Hollandse Boerin in Frankrijk
internationaal gekleurd op tv
eoeo
p022ebo
ri ry
/IlSlllSllI
AVONTUUR
IN KARINTHIË
NCRV weet zich verzekerd van talrijk kijkerspubliek
Tankstation overvallen
Mary Stewart
Nieuwe boeken
TROUW KWARTET MAANDAG 8 OKTOBER 1973
BEVXEMiWO/RADIO-TV T4/K H
MARY PERKINS
door Ton Hydra
Wil den Hollander-Bronder, de
schrijvende Nederlandse boerin
in Frankrijk, bezit in het thuis
land een enorm legioen bewonde
raars. Zij weet zich dus al direct
verzekerd van een zeer talrijk en
gretig kijkerspubliek als de NCRV
vanavond (Nederland II, 21 mi
nuten over acht) begint met het
uitzenden van de televisiebewer
king van haar eerste vier romans.
En alle supporters zullen hun
waardering voor die boeken als
het ware projecteren op het be
wegende beeld. Met andere woor
den: zij blijven genieten dat er
zoveel te herkennen valt. Dat ge
not wordt hun bij deze van harte
gegund: ook voor dat effect
wordt zo'n serie gemaakt.
Het lijkt verschrikkelijk arrogant dat
ik desondanks kom aandragen met
een paar bezwaren. Ik maak ze echter
niet vanuit een besef het helemaal
beter te weten. Wel moet ik als 'be-
roepskijker* boek en televisiebewer
king gescheiden houden. Het zijn im
mers twee totaal verschillende dingen,
door anders geaarde mensen tot stand
gebracht.
Het komt voor dat een auteur met
succes de bewerker van zijn eigen
boeken is. Maar niet iedere schrijver
of schrijfster kan beantwoorden aan
de afwijkende eisen die film televisie
en toneel stellen. Ideaal is het dik
wijls gebleken als de regisseur het
scenario maakt Het hele proces van
dramatiseriag is dan in één hand,
waardoor de produktie een sterke ma
te van evenwichtigheid vertoont.
Nu is de omzetting van 'Boerin van
'Het gezin Den Hollander', gespeeld door Roger Cooren (links) als
boer Johan, Gabriel van Langeghem als zoon Jaap op oudere leeftijd,
Lia Dorana als boerin en Benedictine Moreau als dochter Johanna.
Horizontaal woorden invullen die ver
ticaal dezelfde betekenis hebben. 1.
sandaal, 2. schortje, 3. toon.
Invul-puzzel
[3
HBP
OPLOSSING VAN VRIJDAG
Hor.: 2. toets, 6. la, 8. rs, 10. pro, 11.
Ier, 12. oom, 14. tronie, 16. odol, 17.
tets. 18. sar, 19. sero, 21. teil, 23. ctr,
25. kiel, 26. chic, 27. moeder, 29. tra,
30. oor, 31. nat 33. o.d., 34. er, 35.
leder.
Vert: 1. troost. 3. op, 4. ert, 5. tortel,
6. leis, 7. are, 9. soda, 11. intocht, 13.
mortier, 15. oer, 19. silene, 20. arcade,
22. eed, 24.- tiro, 25. koor, 27. moe,
28. rad, 32. te.
AMSTERDAM Twee gewapende
mannen hebben in de nacht van zater- UVördNJVing
dag op zondag een tankstation aan de
Leeuwarderweg in Amsterdam-Noord
overvallen. De mannen, die nylonkou
sen over het hoofd hadden getrokken,
bedreigden de 43-jarige pompbediende
J. Mesker met een pistool, deden een
greep in de kassa en verdwenen met
ongeveer tweeduizend gulden.
Frankrijk' het werk van vier mensen.
Relnier Jan Verwijs, Jos Vandeloo en
Gertie Even huis zijn verantwoordelijk
voor de tekst. De interpretatie en uit
beelding daarvan werd toevertrouwd
aan Bob Löwenstein, die als regisseur
natuurlijk ook een eigen inbreng had.
Het 'zoveel hoofden zoveel zinnen'
kan moeilijk de eenheid bevorderen.
De kritische kijker zal dat dan ook
wel in de gaten krijgen. Niet alleen
het produktieteam is internationaal
georiënteerd, maar ook de bezetting
van Nederlandse, Vlaamse en Franse
spelers en figuranten. Zo is het de
Belgische acteur Roger Coorens die
de rol van de oer-Hollandse Johan
den Hollander vertolkt Hij spreekt
gemakkelijker Frans en kan zo goed
met koeiien en varkens omgaan, zei
Löwenstein. Dat blijkt even duidelijk
als het feit dat TV-Johan een Vla
ming blijft.
Lia Dorana speelt de schrijvende boe
rin. Zij heeft een merkbare affiniteit
met haar en een groot voordeel is bo
vendien dat ze eveneens al jaren in
Frankrijk woont. Ik had mij er op
verheugd, Lia Dorana eindelijk weer
eens in een glansrol te zien. Dat is er
in de tot dusver door mij bekeken
delen een en zeven niet uitge
komen. Zij gaat bekwaam door de scè
nes, maar opvallend is dat zij tè wei
nig tekst heeft meegekregen om in
drukwekkend te kunnen boetseren
aan het karakter en het wezen van de
boerin. De kijker die de boeken niet
kent, krijgt het gevoel dat Wil den
Hollander zich meer heeft toegelegd
op het beschrijven van haar beleve
nissen dan op het schetsen van het
innerlijk van haar personages.
Het tekort aan 'vlees en bloed' is wel
onderkend en men heeft ook gepro
beerd er meer leven in te pompen.
Helaas wist de regie bij de dosering
niet altijd maat te houden, zodat som
mige figuren door een overschot aan
energie door het dolle heen raken.
Wel eens grappig om te zien, maar
vaker tè absurd om nog te kunnen
passen in een streekroman.
vreetscènes van het gespuis dat de
boer bij het oogsten helpt sorteren
echter weinig effect en duren boven
dien veel te lang. En wat een Frans
sprekende Vlaming er als burgemees
ter van maakt wanneer Den Hollan
ders stier Norbert kampioen is gewor
den. slaat alles wat eerder aan Breu-
geliiaans realisme werd vertoond. Te
dol om waar te zijn.
Een groot pluspunt is de mooie foto
grafie. In de dertiendelige serie is te
genieten van veel landschappelijk
schoon en van pittoreske tafreeltjes.
Technisch zijn trouwens meer goede
prestaties geleverd, onder meer het
oppakken van het geluid van opna
men in de open lucht en het streven
naar harmonie tussen de op lokatie
gefilmde passages en het studiowerk.
Maar zo dik tevreden als regisseur
Löwenstein bij de voorvertoning kan
de scherpe opmerker niet zijn. Er ko
men nog wel zoveel verschillen in ge
luid en kleur, in echt en namaak bij
buiten- en binnen opnamen aan het
licht dat zeker niet kan worden ge
sproken van een gave eenheid.
Mijn voornaamste reserve betreft ei
genlijk de boeken zelf. Na twee delen
te hebben gezien, betwijfel ik of ze
zich wel voldoende lenen voor een te
levisiebewerking. Per aflevering is er
te weinig handeling die hout snijdt
en je het gc-voel geeft bij het leven
van het gezin Den Hollander te wor
den betrokken. Voor degenen die de
verhalen heeft gelezen, geldt dat be
zwaar misschien minder; hij vult het
televisiebeeld wel aan met zijn eigen
interpretaties van het geheel.
Ik heb eens een boze brief gekregen
van een lezer naar aanleiding van wat
ik had geschreven over de wijze waar
op een reportage van Nederlandse in
het buitenland was gemaakt. Hij was 't
finaal oneens, want, ze hij, mijn vrouw
en ik hebben in die streek zo'n heer
lijke vakantie gehad. Wij hebben van
de film genoten. Dat zegt alles over
hun fijne herinneringen, maar na
tuurlijk niets over de kwaliteit van
de reportage en de intenties van de
makers.
Zo zal ook bij 'Boerin in Frankrijk'
wel een groot verschil in waardering
blijken tussen Wil den Hollanders
lezerskring en de niet-lezers. Als Bob
Löwenstein in de andere elf afleverin
gen dat verschil toch nog weet te ver
kleinen, zal ik dat toejuichen en mijn
ongelijk bekennen. Intussen twijfel ik
niet aan het nieuwe succes dat de
NCRV qua kijkdichtheid en apreciatie
met deze produktie zal behalen.
Kijkgewoonte door oorlog onderbroken
Het zijn vooral de Vlaamse spelers
die zich aan overdrijving schuldig ma
ken. Zij veroorzaken potsierlijke toe
standen die een imitatie lijken van de
'avondmaalsgasten' en andere schilder
achtige figuren in films van de Zweed
Ingmar Bergman. De zogenaamde
Met extra uitzendingen van het NOS-
Journaal, AVRO's Televizier en Ach
ter het Nieuws hebben de oorlogshan
delingen tussen Egypte en Syrië aan
de ene kant en Israël aan de andere
zijde de kijkgewoonte van dit week
einde slechts nu en dan onderbroken.
Opmerkelijk was, dat de achtergrond
rubriek van de VARA breder infor
merend en professioneler van aanpak
voor de dag kwam. Het NOS-Journaal
van zondagavond 20.40 uur had niets
over het 's middags door de BBC uit
gezonden interview met generaal
Chaim Herzog. Achter het Nieuws
kon daarentegen het ex-hoofd van de
Israëlische inlichtingendienst gerui
me tijd aan het woord laten.
Behalve van de ervaringen van twee
oud-oorlogscorrespondenten in de ei
gen ploeg (Pier Tania en Paul van 't
Veerprofiteerde Achter het Nieuws
ook van de inbreng van de Israëli
sche ambassadeur ChBar-On en van
de historicus prof. dr. I. Lipschits die
eerdere oorlogen in het Midden-Oos
ten van nabij heeft meegemaakt. De
kijker kreeg daardoor een beter in
zicht in de verwikkelingen dan de
avond tevoren bij AVRO's Televizier.
waarin de heer Hiltermann bepaald
niet zijn duidelijkste commentaar le
verde. Een vreemde zaak was hier
nog. dat Elie Zondervan, correspon
dent van de TROS in Israël, zoel bij
de AVRO te beluisteren was, maar
niet in het televisieprogramma van
zijn eigen omroep aan bod kzoam.
Het zondagmiddag door het IKOR uit
gezonden portret van pro. dr. G. C.
Berkouwer groeide niet uit tot een
diepgravende analyse van de inner
lijke aspecten van een theoloogDe
schijnwerper gleed meer langs de bui
tenkant. Toch kwamen daardoor enige
markante trekjes aan het licht, onder
andere een natuurlijke eenvoud van
de gewezen predikant in gesprek met
zijn vroegere koster. En door even 'af
te remmen' bij een aantal aan de bo
venzijde beschadigde boekruggen liet
de cameraman zien, welke delen van
Karl Barths Kerkelijke Dogmatiek
prof. Berkouwer het vaakst ter hand
neemt. De analytische geest van de
hoogleraar kreeg een frappante illu
stratie in zijn belangstelling voor het
schaakspel.
De eerste keer dat ik Twee onder een
Kap heb bekelten heeft mijn belang
stelling voor de verdere delen van
deze serie bijna tol nul gereduceerd.
Het is een staaltje van geestelijke ar
moede bij Nederlandse schrijvers die
leuk moeten doen. Het valt me van
Jelle de Vries tegen dat hij met zijn
grappen meestal niet veel verder komt
dan tot afgereden burgerlijkheden.
Piet Bambergen en René van Vooren
mochten van de AVRO een dure ope
ningsshow maken in Italië. Het film-
verslag van dit snoepreisje langs
Rome, Venetië en Milaan zal zaterdag
in veel gezinnen enige hilariteit heb
ben verwekt. Een aantal aardige vond
sten werd vooral door het dikste part
van De Mounties koppig uitgesponnen.
Afgezien van de fraaie toeristische
plaatjes en de mooie meisjes, hadden
die nummers ook dichter bij huis aar
dig kunnen ziitvallen.
Regisseur Jan Keja bracht in het
TROS-programma een verzorgde ziit-
zending tot stand van Leo Derksens te
levisiespel De Groeten van tante Loui
se Geen houten-klasei\toneel, maar
een enscenering die het aankijken
waard zcas met onderhoudende type
ringen van Sara Heyblom wat een vi
taliteit en mooie dictie), Joan Rem-
melts en Arnold Gelderman. Niet alles
was aannemelijk, onder andere dat een
leek zomaar een elektrische invalide
wagen op afstand bestuurbaar zoist te
maken. TON HYDRA
185. 'Goed zo, jongeheer, goed zo,'
merkte Adriaan prijzend op. 'Dat
neemt ons alweer een massa arbeid
uit de hand. Ja ja.reeds als knaap
je muntte ge uit in het verrichten
van allerlea soort knutselwerkjes. Nog
zie ik u bezig met uw meccanodoos.
Uw handen stonden nooit verkeerd.
Dat dient gezegd. Jammer alleen, dat
ge de rommel altijd voor Adriaan liet
liggen. Dat zal nu ook wel weer het
geval zijn.' Maar de trouwe Adri
aan sprak voor dovemansoren, want
niemand lette op zijn milde gemop
per. Het gezelschap was immers al
naar binnen gegaan en men bevond
FERDINAND
zich nu in de grote hall van het kas
teel. 'Is er nog nieuws uit het dorp?'
wilde Roderick Redmaer toen weten.
'Ik vraag het maar met het oog op die
geruchten over de boppertjes, zie je.'
En wéér barstte die oude graaf uit
in een daverend gelach. 'Je raadt het
nóóit, jongen! Je raadt het nóóit!'
riep hij uit. 'De boppertjes zijn onder
dienst! De minister van oorlog, die
handige kerel, heeft ze op de een of
andere manier een stuk laten teke
nen, waarin staat, dat ze dolgraag
voor een jaartje of zes in beroeps-
dienst gingen! Nou vróég ik je! De
boppertjes onder dienst!' 'Grutjes!'
riep Roderick Reinier toen uit, 'Ma
ik er dan misschien ook een pa;
voor mijn compagnie hebben? Wat zAn
ik ze afknoedelen! Maar dat brenj
me op een idéé zeg!' Met grot fe
passen liep Roderick Reinier de hain;
uit en zijn vader zei verwonden
'Wat heeft die blikskaterse jonge n
nou weer in de zin?' En toen ve i
toonde zich een zelfde beeld als ee ij
tijdje geleden. De trouwe Adriaa
kwam aangelopen en ontdeed de oud
graaf van jas, stok en hoofddeksé1
Smidje Verholen stond erbij te lache
en iedereen vroeg zich af wat die R<
derick R nu wel ging doen.
Radio vandaag
3
'Als ik kinderen heb hoop ik zó ver
standig te zijn ze niet achter een hek
je te zetten.' Dat ik nog altijd op
scherpe toon sprak kon niet geheel
geweten worden aan mijn geprikkeld
heid tegenover Carmel. Dit kinderach
tige gesprek herinnerde me er van
het begin tot het eind aan dat ik nog
maar kort geleden geprobeerd had Le
wis achter een hek te zetten. Ik voeg
de ei aan toe: 'Bovendien is Timothy
toch geen kind meer. Hoe oud is hij
ook weer? Zeventien? Niet ik, maar
jij toont te weinig begrip, geloof ik.
Kleine kinderen worden groot.'
'Ze mogen dan groot worden, als ze
me maar niet de rug toekeren. Mijn
kleine jongen, het is net of hij giste
ren nog
'Wanneer mag hij komen van zijn va
der?'
'Wanneer hij maar wil. En natuurlijk
staat hij te springen om te gaan.' Ze
vervolgde op wrevelige toon, die mijn
niet gespeeld voorkwam: 'Eigenlijk
kan het mij helemaal niet schelen dat
hij gaat. Als hij maar niet denkt dat
hij dat aan Graham te danken heeft.'
Ik telde tot tien en zei toen vriende
lijk: 'Laat hem dan meteen vertrek
ken, zodat hij het gevoel krijgt dat
hij het aan jou te danken heeft.'
'Dat zou ik natuurlijk kunnen doen,
als ik maar...' Aan haar oogopslag
zag ik dat ze naar woorden zocht,
maar ik wist niet waar ze heen wilde.
Ze friemelde weer met haar hand aan
haar jurk, deze keer echter niet ter
hoogte van haar hart, maar in de
buurt van de diamanten broche, die
ze eens ooit als pleister op de wonde
van Graham had gekregen. Dan ging
ze op geheel andere loon verder: "Als
het erop aankomt Vanessa, weet ik
zeker dat jij gelijk hebt. Ik behoor
hem te laten gaan. Ik moet nu een
maal onder ogen zien dat kleine kin
deren groot worden, en dat je eigen
gevoelens van ondergeschikt belang
zijn. Tenslotte moeten zij hun eigen
leven leven.'
Ik wachtte. Als de voortekenen me
niet bedrogen, moest het nu komen.
'Vanessa?'
'Ja?'
Ze prikte haar vinger aan de broche,
gooide er een woord uit, waarvan ik
nooit gedacht had dat het in het voca
bulaire van een generatiegenote van
mijn moeder voorkwam, bevlekte met
haar bebloede vinger het tafelkleed
en keek me toen aan met een vastbe
raden blik, die niet geheel paste bij
de smekende klank waarmee ze zei:
Ik heb me afgevraagd of jij me niet
zou kunnen helpen.'
'Ik? Hoe dan?'
'Echt. ik ben het helemaal met je
eens en eigenlijk zou het me ook wel
goed uitkomen als Timmy een tijdje
weg was. Ik zou hem werkelijk graag
laten gaan. maar hij is nog zo jong
voor zijn leeftijd. Hij is nog nooit van
huis geweest, behalve een keer naar
een schoolkamp, maar dat is hiermee
niet te vergelijken. Zelf kan ik niet
met hem mee, ik zou tegen een ont
moeting met Graham niet opgewassen
zijnIk wil daarmee niet zeggen
dat ik me niet vrijwillig zou willen
opofferen voor Timmy. Ik heb het
hem voorgesteld, maar hij heeft me
op een nogal lompe manier duidelijk
gemaakt dat hij daar niets van wil
weten. Bovendien, als zij met zijn
tweetjes op willen trekken zit ik al
leen, en ik heb nu eenmaal een hekel
aan het buitenland. Je voelt je er zo
onbehaaglijk en tot overmaat van
ramp spreekt geen mens er Engels, je
kunt je helemaal niet verstaanbaar
maken nee, ik wil niet hebben dat dat
kind alleen naar het buitenland gaat.
Daarom heb ik aan jou gedacht.'
Ik staarde haar aan. 'Nou begrijp ik
je niet, geloof ik.'
'Toch is het heel eenvoudig. Ik wist
dat Lewis en jij van plan waren deze
maand op vakantie te gaan, maar toen
kwam die zakenreis er tussen
Omdat ze Carmel heette kon ze niet
nalaten mij. zelfs nu ze iets van me
nodig had, een hatelijk nieuwsgierige
blik toe te werpen'Ik dacht dat je
je misschien later bij hem zou voe
gen. Als dat het geval is, kunnen
Timmy en jij samen reizen. Alles zou
dan opgelost zijn, nietwaar?'
'Ik kan je nog niet volgen. Als Gra
ham in Wenen zit, begrijp ik niet
'De zaak is dat ik dan het veilige ge
voel zou hebben dat jij een oogje in
het zeil hield. Je weet niet hoeveel
dat voor mij zou betekenen. Ik bedoel
dat ik he.n niet zomaar zonder meer
wil laten gaan, terwijl ik helemaal in
het ongewisse verkeer over zijn doen
en laten, want schrijven zal hij niet;
je weet hoe jongens zijn, maar als ik
wist dat Lewis en jij in de buurt wa
ren ik bedoel Lewis zal zijn weg
nu wel weten te vinden in het buiten
land. en hij zal toch ook wel van de
hele geschiedenis op de hoogte zijn,
vermoed ik?'
Die laatste opmerking kwam er nogal
onzeker uit. De gedachte aan Lewis
vervulde me juist toen met wrevel,
maar ik verdedigde hem automatisch.
'Uiteraard. Maar ik ben bang dat ik
toch niet met Tim mee kanNee,
Carmel, echt niet. Als ik naar Wenen
op vakantie ging zou het niet zoveel
moeite zijn, maar we gaan naar Italië,
en bovendien
'Maar je kunt je toch alvast in Wenen
bij hem voegen. Dat zou veel leuker
zijn; het zou trouwens ook de vakan
tiedagen die je neus zijn voorbijge
gaan, goedmaken.'
Ik staarde haar aan. 'Me in Wenen bij
hem voegen? Maarwat wil je
daarmee zeggen? Dat kan ik toch nau
welijks van Lewis vergen
'Je denkt natuurlijk aan het reisgeld,
schat.' zei Carmel. "Van het ogenblik
af dat ik op het idee kwam Timmy
door jou te laten vergezellen, stond
het voor mij vast dat ik alle onkosten
zou betalen.'
Ik antwoordde enigszins scherp: 'Be
dankt, maar daar kan ik zelf ook wel
voor zorgen.'
(wordt vervolgd)
HILVERSUM I
VARA 7.00 Nws. 7.11 Ochtendg-ymn. 7.20
(S> Spitsuur A'dam. <7.23-7.30 V.d. voor-
pag.). VPRO: 7.34 Deze dag. VARA: 8.00
Nws. 8.11 Dingen v.d. dag. 8.23 (S) Spitsuur
A'dam verv. 9.15 (S) Muz. voor luiste
raars 9.35 Waterst. 9.40 Schoolradio. 9.50
(S) Muz. voor luisteraars - verv. 11.00 Nws.
11.03 IS) Klass. en mod. kamermuz. NOS:
12.00 Den Haag deze week. VPRO: 12.13
VPRO-maandag: luchtig tussen-de-middag-
magaz. 13.00 Nws. 13.11 Vandaag dit, mor-
gen dat. 13.20 (S) VPRO-maandag-muz.
AVRO: 14.4-5 (S) Met het oog op luisteren:
muz.progr. 13.35 Voordracht. 16.00 Nws.
16.03 Radiojournaal. 16.05 Poplepel: kinderen
draaien hun eigen platen. 16.30 <S) Mlkadoo-
toernee: kinderraagazine. 17.55 M«d.
AVRO: 18.00 Nws. 18 11 Radiojournaal.
18.21 iS) Jazz Spectrum. PP: 19.00 Uitz. v.d.
B.P. NOS: 19.10 <S) Harm, en Fanf. In Ne-
derl. en Eur. 19.30 Muzlbas: progr. over het
muz.onderwijs aan de basis. 20.00 Komt U
maar act. progr. met gesprekken, telef. re-
acties en lichte gramm.muz. 21.45 Uitgebr.
rep 22.15 Voor blinden en slechtzienden.
22.25 Bond zonder Naam. NOS: 22.30 Nws.
AVRO: 22.40 Radiojournaal. NOS: 22.50 <S)
Hobbyscoop - popul. progr. over electronica.
23.20 (Si NOS-Jazz - Jazz in aktie. 23.55-
24.00 Nws.
HILVERSUM II
NCRV: 7.00 Nws. 7.02 Het levende woord.
7.08 (S) Preludium: klass. muz. 7.30 Nws.
7.41 (S) Hier en nu. 7.55 Aangestipt: pro
gr. overz. 8.00 Te Deum laudamus. 8.24 Op de
man af: evangel, comm. bij de tijd. 8.30
Nws. 8.38 Gymn. v.d. hutsvr. 8.45 <S) Plein
publ.: maandagmorgen met mensen en muz..
met 10.30 Nws. 11.00 <S) V.d. kleuters. 11.15
fS> Zilver-praat. 11.55 Med. 12.00 (Si De Kl-
lima Hawaitans Show. 12.21 Voor boer en
tuinder. 12.26 Med. t.b.v. land- en tuinb.
12.30 Nws. 12.41 CS) Hier en nu. 12.50 Ml-
Icro: aandacht v.h. Christel, organisatieleven.
13.00 (S) Bandstand. 13.15 (S) Operafragm.
14.05 Schoolradio: 14.30 Laterra magica - ka-
leldoscoop van muzikale vormen ln de loop
v.d. tijd. 15.00 Herv. mlddagdst. 15.30 Nws.
15.33 (S) Studio 6: maarfdagmiddagmagazine
met 16.30 <S) Hier en nu. 16.50 Pleister
plaats: toerisme .en recreatie. 17.20 Over-
heidsvoorl.: Het gebruik v.h. Nederl. onder
Sur. en Ant. 17.30 Nws. 17.32 (S) Hier en
nu.
NCRV: 18.00 (S) NCRV Combo Corner.
18 19 Uitz. van D'66. 18.30 Nws. 18.41 Toe
licht. bij het nws. 18.48 (S) Met uw instem
ming: geestelijke liederen met toelicht. 19.00
Filter: jongerenprogr. 19.30 Literama: kron-
over boeken, schrijvers en toneel. 20 00 Nws.
20.05 Avond so verdenk. 20.15 (S) Utr. Symf.
Ork., Toonkunstkoor Utr. en zangsolisten:
klass. muz. 21.05 Mensen moeten sterven om
dat ze anders te oud worden, hoorspel. 22.30
(S) De komponist v.d. maand. 23.00 Theolog.
etherleergang. 23.35 (S) Sopraan en piano:
mod. liederen. 23.55-24.00 Nws.
HILVERSUM III
KRO: 7 00 Nws. 7.02 (S) Vroeg op. (8.00
Nws.) 9.00 Nws. 9.03 Uit de lucht gegrepen.
(10.00 Nws.) 11.00 Nws.
12.00 Nws. 12.03 (S) Van twaalf tot 1
pauzeprogr. met 13.00 Nws en 13.03 Radi 17,
maar TROS: 14.00 Nws. 14.03 Van twi
tot drie op III. 15.00 Nws. 15.03 Hugo va a
Gelderen Show, incl. de nationale tip-twi
tig. (16.00 en 17.00 Nws.) 11!
NOS: 18.00 Nws. 18.02 Joost mag niet et
AVRO: 19.00 Nws. 19.02 (S) Nederland-n
stop. 20.00 Nws. 20.02 Radiojournaal. 20. SC
Take the S-traln. 21.00 Nws. 21.02 Negen-uu
show. 22.00 Nws. 22.02 (S) Superclean Dr
ammachine. 22.55 Med. 23.00 Nws. 23.02 (S
Vanavond laat. 24.00 Nws. 0.02 Radiojou
naai. 0.05 Droom-top-tlen. 0.55 Nws. 1. I|
Muz. met Meta. 2.00 Continu de nacht doo
5.00-7.00 Voor dag en dauw de mist in.
BELGIE 324 m NED.
12.00 Nws. med. en SOS-ber. 12.08 Landli ej
kron. 12.15 Lichte muz. 12.50 Buitenl. pers )te
verz. 13.00 Nws. act., weerber. en schoui
burgprogr.'s. Aansl.: Lichte muz. 14.00 Nw 1 1
14.03 Schoolradio. (15.00-15.03 Nws).
Nws en beursber. 16.10 Amusem.muz.
Nws en med. 17.10 Lichte ork.muz. 17.1
Weegschaal.
18.00 Nws. 18.05 V.d. soldaten. 18.28 Pas.'Ie
desportber. 18 EO Protest, uitz. 18.45 Spor nt
magazine. 18.55 Ta°'—"rvl"'- ,0
muz. 19.00 Nws, aot.1
muz. 19.40 Keurig Engels. 19.45 Openlig
kunstbezit. 20.00 Gevar. progT. met 20.30 I n
terair progr. 21.00 Nws. 21.05 Licht pro*
22.00 Nws en loterijuitsl. 22.15 Lichte mu en
23.00 Nws. 23 05 Lichte muz. 23.40-23.
Nws.
TV vandaag
NEDERLAND I
NOS NOT
10.45-12.00 Schooltelevisie
NOS
18.45 Ti-ta-tovenaar
18.55 Journaal
AVRO
19.05 Toppop
19.30 't Ziekenhuis
NOS
20.00 Journaal
AVRO
20.21 Alexander de Tweede
(2)
21.35 M.A.S.H.: de Ijzer
vreter - satyrische
comedyserie
22.00 Televizier Magazine
NOS
22.50 Journaal
TELEAC
22.55 Dammdn
NEDERLAND II
NOS
18.45 T-ta-tovenaar
18.55 Journaal
NCRV
19.05 In de soete suiker-
bol
19.10 Vis
19.30 Follyfoot
NOS
20.00 Journaal
NCRV
20.21 Boerin in Frankrijk
(1)
21.20 Hier en Nu
22.00 De Avonturier:
Bradley slaat toe
22.25 Koorzang: geeste
lijke liederen
NOS
22.35 Journaal
DUITSLAND II
17.00 Journaal en akt. 17.10 Kara
Nemsi. 17.45 Akt. en muz.
18.25 Tekenfilm. 19.00 Journaal en
19.30 Alles Gute. 20.15 Inf. progr. 21.00 Jour
naal. 21.15 Der alte Mann und das Kind.
22.45 Journaal en akt.
DUITSLAND III NDR
18.00 Sesamstrasse (108). 18.30 Zum Lemen
1st es nicht zu spat (3). 19.00 Vom richtigen
Essen (3). 19.30 Am See der Haubentaucher.
20 00 Journaal en weerber. 20.15 Berliner
Werkstatt: 20.15 Theater muss leuchten. 21.1
Llteratur und Film: vier films.
BELGIE FRANS
14.00. 14 30 en 15.00 Schooltelevisie.
18.05 Journaal. 18.10 Kinderprogr. 18 5 oo
V.d. vrouw. 19.00 Interview. 19.30 Spor'.
19.45 Journaal 20.15 Elisabeth R. 21.45 Mui le
progr. 2240 Journaal.
Wim Zaal, De Nederlandse fascisten.
Uitg. Wetenschappelijke Uitgeverij
B.V., ingenaaid 228 pagina's
22,50.
Wim Zaal heeft een fijne neus voor
het bizarre, het buitennissige; of dat
nu in de literatuur is (hij schreef
eerder 'Nooit van gehoord' over eens
beroemde maar nu vergeten boeken
of figuren uit de Nederlandse litera
tuur) of in de cultuurgeschiedenis.
'Vloekjes bij de thee' een amusant
anecdotisch boek over de negentien
de eeuw.
Het is- duidelijk: iemand met een der
gelijke belangstelling heeft de neiging
tot afstand nemen; zal zich niet licht
opwinden, ook niet als het om ernsti
ge zaken gaat Het fascisme is stellig
een ernstige zaak. Vooral wij, met on
ze wijsheid achteraf, kunnen er over
meepraten.
Is het nu Wim Zaal kwalijk te nemen
dat hij op een wat lacherige en ginne-
gapperige toon over de randverschijn
selen van het Nederlandse fascisme
schrijft? Of doet Zaal dat eigenlijk
wel? Is hij in feite niet bloedserieus
(immers: hij heeft de jaren dertig
lid
niet bewust meegemaakt, maar na d .d<
oorlog nog wel actief met de nabloede
van het fascisme meegedaan) en zijnle
de feiten zelf, hoe ook gepresenteerd e'
lachwekkend?
Het doet er niet zoveel toe, maar la
ten we het maar op het laatste hou
den. Geen van die groepjes geei
van die aartsindividualisten heeft op
zichzélf ookt iets betekend en d(
geschiedenis heeft echt niet de ademr;'
ingehouden toen zij actief waren
Maar dat laatste is natuurlijk geei
reden om geen historische studie ovei101
die verschijnselen te schrijven en op'!"
de markt te brengen. j®
Wim Zaals boek is amusant en als il-
lustratie van de randverschijnselen1
rondom de hoofdstroom van d« P
Nederlandse NSB historisch waardeen
vol. Vervelend is hoogstens dat dit
boek over een randverschijnsel er nor
eens aan herinnert dat het boek ovei
de hoofdstroom nog steeds niel
geschreven is. Maar dat aan Wim Zaal Sc
te verwijten is onzin.
Een waarschuwing tot slot: lezers die 5tl
het pocketboek 'De Hersteller' van e
Wim Zaal (een uitgave van Ambo uit
1966) in de boekenkast hebben staan,
hoeven na het lezen van deze aankon
diging niet direct naar de boekhandel
te snellen. Het gaat in feite om het
zelfde boek. De verschillen zijn alleen
van belang voor lezers die feiten met
een vergrootglas te lijf gaan.
J.K.
di
