staat Israël
mogen wij het joodse
tolk nu niet aandoen'
olies
Artsen achter nieuwe volksverzekering
Als een senoritas met zoveel
ambachtsliefde wordt vervaardigd, dan
verdient die senoritas de naam
Chérie van La Paz: ongematteerd en
zeer geliefd, 27ct.
'Vorm vinden voor betere
informatie en inspraak
van ziekenhuis-patiënt'
Universiteit
moet altijd
klaar staan
■of. dr. H. Berkhof voor KRO-radio
rk hervat
Pekela
Boerderijen uitgebrand
Vragen M.-Oosten
via de televisie
Onbekende schoot Open discussie in Oosterbeek
op Haagse agenten
Bouw fabriek
(200 man)
van de baan
Mits niet gebruikt om inkomen te beperken
•-jdijkval langs
sterschelde
Twee doden en
zes gewonden
bij ongeluk
Staphorst neemt
wraak op raadslid
T UW/KWARTET MAANDAG 15 OKTOBER 1973
BINNENLAND T3/K5
ADVERTENTIE
l een onzer verslaggevers
VERSUiM/AMSTERDAM De opheffing van de staat Israël is iets, wat wij liet joodse volk
e omstandigheden van nu absoluut niet mogen aandoen.' Aldus, prof. dr. H. Berkhof, de per 1
iri benoemde voorzitter van de Nederlandse Raad van Kerken, zondagmiddag voor de KRO-
ft naar aanleiding van de oproep, die hij afgelopen donderdag met zes andere vooraanstaande
onnden had gedaan op de leden van zijn kerk om Israël financieel te steunen.
Berkhof beaamde de vraag of
[jsefte daarmee minstens indirect
ihele krijgsbedrijf in Israël te
n. 'Als je een onderliggende
dan loop je inderdaad het
de oorlog te-verlengen', aldus
Berkhof. Volgens hem loop je in
egenovergestelde geval het ge
en verwerpelijke vrede te bren-
Je moet niet altijd om vrede
,Je moet net zo hard vragen om
recht, altijd weer om levensruimte voor
de onderdrukte', aldus de hoogleraar.
Bij een vredesregeling het Midden-
Oosten zal Israël, volgens prof. Berk
hof evenwel 'diepgrijpende concessies'
moeten doen inzake het vraagstuk van
de Palestijnen. Naar zijn mening zul
len juist degenen, die nu Israël finan
cieel steunen, straks des te meer
recht hebben om van Israël rechtvaar
dige vredesafspraken te eisen.'
Zondag is in zeer veel kerken in ons
land gebeden voor de vrede in het
Midden-Oosten. In een gebedsoproep
zegt een aantal kerken, waaronder de
hervormde, geschokt te zijn door het
feit, dat de Arabische landen de bezette
gebieden zijn binnengevallen op Grote
Verzoendag.
In de Koopmansbeurs in Amsterdam
werd zaterdag een demonstratieve bij
eenkomst gehouden om solidariteit te
betogen met het joodse volk.
Aan deze bijeenkomst, die georgani
seerd was door het pas enkele dagen
geleden opgerichte actiecomité Israël,
namen ongeveer vijfduizend mensen
deel. De twaalf sprekers, allen verte
genwoordigers van verschillende rich
tingen in ons land, benadrukten alle
maal de noodzaak van het voortbe
staan van de staat Israël. Er waren
politici, zoals de heren Dankert, Kui
per, Drees jr. Keja mejuffrouw
Goudsmit en freule Wttewaall van
Stoetwegen en verder rabbijn Soeten-
dorp, ds. S. Gerssen, sekretaris van de
hervormde raad voor Israël, de aktrice
Caro van Eyk, die een deel van de
onafhankelijkheidsverklaring voorlas,
de schrijver Simon Carmiggelt, burge
meester Samkalden van Amsterdam en
de ambassadeur van Israël, Chanan Bar
On. Deze laatste voerde in zijn dank
woord aan, dat Israël in vrede wil le
ven, opdat nergens meer kan worden-
gesproken van een joods vraagstuk.
Voorzitter S. Cohen van de Zionisten
bond deelde op de bijeenkomst mee,
dat het actiecomité in enkele dagen al
twee miljoen gulden heeft ingezameld
voor hulp aan Israël.
Ander geluid
er Samkalden, freule Wttewaall van Stoetwegen eiï de Israëlische
g deur (van links naar rechts) tijdens de bijeenkomst in de Koopmans-
1.00
N£
i onzer, verslaggevers
te (GEN De 120 werknemers
m t strokartonfabriek Pekela BV,
spfochtend om zes uur weer aan
"fk gegaan. Eind vorige week
de vakbonden de directie van
schriftelijk ultimatum ge-
aarin de voorwaarden voor de
.omvatting werden genoemd: er
1 januari van het komende
uur per week gewerkt wor-
zaterdags zal niet gewerkt
matum van de bonden had de
e instemming van de werkne-
n Pekela. Het loopt woensdag
dan nog geen akkoord over
zaterdag bereikt, dan zullen
acties worden gevoerd. Het
zal dan zijn, dat de vakbon-
li achter deze acties zullen
De actie.van de vorige week
wilde staking.
!ls gaan de bonden ervan uit,
ontslag van de heer S. Hoit-
een steen des aanstoots voor
oneel, in feite ongeldig is. De
van de heer Hotzing heeft
d dat zijn patiënt overspan-
'akbonden en de werknemers
averige sterke twijfel of de
het ultimatum zal aanvaar-
geschil over de vrije zater-
tft zaterdag ook tot gevolg
it niet werd gewerkt bij 'Free
lij de Britannia en De Kroon
lechts een deel van het perso-
Van een verslaggever
PETTEN In de nacht van vrijdag
op zaterdag is de boerderij van de
heer H. Jimmink aan de Pettemerweg
in Petten grotendeels door brand ver
woest.
De brand brak door nog onbekende
oorzaak uit in het achterste deel van
de boerderij. Het gezin Jimmink en
14 logerende jongens en meisjes van
een vereniging voor natuurvrienden
wisten zich bijtijds in veiligheid te
brengen. De brandweer van het Reac
tor Centrum Nederland in Petten
slaagde erin het woonhuis te behou
den. De schade wordt geschat op
300.000 gulden.
In Beemster is zaterdagmiddag de
boerderij van de heer N. J. Vriend
afgebrand. Het vuur is door hooibroei
ontstaan. De schade wordt geschat op
twee-en-een halve ton.
De Rode Tribune Vriendenkring -
Amsterdam en de Kommunistiese Stu-
dentenbond hebben een verklaring
uitgegeven, waarin zij oproepen tot
steun aan de, wat zij noemen' recht
vaardige strijd van de Arabische vol
keren tegen Zionisme en imperialis
me.' Verder protesteren deze twee
groeperingen tegen het optreden van
de Amsterdamse politie tegen de de
monstranten buiten de Koopmans
beurs.
Van een verslaggever
AMSTERDAM Televisiekijkers zul
len vanavond telefonisch vragen kun
nen stellen over de toestand in het
Midden Oosten. Dat kan gebeuren
gedurende een uitzending van Televi-
zier (AVRO). In de studio te Hilver
sum zullen aanwezig zijn de Israëli
sche ambassadeur, de Nederlandse mi
nister van buitenlandse zaken, de
voorzitter van het NVV, een deskun
dige op het gebied van militaire stra
tegie, en de commentatoren Hilter-
mann en Peereboom.
Verder zitten in de studio te Tel Aviv
de woordvoerder \ran het Israëlische
leger, generaal Herzog en de verslag
gever Will Simon. Ook vanuit Beiroet
en New York kunnen eventuele vra
gen worden beantwoord. Van Arabi
sche zijde zal waarschijnlijk vanuit
Bonn of Londen worden gereageerd
op vragen van kijkers. Om tien voor
half negen worden de telefoonnum
mers bekend gemaakt. Deze nummers
blijven tot het einde van de uitzen
ding beschikbaar. De eigenlijke uit
zending begint om vijf over tien op
Nederland 1.
Ggarros Autenticos.
CHÉRIE
DEN HAAG Een onbekend geble
ven persoon heeft in de nacht van
zaterdag op zondag in de Haagse bin
nenstad twee schoten gelost in de
richting van erfkele Haagse agenten.
Beidekogels sloegen in het asfalt van
de weg en misten de agenten op
enkele meters. Een zoekactie naar de
dader had gisteravond nog niets opge
leverd.
Omstreeks half vier werd de politie
gealarmeerd dat er in een café aan de
Veenweg iemand zou zijn bestolen.
Toen drie wagens van de surveillance
dienst arriveerden, bleek het café ge
sloten te zijn. Toen de agenten wilden
vertrekken, werden vlak na elkaar de
tAvee schoten afgevuurd.
MAASTRICHT De Duitse gipspla-
tenfabrik Rigips heeft het besluit om
in het Limburgse Wessem samen met
DSM een fabriek te bouwen met werk
voor 200 man opgeschort in verband
met de ernstige moeilijkheden op de
Duitse bouwmarkt. Mochten deze
moeilijkheden van structurele aard
blijken, dan zal de fabriek in Wessem
zeker niet gebouwd worden.
Een woordvoerder van DSM deelde
gisteravond mee dat de raad van be
stuur van Rigips zich ernstige zorgen
maakt over de situatie cp de Duitse
bouwmarkt, en het niet verantwoord
te vinden een nieuwe fabriek te bou
wen die voor de afzet van haar pro-
dukten in belangrijke mate op Duits
land is aangewezen.
Eerder zou de fabriek gebouwd wor
den in Born in Limburg. Rigips en
DSM ondervonden daarbij echter zo
veel tegenwerking op grond van mi
lieuhygiënische bezwaren, dat naar een
andere plaats werd uitgekeken. De
vertraging die hierdoor ontstond,
heeft het concern al veel geld gekost.
Rigips wil geen enkel risico meer
nemen en eerst het resultaat van een
diepgaand onderzoek afwachten, alvo
rens een definitief besluit te nemen.
Van een onzer verslaggevers
OOSTERBEK In een open discussie tussen medisch direkteu-
ren van ziekenhuizen enerzijds en oud-patiënten anderzijds (een
tot nog toe unieke ontmoeting) werd in Oosterbeek eenstemmig
geconcludeerd dat een vorm moet worden gevonden voor betere
informatie en tevens inspraak van de patiënt in het ziekenhuis.
Op deze 25ste najaarsconferentie van
de 'geneeskundige vereniging tot be
vordering van het ziekenhuiswezen',
met als gespreksthema 'Samen Gene
zen', bleek na twee discussierondes
wel daU medici en verpleegkundigen
voldoende inzicht hebben in het ver
vreemdingsproces', dat de meeste zie
kenhuispatiënten ondergaan. Het vin
den van een oplossing om de vaak
autoritaire structuren in ziekenhuizen
te doorbreken, bleek echter moeilijker
dan het aanwijzen van de symptomen.
Na de morgenvergadering zei ge
spreksleider dr. Reth Cassee, socio
loog, dat patiënten zowel als artsen
tijdens de gesprekken hadden gecon
cludeerd dat er een structuurwijziging
en mentalitetswijziging nodig zijn om
beter contact te krijgen met de 'achte
loze patiënt die staat tegenover de
onpersoonlijke organisatie.' Ook was
gebleken dat verpleegkundigen en an
dere medewerkers in de ziekenhuizen
te weinig scholing hebben om de zo
gewenste menselijke aanpak tegenover
de patiënt te bevorderen.
'Onvoldoende training in sociale vaar
digheden', zo oordeelde een gespreks
groep.
In de middaguren kregen de deelne
mers aan de conferentie de opdracht
te zoeken raar organisatievormen
waarbij de patiënt door middel van
meer informatie bij zijn behandeling
zal worden betrokken. In de hierop
(ADVERTENTIE)
CHEVRON Olieprodukten
volgende discussies was het nogal een
heet hangijzer wie de verantwoorde
lijkheid in het ziekenhuis voor de
informatie van de patiënt zou moeten
dragen. Voorgesteld werd dat er in de
ziekenhuizen naast de zogenaamde
leefbaarheidsorganisatie (verpleegkun
digen met huishoudelijke dienst) en
genezingsorganisatie (artsen) een zo
genaamde 'informatie-organisatie'
zou moeten komen. Gepleit werd ook
voor een ombudsman voor patiënten.
Teams zonder patiënt
Daarna werd geopperd dat er teams
van verschillende vakmensen zowel
verpleegkundigen, artsen als maat
schappelijke werkers zouden moe
ten worden gevormd die voor elke
patiënt een behandelingsschema moe
ten opstellen, waarbij de patiënt ook
over zijn situatie zou moeten worden
voorgelicht. Gespreksleider Cassee
merkte hierbij op dat het hem be
vreemdde dat geen enkele gespreks
groep had voorgesteld ook de patiënt
in een dergelijk team op te nemen.
Een deelneemster aan de discussie zei
tenslotte dat het heilzamer voor de
ziekenhuisstaven zou kunnen zijn zich
te oefenen in zelfkritiek in plaats van
te praten over 'herstructurering' en
'Systeemanalyse'.
Dr. Cassee zei in zijn samenvatting
dat het mogelijk was gebleken dat
mensen vanuit verschillende achter
gronden en beroepen vruchtbaar dis
cussiëren en nadenken over wat kan
worden gedaan om patiënten in zieken
huizen en poliklinieken beter te bege
leiden.
Een nieuw geluid was volgens hem in
deze conferentie dat aandacht moet
worden geschonken aan wat de patiënt
van zijn behandeling, verzorging en
methode ter genezing vindt.
INS Aan de oever van de
ïhelde tussen Breskens en
7. lat heeft zich zondagmorgen
l6:val voorgedaan over een af-
er, an ruim honderd meter. De
rajs in beheer en onderhoud bij
4. fl&r Hoofdplaat en nu bij het
os,pp Het Vrije van Sluis. De
mogelijk een half miljoen
Van een onzer verslaggevers
UTRECHT 'Als de komende volksverzekering tegen ziektekosten een middel
wordt om tot een betere structuur van de gezondheidszorg te komen, zult u,
staatssecretaris Hendriks, de Maatschappij tot bevordering der geneeskunst aan uw
zijde vinden. Maar als het gaat om een handige methode, de medische inkomens te
reguleren, dan zijn wij tegen. Dat doet men niet via de zegondlieidszorg maar via
een inkomensbeleid.'
Zo sprak dr. A. E. Leuftink,
voorzitter van de Maatschap
pij, zijn hoogste gast zaterdag
toe op het jaarlijkse congres
van de KNMG in Utrecht. De
artsenorganisatie is 'diepgaand
overtuigd' van de noodzaak tot
medewerking en overleg met
de overheid om tot een zo
hoog mogelijke kwaliteit van
de dienstverlening te geraken.
Voorwaarde daarbij blijft de
vrijheid van beroepsuitoefe
ning, die overigens volgens dr.
Leuftink 'geenszins is gebon
den aan het vrije ondernemer
schap van de medicus.' -
Onderdeel van die voorwaarde
is de vrijheid van behande
ling, 'natuurlijk binnen de
grenzen van de redelijkheid,
zoals nu reeds geschiedt.' On
verbiddelijk nadert het ogen
blik, aldus de voorzitter van
de KNMG in zijn jaarrede,
waarop die redelijkheid vorm
moet krijgen in het stellen
van prioriteiten. Daarbij zal
aan de Maatschappij 'een zeer
zware stem moeten worden
toegekend.'
Eerder had dr. Leuftink opge
merkt dat het groeiende onbe
hagen over de gezondheidszorg
een internationaal verschijnsel
is, dat optreedt onafhankelijk
van het toegepaste systeem.
De grondoorzaak van dat on-
bohagen is dat de patiënt niet
nndt wat hij zoekt. Technisch
niet: 'Tegenover spectaculaire
maar uiterst kostbare succes
sen van medische techniek
waarmee wij enkelingen kun
nen. dienen, staat ons falen
om miljoenen reuma-leiders
zelfs maar een draaglijk be
staan te verschaffen.' En men
selijk niet: 'Hier en daar in de
gezondheidszorg dreigt de
hulpzoekende mens in nood
tot een werk-object te worden.
Het zijn de tekorten in zorg
meer dan de tekorten in vaar
digheid en kennis die tot ui
ting komen in de jegens de
gezondheidszorg gerichte ver
wijten.'
Het wetenschappelijke gedeel
te van het congres hield zich
bezig met 'Manipulatie van ge
drag'. Prof. ar. D. de Wied
deelde mee dat chemische
beïnvloeding van het aan- en
afleren van bepaalde gedrags
patronen goed mogelijk is.
Over de invloed van de hier
bij gebruikte hormonen op
menselijk gedrag zijn er nog
geen behoorlijke gegevens.
Dat ligt anders met chirurgi
sche ingrepen in de hersenen.
In Nederland zijn al vier
psychiatrische patiënten met
'ongeneeslijke' dwanghandelin
gen en angstverschijnselen op
die manier geholpen, bleek uit
de bijdrage van prof. dr. W.
Storm van Leeuwen. De nood
zaak voor zo'n ingreep wordt
getoetst door een breed sa
mengestelde commissie: de re
sultaten ervan zijn zeer be
moedigend.
Prof. dr. J. P. Baerends gaf
een overzicht van de manier
waarop 'aangeboren' gedrags
patronen bij dieren door be
paalde prikkels u t hun omge
ving opgeroepen en beïnvloed
worden en in ongunstige
omstandigheden misvormd. Er
is geen reden, te veronderstel
len dat dat bij mensen princi'-"
pieel anders zou zijn, maar
dat onderzoek is nog maar een
jaar of vijf voorzichtig op
gang gekomen. Dat onderzoek
noemde prof. Baerends bijzon
der belangrijk: de biologie
kan de mens leren aan welke
door hemzelf geschapen om
standigheden hij zich nog wel
kan aanpassen, en aan welke
niet.
Prof. dr. L. W. Nauta vroeg
zich tenslotte als filosoof af,
of manipuleren van mensen
wel mag. Dat bleek een zinlo
ze vraag, omdat manipulatie
niet te vermijden valt. Hij
pleitte daarom voor 'positieve
manipulatie', die er op gericht
is. de vrijheid van de gemani
puleerde te vergroten. Prof.
Nauta eindigde met een ge
dachte over de betrekkelijk
heid van dit alles: 'Wij hande
len, zonder voldoende gege
vens om de gevolgen daarvan
te overzien. Ik ook niet. Dank
u wel.'
Voor herkansing
Van onze onderwijsredactie
LUNTEREN Alle universitei
ten zouden alle avonden en alle
weekends open moeten zijn om
mensen te laten studeren die
daar overdag geen kans toe heb
ben. Dat zei dr. G. H. Veringa,
oud-minister van onderwijs en
voorzitter van Teleac, zaterdag in
Lunteren op het reünistencongres
van de SSR.
De heer Veringa signaleerde dat com
merciële instellingen als de Kring van
Utrechtse Repetitoren (KUR) op dit
moment voorzien in de beoefte aan
universitair onderwijs voor degenen
die vroeger hun kans gemist hebben.
Velen hebben kritiek op de KUR,
aldus Veringa, vooral omdat deze in
stelling alleen maar zou opleiden voor
minimale exameneisen en daarbij de
algemene, academische vorming zou
verwaarlozen.
Hele programma?
'Wie mij kent, weet dat ik niet zal
pleiten voor commercieel opgezet on
derwijs. En ik zou ook niet willen dat
het onderwijs verschraalde tot diplo
ma's halen. Maar toch vraag ik me af
of je mensen die overdag een baan
hebben en in hun werk al een heel
stuk vorming gehad hebben gelijk
moet stellen met een achttienjarige
die zo van school komt. Moet deze
avondstudenten nog het hele program
ma afwerken dat voor een jongere
student ncdig is?'
Dr. Veringa deelde het inzicht van
minister Van Kemenade dat een 'open
school' thans voorrang verdient boven
een 'open universiteit'. Met open
school is dan bedoeld een onder
wijssysteem op het niveau van mavo-
meao via radio, televisie, schriftelijke
lessen en mondelinge instructie en
begeleiding in plaatselijke centra. De
televisie zou daarbij vooral de taak
hebben om drempelvrees weg te ne
men. De plaatselijke onderwijscentra
zouden ook ten dienste kunnen staan
van het vormingswerk voor werkende
jongeren.
Zelfkritiek
In de discussie op de SSR-conferentie
ging de anti-revolutionaire fractielei
der mr. W. Aantjes in op de rol van
de confessionelen bij de onderwijsver
nieuwing. 'De confessionelen werden
groet door de schoolstrijd. Onze taak
is nog steeds over het erfgoed van de
schoolstrijd te waken. Maar we kun
nen daar niet op teren, aldus Aantjes.
We moeten overdenken wat nu nodig
is. Het zou wel eens kunnen zijn dat
we in het verleden te eenzijdig over
het onderwijs gedacht hebben, te ma
terialistisch en te intellectualistisch.
Van een verslaggever
STAPHORST Bij een kettingbot
sing op de rijksweg tussen Staphorst
en Meppel zijn vrijdagavond twee per
sonen om het leven gekomen, zes
mensen werden gewond.
De slachtoffers, de 45-jarigeJ. van
Veen uit Meppel en zijn kostganger
H. Klooster, zaten in een auto, die
door nog onbekende oorzaak achterop
een vrachtwagen botste. De echtgeno
te van de heer Van Veen, die achter
in zat met drie kinderen, werd zeer
zwaar gewond. De kinderen werden
licht gewond. Twee inzittenden van
een auto, die weer achterop de gebots
te auto's reed, werden eveneens licht
gewond.
In het verkeer van het afgelopen
weekeinde kwamen verder zeker der
tien mensen om het leven. Het waren
de 21-jarige G. J. van der Hulst uit
Wijhe, de 19-jarige H. J. van Kollen
burg uit Oirschot, de 65-jarige me
vrouw M. Vonk-Reynen, uit Oss, de
45-jarige J. Aberson uit Veenendaal.
de 28-jarige J. Wagensveid uit Zeve
naar, de 18-jarige Johanna C. Ritsema
uit Den Haag, de 23-jarige G. Pol uit
Diepenveen, de 56-jarige A. J. van de
Kruijs uit Someren, de 31-jarige F. T.
P. Coenders uit Driel, de 15-jarige S.
van Halen uit Rolde en de 21-jarige
G. Jansen uit Twisk, de 33-jarige A.
M. Wevers uit Hoensbroek en de 33-
jarige W. C. Rommers uit Sliedrecht.
Van onze correspondent
STAPHORST In Staphorst heeft
zich in de nacht van vrijdag op zater
dag een volksgericht voorgedaan. Mik
punt was het socialistische raadslid
Russcher, die in de raad vaak een
mening verkondigt die lijnrecht in
druist tegen het standpunt van de
meeste Staphorsters. Zaterdag kwam
de heer Russcher tot de. ontdekking
dat er drie grote boerenwagens kris
kras in zijn tuin waren gezet en dat
een deel van het gazon en de tuin
door deze nachtelijke actie, (het werk
van enige kwajongens) was vernield.
Personeel van gemeentewerken heeft
de obstakels in de loop van de dag
verwijderd. De heer Russcher, die op
democratische wijze tot raadslid is
gekozen, noemt het een misselijke
streek. Hij was van plan zijn raadsze-
tel volgend jaar ter beschikking te
stellen, maar is nu op zijn besluit
teruggekomen. Hij wil zich niet laten
intimideren.
Rectificatie
Dr. S. Bosgra, voorzitter van het An-
gola-comité, deelt ons mee dat het
comité, nu Albert Heijn geen Angola-
koffie meer verkoopt, de acties tegen
Albert Heijn heeft gestaakt, dit in
tegenstelling tot wat in onze krant
van zaterdag stond.
