Omstreden
ondergang
van de
Lusitania
in 1915
Winterse
Warmte op z'n
Afghaans.
5605/= 2 CV
Lampe
O
6015/ Dyane
7225/ Ami-8
8175/ Ami
9720/ GS
15385/= DS
Deze Citroëns kent u.
En dit zijn de nieuwe prijzen.
NOTICE!
Torpedeerden de Duitsers onschuldige
passagiersboot of zwaarbewapend oorlogsschip
TROUW/KWARTET VRIJDAG 5 OKTOBER 1973
OCEAN TRAVEL.
door Bert van der Ent
Zes dagen na vertrek uit New
York bereikte de Lusitania bij
rustige zee de Ierse kust. De 1959
passagiers zijn blij dat de over
tocht zo gunstig verloopt. In Euro
pa heerst oorlog, maar daarvan
hebben de passagiers van de
grootste oceaanreus ter wereld
(32.000 ton) weinig gemerkt. Zij
weten ook niet dat in het gebied,
dat ze passeren, de afgelopen da
gen twaalf schepen door Duitse
onderzeeërs zijn getorpedeerd.
James Brook, een Amerikaans zaken
man, ziet als eerste het onheil komen.
Op zijn dagelijkse wandeling over het
dek valt hem een witte streep op. 'Ik
stond zo hoog dat ik de omtrekken
van het ding kon zien. Het was onge
veer vier meter lang en lag ongeveer
een meter diep in het water'.
'Het ding', een Duitse torpedo, treft
de nceaanreus aai stuurboordzijde,
dicht bij de brug. Kapitein-luitenant
Schwieger, commandant van de Duitse
onderzeeër U-20, slaat het gebeuren
d >or de periscoop gade .'Er volgde
ven bui'engewoon krachtige explosie',
schrijft hij in zijn oorlogsdagboek,
'gevolgd door een tweede. (Ketel, ko
len of kruit)? Het cthip stopt direct
en maakt zeer snol grote slagzij.Op
het schip ontstaat grote verwarring.
Veel reddingsboten komen scheef in
het water terecht en lopen direct
vol.
Even laat Schwieger zijn eerste offi
cier door de periscoop kijken en die
herkent: 'Mijn hemel, dat is de Lusi
tania'.
Vier minuten na de explosie is het
voorschip van de Lusitania al onder
water. Achttien minuten na de vol
treffer zinkt het schip. Aan het eind
van die dag zijn "3n de 1950 passa
giers 761 levend opgepikt.
Het drama veroorzaakt diepe veront
waardiging in de wereld. De Ameri-
TRAVELLERS intending to!
embtrk on the Atlantic voyage]
are reminded that a state of
war exisU between Germany]
jand her allies and GreatBntianj
and her allies; that the zone of
war includes the waters adja-'
cent to the British Isles?that,'
in accordance with formul no-1
tice given by the Imperial Ger-
[man Government, vessels fly
ing the flag of Great Britian, or,
of any of her allies, are liable to|
^destruction in those waters and
that travellers sailing in the]
jwar zone on ships cf Great
Britian cr her allies do so u(
their own risk.
NPBMl GERMAN EMBASSY,
I» r. Al'HIf. 1JM3.
Deze waarschuwing verscheen in
een Amerikaans blad, kort voor
dat de Lusitiana ten onder ging.
knanse en Engelse pers windt zich op
over deze 'brutale moord op zee',
waarbij wat de zaak voor de Duit
sers bijzonder ernstig maakt ook
124 Amerikanen omkwamen.
Ook de neutrale landen zijn onder de
indruk. Een Deense krant schrijft:
Als de Duitsers het in de toekomst
wagen over hun cultuur te spreken,
dan zal het antwoord luiden die
bestaat niet meer; die heeft op 7 mei
1915 zelfmoord begaan'.
Van Duitse zijde wordt het torpede
ren van de Lusitania als een legale
oorlogshandeling gezien, gerechtvaar
digd alleen al door het feit. dat het
schip zich ophield in dc zóne, die
door de Duitse admiraliteit tot oor
logsgebied was verklaard.
De Duitsers hadden bovendien inlich
tingen dat de Engelsen het snelle
schip gebruikten om oorlogsmateriaal
te vervoeren. De Duitse ambassade in
Washington had getracht waarschu
wende advertenties in de Amerikaan
se kranten te krijgen. Op een wenk
Een drama, dat de wereld destijds
evenzeer schokte als later het bom
bardement op Hiroshima en Dresden
of de slachting in My Lai, voltrok
zich in 1915 voor de Ierse kust. Op
7 mei van dat jaar bracht een Duit
se onderzeeër het uit New Vork ko
mende Engelse passagiersschip Lusi
tania tot zinken. Van de 195$ passa
giers verloren 1198 mensen'het le
ven, onder wie 124 Amerikanen. Het
werd voor Amerika een van de rede
nen om zich aan dc zijde van Enge
land in de oorlog tegen Duitsland te
begeven.
De ondergang van de Lusitania is
sinds lang een omstreden zaak. Duit
se historici zien het als een recht
matige oorlogshandeling; de Engel
sen en de Amerikanen als een oor
logsmisdaad.
De Duitse admiraliteit rechtvaardig
de de daad met de door niemand ge
loofde bewering dat de Lusitania
een oorlogsschip was: het had ge
schut aan boord en vervoerde muni
tie naar Engeland. De Engelsen ont
kenden heftig: het schip was abso
luut onbewapend en vervoerde geen
oorlogsmateriaal.
De legende van het torpederen van
een onschuldig passagiersschip leeft
voort in de geschiedschrijving. Maar
het schijnt dat dit beeld toch enige
correctie behoeft. Volgens de Engel
se schrijver Colin Simpson was dc
Lusitania inderdaad een zwaar bewa
pend oorlogsschip en vervoerde het
grote hoeveelheden munitie En de
Engelse journalist Nicholas Tomalin
beweert dat de ondergang van de
Lusitania bewust is gewild door
Winston Churchill, destijds minister
van marine, met het doel Amerika
te betrekken bij de oorlog tegen
Duitsland.
de Engelsen al enige tijd bang vo|
waren geweest: de Duitse admiralty
ging over tot de duikbootoorlog teg
Engeland. In februari 1915 verklaar
de Duitse regering alle wateren roi
Engeland tot oorlogsgebied, waari
elk vijandelijk schip zonder waarschf
wing de grond in zou worden
boord.
'Moord'
van de Amerikaanse regering namen
de meeste kranten de advertentie niet
op. In sommige verscheen zij pas op
de dag van afvaart.
De advertentie luidde: Waarschu
wing. Reizigers die de Atlantische
Oceaan willen oversteken, worden er
aan herinnerd dat Duitsland en Enge
land met elkaar in oorlog zijn. dat
het oorlogsgebied ook de wateren
rond Engeland omvat; dat in overeen
stemming met openbare aankondigin
gen van de Duitse regering schepen
onder Engelse vlag in deze wateren
zijn blootgesteld aan vernietiging en
dat reizigers die dit gebied op Britse
schepen doorkruisen dat doen op ei
gen risico'.
Na het t iroederen van net schip ont
stond een langdurige uitwisseling van
n >t:t's tussen Washington en Berlijn.
Zoals te verwachten viel hielden bei
de partijen aan hun standpunt vast.
In het voorjaar van 1917 koos Ameri
ka de zijde van Engeland in de oorlog
tegen Duitsland.
als hulpkruiser van de Engelse mari
ne munitie te transporteren. Hij ont
dekte het bewijs, waarnaar de Duit
sers al sinds 1915 zoeken, namelijk
dat de Lusitania geen onschuldig pas
sagiersschip was, maar een goed geca
moufleerd, zwaar bewapend oorlogs
schip.
Volgens Simpson had de Britse admi
raliteit al bij de bouw in 1907 bevo
len dat het schip geschikt moest wor
den gemaakt voor oorlogsinzet. De
Engelse marineleiding liet in 1913 de
Lusitania onder strenge geheimhou
ding naar een droogdok,in Liverpool
ten met 7,5 cm granaten, 4927 kisten
met geweerpatronen en 2.000 kisten
met overige munitie. In alle berichten
over de ondergang van de Lusitania is
steeds sprake van twee explosies kort
na elkaar. Een schip ter grootte van
de Lusitania zou na een enkele treffer
niet binnen een kwartier kunnen zin
ken. Aangenomen wordt daarom dat
een deel van de geheime lading explo
deerde. Pas daardoor, zo schijnt het,
liep de oceaanreus zo zware schade
op, dat het binnen de ongewoon korte
tijd van achttien minuten zonk.
Kort na de publikaties van Simpson
Bijna 1200 mensen vonden dood op zee
Archieven
Meer dan vijftig jaar heeft de Engelse
admiraliteit de archieven over deze
zaak gesloten gehouden. Enige tijd ge
leden kreeg de journalist Simpson
toestemming in deze archieven te dui
ken. Simpson was al jaren' bezig met
de Lusitania-affaire. Hij las oorlogs
dagboeken, nam ladinglijsten door en
sprak met nog levende getuigen van
de catastrofe. Resultaat van zijn on
derzoek: de Lusitania nad de opdracht
brengen. Hier werden de zijden van
het schip versterkt en werd in het
voorschip een munitieopslagplaats ge
bouwd. Direct na het uitbreken van
de oorlog ging de Lusitania opnieuw
in het dok. Nu werden twaalf stuks
scheepsgeschut gemonteerd, zorgvul
dig gecamoufleerd. Op 17 september
1914 tenslotte werd de Lusitania als
bewapende hulpkruiser in het Engelse
marine-registei opgenomen.
Oorlogstuig
V >lgens Simpson bevond zich tijdens
de laatste reis de volgende voorraad
oorlogsmateriaal aan boord: 1248 kis-
wijdde de Engelse omroeporganisatie
BBC een negentig minuten durende
uitzending aan deze affaire. Hierin
verdedigde de journalist Nicholas To
malin de stelling, dat de Engelse ma
rineleiding een politiek pokerspel met
de Lusitania had gespeeld. Het schip
zou met opzet voor de torpedobuizen
van Duitse onderzeeërs zijn gestuurd
om de tegenstander tot een daad te
provoceren, die Amerika in de oorlog
zou betrekken.
Het verhaal van Tomalin is als volgt:
De Lusitania vervoerde menige lading
munitie naar Engeland en werd van
maand tot maand belangrijker voor
de oorlogvoering. Toen gebeurde waar
De Lusitania werd onderwerp van p
litieke speculaties. Menig command;
van een Duitse U-boot droomde en
de Lusitania voor zijn torpedobuia
te krijgen om zijn weifelende sup1
rieuren het effect van de onderzeer,
boot-oorlog te bewijzen.
Anderzijds geloofden niet weinig Erjj(
gelse marineofficieren dat het in
grond boren van de Lusitania it t n
Amerikaanse burgers aan boord An ïe
rika spoedig aan de zijde van En;
land zou voeren. 'dl
De Engelse minister van buitenland u(
zaken wilde van House, adviseur t
de Amerikaanse president, wete c(
'Wat zal Amerika doen als de Duj,
sers een passagiersschip met Ame om
kaanse toeristen de grond in borer art
House aarzelde geen moment: 'E en
zou ons in oorlog brengen'. ar
In deze situatie, z? vermoedt Torna!
raakte Winston Churchill, minisl
van marine, gefascineerd door 1 *e]
idee de Lusitania in de vuurlinie v olj
Duitse onderzeeërs te voeren. y.
Op 30 april 1915 was de Lusitai
klaar om te vertrekken. Van de i u
gelse admiraliteit kreeg de kapitt Sl
opdracht koers te '-etten naar de zu g
westpunt van Ierland, waar zich
Engelse kruiser Juno bevond. Di
moest het schip naar Liverpool be 1
leiden en beschermen.
Op 30 april 1915 was de Lusitar
minister van marine Churchill m (5
dat via radioseinen een U-boot w
gesignaleerd op de plek waar de Lu
tania en de Juno elkaar zouden o
moeten. Oliver maakte Churchill d g
delijk dat de Juno hulpeloos zou z
in geval van een duikboot-aanval
dat men het oorlogsschip aan een d
gelijk gevaar niet kon blootstellen.
Wat toen gebeurde is tot dusver i
opgehelderd gebleven. Geen over I
dende, aldus Tomalin, kan nu nog z
gen wie voor de volgende beslissi
verantwoordelijk was. Feit echter M
dat de Engelse admiraliteit het o
logsschip beval terug te keren.
Het bevel had fatale consequent
Zonder ingelicht te zijn over de n
rugkeer van het oorlogsschip voer
Lusitania onbeschermd de U-boot v
kapitein Schwieger tegemoet.
Afghaans jasje met behaaglijke bontgarnering
en leuk borduursel. Van nappaline ot imi-suède.
Wat wil je, zwart of bruin? Maten 128 (81.-)
t/m 167 (93.-).
De bekende zuinigheidskampioer
bij uitstek. Vrijheid, blijheid met een
open dak. Een dappere.schonere
motor van luchtgekoelde eenvoud.
Onderhoud bijna overbodig.
v.a.
Comfortabel en probleemloos.
Eveneens een uitblinkerop het
gebied van zuinigheid. Enthousiaste
motor en uiteraard luchtgekoeld.
Ruim en comfortabel. Gezinsv/agen
zonder opsmuk. Als alle Citroëns
voorwielaandrijving en dus een onver
beterlijke weghgging. Pittige
luchtgekoelde motor. Altijd goed voor
een top van 123 km/u.
i -»
Super
De sterke broer. Dezelfde vriendelijke
karaktertrekken als de Ami-8.
Maar dan met een grotere 61 pk
motor. Met alle konsekwenties voor
een felle acceleratie en een gemakke
lijke topsnelheid van 140 km/u
Comfort en aerodynamiek vonden
elkaar op gracieuze wijze. Acceleratie
en snelheid kunnen zich
comfortabel uitleven dankzij de
perfectie van hydropneumatische
vering. Onder de motorkap een
moderne,krachtige,nagenoeg geluid- j
loze luchtgekoelde motor.
Al 18 jaar z'n tijd vervooruit. Meteen
weelderig comfort door z'n hydro
pneumatische vering. Ingebouwde
veiligheid die ruimschoots opgewas
sen is tegen de hoge topsnelheid.
Een auto met een geheel eigen sterke
karakteristiek.
