Alternatieven van raad
door b. en w. afgewezen
oude glorie
Noordwijkse kerk in
Leidse Spaarbank
Jubileum Neerlandia:
gevoel van weemoed
Geslaagde kat-expo in Leiden
Nieuwe Leidse Ceereet
Werf nee I
Wie een sbenee
woensdag 3 oktober
zullen onze kantoren
en rijdende bijkantoren
te Leiden-Leiderdorp
en Oegstgeest
gesloten zijn
Afscheid van
J. W. Knuppe
Veel verwarring in
raad Voorschoten
Restauratie volgend jaar voltooid
Werkmans Wilskracht in nieuw home
Afscheid mej. Oosterman
Prof. Karstens ridder
Nederlandse Leeuw
Pony voor gehandicapten
TROUW/KWARTET MAANDAG 1 OKTOBER 1973
STAD en REGIO L3
LEIDEN Tijdens het afgelopen weekeinde stond de kat centraal in de Stads
gehoorzaal, hetgeen ook wel aan het gcmiauw te merken was. De internationale
kattententoonstelling Kat-Expo, die voor de tweede keer in Leiden werd geor
ganiseerd, werd weer een groot succes. Honderden katten waren er te bezich
tigen, maar slechts enkele vielen er uiteraard maar in de prijzen. De foto toont
een kattenbezitster, die het er in afwachting van de prijsuitreiking maar
eens rustig van neemt.
LEIDEN Het 'Leidsch Hohner Ak-
kordeonorkest Neerla ndia 'vierdeza-
terdagavond in gezelschap van vier
andere Leidse muziekmakende gezel
schappen in de mudvolle zaal van het
Antoniusclubhuis, zijn twintigjarig
bestaan.
Voorzitter Spoel schreef in zijn pro
gramma-inleiding deze, wat droevige
zin: 'Bij een terugblik komt een ge
voel van weemoed om wat onherroe
pelijk verleden rijd is'. Ik kon volko
men met hem meeleven, want, terug
ziende op de glorietijd van voorheen,
rees in mij hetzelfde gevoel van wee
moed op. Het getuigt dan wel van
moed en vertrouwen om, ondanks de
huidige depressie, toch een lustrum te
vieren.
Zeker, de zaal was overvol. Maar de
Leidse gasten 'De Randstadspelers', de
'Big Band', de 'Perdido Combo' en
'The game breakers' hadden natuur
lijk hun eigen aanhang meegebracht.
Het programma was gemakkelijk po
pulair, dire pauzes onderbraken de
klankenstroom en een 'groot bal'
hield aan het eind de bezoekers tot in
de kleine uurtjes bezig.
'Neerlandia' in de laatsté jaren van
twintig tot veertien spelers geslonken,
zat in een achterhoek van de zaak, de
Big Band in de andere, de Randstad
spelers op het tcneel achter het gor
dijn, dat bij hun optreden tijdelijk
werd weggetrokken. Da beide andere
ensembles vulden in de zijzalen de ga
ten van de lange avond.
Alles bijeen was het dus een verheu
gend staal van stedelijke samenwer
king en, op een zeker niveau en in
z'n soort ook wel leuk en zelfs ver-
dienstelijl. De stoelen, om gezellige
tafeltjes geschikt, moesten dus telkens
in een andere richting worden ge
draaid. Het publiek toonde zich dank
baar en vaak enthousiast, ook voor
het (onvermijdelijke) zogenaamd
'klassieke' begin van 'Neerlandia 'de
Arlésienne Suite, een uitvoering met
nog altijd een meer an gemiddelde
kwaliteit. Ook de andere gezelschap
pen waren te prijzen, maar ik schatte
de Big Band, om hun bekwaam en
puur muziekmaken beslist het hoogst.
Een prettige avond? Jawel, maar je
moest niet teveel terugblikken.
Johan van Wolfswinkel
Uaft MIhmm n rihlanjhl .1
"BI "JW OOnlWNUN
voor élk protestants Cbrtetailjk gezin
in Uriden en omgeving
LEIDEN Het bijna voltallige per
soneel van de inspectie der directe be
lastingen (le afd.) was vrijdagmiddag
in de kantine van het belastingge
bouw aan het Stationsplein bijeen ter
gelegenheid van het afscheid van de
hoofdcommis J. W. Knuppe, die per 1
oktober met pensioen gaat De diverse
sprekers memoreerden in lovende
woorden de loopbaan van de thans 65-
jarige waarbij vooral diens vakbe
kwaamheid en onverflauwde belang
stelling voor het moeilijke dienstvak
der belastingen naar voren kwamen.
Daarna richtte de heer Knuppe die
een diensttijd van bijna vijftig jaar
achter de rug heeft zich tot de aanwe
zigen. In zijn dankwoord bracht hij
de goede sfeer en samenwerking gedu
rende die vele jaren tot uitdrukking.
VOORSCHOTEN Bij het voorstel
tot vaststelling van de verordening op
de keuringsdienst van slachtdieren en
van vlees in de gemeente Voorschoten
bleef er geen stukje meer heel van
het ontwerpbesluit. Mr. Begeer
(VVD) las uit het stuk dat de mid
denstand c.q. de slagers onmondig
zijn volgens B. en W. Drs. Meerhoek
(KVP) het ontwerpbesluit is een dom
geheel, commissoriale behandeling
was een farce en het is waarschijnlijk
gemaakt om een overbezet keuringsap
paraat in stand tè houden. Het stuk
gaat niet over een keuring, maar over
een tolheffing, waardoor nieuwe bron
nen worden aangeboord op financieel
gebied. Mr. Goosens (D'66) wees op
het oude' stuk uit het begin van de
18de eeuw toen vlees nog per handkar
vervoerd werd van slachthuis naar
slagerij. Door de onnauwkeurigheid
bij het overschrijven van het Leidse
raadsvoorstel, moet zelfs de huis
vrouw, die buiten het keuringsgebied
van Leiden een pondje vlees koopt
(b.v. in het winkelcentrum Leidsenha-
ge) dit officieel ter keuring aanbie
den. De repressieve keuring, die B. en
W. nodig vinden volgens hun toelich
ting in het belang van de volksge
zondheid houdt alleen extra werk in
om de te zwaar bemande keurings
dienst werk te verschaffen.
Wethouder Pels (PvdA) haalde zich
de ontstemming van de gehele raad
op zijn hals door te zeggen dat hij be
reid was om het voorstel alsnog com-
misoriaal te behandelen en dat In die
vergadering deskundigen zou laten ko
men die de raad zou kunnen overtui
gen. Dat was nu net te veel. De bur
gemeester moest de zaak sussen, want
zowel drs. Meershoek als mr. Goosens
zijn deskundigen op landelijk niveau
inzake deze materie. Dr. Pels redde
zich eruit door te zeggen: 'Als college
van B. en W. kun je niet op alle ge
bied zelf deskundig zijn en moet je
varen op het kompas van deskundige
ambtenaren'.
Aan het begin van de vergadering
werd de heer H. van Wijk (PvdA)
beëdigd als raadslid in de vacature
mr. Italianer.
Katwijks badcentrum ivoensdag weer ter discussie
Van «en onzer verslaggevers
ADVERTENTIE
ALPHEN Burgemeester Gallas
stelt donderdag 11 oktober de studio
van de nieuwe ziekenomroep Alpho in
gebruik, waarna dee erste uitzending
LEIDEN Ouder grote belangstelling heeft loco-burgemeester mevrouw Den Haan-Groen zaterdagavond het nieuwe
'home' van de harmoniekapel Werkmans Wilskracht officieel geopend. Het muziekgezelschap heeft sinds kort de be
schikking over het gebouw van de voormalige lagere school aan de Boommarkt, waarin het tot nu toe uitstekend zijn
draai kan vinden. Met vereende krachten is het interieur opgeknapt, hetgeen ertoe geleid heeft dat tegenwoordig prak
tisch elke avond mensen bezig zijn in het nieuwe gebouw. Er is een groot repetitielokaal, een kamer voor de majoret
tes, een bestuurskamer, een kantine, een keuken en een stencilkamer. Het nieuwe gebouw betekent voor Werkmans
Wilskracht liet einde van een enorme ruimtenood en jarenlang 'verdeeld repeteren'.
door Johan van Wolfswinkel
NOORjD'WIJiK Er' zijn zeer mooie dorpskerken, in de Leidse contreien. Maar de Noordwijkse zal
over een jaar de kroon spannen. Architect Piet van der Sterre, specialist op het gebied van oude-kerk-
restaiuraties, vertelde mij er véél meer over.
Wie er enige kijk op heeft, kan zich verwonderd afvragen, waarom men in een van oudsher klein
dorp als Nioordwijk-Binnen zo'n enorme kerk bouwde. En wie nog scherper toeziet, merkt misschien
ook op, dat de toren naar verhouding-nogal laag is. Die behoorden dan ook oorspronkelijk bij een klei
nere kerk.
gezeten heeft, is echter nog de vraag.
De vensters van schip en dwarsschip
zijn gemetseld van baksteentjes, in
mooie profielen gehakt, afgewisseld
met blokjes tufsteen. In de raamkop-
pen zitten ook sierstenen van natuur
steen. De bogen over de ramen zijn
eveneens van tufsteen, afkomstig uit
de groeven van het Eifelgebergte. De
koorramen zijn helemaal van tufsteen.
Het koor is namelijk anders van de
taillering dan de rest van de kerk.
'We weten niet, welk deel, koor of
schepen, het oudste is. Ongeveer 1450
heeft eon grote brand aan het dorp,
maar ook aan de toen juist in ver
nieuwing zijnde kerk, veel schade
aangericht. Het is de vraag, wat er
van voor de brand overgebleven is.
Het koor vertoont 'in elk geval ande
re details'.
De muren werden van binnen afge-
bikt en opnieuw bepleisterd. Dat was
ook zo voor de reformatie.
Verder wordt het koor nog beglaasd
en de sakristic, waarvan de fundering
is teruggevonden, herbouwd.
Stoelen
De vloer heeft een grote rijkdom aan
tegels en zerken. Alles werd eerst ge
fotografeerd en getekend met de be
doeling, die later weer in de oude
staat te herstellen. Onder de vloer
wordt namelijk een verwarmingsin-
stailatie aangebracht, zodat de zerken
behaaglijk zullen aanvoelen. Dit
moest ook wel voor het, uiteraard
heel gevoelige, orgel, een bijzonder
mooi instrument, waarop Noordwijk
trots kan zijn
Er komen stoelen als zitplaatsen. Met
de kerkeraad wordt nog verder over
legd, ook over het buitengewoon
mooie, enorme tekstbord dn cartou
che-vorm (uit 1638), om dat tegen
de noordelijke wand boven een zij
deurtje op te hangen. Dat deurtje was
weggemetseld en kon met veel moeite
gereconstrueerd worden. Het is wer
kelijk het bekijken waard. De doopka
pel is er niet meer en wordt niet her
bouwd. Ook de grote aanbouw tegen
de zuidgevel, een portaal met twee
verdiepingen, wordt voorlopig niet
hersteld. Dat zal in de toekomst veel
geld kosten. De fundering is aanwe
zig.
Het streven is, een houten koorhek te
maken. Er zijn nog fragmenten van
het oorspronkelijke bewaard. De 17de
eeuwse koorbanken die vroeger elders
in de kerk stonden blijven in het
koor.
Alle zorg wordt ook besteed aan de,
in 1792 voor Janus Doesa en zijn na
geslacht opgerichte graftombe met het;
prachtige ijzeren hek, aan de twee
rijk bewerkte zerken, van Jan van der
Boechorst, heer van Noordwijk (plm.
1450) en zijn vrouw Elisabeth van Al
kemade (plm 1479). van Florijs van
der Boechorst, baljuw van Noordwijk
en zijn vrouw Janna van Schagen. Die
zerken krijgen nu weer de oorspron
kelijke horizontale stand, waardoor
het fijne werk, de in steen uitgedruk
te weefsels, veel beter tot zijn recht
komt.
Een paar mooie banken, een zandste
nen sarcofaag, fragmentenv an beeld
houwwerk uit het 'verdwenen' sacra
mentshuisje,wor den mede in de rijke
inventaris opgenomen.
Ploegen
De restauratie is en wordt door afwis
selende ploegen vakbekwame stuca-
doors, leidekkers en nogan dere speci
alisten. uitgevoerd. Architect Van der
Sterre heeft het er druk mee, hele da
gen. En 's avonds maakt hij zijn teke
ningen.
Het Noordwijkse karwei is waarlijk
het eerste niet. Hoeveel restauraties
had of heeft hij onder handen? Een
indrukwekkend aantal. Hij somde,
toen ik het vroeg,e en lange rij op.
maar de lijst is niet volledig. Ziehier:
Pieterskerk, koepelkerk (Pieter Post)
van Woubrugge, kerken van Zoeter-
woude, Oegstgeest (groene kerk).
Voorburg, Vlaardingen, Loosdrecht
(ramen vernieuwd). Leiderdorp,
Zwammerdam, Bodegraven, Sassen-
heim. Heemskerk, Bleiswijk enzo
voort.
Het zal een groot feest worden, wan
neer Noordwijk zijn prachtige, door
meesterhand!) erstelde kerk weer in
gebruik kan nemen.
KATÏWTJK Woensdagavond gaat de gemeenteraad van Katwijk weer eens proberen de impasse
rond het centrumplan te doorbreken. In een informele vergadering zullen dan de initiatieven behan
deld worden, die vanuit de raad ontwikkeld zijn, om via bet inschakelen van een ander stedebouwkun
dig bureau te komen tot een algemeen aanvaardbare oplossing voor bet probleem boe bet liart van
Katwijk Zee bebouwd moet worden.
Erg tevreden
Architect Van dei* Sterre. aan wie de
restauratie was opgedragen, is erg te
vreden over het voorspoedige verloop.
'Oktober 1970 zijn we begonnen en
vier jaar later, in oktober 1974 ho
pen we de zaak af te.kunnen werken'.
Hij is niet van meet af een specialist
geweest. 'Ik heb er altijd veel belang
stelling voor gehad, voor die oude ge
bouwen. Van 't ene komt het andere,
je groeit erin. hè. Ja. bij zo'n restau
ratie moet je meer opbrengen dan bij
nieuwbouw. Je bemt afhankelijk van
het object. Wie hier architectuur gaat
bedrijven, of zijn scheppingsdrang uit
leven, is mis. In de eerste plaats is
Bw en W, staan afwijzend tegenover
deze plannen» Het college geeft er de
voorkeur aan vast te houden aan de
schets van het bureau Van Ebden.
v Men is wel bereid enige wijzigingen
aan te brengen in dit enige maanden
geleden door de raad verworpen ont
werp.
Nadat de gemeenteraad het plan-Van
Ebden als onaanvaardbaar terzijde ge
schoven had, zijn de opposanten gaan
zoeken naar een alternatief. Men
stuitte bij deze pogingen op het bu
reau Hajema uit Assen, dat bereid
bleek een nieuw schetsplan te maken.
Deze werkzaamheden zouden vijftien-
LEIMUIDEN Tijdens een besloten
bijeenkomst is afscheid genomen van
mej. Oosterman ('juffrouw Trix') van
de chr. kleuterschool 'De Kabouters'.
Zij is drie jaar hoofdleidster geweest
en heeft veel werk verzet voor de
kleuters, hetgeen ook wel bleek uit de
woorden van de heer Treur, voorzit
ter van het chr. schoolbestuur, die
o.a. wees op haar introductie van huis
dieren op school. Ook de heer Smits,
hoofd van de chr. basisschool sprak
zich lovend over haar uit, en accentu
eerde in dit verband vooral de samen
werking tussen beide scholen. Mej.
Oosterman dankte iedereen voor de
vele bloemen, cadeaus en in het bij
zonder de goede sfeer tussen haar, het
schoolbestuur, de chr. basisschool en
haar collega's. Er is nog geen opvolg
ster maar voorlopig zal mevrouw
Schipperijn-Van Dop haar werkzaam
heden overnemen.
duizend gulden kosten en binnen drie
maanden resultaat opleveren. Dit ge
geven werd op een informele raads
vergadering op 16 augustus aan B. en
W. doorgespeeld.
COMPLICATIES
Toen B. en W. hierna contact opna
men met het Assense bureau bleken
er toch enkele complicaties te rijzen.
Zo werd duidelijk dat het bureau Ha
jema toch niet in staat was een schet
splan voor vijftienduizend gulden te
maken; en tevens dat de termijn van
drie maanden niet haalbaar was. Deze
merkwaardige gang van zaken kwam
voort uiit het feit dat de raadsleden
afgegaan waren op de informatie van
een medewerker van Hajema, ene ir.
Maurits, die meer toegezegd had dan
bij nader inzien waar te maken was.
Daar kwam bij dat het dagelijks be
stuur van de gemeente Katwijk niet
bereid was Hajema carte blanche te
geven. B. en W. wilden het plan van
Van Embden als grondpatroon laten
dienen, Hajema mocht slechts enkele
invuloefeningen maken. Zij beriepen
zich hierbij op een erecode tegenover
het bureau Van Embden, dat al jaren
bezig is met het maken van plannen.
Het bureau Hajema was daartoe niet
bereid, het wilde slechts een eigen
plan indienen.
OPONTHOUD
Daarop is de zaak afgesprongen. B. en
W. hanteren voorts ter motivatie van
hun afwijzende houding het argument
dat, als men Hajema inschakelt, men
te maken krijgt met een onverant
woord oponthoud. Niet alleen zal het,
volgens het college, ongeveer een jaar
duren alvorens er een nieuw plan op
tafel ligt, maar zal de tegen die tijd
nieuw gekozen raad ook weer ruim
schoots de tijd nemen om zijn licht
over deze zaak te laten schijnen.
Vandaar dat de raad woensdagavond
voorgesteld zal worden het verzoek
van een aa tal raadsleden niet in te
willigen en in plaats daarvan het ou
de plan weer te voorschijn te halen.
B. en W. zijn wel bereid enkele wijzi
gingen in het ontwerp te brengen. Zo
zouden de veel bekritiseerde hoog
bouw en enkele café's geschrapt kun
nen worden, terwijl ook van het (e-
veneens niet alom bewonderde) ver
diepte plein geen breekpunt gemaakt
zal worden. Dat mag, wat het college
betreft, best horizontaal worden.
LEIDEN Prodf. dr. W. K. H. Kar
stens, die sinds 1960 als hoogleraar in
de algemene plantkunde en sedert
1968 bovendien als directeur van de
Hortus Botanicus aan de Leidse Uni
versiteit verbonden is geweest, is be
noemd tot ridder in de orde van de
Nederlandse Leeuw. Dit deelde hem
de rector magnificus van de universi
teit, prof. dr. A. E. Cohen, mee op de
bijeenkomst in het collegegebouw bij
de Gorlaeuslaboratoria, waarop prof.
Karstens afscheid nam van zijn ambt.
LEIDEN Ter gelegenheid van het
25-jarig regeringsjubileum van konin
gin Juliana hebben de Algemene Se
naten Vergadering en de Bond van
Vrouwelijke Studenten Verenigingen
een bedrag ter beschikking gesteld
voor het Kind in Nood. Zij hebben
besloten een pony aan te bieden aan
de Stichting Paardrijden voor Gehan
dicapten voor Leiden en omstreken.
Deze pony zal in ontvangst worden
genomen door de voorzitter van de
Federatie Paardrijden Gehandicapten,
de heer F. Bischoff van Heemskerck,
Opper Stalmeester van de koningin op
zondag 7 oktober in de manege 'Moe
dig Voorwaarts' aan de Wassenaarse-
De verklaring ligt in een besluit van
een (15de eeuwse) bisschop, een af
laat te verlenen aan allen, die op het
graf van Sint Jeroen zouden komen
bidden. Jeroen, in de 9de eeuw uit
Schotland gekomen, was de apostel
van Kennemerland. Hij werd in
Noordwijk door de Noormannen ont
hoofd. Het lichaam kwam terecht in
de abdij van Egmond, het hoofd bleef
in Noordwijk als schedel denkelijk tot
vandaag-de-dag geborgen onder het
koor.
De kerk, tot de status van bedevaarts-
doel verheven, moest dus wel worden
vernieuwd en vergroot (1450). Maar
de toren bleef dezelfde. Vandaar de
niet volkomen harmonische verhou
ding.
De Noordwijkse Sint Jeroen is er in
1574, toen alle kerken uit de omtrek,
zoals van Zoeterwoude, Leiderdorp,
Warmond, Voorschoten en Rijnsburg,
in puin veranderden, wonderlijk goed
afgekomen. Er werd bijna geen scha
de aangericht, om welke reden dan
ook.
In 1791 zette men een nieuwe spots op
de toren. De ramen werden minder
fraai vervangen, want de brugijzers
gingen op der. duur roesten. De oude
vensters waren trouwens in 1901 ver
dwenen. Architect H. J. Jesse, m Kat
wijk aan Zee bekend als de bouwer
van de Nieuwe Kerk, restaureerde
ook de ramen tussen 1901 en 1904.
Maar de kerk raakte in de halve eeuw
hierna sne.l in verval. De kerkvoog
den constateerden dat zélf en lieten
daarom plannen voor herstel maken.
Die kwamen, op papier, in 1957 ge
reed. De toestand was bar slecht, het
dak lekte, de muren brokkelden af.
het water stond na een flinke bui in
plassen op de zerken.
belangrijk, wat je bij het openmaken,
het hakken vindt. Langzamerhand ga
je dan de sfeer van de tijd aanvoelen.
Dat vraagt een bepaalde instelling,
het je afhankelijk weten van het ge
val zelf, dingen doen, die je misschien
eerst niet zoudt kiezen, met geduld
speuren om veel te weten te komen.
Daar gaat het om',
De restauratie van de Noordwijkse
kerk begon met een grondig herstel
van de daken. Dit werk is nu hele
maal klaar. Toen kwamen de muren
aan de beurt. De kwaliteit van Jesse's
restauratie was niet zo bijzonder
goed. Maar ze hebben, dank zij Jesse,
dan toch maar de zeventiger jaren ge
haald.
Het metselwerk heeft nu een fluweel
achtige kleur; het zijn krachtige vor
men, maar de uiterlijke hardheid ont
breekt
Omdat de oorspronkelijke houten ge
welven niet meer aanwezig waren,
moesten er nieuwe worden gemaakt.
'We vonden nog wel kraalschroten,
dat zijn de plankjes, waaruit het pla
fondgewelf is samengesteld, van vóór
1901. Het bleek, dat ze op een bijzon
dere manier, in de zogenaamde visbek-
vorm, tegen elkaar aansloten. Men
had ze eenvoudig laten liggen. En wij
hebben daarvan geprofiteerd. Het ton
gewelf met de gordelbogen, schoren
en velden is nu weer heel mooi. Die
velden zijn grijs, de ribben en balken
rood. We zijn heel toevallig achter
die kleuren gekomen, dank zij een
plankje, helemaal aan de kant, dat
nog rode verf vertoonde. Het gewelf
is dus in de oorspronkelijke toestand
hersteld.
De lichtgroene doorzichtige glasdn-
lood-venstors zijn nieuw. Een paar ra
men blijven gesloten. De oorspronke
lijke bedoeling was de ramen met ge
brandschilderde vensters te vullen. De
middeleeuwers hielden niet van te
veel licht en ze verbeeldden op die
manier ook de gewijde geschiedenis.
Of dat gekleurde glas er werkelijk in
