Jij toelating studenten
s 't omgekeerde wereld
Problemen verwacht bij
ederatie vakcentrales
1
Prisma
The Shrew: bittere
ironie vanaf het begin
zilver-mode
de betere
jonge
jenever
ids witboek toont aan wat er allemaal fout zit:
sntemode in herfstig Parijs
Australiër
White krijgt
Nobelprijs
letterkunde
NVV acht houding
KVP en AR vreemd
nappt*
Cox's. Die smaakt.
Heetgebakerde masseur
bezorgde burgemeester
n flinke aframmeling
PW/KWAiRfTET VRIJDAG 19 OKTOBER 1973
BINNENLAND/KUNST TPNOUS9/K15
onze onderwij sredactie
DEN De overheid verkondigt op onderwijsgebied theorieën die ze in de praktijk niet kan
nnakm. Zo wordt er al jaren door elkaar opvolgende regeringen gesteld dat iedereen die capa-
ten heeft (hoger) onderwijs moet kunnen volgen, en dat kinderen uit sociaal-zwakke milieus
r kansen op (hoger) onderwijs moeten krijgen dan tot nu toe het geval was. Maar in de praktijk
len doordat het geld ontbreekt, deze opvattingen voortdurend afgezwakt. Studentenstops zijn een
ion verschijnsel geworden en de universiteiten moeten maar zien hoe ze de problemen oplossen.
ADVERTENTIE
In een witboek to ela ting? beid weten
schappelijk onderwijs' heeft de Leidse
universiteit uiteengezet dat deze gang
van zaken niet klopt. De verantwoor
delijkheden moeten komen te liggen
waar ze horen: bij de universiteiten,
als het om de inrichting van het on
derwijs gaat en bij de overheid als
het om wel of niet onbeperkt toelaten
van studenten gaat'.
Het Leidse Witboek is een discussie
nota, vervaardigd (op verzoek van de
universiteitsraad en het college van
bestuur) mot het oog op de discussies
over de ver lens in g van de 'numerus
fixus-wet' tot 1977. Alle universiteiten
en hogescholen zal gevraagd worden
deel te nemen aan deze discussie (het
Witboek komt volgende week in een
vergadering van de Academische Raad
aan de orde) zodat tegen de tijd dat
het parlement over verlenging van de
wet moet praten (volgend Voorjaar)
het standpunt van de universiteiten
bekend is.
In het Witboek staat dat de manier
waarop de toelating van studenten nu
geregeld wordt, precies de omgekeer
de wereld is. De huidige wet schuift
de verantwoordelijkheid op de univer
siteiten af, door de minister te laten
beslissen hoeveel studenten er toege
laten moeten worden (op grond van
onzekere gegevens van de universitei
ten) en vervolgens de universiteiten
de moeilijkheden te laten oplossen.
Daarbij komt nog dat voor studierich
tingen met een numerus fixus de situ
atie nooit meer zal verbeteren. Omdat
het aantal studenten daar vast staat is
er gjeen reden om de wetenschappelij
ke staf uit te breiden; omdat dlie staf
i onze sociaal-economische redactie
N HAlAG De vorming van een 'zware' federatie van de vakcentrales NYV, NKV en CNV (bij
aar 1,3 miljoen leden) dreigt op grote moeilijkheden te stuiten. Deze conclusie althans verbindt
i in kringen van de vakbeweging aan liet gisteren gepubliceerde rapport Bosboom en Hegener.
arin worden met betrekking tot de federatie de volgende aanbevelingen gedaan:
larijs heeft de ontwerper Jean Rychter zijn collectie voor voorjaar en zomer 1974 alweer geloond. De mannequins,
dit moesten doen, liepen huiverig door een zeer herfstig Parijs, waar het, net zoals hier, flink regende. Op de
van links naar rechts: een lange rok met een wikkelblouse, daarnaast een gestreepte strandjurk, daarnaast een
cpak van katoen met een lang vest erover, daarnaast een driekwart broek met een mouwloos hesje en rechts nog
katoenen strandpak.
federatie, uit te voeren in drie fa-
van in totaal vijf tot acht jaar,
t uiteindelijk ondergebracht wor-
in één gebouw. De stad Utrecht
net name het CNV-gebouw lijken
voor de meest geschikte plaats,
de eerste fase al worden alle ta-
verbonden aan de nationale
Idpuntbepaling van de vakbewe-
in hun geheel in de federatie in-
racht. Voor de centrales blijft op
gebied als enige taak over, het in-
snteel bepalen van een eigen
idpunt bij principiële aangelegen-
,en.
federatie zal de vorm van een ver
eng aan moeten nemén met een
elijks bestuur en een federatie-
In de federatie wordt op basis
ledentallen gestemd. Dit meerder-
sbeginsel wordt ook gehanteerd
de samenstelling van het bestuur:
in NVV-leden, vijf NKV-leden en
CNV-leden.
wacht wordt dat het NVV en
het met deze aanbevelingen eens
nen zijn en ze zelfs als een voor-
rde beschouwen voor de tot stand
ing van een federatie. Bij het
v ligt de zaak echter veel moeilij-
een federatie van de bouwbonden
ot nu toe mislukt, omdat de hout-
wuwbond van het CNV een fede-
e afwijst ondergebracht in één ge-
w en met één apparaat. De alge-
je christelijke bond van vervoers-
eneel zal morgen, naar wordt
vacht, een zelfde standpunt inne-
n- Huisvesting in én gebouw zou
veel het gevaar met zich meebren-
van identiteitsverlies.
izwaren
PJfde bezwaren zullen, naar wordt
"""acht, spelen bij de vorming van
federatie van de centrales. Hier
"t dan nog bij dat het organisatie-:
bureau Bosboom en Hegener de fede
ratie een groot aantal taken en be
voegdheden toekent, zodat er voor de
centrales niet zo gek veel meer over
schiet. Bij de besluitvorming zal bo
vendien het meerderheidsbeginsel
worden gehanteerd. In CNV-kring is
men beducht dat de eigen organisatie Conflict
daardoor teveel onder de voet dreigt
te worden gelopen. De aanbeveling
van het rapport dat de federatie in
het CNV-gebouw ondergebracht zou
moeten worden, lijkt voor hen de pil
nauwelijks te vergulden.
ADVERTENTIE
PRISMA v
echt zilveren dameshorloge
met zilveren band 23Jy"
Zilveren horloges verkrijgbaar
v.a. 159,-
Inmiddels dreigt de federatievorming
bij de vervoersbonden van NW, NKV
en CNV uit te monden in een scherp
conflict. Eerder deze week deden de
vervoersorganisaties van het NVV en
NKV een dringend beroep op hun
CNV-zusterorganisatie, de ACBV,
morgen voor een federatie te kiezen
met een centrale huisvesting en een
gemeenschappelijk appar'aat. Zij ver
weten het ACBV hoofdbestuur dub
belzinnigheid omdat het wel de aan
beveling deed tot de federatie toe te
treden maar tegelijkertijd de gemeen
schappelijke huisvesting afwees. De
voorzitter van de ACBV, de heer J. J.
Dassel, noemde gisteren deze houding
van NVV en NKV 'volstrekt' beneden
de maat. Hij wees erop dat het ACBV
bestuur de kwestie eerlijk en open
heeft voorbereid. Het is daarom niet
juist en volstrekt ontoelaatbaar als
deze bonden een wig trachten te drij
ven tussen ons bestuur cn de algeme
ne vergadering, aldus de heer Dassel.
Hij zei ook dat het standpunt van het
bestuur er op is gebaseerd de eenheid
in eigen kring te bewaren. 'Een te
zware federatie zou tot een scheuring
van onze organisatie leiden en als ik
moet kiezen tussen een conflict met
NKV en NW en een conflict binnen
mijn eigen gelederen, dan kies ik
voor het eerste', aldus de heer Dassel.
Hij vond de reactie van de NVV en
NKV bonden overigens volstrekt on
begrijpelijk, vooral omdat de ver
standhouding de laatste tijd erg goed
was.
steeds op dezelfde sterkte blijft, kun
nen er niet meer studenten toegelaten
worden. Dat is een vicieuze cirkel
waarin sommige studierichtingen
ronddraaien.
De enige manier om eruit te komen
is, dat bij begrotingsgesprekken bin
dende afspraken gemaakt worden over
de verdere ontwikkeling van zo'n stu
die richting en dan ook te zorgen voor
de daaruit voortvloeiende consequen
ties. Alleen door extra-aandacht en
mogelijkheden voor te volle studie
richtingen om alsnog de onderwijsca-
pacitiet uit te breiden, kan voorko
men worden dat zo'n studierichting
vastloopt en geen kans meer ziet uit
de problemen te raken.
Omdraaien
Het Witboek heeft bezwaar tegen de
manier waarop nu wordt vastgesteld
hoeveel studenten er toegelaten wor
den. Nu is het zo dat de minister
vaststelt hoeveel studenten er maxi
maal bij de universiteiten bij bepaal
de studierichtingen geplaatst moeten
worden. Het Witboek pleit ervoor de
ze procedure om te draaien en vast te
laten stellen hoeveel studenten er mi
nimaal moeten komen. Elke universi
teit kan dan zelf zien of ze extra-stu
denten kan opnemen, en als dat kan,
hoeveel. Da universiteiten kunnen
zelf bepalen of ze hun onderwijs zo
inrichten dat er veel extra palatsen ko
men (bijvoorbeeld door meer hoorcol
leges) of juist weinig (meer werk
groepen), hoe de verhouding tussen
onderwijs en onderzoek geregeld zal
worden etc. De ondarwijsvragen wor
dend door dit 'minima'-systeem weer
gelegd bij de universiteiten, en de
vraag naar het toelatingsbeleid bij re
gering en parlement.
Het is te gek om los te lopen, vindt
Leiden, dat er zo zonder enig beleid
numeris fixis worden vastgesteld.
Het Witboek vindt het onjuist om
mensen voor te spiegelen dat ze alle
maal naar da universiteit mogen, ter
wijl daar geen plaats is. De universi
teit is te vergelijken met een hotel
waarnaar in onbeperkte mate reizen
worden geboekt zonder plaatsreserve
ring, terwijl voor dit hotel een perso
neels- en bouwstop gelden.
Op korte termijn zullen toelatingsbe
perkingen wel noodzakelijk blijven,
zegt het Witboek, maar dan moet er
wel wat veranderen aan de procedure
om numeris fixis in te stellen (de mi
nima-regeling), er moet duidelijk ver
band gelegd werden tussen toelating
en middelentoewijzing en er moet iets
gedaan worden aan de vreemde situa
tie dat het hoger beroepsonderwijs
wèl studentenstops kan instellen en
het wetenschappelijk onderwijs niet.
Op langere termijn moe de regering
binnen twee jaar een schets maken
van de omvang en de te verwachten
kosten van het hoger onderwijs. Ver
volgens moet de regering vaststellen
of zij voor die kosten en andere con
sequenties wil opdraaien. Een keuze
voor een overheidsstandpunt over de
ze kwestie heeft alles te maken met
een keuze welke prioriteiten je als
overheid stelt en of die prioriteiten
de offers rechtvaardigen die daarmee
gemoeid zijn. Zoals het nu gaat, kan
het niet langer. Handhaving van een
beleid waarbij in woord en geschrift
uitbreiding van de onderwijsvoorzie
ningen bepleit wordt, terwijl de prak
tijk toont dat juist het omgekeerde
steeds vaker voorkomt, is uit den bo-
(ADVERTENTIE)
STOCKHOLM De Nobelprijs 1973
voor letterkunde is donderdag toege
kend aan de Australische auteur Pa
trick White. De Zweedse academie die
de prijs aan White toekende, roemde
hem wegens 'het epische en psycholo
gische karakter van zijn vertelkunst,
die een nieuw werelddeel in de litera
tuur heeft geïntroduceerd'.
White, die 60 jaar is, werd in Enge
land geboren toen zijn ouders daar
waren voor een Europees verblijf van
twee jaar. Zijn nieuwste roman 'The
eye of the storm' werd dit jaar gepu
bliceerd. Tot zijn best bekende andere
werken behoren 'Happy valley' en
'The tree of man'.
White is de eerste Australiër en sinds
tien jaar ook de eerste schrijver in
het Engelse taalgebied die een Nobel
prijs ontvangt. De argumentatie voor
de toekenning bevat nog de volgende
zinsnede: 'White's literaire produktie
vertoont de tekortkomingen die beho
ren bij een grootse en gedurfde ma
nier van schrijven die de conventione
le beperkingen overschrijdt. Hij heeft
Australië voor het eerst een eigen
stem gegeven die in de gehele wereld
gehoord wordt'. Ook zegt het juryrap
port dat White's oeuvre vaak een ge
vecht met de taal laat zien om er tot
aan de grens van het onbereikbare al
les aan beeldende kracht uit te halen.
White kreeg zijn schoolopleiding in
Cheltenham (Engeland) en studeerde
aan het King's College, Cambridge.
Tijdens de tweede wereldoorlog was
hij bij de inlichtingendienst van de
Royal Airforce in het Midden-Oosten
en Griekenland. Na de oorlog vestigde
hij zich in Australië.
In het voorjaar 1974 verschijnt bij de
uitgeverij De Arbeiderspers in Am
sterdam het eerste boek in Nederland
se vertaling van White: 'De Vivisec-
tor'. De vertaling is van Koos Schuur,
die zelf enige jaren in Australië heeft
gewoond. De Arbeiderspers heeft ook
de vertaalrechten van andere boeken
van White verworven. Tot nu toe is
er nog geen werk van deze Australi
sche Nobel-prijswinnaar in het Neder
lands verschenen.
Sterk stijgende kosten
bij Van Abbe-museum
EINDHOVEN De Combinatie
Christelijke Partijen-fractie in de
Eindhovense gemeenteraad heeft bere
kend, dat als de huidige ontwikkekling
blijft doorgaan, het Stedelijk Van Ab-
bemuseum dit jaar ruim één miljoen
gulden meer gaat kosten dan oor
spronkelijk is beraamd. Over 1974 zou
de overschrijding van de raming zelfs
1 miljoen driehonderdduizend gulden
gaan bedragen. De CCP-fractie komt
tot de conclusie aan de hand van het
feit dat over de jaren 1970, 71 en 72
de werkelijke kosten al meer dan één
miljoen gulden hoger waren dan de
ramingen. In dit verband vraagt de
CCP-fractie zich af, in hoeverre de ra
ming voor het komende jaar nog re-
eel geacht mag worden.
crp
door Ber Huising
DEN HAiAiG In liet Haagse Hot gaf liet Londense Open Space
Theatre woensdagavond de allereerste voorstelling van The Shrew,
een bewerking, zeg maar uittreksel, van Shakespeares Taming of
the Shrew.
Greta Vermeulen
toont nieuwe fluit
De Nederlandse fluitiste Greta Ver
meulen met de door haar ontworpen
'Vermeulen fluit'. Het instrument
(waarvan het mondstuk links afzon
derlijk is afgebeeld) heeft een schuif-
mechanisme dat een doorlopend toon-
bereik mogelijk maakt. Greta Vermeu
len begon al in 1965 aan de ontwikke
ling van deze fluit, met de bedoeling
een geheel nieuw instrument voor
vertolking van hedendaagse muziek te
construeren. Zij heeft het al voor een
publick van muziekstudenten gede
monstreerd. Woensdag 23 oktober Iaat
zij voor iedereen die er belang in
stelt de mogelijkheden ervan horen iu
het Instituut voor Muziekwetenschap,
Drift 21 in Utrecht, om 20.00 uur.
ADVERTENTIE
Charles Marowitz, leider en regisseur,
heeft het kluchtige spektakel waarin
de feeks Kate in de onbehouwen Pe-
truchio eindelijk een man vindt die
haar aankan, zodat zij, mede door de
liefde, 'getemd' wordt, van veel ont
daan om een heel anders bekeken
kern over te houden. Kate wordt niet
meer lustig getemd maar tragisch to
taal onderworpen en wreed tot slavin
gemaakt. Eerlijkheidshalve deed Ma
rowitz er enige scènes tussendoor met
een hedendaags stel, waarin zij de
liefde gebruikt om de jongeman, met
jaloerse en andere verwijten, geheel
naar haar hand te zetten en hem, als
haar prooi in een huwelijk op te slui
ten. Dat is dus duidelijk, en Shakes
peare is altijd weer zo veelzijdig dat
je met hem alle kanten op kunt. Ook
deze.
The Open Space Theatre experimen
teert. al jaren, en deze voorstelling
van nog geen anderhalf uur, zonder
pauze, heeft vermoedelijk de eind-
vorm nog niet bereikt. Boeiend is het
geval wel. Doordat Marowitz een bes
te regisseur is die, met een paar een
voudige decors in de open ruimte en,
toch nog traditionele, 'shakespeare'-
kostuums de korte scènes sterk op
bouwt, zodat hij recht op zijn doel af
gaat met een bittere soort ironie van
het begin af aan. Shakespeares overge
bleven teksten komen er duidelijk ge
sproken uit met alle bedoelde intona
ties. Thelma Holt, medeoprichtster
van de groep, is in deze opvatting een
indrukwekkende Kate, kattig en fel,
maar al wel als een kat in nood, die
voelt dat de ondergang zal komen.
Aan het.slot is zij, om elke twijfel te
voorkomen, een geketende, totaal on
derworpen. in lompen gehulde, uiterst
trieste slavin, die haar heer en mees
ter automatisch prijst na de 'hersen
spoeling'. Nicholas Simmonds blijft
daarentegen de Petruchio die Shakes
peare bedoelde, grillig en ruw. en
grappig ook nog, maar niet wreed en
overheersend genoeg. Jack Niles
speelt de vader van Kate voortreffe
lijk. Kay Barlow, die even haar zuster
is, wordt heel goed als het mooie, lief
doende, egoïstische vrouwtje van nu.
met Jeremy Nicholas als een behoor
lijke tegenspeler.
The Shrew blijft in Hot tot en met
zaterdag, is zondag te zien in Rotter
dams Lantaren en komt maandag en
dinsdag (22/23 okt.) in Amsterdams
Universiteitstheater.
Veel geld voor
17 Picasso's
NEW YORK Zeventien schilderij
en van Picasso brachten ruim twee-
en-een-half miljoen dollar op bij een
veiling die in New York door Sotheby
Parke Bernet werd gehouden. Een
van de Picasso's, 'Jongen met boeket'
uit 1905, werd door een anoniem ge
bleven Zwitserse handelaar gekocht
voor 720.000 dollar. Alle Picasso's wa
ren afkomstig uit de wereldberoemde
collectie van mrs. Bernice Mc Ilhenny
Wintersteen uit Philadelphia.
Organist W. H. Zwart
naar VS en Canada
AMSTERDAM Nederlandse orga
nisten worden graag gehoord in de
Verenigde Staten en Canada. Behalve
Simon C. Jansen is op het ogenblik
ook Willem Hendrik Zwart (van de
Bovenkerk te Kampen) op toernee in
de VS. Hij nam bovendien zijn 180 le
den tellende koor mee, waarmee hij
in twee weken tijd tien concerten zal
geven. W. H. Zwart geeft daarnaast
nog een vijftal orgelconcerten in di
verse steden.
Nationale Ballet
naar Spanje
AMSTERDAM Het Nationale Bal-
let vertrekt 22 oktober naar Spanje
voor een aantal voorstellingen in Ma
drid. Daar treedt het van 23 t.m. 28
oktober op in het kader van het
Tweede internationale Balletfestival.
Een aantal voorstellingen zal worden
begeleid door het Symfonie Orkest
van Madrid olv André Presser. Er
worden twee verschillende program
ma's uitgevoerd, grotendeels bestaan
de uit stukken uit het lopende reper
toire. Een gedeelte van de nieuwe,
door Zarko Prebil ingestudeerde pro
duktie van Het Zwanenmeer gaat in
Madrid in voorpremière. De officiële
première gaat op 19 december in
Scheveningen.
The Family blijft
in Brakke Grond
AMSTERDAM De directie van de
toneelgroep The Family heeft beslo
ten de serie 'The Family' nog niet uit
het speelplan te verwijderen. In over
leg met de schrijver John Spurling en
de regisseur Max Stafford is daarom
besloten de première van 'Golden
Lamps in a green night' uit te stellen
tot later in het seizoen, of zelfs tot
het volgend seizoen. De toneelgroep
speelt nu vanaf maandag 12 november
door met The Family in de Brakke
Grond te Amsterdam.
Van een verslaggever
UTRECHT Het NW vindt het
merkwaardig dat woordvoerders van
de KVP en de ARP zich in de Twee
de Kamer bij de discussie over het
wetsontwerp selectieve investeringsre
geling hebben verzet tegen een ver
gunningenstelsel omdat dit de eigen
verantwoordelijkheid van de onderne
mers zou aantasten en omdat het in
strijd zou zijn met de christelijke be
ginselen.
'Het ontbreken van deugdelijke maat
staven voor het gebruik van het
woord christelijk springt hier duide
lijk in het oog', aldus 'De Vakbewe
ging', het officiële blad van het NW,
dat er in dit verband de aandacht op
vestigt dat de GPV-fractie zich wel
voor het vergunningenstelsel heeft
uitgesproken.
De passage in de troonrede waarin
staatdat de regering de invoering van
deze wet ziet als ^en begin van de
toetsing van de investeringen op hun
betekenis voor de maatschappij', heeft
volgens de vakbeweging 'koudwater-
angst' opgeroepen.
ADVERTENTIE
Van een verslaggever
UITRECHT Het feit diat hij naar de smaak van een mede
automobilist te langzaam reed kwam Bodegravens eerste bur
ger mr. J. J. Croles (64) te staan op een enorme aframmeling
met een ketting. De burgemeester werden de tanden uit de
mond geslagen en bovendien hield hij aan de 'afstraffing' een
lichte kaakfrachiur over.
De heetgebakerde automobilist de
37-jarige massaur .H. E. J. van D.
uit Zeist, hield van zijin bijzonder
hardhandige manoeuvre vier maan
den onvoorwaardelijke gevangenis
straf over, bepaalde de Utrechtse
politierechter mr. K. S. Bieger. Of
ficier van justitie mr. G. W. von
Meyenfeklt had de hoogste vrij
heidsstraf geëist diie voor een poli
tierechter mogelijk is: zes maan
den.
Mr. Bieger, die het de masseur bij
zonder kwalijk nam dat hij niet op
de zitting was verschenen, betreur
de dat de wet de rechter niet de
mogelijkheid heeft gegeven om bij
dit soort agressie-delicten de rijbe
voegdheid in te trekken. Een der
gelijk sschandailiig en agressief weg
gedrag is niet te tolereren. Men
zou dit soort mensen moeten kun
nen verbreden nog achter het
stuur te kruipen, meende hij.
De burgemeester, die sinds de af
rammeling einder doktersbehande
ling staat, zei dat hij pp de bewuste
dag (26 augustus) in Amersfoort
inderdaad wat langzaam reed om
dat hij in het avondlijk duister de
weg was kwijt geraakt. Op een ge
geven moment werd hij gesneden
door Van D. en tot stoppen ge
dwongen. De masseur kwam,
zwaaiend met een ketting, udt zijn
auto, liep op de burgermeester af
en rukte het portier van de auto
open. Er ontstond een woordenwis
seling. 'Weet u wel wie u voor u
heeft', vroeg de burgemeester op
een gegeven ogenblik. Van D. gaf
op die vraag echter geen antwoord
en sloeg er op los. Hij bekende la
ter dat hij wél had geslagen maar
hij ontkende dat hij de ketting
had gebruikt
