Vogelsterfte duurt voort zolang de singels thermisch worden vervuild DATSUN SLF belangrijkste producent van (dodelijk) warm koelwater Taptoe en optocht HORLOGES v. d. WATER +opvallers+meevallers+aanvallers+tegenvallers+uitvallers+ Onderhoudsdienst voor vier woning bouwverenigingen %SV# Circus in Vespohal te Nieuw Vennep DS'70 niet met PAK in zee Apothekersdiensten Procédé van Warhol gaat een beetje vervelen I PROWfKWiAiRTET VRIJDAG 5 QiKfTOBER 1973 SHAD EN (REGIO L3 door W. A. VAN KRIEKEN LEIDEN Ook deze zomer zijn er weer honderden watervogels met verlammingsverschijnselen in liet asiel van de Vogelwacht Rijn land (2e Binneiivestgraclit) gebracht. Een redelijk groot deel hiervan heeft het leven kunnen behouden, dank zij de hulp van een „roep volijverige jeugdleden, die behulpzaam waren met het laten zwemmen in koud water, met voeren en met medicijnen toedienen. Maar minstens 150 vogels, voornamelijk eenden, zijn tot nu toe als slachtoffer gevallen van de veroorzaker van de ziekte: de ther mische vervuiling, dat is de vervuiling door het lozen van veel te warm koelwater. En als geen afdoende maatregelen ge troffen worden, zoals bv. het toepas sen van luchtkoeling, dan zullen nog maandenlang talrijke vogels sterven. Want de ziekte gaat door tot de tem peratuur van de singels, waarin koel water geloosd wordt (nu dagelijks tussen de 25 en 30 graden Celsuus), daalt tot onder de 12,8 graden C. De gevolgen van de thermetische ver vuiling blijken in het westen van ons land veel en veel ernstiger te zijn dan de electriciteitsbedrijven ons willen doen geloven. Behalve voor de zuur stofverarming van het oppervlaktewa ter zorgt het koelwater ook voor om standigheden, waarin een soort gif ontstaat, dat de oorzaak is van de gro te vogelsterfte. Bacterie Boven de 20 graden C. ontstaat op on diepe plaatsen (door slechte schoeiin gen zoals bijv. bij de melkfabriek aan de Rijnsburgersingel en bij het beeld tegenover de molen De Valk, en bij smerige gedeelten, zoals voor de kof- fietent bij de Valkbrug) alg en daarin ontwikkelt zich een bacterie, de zoge naamde Clostridium Botulium, die al leen in zuurstofarm water kan leven. Deze bacterie vormt een toxine, een vergif, dat bij opname door de bek, dus door eten of drinken, verlam mingsverschijnselen geeft. Als eerste ziekteverschijnsle treedt een verminderd vliegvermogen op; bij het verder gaan van de ziekte kunnen de vogels helemaal niet meer vliegen. In de regel bemerkt men de ziekte het eerst aan loopstoornissen. Later gaan de dieren in elkaar gezakt ën met hangende vleugels zitten. De vo gels zijn dan gemakkelijk te vangen en kunnen meestal ook geen geluid meer voortbrengen. Er treedt ook een verlamming van de halsspieren op en door Let verdwij nen van de ooglidreflex ontstaat vaak een oogvliesontsteking. lm het eindsta dium van de ziekte ontwikkelen zich ernstige ademhalingsstoornissen, waarbij de dieren met krampachtige bewegingen en open snavel proberen voldoende lucht binnen te krijgen. Botulisme In Europa zijn pas in de laatste jaren enkele vrij ernstige gevallen van bo tulisme bij watervogels vastgesteld, nl. in Zweden, Denemarken en Enge land. In ons land was massale sterfte door botulisme alleen bekend bij farmnertsen, terwijl bij paarden en runderen slechts enkele ziektegevallen zijn waargenomen. Bij watervogels is volgens de verderop gene ide dr. Haagsma een enkele keer een ver dacht ziektegeval gesignaleerd, zonder dat de diagnose in het laboratorium kon worden bevestigd. In deze toestand kwam verandering, toen in de zomer van 1970 op ver schillende plaatsen in Nederland, (ook in Leiden, Voorschoten en War mond) grote aantallen watervogels met dezelfde ziekteverschijnselen ble ken te sterven. De toen net opgerich te Vogelwacht Rijnland kreeg meteen een zware taak, zoals blijkt uit ver schillende artikelen daarover in de Leidse kranten. Nader onderzoek leer de dat er sprake was van botulisme, veroorzaakt door de opname van het voor de mens ongevaarlijke toxine. Dit eerste massale optreden van botu lisme bij watervogels in ons land was aanleiding een verder onderzoek in te stellen, temeer omdat hier problemen, verband houdende met de milieuver ontreiniging en de volksgezondheid aan het licht kwamen. In 'De Meerkoet', orgaan van de vogelwacht Rijn land, schreef de heer A. van Krieken, actief strijder tegen de vogelsterfte in en rond Leiden, in een artikel onder de titel 'Vogelsterfte, gesel van deze tijd'. Met zijn toestemming publice ren wij dat vandaag in deze krant. Proefschrift Dit onderzoek werd gestimuleerd door het nog ernstiger optreden van botu lisme in 1971 (zie wat Leiden en om streken betreft ook weer de Leidse kranten) en dit leidde tot een proef schrift, waaraan ook de secretaris en enkele jeugdleden van de Vogelwacht Rijnland meewerkten. Op dit preof- schrift promoveerde de heer J. Haags- ma in juni van dit jar cum laude tot doctor in de diergeneeskunde. In dit ruim 200 pagina's tellende boek schreef hij: 'Naar pas achteraf duidelijk is gewor den aan de hand van gegevens, ver strekt door de Vogelwacht Rijnland, is in het gebied. Leiden-Voorschoten in augustus 1970 een verhoogde sterf te voorgekomen bij watervogels, voor al bij eenden. Het ziektebeeld kwam overeen met botulismus. Over de win ter 1970-1971 zijn geen gegevens be kend geworden, maar in juli, augus tus en september 1971 stierven hier honderden watervogels met dezelfde ziekteverschijnselen. Bij eenden, die in een naburig laboratorium werden onderzocht, werd als ziekte-oorzaak een E. coli-infectie vastgesteld. Er werd echter geen deugdelijk onder zoek op botulismus ondernomen. W. A. van Krieken in het vogelasiel: soms kan er nog wat gered worden SLF En verder: 'In januari 1972 stierven nog steeds wilde eenden met hetzelfde ziektebeeld; nu werden voor het eerst 2 wilde eenden bij het Instituut on derzocht, waarbij de diagnose botulis mus kon worden gesteld. Analyse van de situatie leerde dat ook in deze om geving sprake is van een thermische waterverontreiniging, met de Stedelij ke Lichtfabriek (SLF) als belangrijk ste producent van warm koelwater. In augustus 1970 werden hier watertem peraturen van 35 graden C gemeten. De botulismusgevallen in jauari 1972 zijn met dit gegeven ook verklaarbaar geworden. In de zomer van 1972 zijn in dit ge bied opnieuw tientallen gevallen van botulismus opgetreden. Eind oktober begin november werd nog botulismus vastgesteld bij 2 zwanen en in decem ber bij een muskuseend'. En tenslotte: 'Recente gegevens, be treffende het koelcircuit van de SLF. wijzen er tenslotte op dat er een ver band kan zijn geweest tussen de botu lismusgevallen in Warmond en de ziektehaard in Leiden-Voorschoten'. Het is dringend te hopen, dat dit zeer beknopte en dus onvolledige artikel aanleiding mag zijn tot vele vragen, ook van de zijde van de gemeente raad, vooral in verband met de ko mende omzetting van de Lichtfabriek in een streekbedrijf. En ligt hier ook niet duidelijk een taak voor de rijkso verheid? k Als het bestuur van de Drïe-October- vereeniging, mede naar aanleiding van ie suggestie van de wijkvereniging Actief om het féést naar de binnen stad terug te brengen, zich nog eens gaat beraden over de vraag in hoever re aan die wens kakn worde ntegemoet- gekomen, moet het beslist de vraag niet uit de weg gaan, of het zowel met de taptoe als met de optocht langzamerhand niet anders moet. We willen er niet veel over zeggen, maar de taptoe wordt met het jaar wanordelijker. Het hoeft van ons geen militaire vertoning te worden, maar het moet de deelnemers wel duidelijk zijn dat de duizenden langs de weg er toch wel enig kijkgenot aan willen be- jleven. Wie in de taptoe wil meelopen, ;moet daar een serieuze bedoeling mee hebben. De groepen die nog een beet je in de maat lopen, zijn op één hand te tellen. Het eeuwfeest van volgend jaar is een geschikte aanleiding om de deelnemers de regels voor de taptoe nog eens onder de aandacht te bren gen. Over de optocht kunnen wij evenmin I enthousiast zijn. Toen de kop de hoek St. Jorissteeg-Levendaal was gepas seerd, heeft de zaak meer dan een kwartier stilgestaan. Zo'n optocht wordt daardoor volkomen gedesorga niseerd. De ruiters komen van hun paarden, deelnemers gaan door elkaar lopen, het publiek gaat oversteken, kortom de hele boel zakt in elkaar. Wat de oorzaak van zo'n oponthoud is, is niet altijd duidelijk. Vaak is het een show van een der deelnemende korpsen. Wij vinden dat een straats how, hoe aantrekkelijk op zichzelf ook, niet in de optocht past. De prijs daarvoor is te hoog. Een optocht hoort in langzaam tempo onbelem merd voorbij te trekken. Dat er ope ningen zijn om een korps de gelegen heid te geven wat figuren te maken, is niet bezwaarlijk, maar dat moet niet zo uitlopen dat het een zelfstandig on derdeel gaat worden waardoor het ge héél wordt ontwricht. De beste Wereldmerken hebben wij voor U. Seiko, Eterna, Certina, Prisma, Junglians, Citizen, AWE-Ancre. Voor 39,50 heeft u bij ons al een echt 17 st. Anker uurwerk, schokvrij en waterwerend. Een gouden 17 st. Anker dames horloge voor slechts 79,50. Eigen atelier, dus le klas vak-service. UW HORLOGER Haarlemmerstraat 181 LEIDEN De woningbouwverenigin gen Ons Doel, de Tuinstadwijk, de Goede Woning en de Protestants-- Christelijke Woningbouwvereniging, die samen ongeveer vierduizend wo ningen in beheer hebben, onderzoe ken de mogelijkheid om tot een geza menlijke onderhoudsdienst te komen. Een verzoek van de gemeente aan de Leidse federatie van woningbouwvere nigingen heeft tot dit onderzoek ge leid. Aanvankelijk toonden ook Ons Belang en de Eendracht belangstel ling, maar die zijn inmiddels afge schrikt door <le kosten. Ook de Ge meentelijke Woningstichting zou graag in het gemeenschappelijk on derhoud participeren, maar de wo ningbouwverenigingen blijken daar-, voor nogal huiverig te zijn. (ADVERTENTIE) WTo Officieel Datsun dealer voor Leiden e.o. Herengracht 79, tel. 33861-20987 Roelofarendsveeii e.o. Alkemadelaan 1, tel. 01713-2866 NIEUW VENNEP Op 30 oktober zal in de Vespohal een opname plaats vinden van het circusprogramma Pis te van de KRO. Drie weken later zal het worden uitgezonden. Piste viert zijn vijftiende verjaardag. Het is nog steeds een programma dat door de kijkers hoog wordt gewaardeerd. De kijkdichtheid is vrij hoog. Sinds kort worden pistes gebruikt met een doorsnee van negen meter. Dat is de reden dat de opnamen niet meer in Treslong te Hillegom plaats vinden. Vroeger was Treslong 'vaste stek' van Piste. Nu zoekt de KRO naar enkele hallen waar men regelma tig opnamen kan maken. Gedacht is nog aan de Groenoordhal te Leiden, maar die vindt men bij de KRO te grot. 'Een circusprogramma vraagt om een intieme sfeer en dat kan in de Groenoordhal niet', aldus een KRO- woordvoerder. De KRO biedt de Nieuw Vennepers een avond voor een programma. Eerst kan men van een voorprogramma genieten met onder meer het Lowland-trio. Daarna begint de circusvoorstelling die ook in Bel gië en Zwitserland wordt uitgezonden. Bananeboom DëKoudekerkse bloemist A. van der Meijdën heeft in een van zijn kassen iets heel bijzonders tot stand laten komen. Sinds kort staat er namelijk een bananeboom in bloei, en, nog wel van een zeer bijzonder soort. De heer Van der Meijdën snorde anderhalf jaar geleden -een stekje op van een z.g. Muzananüm, een dw:rgbanaan- soort. Hij ging het stekje poten, en zag daarna een hele tijd niets, totdat het ding een tijdje geleden begon door te komen. Thans is de boom tweeëneenhalve meter hoog, en dat is waarschijnlijk wel de top. De gebrui kelijke bananen die wij in de winkel kopen, groeien doorgaans aan bomen van vier meter hoog. Maar deze vruchten zijn dan ook getuige de naam wat kleiner. Van der Meijden is niettemin best trots dat zijn boom al een fraaie kam zij nog grasgroene bananen heeft voortgebracht. Hij nodigt daar om iedere belangstellende uit om eens een kijkje te komen nemen naar zijn nieuwe aanwinst, die overigens voor ons land een zeldzaamheid bete kent. Dit bevestigde men hem trou wens ook bij de Leidse Hortus Bota nicus. Niettemin kan iedereen wel eens zo'n experimentje uithalen, mits men maar kans ziet zo'n stekje (en dat is minder gemakkelijk) te be machtigen. Is men eenmaal zo ver, dan doet warmte de rest. Van der Meijden heeft zijn stekje 's winters op ongeveer 17 graden gehouden en 's zo mers zelfs van 30 tot 40 graden. Meer hoefde hij niet te doen. Frank en Eva De directie van het L.iJse Trianon- theater heeft haar verwoede pogingen om door middel van veel bloot-foto's in de etalage het publiek massaal bin nen te krijgen, nogal duur moeten be talen. Tijdens het Drie Octoberfeest heeft een onbekende namelijk een baksteen door de etalageruit gewor pen, met daar omheen gewikkeld een briefje, waarin wordt medegedeeld dat het allemaal maar veel viezigheid is en slechte films zijn, wat in Tria non worden vertoont. Het merkwaar dige poststuk besloot met een scheld woord, inmiddels vaste prik bij dit Huizen, doorlopende tuin. Rij rozen, rij tulpen, rij Afrikaantjes, kleuren Ook een gazon, een den in het mid den. Merels kijken wormen uit de grond. Stukje boomgaard, oud. Een wit en een zwart schaap. Spreeuwen. Stank, achter de boomgaard de industrie, mensen leven hiervan. Oude peppels. Achter de peppels een landje, hier greep de smeerwortel de kans, bloempjes nu paars, in twee kleuren, licht- en donker-. In de peppels een koolmees. Voor de peppels de sloot, helder. Waar zijn de kikkers? Torenflat. De rand van het gazon is geel. Het gras mag hier noet verder, er wordt netjes voor gezorgd. Een kauw vliegt op. er valt hier niets te halen'. Doodeng Dwergbananeboom in Koudekerk. soort acties, die ook al tegen sexboe- tieks in Leiden werden ondernomen. Hoe het ook zij, vlees hoort en voor lopig bij Trianon eventjes niet bij, omdat men zich genoodzaakt heeft ge zien het anders zo begeerde etalage materiaal met grote planken te bedek ken. Overigens is het bijna zeker dat de steengooier het had gemunt op de gewaagde foto's van Hugo Metsers en Willeke van Ammelrooy, die geduren de enige weken de rol van Frank en Eva in de gelijknamige Nederlandse (en matige) film vertolkten. En in dit licht bezien had de onbekende stille zijn surprise beter kunnen be waren, want juist op de dag dat hij de steen wierp, waren Frank en Eva op weg naar een andere bioscoop. Het kleine milieu In het orgaan van de Vogelwacht Rijnland, 'De Meerkoet', doet de heer H ten Baensel een somber relaas over hoe hij het verval van de natuur in een klein stukje Leiden (omgeving Begeerd etalagemateriaal nu bedekt. (Zie Frank en Eva). Kanaalweg) heeft ondergaan. Onder de titel 'Het kleine milieu' schrijft hij het volgende: 'De Kanaalweg in Leiden, 8 uur in de morgen. Weinig fietsen, veel auto's. Na de bocht vanaf de 1-Ioge Rijndijk zet de bestuurder de voet op het gas pedaal. In veel auto's één persoon. Scholieren op brommers rijden gard, hebben nog 10 minuten, kennen een lawaai, met of zonder helm. Het gras wordt nu vaak gemaaid, man op machine. Geen bloemen in het gras. Om de boompjes een vierkant grond bloot, afgemaaide grasjes, geen humus. Tussen de oude iepen is nog niet gemaaid, een jonge Bereklauw naast het asfalt, één blad gebroken en geel, verderop een tweede Bereklauw. Na het maaien blijven stompen over. gekneusd. Werkman met dienstpet op fiets. Grashark, man is in zijn domein. Spreeuwen op het grasveld; bij de tweede kruising stukgereden spreeuw, bruin: geboren mei 1973, gedood mei 1973. Natuurwet? Bij het tennispark parkeerstrook, ach ter een boom twee plastic bakjes, wit, met etensresten, soort bruine saus, sa té, haché? In de sloot gele pannen, emaille, stuk fiets of brommer, stuk ken plank, jeneverfles, groen, niet ka pot. In de elzen een Putter, woont hier, soms zijn er meer. Nes? Zingt. De molen is geblindeerd. In de kap wonen nu mussen. Denneboompjes in het tuintje niet gezond, vliet wel ge zond. Flats. Tegen de ramen een enkele af fiche: De Sitterlaan geen ringbaan. Rode ring op affiche. Ander affiche te hoog. Jonge vrouw start auto, laat motor draaien, gaat alléén weg, ou ders kijken vanachter het raam. Vier hoog, geen balkon. Bij de fabriek warm water in de sloot, gras bruin. Pony naast fabriek spijp. Ln de sloot ook plastic, bonnelt witachtig, groot stuk, waarvandaan? De slootrand is steil, man met zeis, korte slagen, het oude handwerk. Wil genbosje. Bord: verboden vuil te stor ten. Onder het bord een volle vuilnis zak, open.scheefgezakt, blikje er uitge rold. Hier ook Fluitekruid, inseeten, 26 maart hier de eerste Tjiftjaf, 28 maart tweede Tjiftjaf, de ander, ver huisd naar de overkant, antwoordt. Gehoord in de studentensociëteit Mi nerva. Een ouderejaars tegen een groepje kennismakers. 'Als ik jullie ooit eens betrap op een activiteit dië tegen elke fatsoens- of democratische norm ingaat, zoals een bezetting van een universiteitsgebouw, dan zal dip dag jullie nog lang heugen, want ik gooi jullie er eigenhandig uit'. De be trokken persoon heeft dat overigens al een keer gedaan, dus men is ge waarschuwd. Overigens doodeng, zoi ets. LEIDEN De afdeling Leiden van DS'70 heeft besloten niet in te gaan op de uitnodiging van het PAK (Pro gressief Akkoord) om besprekingen te openen met als doel het sluiten van de coalitie-overenkomst met het oog op de raadsverkiezingen in 1974. Het door deze partijen beoogde program college acht DS '70 minder gewenst dan een afspiegelingscollege. Uitsluiting van een deel van dc volks vertegenwoordiging in het dagelijks bestuur van de gemeente wordt dooi de partij afgewezen; men acht 'de in vroeger jaren moeizaam bevochten vertegenwoordiging van alle partijen in het dagelijks bestuur' een groot goed en betreurt het, 'dat de PAK- partijen opnieuw het ouderwetse uits luitingsstandpunt zijn gaan innemen'. Coalitie-afspraken vér de verkiezin gen zouden volgens DS-'70 de kiezer beroven van de invloed die hij door zijn stem kan uitoefenen. DS '70 zal daarom geheel zelfstandig de verkiezingen ingaan. Daarna is de partij bereid om, op basis van de ver kiezingsuitslag, aan een eventueel overleg met andere democratische partijen deel te nemen, dat dan wat haar betreft het best kan uitmonden in een afspiegelingscollege. Dit colle ge zou dan een globaal programma moeten opstellen, waarover in de raad kan worden gediscussieerd. LEÏDEN 2 oktober, Geslaagd; Doet ex kunstgeschiedenis Mevr W E Fabi- us Labouchere (Amsterdam). Films in Leiden TRIANON Uit de stal van Andy Warhol en Paul Morrisey zijn (onder andere via 'Flesh' en 'Trash'al heel wat vreemde figuren op ons losgelaten. In-de- goot-liggers zijn het allemaal, uit de boot gevallenen of op het narrenschip varenden, of het nu mannelijke prostituees zijn, die het brood moeten ver dienen voor vrouw en kind, im potente druggebruikers of nymfomane wijfjes. Die eerste warhol-Morrisey-films brachten nogal een schok teweeg, omdat de sex in al zijn varianten aller minst werd gespaard, maar sindsdien zijn we wel zo aan het een en ander gewend ge raakt. En wat ze allemaal had den, die karakters, dat was een sterke tegenwoordigheid een na tuurlijkheid, ook een soort dier lijke argeloosheid ondanks hun listen en lagen, die vaak verte derde. Zonder Joe Dallesandro met het lintje in het haar kan het twee tal blijkbaar geen weg uit, hij speelt ook in 'Heat' de manne lijke hoofdrol. Een derderangs televisiester is hij, uitermate passief, die zich door iedereen laat begeren en gebruikem Het is hem wel om gunsten en ga ven te doen, maar erg hard holt hij daar ook weer niet achter aan, de vette eigenaresse van het louche Hollywoodhotel waar hij verblijft kan hem ook krij gen voor kost, inwoning en massage. ln het kolossale huis van een snel verouderende Hollywood- ster, die hem ook al gaarne ziet, voelt hij zich wel op zijn gemak, maar alras gooit de dochter, een halve lesbienne met een onecht kind, roet in het eten. Hij trekt maar weer eens verder, alleen beroerd aan de oppervlakte van zijn huid. Van alle films die door het duo gemaakt zijn, heeft 'Heat' verre weg het duidelijkste, het meest scherp omlijnde verhaal. De as sociatie met 'Sunset Boulevard' dringt zich op, maar het gaat hier niet om een re-make, het is een karikatuur, niet zozeer van het leven in Hollywood als wel van de oude, Hollywoodse films. Sylvia Miles als de uitzakkende sexbom gebruikt alle cliché's die er ooit op de geluidsband zijn uitgesproken. Bewust, moet men aannemen, om de farce aan te dikken, maar men kan zich niet aan de indruk onttrek ken dat fiks werd gepoogd het mes aan twee kanten te doen snijden: niet alleen Warhol- fans, ook ouder publiek is van harte welkom in het theater. Willen zij de mosterd voor zoe te koek eten? Wel, de kassa rin kelt er niet minder om. De figuren om het stel hoofd rol-spelers heen (Pat Ast, An drea Feldman) zijn soms tref fend echt in hun verloedering, maar langzamerhand gaat het procédé een beetje vervelen. We hebben nu al het afval wel zo langzamerhand gehad. Joe Dallesandro in 'Heat' - Tria non. Elders CAMERA vertoont deze week de avondvullende en indruk wekkende verfilming van El Cid, met Charlton Heston en Sofia Loren in de hoofdrollen. Altijd weer een bezoek waard. STUDIO prolongeert de gave, maar niet al te sterke Neder landse film 'Angela' van Nicolai van der Heyden; fraaie beelden en een schitterende entourage, maar een op den duur wat ver velend wordende liefdesrelatie tussen twee jonge mensen in een hypocriete omgeving. LIDO heeft weer eens een oude James Bond-film (hoewel aangekon digd als nieuw) uit de ijskast gehaald: 'On her majesty^ se cret service', bombastisch ge weld van een alleskunner. LUXOR probeert het met een weinigzeggend sexfilmpje ('Raad eens wie er vannacht naast me slaapt?') en REX ten slotte wijkt sinds tijden eens van dat stramien af met 'Het zwaard van de gele tijger', dat wel scherp is maar voor weinig boeiends borg staat.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1973 | | pagina 3