplan11
Geistes (1). h
DUITSLAND III NDR k
8.05, 8.40, 9.15, 9.40, 10.25. 11.00, j"
12.10, 16.00 en 16.30 Schooltelevisie. 17.P
17.30 Schooltelevisie. i
18.00 Sesamstrasse. 18,30 Zum Lerntij,
es nie zu spat. 19.00 Vom richtigen B
19.30 Verstandig, bei Tieren (3). 20.00
naai en weerber. 20.15-22.30 Berl. Werkn
20.15 Wettlauf mit dem Chaos; 21.00.
Hamb. Aufstand -Okt. 1923, filmrep. i
BELGIE FRANS
14.00-15.55 Schooltelevisie. 16.45 Mod.l
(4).
18.05 Journaal. 18.10 Kinderprogr.
V.d. vrouw. 19.00 R.K. godsd. uitz. I
Sport. 19.45 Weerber, en Journaal. 20.1!
sabeth R (6). 21.45 Enseignem. renove.
Wedstrijdspel v.d. wetenschapsamateur.
Journaal.
BELGIE NEDERLANDS
14.00-16.00 en 17.00 Schooltelevisie.
18.00 Fabeltjeskr. 18.05 Woudlopers.
Tsjin-Tsjln. 18,40 Cursus Nederl. 19.10
tribune. 19,33 Zoeklicht. 19.38 Med. en
ber. 19.45 Journaal. 20.10 Amusemj
21.15 Filmrep. 21.55 Turkije. 22.40 N~
boekenmarkt. 23.15 Journaal.
PRISMA v
echt zilveren dameshorloge
met zilveren band
Zilveren horloges verkrijgbaar
v.a. 159,-
programma is het vanzelfsprekend,
maar zo minnetjes hoeft het ook weer
niet.
In de Berend Boudewijn Kwis ging het
weggeven van dure begeerlijkheden in
ruil voor geringe tegenprestaties on
verdroten voort. Veranderd was alleen
de presentator die zijn lange haar
tooi heeft ingeruild voor kort kapsel.
Of dat iets met establishment te ma
ken heeft, weet ik niet. Wel leek nu
scherper uit te komen dat BB wat
meer op zijn gezondheid zal moeten
letten; hij zag er vermoeid uit.
Voor de pittigste gedachtenwisseling in
Brandpunt zorgden werkende jongeren
die vinnig in de clinch gingen met mi
nister Boersma van sociale zaken. Deze
krachtmeting, die waarschijnlijk naar
beide kanten leerzaam is uitgevallen,
had best wat langer mogen duren.
TON HYDRA
20
De schaduw van de notebomen lag
over de tafeltjes. Een zachte, warme
avondwind speelde met de rode tafel
kleedjes. Opgerold tussen de wortels
van een boom sliep een reusachtige
Sint-Bernhardshond, af en toe even de
spieren trillend in zijn droom. Het
was een rustig en vredig oord. Ik zat
van mijn vermouth te nippen, onder
tussen mezelf voorhoudend dat ik
moest denken, moest denken.en
voortdurend waren mijn ogen gericht
op de straat, waarin ieder ogenblik
Timothy kon verschijnen.
Zo sterk was mijn verbeelding met
hem bezig dat,toen Timothy werke
lijk de straat af kwam zetten, ik te
verbaasd was om hem meteen te zien.
Het volgende moment werd mijn ver
bazing nog groter toen ik zag dat hij
niet alleen was. Het bleek dan wel
niet Lewis te zijn maar het scheen
welhaast overmijdelijk zijn blondi
ne.
Even later stonden zij bij het tafeltje
en Timothy stelde de dames aan el
kaar voor.
'Vanessa, dit is Annalisa Wagner. Ze
hoort bij het circus.Je weet toch
nog wel dat we 'n circus zagen toen we
het dorp binnenreden? Miss Wagner,
dit is Mrs.'Te laat, hij zag de ga
pende afgrond voor zijn voeten, en
zweeg in alle talen.
Ik zei terwijl ik het meisje aankeek:
'Mijn naam is March. Vanessa March.'
'Hoemaakt u het Mrs March?' Er was
geen spoor van verbazing bij haar te
bespeuren. Zij had, zo stelde ik tot
mijn spijt vast een aangename stem,
en haar Engels was uitstekend.
'Komt u erbij zitten en drinkt u iets
met ons, Miss Wagner?? 'Ja graag.
Maar wilt u me alstublieft Annalisa
noemen?' 'Wat wil je drinken?' vroeg
Timothy.
'Koffie alsjeblieft.'
'Alleen koffie? Niet een vermouth of
iets anders?' Ze schudde haar hoofd.
'U zult ontdekken dat circusmensen
erg weinig drinken. Je hebt er niets
aan, vind ik. Alleen maar koffie, als-
jeblieft.'
Timothy stak zijn hand op naar een
voorbijkomende serveerster, die on-
middelijk reageerde iets zeer onge
woons, in welk land dan ook, maar in
Oostenrijk zonder meer een wonder.
Het scheen dus dat Timothy daarin
succesvoller was dan ik. Hij en het
meisje namen plaats, terwijl hij aan
mij 'over' seinde. Hij deed dit met
een onderdrukte houding van triomf,
wat niets te maken had met het feit
dat hij de serveerster zo gauw had
weten te strikken. Annalisa glimlach
te en schikte bevallig haar blauw ge
bloemde schortje.
Ook van dichtbij was ze knap. Haar
asblonde Teutoonse schoonheid ver
schilde nogal wat van die van Christl.
Je kon je Fraulein Wagner op haar
plaats onder die charmante, tengere
en wilskrachtige meisjes die Olympi
sche medailles bij het kunstrijden op
de schaats of bij de slalom behalen.
Ik vroeg me af of die kwetsbare en
hulpeloze gelaatsuitdrukking die ik in
het filmjournaal bij haar had waarge
nomen, voorgewend was om Lewis te
vertederen, of dat die voortkwam uit
werkelijke wanhoop.
Ik zei: 'Je heet toch Wagner he? Dat
.circus is dus van jou en je familie.'
'Ja. Het is van mijn vader. Timothy
zei dat jullie vanavond komen kijken.'
'Ja, we verheugen ons erop. We zijn
nog maar net aangekomen, maar ik
heb begrepen dat jullie morgen al
vertrekken; dus als we het niet mis
sen, moeten we er vanavond wel naar
toe.'
nBe knikte. 'Inderdaad, vannacht ver
laten we Oberhausen. We zijn hier al
te lang geweest.' Ik wachtte, maar zs
ging niet verder op in. 'Houd je van
circussen?'
Ik aarzelde en antwoordde, toen naar
waarheid: 'Niet in elk opzicht. Op ge
dresseerde beesten ben ik nooit zo ge
steld geweest, maar andere dingen
mag ik graag zien, zoals het koorddan
sen, het trapezewerk en de clownj
'De paarden niet?'
'O, ik reken de paarden niet toj
'gedresseerde beesten'! Ik dachtj
beren, apen en tijgers. Ik houj
paarden. Hebben jullie er veel?
'Nee, niet veel. We zijn maar;
klein circus. Maar een circus is
eenmaal niets zonder paarden.
ons zijn zij het belangrijkst. Mijn
der werkt met de vrijheidspaarl
we zijn van mening dat zij nel
goed zijn als die van circus S
mann, maar natuurlijk hebben wj
niet zoveel als zij.'
'Nou ik vind het fijn ze vanavorj
mogen zien. Nogmaals, ik hou
paarden, en mijn vriend hier is e
lemaal van bezeten.'
Ze lachte. 'Dat weet ik. Ik ben I
in de paardenstallen tegengekoi
Ik begrijp niet hoe hij daar binne
komen is.' Timothy zei: 'Ik kocht
kaartje voor het bezichtigen var
menagerie, maar je kunt niet var
verwachten dat ik papegaaien en
ga bekijken als ik vlak om de hoi
paarden kan zien.'
'Nee, die menagerie stelt niet zfl
voor, dat weten wij ook wel. Die j
eigenlijk alleen maar voor de ki
ren.' 'Je spreekt uitstekend Eng
zei ik.
'Mijn moeder was een Engelse. E;
spreek het ook nu nog vrij veel.j
dat een circus nu eenmaal een erf
mengd gezelschap is, echt intern!
naai. We hebben ze nu uit alle,
den: de clowns zijn Fransen, j
koorddanser is een Hongaar, en
trampolinespringers zijn Japan®
Dan hebben we nog een humorist
een nummer doet met een aap, di
een Engelsman, en een goochelaar
uit Amerika komt. Daarnaast zij#"
natuurlijk veel Duitsers en Oostej
'Verenigde Naties dus', merkte I
°P-
'Zeg dat wel.' Ze keek hem met"
grappig gezicht aan. 'En we vort
werkelijk een eenheid. Dat moet
(wordt vervii
