rans Weisz lebruikte eel humor Stadsauto's komen autobiografie- ILMPREMIERES VAN DEZE WEEK Idzame fotografie j Sam Peckinpah Het gaat om het spel in 'De dag a van de jakhals' ;res Zuidelijk ;a in Drachten Kunstonderwijs is voorlopig gerustgesteld Vooroorlogs stijltje Amsterdamse carrossier 'styleert' Poolse elektro-auto De meeste jonge vrouwen besturen auto Arie de Koning verlaat Koni W/KIWiABfflBT VRÜDiAJG 26 OKITOBHR 1973 FlLM/K.tIN:ST/iAlüTO Tll/Xll de Gooyer, Jennifer Willems en Jon Bluming in Naakt over c akt over de schutting' Ber Huising lakt over de Schutting hangt er opeens een lijk in de Amster- i tramdraden, bezwijkt Adèle Bloemendaal aan een geluidloos ligt er een bloedende dode op het glazen plafond van een tele- tudio, wordt er achtervolgd, gekidnapt en karate gevochten, tlles zou er op kunnen wijzen dat Frans Weisz een thriller wou :n. Maar rillen van de spanning is er niet bij. t weer in het scenario, van Ri- gespannen sluitend geheel kwamen, erdinandusse, naar zijn boek, en Je vraagt je af waarom ze zich zo mis- u Mée. En dan nog in regie en dadig druk maken om een porno- ge (Ton Ruys) die niet tot een filmpje met wat chantagemogelijkhe- f de oude geschiedenis weer van Billy de Kid, die niet oud werd. Jas eenentwintig toen sheriff Pat Floyd hem neerschoot, in Fort Jier, in het donker, uit een hinderlaag. Altijd glimlachende Billy |oen al drie (zeker) tot elf (misschien) mannen gedood. Voor laarvan, Brady, zou hij gehangen worden toen Pat hem, na een levecht op een afgelegen boerderij, had gevangen. Maar Billy lapte toen, uit Lincoln County, en Pat zat hem drie maanden achterna. Toen hij pas sheriff werd, voor veekoning Chisum, jij zijn oude jonge vriend nog alle kans gegeven om naar Mexico Bn. Maar Billy kwam terug en Pat moest met hem afrekenen. schutting. ieckinpah, die het verhaal weer hde, hield zich aan de werke nd, die simpeler, rauwer en ook Ier was, dan de legendes eu 'esterns wilden doen geloven, m is Pat, door James Coburn Ild, een lange, eenzame, trieste lie hoe dan ook van Billy af omdat hij, sheriff geworden, or wordt betaald. En Billy, g gedaan door Kris Kristoffer- e zelfs op Billy's afbeeldingen 5 een nog niet volwassen avon- die schiet omdat er zoveel eschoten, en nauwelijks besefte t niet mocht. Dat het hard en en willekeurig toeging heeft Ieckinpah natuurlijk weer duide- etoond: Dê doden vallen weer jtgd. De mannen zijn ruw en n, en eigenlijk nog beklageris- ook. De vrouwen, Rita Coolidge, Jurado, zijn hoeren. Bob Dylan als Alias, een onduidelijk rol- pee, en dat zal wel zijn omdat |b Dylan is. Verder doet het er _Jie. Sam Peckinpah zorgde voor idrukwekkende western-sfeer tarakters, omstandigheden en happen (zoals die eigenlijk Ie Italianen pas is ontdekt). En tografie van een, niet in de fclijke gegevens vermelde, came- is zeldzaam mooi. Het mooiste I hele film, die even verward in zit als het werkelijke leven in 3de westen toen was. (Amsterdam-Leidsepleintheater, 18 j. B. tt den, waarom wie wie dood wil heb ben, waarom Rij k de Gooyer er zich zo nodig mee moet bemoeien, en niet gezellig op zijn duivenplatje of in zijn automatensalonnetje blijft. En waar om ze hèm alleen maar in de gracht gooien. Dat je Jon Bluming eerst in een, aardige maar overbodige, scène karate-kampioen ziet worden, en dat hij daama in zijn blootje, met Sylvia Kristel idem, over een schutting vlucht voor Lo en Hans Sijses, wil er ook niet zomaar in. Ik heb ook niet gezien (niet goed opgelet misschien) waar Rijk opeens die film vandaan haalde. En hoe Ko van $ijk als com missaris wist waar en wanneer hij moest komen aanwandelen werd niet onthuld. Daar komt dan nog bij dat je al die opwindingen onmogelijk kunt plaat sen in het kneuterige, en ook kneute rig verfilmde, Hollands vervelende te levisie-, platen- en pornowereld je. Nu heeft Frans Weisz dat ook niet in ernst bedoeld. Hij heeft, en dat is het wel vermakelijke, er aardig wat hu mor, en zelfs wat slappe slapstick doorheen gedaan. Rijk blijft in alle omstandigheden droog en rustig zich zelf. Jon loopt dom en log maar mee. Jennifer Willems, als een ondenvijze- resje dat er, goed beschouwd, hele maal niets mee te maken heeft, is in alles wat zij doet, en daar is ook kara te bij, bijzonder grappig. Adèle is ge woon zichzelf. Dat is aanstellerige Sylvia Kristel, als een popzangeresje, vermoedelijk ook. Jerome Reehuis, als een louche journalist lijkt sterk over dreven, op een bekende journalist. Vele grapjes op de jet-set, zoals dat wel heet, zijn voor de goede verstaan ders. De opnamen van karate, en het, te lange, optreden van Sylvia als zan geres, niet nodig voor het verhaal, zijn wel met een lichte spot gemaakt En de aahtervolging met trams is een kostelijk filmisch geintje. Het is ook altijd weer aardig om stukjes Amster dam en omgeving te herkennen (in de fotografie van Ferenc Kélmén G411. Ruud Bos maakte ook voor deze film weer pittige muziek. Het geluid (Ad Roest) leek me goed, maar de spelers, en Rijk vooral, vond ik moei lijk te verstaan. (Amsterdam - City, Den Haag - Ode- on, Rotterdam - Cineac A.D., Utrecht Scala Leiden - Trianon, Hilversum - Churchill, Arnhem Rembrandt, Eindhoven - Rembrandt, Haarlem - Lido, Tilburg - Midi, Delft - Delfia, Alkmaar-Rex. 14 j.) bn onzer verslaggevers HTEN Morgen is er in ten een congres over zuidelijk 's Morgens worden er in de inleidingen gehouden door iider Bas de Gaay Fortman, 3Bosgra van het Angola Comité I. Koetsier, 's Middags wordt er dgroepen gediscussieerd. DEN HAAG Een uit zeven man bestaande delegatie van de vereniging van Akademies voor beeldende kunst onderwijs (VABK) plus vertegen woordigers van nog vijf organisaties voor het kunstonderwijs, hebben in een urenlang onderhoud met minister Van Kemenade en staatssecretaris Klein van Onderwijs en Wetenschap pen, geruststellende geluiden verno men over de toekomst van het kunst onderwijs in Needrland. Er is nog veel in discussie en in ontwikkeling. Er is nog invloed mogelijk op de me ningsvorming. De bewindslieden zullen de inhoud en het karakter van de kunstinstellingen niet negeren. Van de gevreesde nivel lering en afbraak is volgens de dele gatie nog geen sprake. De minister en de staatssecretaris hebben openingen voor de inbreng uit het kunstonder wijs aangegeven. De minister is voor voortzetting van het gesprek met •kunstonderwijs'. De minister meende dat het kunstonderwijs zijn maat schappelijke functie slechts kan ver vullen als element van een geïnte greerd hoger onderwijs. Het hiervoor benodigde voorontwerp van wet zal als een discussiestuk moeten worden gezien. Wat de lerarenopleidingen in de kunstzinnige vakken betreft, deelde de minister mee, dat de opleidingen voor tekenen, handvaardigheid en tex tiele werkvormen zullen worden ver bonden aan de nieuwe lerarenoplei dingen. In het komende voorjaar zal een blauwdruk verschijnen voor een regeling van de opleiding van onder wijsgevenden. Letterkundig protest mens en van de schrijver ter van de bevoegde Portugese autoritei ten te brengen.' De goden zijn onschuldig De Goden zijn Onschuldig, een toneel stuk. geschreven door Dayene Rigters, uit Suriname, over de cultuur der Su rinaamse Bosnegers, die ln Afrika be gon, met veel mime en dans, zal door tien Surinamers, onder régie van de schrijver, op 26 en 27 oktober worden opgevoerd in het Haagse theater In de Steeg. tegen Portugees proces Nieuwe uitgaven van AMSTERDAM In een brief aan de ambassadeur van Portugal in Neder land protesteert de Vereniging van Letterkundigen tegen het aanstaande proces tegen de 'drie Maria's', schrijf sters van het boek 'De Nieuwe Portu gese Brieven', dat de WL 'een ont hullende beschrijving van de positie van de vrouw in de Portugese samen leving' noemt. De WL beschouwt aanklacht cn proces als een recht streekse aanval op de persvrijheid en de vrijheid van het woord, zoals gega randeerd door de Universele Verkla ring van de Rechten van de Mens, al dus de brief. Zij verzoekt de ambassa deur 'haar protest tegen deze schen ding van elementaire rechten van de en over Louis Couperus DEN HAAG Vijftig jaar geleden overleed de grote Nederlandse schrij ver Louis Couperus. In verband daar mee worden op 7 november twee nieuwe uitgaven, gewijd aan het leven en werken van de schrijver uitge bracht Het zijn 'De man met de or chidee (bij Nijgh en van Ditmar) en 'De onbekende Couperus' (bij L. J. Veen). Het eerste is het Levensver haal van Couperus, het Tweede een keuze uit zijn werk. Beide boeken zijn geschreven resp. bijeengebracht door Albert Vogel. Omslagontwerpen en illustraties zijn van Ella van Schaik. door Sicco de Jong Jakhals was de codenaam voor de be roepsmoordenaar, die van de illegale OAS. in Rome, een half miljoen dol lar kreeg om Charles de Gaulle te vermoorden. Frederick Forsyth, een journalist verzon het in een boek, dat hem binnen een jaar rijk maakte. Kenneth Ross maakte er een scenario van en Fred Zinneman, de ervaren re gisseur, die in de jaren dertig als do- cumentarist begon, mocht het verfil- Er zijn, na het terugtrekken uit Alge rije, verscheidene moordaanslagen op de Gaulle mislukt, en Zinneman be gint met een daarvan. De dan volgen de aanslag had ook historisch kunnen zijn of was het voor een deel, wie weet en Zinneman heeft ook ge daan alsof het om feiten ging. Hij toonde nauwgezet hoe zo'n beroepsdo- der zich eenzaam, in het geheim, en doordacht, voorbereidt. Hij blijft on ontdekt tot op de laatste dag (Bevrij dingsdag, 25 augustus 1963). Aan de andere kant zoekt de veiligheids dienst, door een verhoor van een OAS-man gewaarschuwd, koortsachtig waar, hoe en wanneer de onbekende zal toeslaan. Ook dat heeft Zinneman weergegeven naar de (waarschijnlij ke) werkelijkheid. Er vergaderen mi nisters en politiemannen, er worden telefoons afgeluisterd, er' zijn contac ten met veiligheidsdiensten in vele landen, er wordt geschaduwd, gezocht, gecontroleerd. En een intelligente po litieman (Michel Lonsdale) krijgt alle bevoegdheden, tot aan de ondemocra tische toe. Het net wordt vakkundig dichtgetrokken, maar de moordenaar (Edward Fox) denkt dat hij, slim als hij is, zijn opdracht net nog veilig kan uitvoeren. Dit alles is pakkend genoeg verfilmd, maar één feit neemt de spanning er uiteindelijk af: we we ten dat de Gaulle ontsnapte aan het gevaar, en dus ook dat Lonsdale op tijd zal komen om Fox uit te schake len. Het gaat dus niet om de uitslag maar om het spel. En dat is door Zin neman, en cameraman Jean Tournier, en door zo'n twintig weinig bekende, maar goed gekozen spelers, boeiend' gespeeld. (Amsterdam- Tuschinski, Rotterdam- Thalia, Den Haag- Metropole, Utrecht- Catherijne, Leiden- Lido, Haarlem- Luxor, Eindhoven- Metropole, Nijme gen- Centrum, Groningen- Camera, Hilversum- City, 14 j.)B.H. 'Asylum' ASYLUM is een gekkenhuis met niets dan gevaarlijke gekken, directeur, arts en broeder inbegrepen. Ze zijn in hun waanzin allen bezig met moorden en spookachtige bijverschijnselen. Dat le verde vier griezelverhalen op met nog weer een griezelige voortzetting, waar in bij wijze van toetje nog wat ge wurgd wordt. In een verhaal gingen de netjes verpakte onderdelen van een ontlede lady door Afrikaanse tover kracht weer leven om de moordenaar (de echtgenoot) te grijpen en daar werd zijn minnares krankzinnig van. Een oude kleermaker moest voor een vreemde klant, naar een knippatroon uit een oud toverboek, een pak maken dat lijken of etalagepoppen deed le ven, en ook daar kwam een moord en een gestoorde geestvan. Een jongeda me, aan drugs verslaafd, werd, zeer gespleten, een andere jongedame, die haar broer met een schaar en haar verpleegster met een mes afmaakte. En in cel vier zat er een, die zichzelf geheel verplaatste in een mechanisch poppetje, dat de geneesheer-directeur een goed gericht lancet tussen de nek- wervels stak. Robert Bloch, heeft het allemaal bedacht en Roy Ward Baker moest het verfilmen. Dat deed hij zeer ouderwets in een stijltje van voor de oorlog, maar dan in kleur, en dat werkt nog wel. Er hangt een naargeestig sfeertje over het geheel en de gebeurtenissen zijn luguber ge noeg voor wat kippevel. Er doen vele spelers in mee, waarbij Peter Cus- hing, Herbert Lom, Richard Todd, Barbara Parkins, Charlotte Rampling. B. H. Amsterdam-Alhambra 1, 18 j) De grote autoconcerns hebben de stadsauto, althans de elektrische, tot nu toe slechts gebruikt voor vingeroefeningen van hun ont werpafdelingen. Maar er komen steeds meer aanwijzingen, dat de stadsauto binnenkort grotere kan sen maakt, zowel door de belang stelling van de kopers als door wettelijke voorschriften in steden. Deze week staat op de Poolse tentoon- steEing 'Made in Poland' in de Am sterdamse RAI die tot en met zon dag open is een 'city-car' van het merk Melex. De Poolse WSK-Mielecfa- briek, die zich op. de vliegtuigbouw toelegt, heeft voor vliegvelden, golf terreinen en ziekenhuizen reeds eer der open electrische wagentjes ont wikkeld onder de naam Melex, maar wil nu ook stadsauto's gaan bouwen. Deze zullen in Polen zelf toegepast worden voor de oude stad van War schau, waar alle autoverkeer verboden wordt. De Nederlandse importeur van de Me- lex-wagemtjes, Amortex te Amsterdam, heeft met het oog op de mogelijkhe den die de Nederlandse hoofdstad aan kleine electrische stadsautoetjes biedt, de Amsterdamse carrosseriefabriek Neesman een dergelijk ontwerp laten vervaardigen. Neesman bouwde twee prototypen met stalen kokerbalken voor de veiügheid en aluminium be plating teneinde het gewicht te be perken. 'Het is onze bedoeling eerst de Nederlandse markt te bewerken, maar als we mogelijkheden zien is ze ker ook export niet uitgesloten,' aldus de heer B. P. Neesman, directeur van de carrosseriefabriek. AFMETINGEN Ook afgezien van witkar-plannen zijn zeer compacte afmetingen voor ma- noevreren en parkeren in steden ide aal. In Parijs wordt behalve de Re nault 5 en Peugeot 104 resp. van 3.50 en 3,58 meter lengte ook de 3,05 meter lange Fiat 126 opmerkelijk goed verkocht. In Londen treft men behalve de Mini's van 3.05 tot 3,40 meter ook veel Renaults 5 aan. Op de Londense autotentoonstelling stond deze week een verkorte Mini, de Mi- nissima van 2,30 meter. De Melex City Car met Neesman-carrosserie is 2,70 meter lang. De Minissima is gebouwd door de En gelse ontwerper Bill Towns, in eerste instantie voor diens eigen gebruik. 'Juist bij het winkelen is parkeren en rijden zo moeilijk aan het worden. Daarom zocht ik naar een zeer oom- pacte auto,' aldus verklaarde hij in Londen. Aanvankelijk dacht hij aan een electrische auto. maar hij koos tenslotte voor de Mini als uitgangs punt. British Leyland's topman, Lord Sto kes. kondigde vorige week aan de ont- werprechten van Towns gekocht te hebben en verder in studie te nemen, 'hoewel we geen plannen hebben de Minissima te gaan fabriceren'. Lord Stokes ziet weinig in electrische au to's: 'Ik heb er één gereden van mijn huis naar kantoor, een korte afstand. Maar de voetgangers deden 't vlug ger,' zo verklaarde hij ons deze zomer. POGINGEN Niettemin worden de eerste pogingen met electrische auto's in het verkeer gedaan. In Engeland, waar British Leyland zijn aandeel in de ontwikke ling van de electrische Crompton-stads- -- - - Stadsauto op elektriciteit: de te Amsterdam geëxposeerde Poolse Melex met carrosserie van Neesman. Stadsauto op benzine: de te Londen geëxposeerde Minissima van British Leyland, nar ontwerp van Bill Towns. auto verkocht en waar Ford zijn pro totype aan een museum schonk, heeft nu de Enfield Automotive Company te Wimbledon een zestigtal wagentjes op proef rijden. Deze Enfield 8000 zou ook op de London Motor Show staan, maar bleef weg: een grote mis ser volgens verscheidene Britse dag bladen, die de verkeersmisère bij de autoshow hekelden. Op de Parijse autosalon stonden aan het begin van deze maand wel weer electrische auto's. Daaronder bevond zich de definitieve versie voor de Ci- tadine van de carrosseriefabriek Teil- hol, die ook de open Renault 6 Rodéo ontwierp. De voorlopige versie van de Citadine werd in februari op de Am sterdamse RAI getoond. In Parijs deelde men ons van de zijde van Teil- hol mee, dat Nederland het eerste ex portland van de 2,12 meter korte elec- tromobiel wordt. De Fransen hebben verder nog de 2,75 meter metende Cab, een electrisch stadswagentje ont wikkeld op initiatief van EDF, Elec- tricité de France. EDF heeft met Re nault deze zomer een contract gete kend, na al een Renault 5 op accu's te hebben laten rijden, aldus kondigde Renault-topman Pierre Dreyfus in de Franse hoofdstad aan. In de Franse stad Dijon is een proef met electromobielen gaande. Deze stad is dc eerste in West-Europa, waar restricties op het autoverkeer sa mengaan met het uitwerken van een alternatief door inzet van kleine elec trische wagentjes. Met de witkar zou Amsterdam dit voorbeeld kunnen vol gen. Waarbij de grote autoconstruc teurs, die steeds meer wagens op de weg brengen, indirect de weg berei den voor de mini-modellen. British Leyland en Fiat hebben zelf al eerder stadsauto's tentoongesteld, maar commercieel wilden zij nog niet overgaan tot nieuwe modellen onder de 3,05 meter. Het argument is dat de klant met die auto's ook op de buiten wegen wü rijden. Daarom is tevens de langzame electrische auto nog on aantrekkelijk, hoewel de aantrekke lijkheid van deze conceptie binnen de steden met de dag groter wordt Maar dan niet als electro-auto in privé-ei- gendom, doch voor collectief gebruik. Anders moet de klant er doorgaans twee gaan stallen. Wat de problemen eer zou vergroten dan verkleinen. Meer dan de helft van alle vrouwen tussen 30 en 34 jaar heeft een rijbe wijs en meer dan zes op elke tien vrouwen tussen 25 en 29 jaar even eens. Vrouwen, die een rijbewijs be zitten, maken daar vrijwel allen ge bruik van: 27% is al voor het examen geslaagd en ook 27% zegt bij enquê tes wel eens auto te rijden. Deze en quêtes en vele gegevens over het au torijden dn Nederland zijn gepubli ceerd in het vandaag verschenen blad Essobron. In een grootscheeps statistisch onder zoek, met Esso's eigen marketinggege- vens samengesteld door onze auto-me- Na DAF Nederlands grootste expor teur in de auto-sector: dat is Koni, een merknaam die in dertig jaar fa meus werd. Die dertig jaar is Arie A. de Koning algemeen directeur ge weest van het bedrijf te Oud-Beijer- land. Een familieonderneming, die net als die van de Van Doome's uitgroeide tot een internationaal be grip. Volgende week verlaat Arie de Koning 'zijn' onderneming. Hij gaat als 68-jarige met pensioen. Schokbrekers van onbetwistbaar supe rieure kwaliteit hebben de naam van Koni in negentig landen bekendge maakt Het uit een zadelmakerij voortgekomen bedrijf beantwoordde reeds twintig jaar geleden een Franse importbeperking met de vestiging van een eigen fabriek te Villeneuve-Lou- bet bij Nice, met uitzicht op de Mid dellandse Zee: Koni Amortlsseurs. Ve le Europese vrachtwagens, de duurste personenauto's, spoorwagons en brug gen zijn thans van Koni-schokbrekers voorzien. In 1949 begonnen de De Konings de produktie van autokachels. Eerder wa ren er o.m. al hefbruggen en cricks gemaakt. Koni-hefbruggen voor gara- ges zijn nu de meestverkochte in Ne derland. De schokbrekers twee der de van de geldomzet van vorig jaar rond 60 miljoen zijn zo goed verkocht, dat in 1971 een nieuwe.fa briek te Oud-Beijerland geopend moest worden. Ruim een miljoen per jaar worden er gemaakt, waarvan zo'n Arie de Koning. 700.000 voor export Vorig jaar werd de familie-onderne ming Koni verkocht aan het Ameri kaanse concern ITT, maar de directie bleef Nederlands. De heer A. A. de Koning wordt komende wéék als alge meen directeur opgevolgd door zijn broer K. K. K. de Koning en ook hun zoons werken in het bedrijf. Koni telt thans, bij het terugtreden van zijn commerciële genie Arie de Koning, circa duizend werknemers in Neder land en rond 250 buiten onze grenzen, voornamelijk in de Franse fabriek. dewerker, komt naar voren dat er aan het begin van dit jaar drie miljoen personenauto's in Nederland reden. Er waren 4,2 müjoen rijbewijs-bezit ters, van wie 2,9 miljoen mannen en 1,3 miljoen vrouwen. Van alle auto's was 89% de auto van de man, 8% was in het bezit van gehuwde vrouwen en 3% van ongehuwde vrouwen. Van de vier miljoen Nederlandse ge zinnen hadden ruim 2,1 miljoen de beschikking over één auto, een kwart miljoen over twee auto's en enkele tienduizenden over méér auto's. Daar bij zijn ook de auto's van thuiswonen de kinderen meegeteld. In totaal wa ren er zo 2,75 miljoen auto's in ge bruik bij gezinnen merendeels puur privé, maar ook voor een groot deel mede zakelijk en tevens telde ons land een kwart miljoen 'zakenau- to's' bij bedrijven, overheid, enz. De 'tweede auto in het gezin' met name die voor de vrouw Is een verschijnsel dat toeneemt, maar in be perkte mate. Dat wel steeds meer jon ge vrouwen willen autorijden blijkt uit de rij-examens, waarvoor zich in 1972 voor het eerst meer vrouwelijke dan manlijke kandidaten aanmeldden. Maar Nederland telde op 1 januari nog maar zo'n 300.000 gezinnen met meer dan één auto en daarvan blijkt ln slechts één derde van de gevallen de vrouw des huizes er het meest in te rijden. Dus een autobezit van 100.000 op 1,3 miljoen vrouwen-met- rijbewljs, die voor het overgrote deel gehuwd zijn. De conclusie is, dat de belangstelling voor het autorijden onder de vrouwen wel sterk toeneemt, maar dat dit nog slechts in geringe mate in de autover koop tot uitdrukking komt. Toch rij den vrouwen met een eigen auto maar liefst 14.000 km per jaar, tegen mannen 18.000 en voor tenminste al les wat boven de 14.000 uitkomt zijn die manlijke kilometers zakelijk. Auto's in het bezit van bedrijven ko men op 27.000 km per jaar. Het Ne derlands gemiddelde blijft vrij con stant: rond 17.000 km per jaar. Maar dat was tot en met 1972, toen de ben zineprijsstijging binnen de totale prijsstijging bleef.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1973 | | pagina 11